Οι μοιραίες εξαιρέσεις από την ανταλλαγή πληθυσμών του 1923

Αποδείχθηκαν μοιραία λάθη οι εξαιρέσεις από την ελληνοτουρκική υποχρεωτική ανταλλαγή πληθυσμών του 1923, δηλαδή η παραμονή του Οικουμενικού Πατριαρχείου και των Ελλήνων στην Πόλη (και στην Ίμβρο και Τένεδο), με αντιστάθμισμα την παραμονή των Τούρκων και άλλων μουσουλμάνων στην ελληνική Δυτική Θράκη. Η επιφανειακή ισορροπία έχει προ πολλού ανατραπεί αμετάκλητα. Επιπλέον διαιωνίζεται ένα oθωμανικό οξύμωρο: να ελέγχεται από ένα μουσουλμανικό κράτος η ηγεσία μίας χριστιανικής εκκλησίας με θεωρητικά οικουμενική εμβέλεια.