دو ترانه در واکنش به فاجعۀ آبان ٩٨: هیچکس و نامجو

در گیر و دار ناآرامی‌های آبان‌ماه ١٣٩٨ در ایران و هنگامی که هنوز صحبت از آمار کشته‌شدگان این وقایع بود، دو ترانه در واکنشی سریع به شرایط ساخته شد:  سروش لشکری متخلص به "هیچکس" و محسن نامجو، دو واکنش متفاوت به موقعیت نشان دادند که شاید بتوان یکی را بدبینانه و دیگری را کمی خوش‌بینانه‌تر توصیف کرد.

قطعۀ "دستاشو مشت کرده" در روز ١٩ آذر توسط "هیچکس" – سروش لشکری- منتشر شد. با توجه به اینکه نخستین تظاهرات از ٢۶ آبان شروع شد، روشن است که سروش لشکری برای ساختن اثرش بسیار سریع عمل کرده است. ترانۀ محسن نامجو به اسم "یاد آر" نیز زمانی پخش شد که هنوز بهت و تلخی رویدادها به شدت بر دوش و قلب ایرانیان سنگینی می‌کرد.

اثر سروش لشکری را می‌توان اعتراضی عریان و از ته دل دانست. فریادی است که در همان لحظۀ وقوع ظلم از گلو بیرون می‌زند. اما "یاد آر" نامجو بیشتر به سنت دادخواهی شاعرانه نزدیک است: همه چیز می‌گذرد اما در روز خوشی باید از رفتگان یاد کرد.

در هر دو مورد روشن است که آفرینندگان، مثل همۀ ایرانیان، سخت از رویدادها متأثر شده‌اند و این تأثر را به سرعت در قالب موسیقی و کلام ریخته‌اند (البته شعر "یاد آر" از نامجو نیست). شاید به لطف همین سرعت عمل، هر دو هنرمند توانسته‌اند تلخی عمیق ناشی از مشاهدۀ وقایع را در کار خود بازتاب دهند.

کار سروش لشکری سراسر بغض و اعتراض است و تنها با یک خط که در ترجیع‌بند تکرار می‌شود، قطره‌ای خوشبینی به کار می‌افزاید: "ما همه با هم هستیم"...

اما ترانۀ "یاد آر" که مسلماً شعر معروف دهخدا را هم تداعی می‌کند، بیشتر خوش‌بینانه است، زیرا آمدن روزهای خوش را قطعی می‌داند: "آن روز که شوریده رقصندۀ میدانی، آن روز که خون ارزان بر خاک نمی‌ریزد... آن روز ولی از ما یادی به میان آور... یاد مردگانی که زنده‌اند و می‌دانی"...

برای شنیدن کارهایی از محسن نامجو و "هیچکس" به فایل صوتی رجوع کنید