Wetenschapper in Polarisatie

Het stikstof-debat, de komst van de wolf in Nederland, ultra-bewerkt voedsel...

Als jouw onderzoeksgebied in een politiek veld terecht komt, is het bijna onontkoombaar dat je als wetenschapper met polarisatie te maken krijgt. Wanneer wij-zij denken aan kracht wint, doen de ‘neutrale feiten’ er steeds minder toe. Op dat moment moet je weten hoe je polarisatie herkent én hoe je het kan kantelen.

In deze eerste aflevering vertelt Bart Brandsma, filosoof en polarisatie-expert, over de eerste twee basiswetten. Met de eerste basiswet (polarisatie is een gedachtenconstructie) komt het onderscheid tussen conflict en polarisatie in beeld. En met de tweede basiswet (polarisatie heeft brandstof nodig) staat hij stil bij dingen die wij-zij denken aanwakkeren en natuurlijk komt dan de rol van (sociale) media ook langs. Deze podcast verschaft inzicht, doorgrondt de dynamiek die ons noodgedwongen steeds meer bezighoudt. In samenwerking met Wageningen University & Research gidst Bart Brandsma je door zijn Denkkader Polarisatie, een baken van rust in het gekrakeel van meningen. Na het beluisteren van deze serie ga je het dagelijks nieuws niet meer hetzelfde zien. Je bent verder.

De podcast Wetenschapper in Polarisatie is een samenwerking van Wageningen University & Research en Bart Brandsma, Inside Polarisation. Meer informatie: polarisatie.nl.

Makers: Edwin van Laar en Bart Brandsma, Montage: Jon Hille

Waarheid, de juiste samenhang, de onomstotelijke feiten. De wetenschapper is er naar op zoek, en in polarisatie sneuvelt het als eerste. In een tijd waarin Donald Trump de term fake-news telkens opnieuw geldigheid wil geven en complottheorieën de onderbuik bespelen, hebben beroepsneutralen nieuw instrumentarium nodig; want het doet er soms niet meer toe wat je zegt, maar enkel nog hoe je het zegt en wie je bent.

In deze tweede aflevering bespreekt Bart Brandsma de derde basiswet (Polarisatie is een gevoelsdynamiek). Laat je niet vernaggelen; ook al wordt er veel gepraat, gerationaliseerd en geargumenteerd, uiteindelijk is polarisatie een gevoelsdynamiek, die raakt aan identiteiten door middel van een groepsdynamiek die duidelijk maakt; ben je voor of tegen? Je bent van de ene kant, of van de andere. Een beetje slimme activist weet dat mechanisme ook in te zetten. Agenderen en activeren doe je namelijk niet alleen met tekst; dat heeft ook symboliek en heel veel gevoel nodig. Van ‘rainbowmaffia’ tot ‘gezond boerenverstand’… identiteitsretoriek speelt telkens een dominante rol.

De podcast Wetenschapper in Polarisatie is een samenwerking van Wageningen University & Research en Bart Brandsma, Inside Polarisation. Meer informatie: polarisatie.nl.

Makers: Edwin van Laar en Bart Brandsma, Montage: Jon Hille

Greta Thunberg en Donald Trump, Extinction Rebellion en Farmers Defence Force: In elke polarisatie kiezen spelers een rol. En waar sta jij als wetenschapper? Ben je een ‘pure scientist’, een ‘issue advocate’ of ben je misschien van ‘scientist rebellion’? Het spanningsveld bestaat altijd uit extremen, de pushers, maar kent zeker meer rollen. Die brengen we met pusher, joiner, silent, bruggenbouwer en zondebok in beeld. Eenmaal goed beschreven, ga je ze herkennen om je heen. En misschien helpt dat wel vooral om je eigen positie ook eens op de polarisatiekaart in te kleuren.

In deze aflevering laat Bart Brandsma zien hoe je een begin kan maken met de polarisatiekaart. Hij bespreekt de eerste drie rollen die je kunt herkennen: de pusher, de joiner en the silent. En geen van de rollen is fout of goed. Het hangt er maar net van af waar je staat. Greta Thunberg, Nelson Mandela, Geert Wilders, Aletta Jacobs, Vladimir Poetin, allemaal staat ze op de kaart, en allemaal hebben ze wel eens een van de beschikbare posities ingenomen. De vraag wat goed of fout is, ontneemt je het zicht op de dynamiek zelf. Op zichzelf is er met polariseren niet per se iets fout, in een democratie is het ook nodig… de mate waarin we polariseren is wel van belang… the poison is in the dose. Is er alleen monoloog (pusher), draait alles om discussie (joiners), of zouden we met dialoog (the Silent) ook iets kunnen?

De podcast Wetenschapper in Polarisatie is een samenwerking van Wageningen University & Research en Bart Brandsma, Inside Polarisation.

Makers: Edwin van Laar en Bart Brandsma, productie Two of the Guys, Montage: Jon Hille

De wereld daagt uit om in zwart-zit te denken. In polarisatie wordt er altijd druk uitgeoefend: kies een kant. Dat heet polarisatiedruk; silence is complicity zeggen de activisten van Black Lives Matter. Laat zien waar je staat; speak out! Zij die toch in het midden blijven staan worden gewantrouwd en dat voelt bij extreme polarisatie hoogst onveilig. De boerenvlag, de one love band, ze werken als symbolen die je meenemen of willen verleiden om een kant te kiezen.

In deze aflevering, de vierde, bespreekt Bart Brandsma nog twee rollen die je zult herkennen in polarisatie: de bruggenbouwer en de zondebok. En met die bruggenbouwer, daar is iets mee; die denkt vaak dat ie wordt vertrouwd, maar dat is niet zo; de bruggenbouwer wordt ten hoogste gedoogd. En ook al staat de bruggenbouwer daar boven de partijen met de beste intenties, het kan zomaar gebeuren dat ie het alleen maar erger maakt; door brandstof te leveren. Het is soms zaak om de blik af te wenden van de tegenpolen en niet alle energie te leveren aan de pushers; die zijn namelijk zeer gebaat bij een actieve bruggenbouwer. Het verschaft hen een positie als de bruggenbouwer het gesprek met ze wil openen. En niet zelden, dat wijst de geschiedenis wel uit krijgt de bruggenbouwer de vijfde rol; die van de zondebok.

De podcast Wetenschapper in Polarisatie is een samenwerking van Wageningen University & Research en Bart Brandsma, Inside Polarisation. Meer informatie: polarisatie.nl.

Makers: Edwin van Laar en Bart Brandsma, Montage: Jon Hille

Polariseren gaat ons over het algemeen goed af, maar hoe kun je depolariseren als dat nodig is? Hoe zorg je ervoor dat je niet door de dynamiek gevangen wordt in een positie; geplaatst op een pool, gegijzeld in de rol van bruggenbouwer of vrezend voor de rol van zondebok. Na de vorige afleveringen ligt de vraag voor de hand hoe je de dynamiek kunt kantelen? Wat zijn de game changers? Bart Brandsma brengt de vier opties.

Deze aflevering hoor je over de manier om strategisch positie uit te zetten. Als je de pyschologie en groepsdynamiek overziet hoef je niet zomaar geplaatst te worden, speelbal van de polen, maar kun je bewust positie kiezen. Verleg dan bij voorbeeld je doelgroep; niet de polen bestrijden, maar het midden versterken, of verander van onderwerp, want standpunten splijten en vraagstukken binden. Verander van positie, want leiderschap over het midden geeft een heel ander bereik, waar je met bondgenoten uit het midden kunt werken aan een verandering van toon en de ontwikkeling van de juiste verhalen. Het is mooi om met deze kennis eens te kijken naar de rol die Johan Remkes innam bij zijn onafhankelijke gespreksleiding tussen de wereld van beleidsmakers en de boerenwereld. En zoek ook eens de kracht op die informele leiders voor je kunnen hebben. Dat geeft hoop: het midden is misschien vaak onzichtbaar, stil, maar altijd groter dan je denkt. Ga luisteren, niet alleen naar deze aflevering, maar vooral naar ‘het stille midden’.

De podcast Wetenschapper in Polarisatie is een samenwerking van Wageningen University & Research en Bart Brandsma, Inside Polarisation. Meer informatie: polarisatie.nl.

Makers: Edwin van Laar en Bart Brandsma, Montage: Jon Hille

Stef Bos zingt het; … ik geloof, ik geloof dat het midden bestaat…

In deze aflevering komt de bruggenbouwer in allerlei schakeringen terug, gaat het nog even over bakfietsmoeders en krijgen we een inkijkje in de methodiek op een school in Noord-Ierland. Na uren samenwerken om vijf afleveringen te maken, doorlopen Edwin van Laar en Bart Brandsma, samen de makers van deze podcast, een aantal lopende vragen. Hoe kun je blijven leren met deze universele dynamiek van polarisatie. Het is dan wel geen theory of everything, maar het is wel overal ter wereld erg toepasbaar; het denkkader polarisatie.

Edwin van Laar wil nu wel eens weten waar Bart Brandsma zelf staat. Wat zijn de drijfveren die maken dat hij zo bezig blijft met polarisatie, en is dat ook zijn oproep? Om vooral bezig te blijven met je eigen positie versterken? Ja, maar dan niet door alsmaar meer te trainen of assertiever in de dynamiek te gaan staan. De route is volgens Bart er eerder een waarbij je op jezelf wordt teruggeworpen; kijken wat je in huis hebt, aan toon, woorden, luisterspieren, en ook kijken naar wat anderen in huis hebben om de rollen te verdelen. Het vergt nogal wat om het leiderschap over het midden te kunnen nemen.

De samenleving, zeker als je die door een mediabril bekijkt, lijkt vooral geïnteresseerd in het extreme, in zwart of wit. Een misvatting, stelt Bart, het is voor heel veel mensen helemaal niet zo aantrekkelijk om mee te bewegen met polarisatie. Mensen zoeken samenwerking.

Wij gaan ook de samenwerking opzoeken. Onze volgende afleveringen maken we samen met wetenschappers. We nemen cases onder de loep, gaan polarisatiekaarten maken, en strategieën overwegen. Dus kom maar op. Heb je een wij-zij en sta je voor keuzes? Je bent van harte welkom met je case, ga naar polarisatie.nl.

De podcast Wetenschapper in Polarisatie is een samenwerking van Wageningen University & Research en Bart Brandsma, Inside Polarisation.

Makers: Edwin van Laar en Bart Brandsma, Montage: Jon Hille

Meer informatie: polarisatie.nl.