شعر | با صدای شاعر

▨ نام شعر: سیب های اتفاقی

▨ شاعر: ضیاءالدین خالقی

▨ با صدای: ضیاءالدین خالقی

▨ پالایش و تنظیم: شهروز

ــــــــــــــــــــــ

سیب‌های اتفاقی من

رویاها را نقش می‌زند

و من

می‌افتم

در ثانیه‌هایی از شکوفه‌ها

در لحظه‌هایی از فروردین

به یادِ اولین‌روزهای عاشقی

در خاکی‌ترین‌خاطره‌ها

یادت به‌خیر

که بهارِ امسال هم

عطرِ خودت را در شاخه‌های درختان

و دسته‌ای از گُل‌های سرخ

پیچیده‌ای

و یادهایت را به من

یادگاری می‌دهی.

▨

ضیاءالدین خالقی

از کتاب پرنده‌ها به نام تو، نشر همسایه

▨ نام شعر: ای درخت معرفت

▨ شاعر: مهدی اخوان ثالث

▨ با صدای: مهدی اخوان ثالث

▨ موسیقی: قطعه طُرقه از کیهان کلهر

▨ پالایش و تنظیم: شهروز

ــــــــــــــــــ

ای درخت معرفت! جز شک و حيرت چيست بارت؟

يا که من باری نديدم غير از اين بر شاخسارت؟

بر زمينت کِشت و بردت سر به سوي آسمان‌ها

باغبانِ شوخ چشمِ پير و پنهان آبيارت

يا بر آی از ريشه و چون من به خاکِ مرگ در شو

تا نبينم سبز زين سان هم زمستان هم بهارت

يا از آن سر شاخه‌های دور و پنهان از نظرها

ميوه‌ای ديگر فرو افکن برای خواستارت

حاصلي جز حيرت و شک، ميوه‌اي جز شک و حيرت

چيست جز اين؟ نيست جز اين؛ ای درختِ پير، بارت

عمرها خوردی و بردی غير از این باری ندادی

حيف، حيف از اين همه رنجِ بشر در رهگذارت

چند و چونِ فيلسوفان چون بَرِ ديوارِ ندبه است

پيرک چندی زنخزن* ريش‌جنبان در کنارت

اي کلاغ صبح‌های روشن و خاموش برفی

خوش‌تر از هر فيلسوفی دوست دارم قار قارت

چیستی و از کجایی ای گیاه ریشه در گم

و ای بنفشه‌ی اطلسی، ديگر شناسم من تبارت

شهرِ افلاطونِ ابله ديده تا پس کوچه‌هايش

گشته وز آن بازگشتم می‌کند شربش خمارت

ما غلامانيم و شاعر در فنون جنگ ماهر

سنگ چون اردنگ می‌سازيم، ای ابله! نثارت

وعده‌های اين همه نقل است و عقلِ دیرباور

شاخه‌ای از توست؛ چون بپذيرد اين شعر و شعارت؟

پال پال* و کور مالان من چو عمری خرج کردم

زير سردِ بی‌مروت‌سایه‌ات؛ يعنی حصارت

چون گشودم چشمِ عبرت ناگهان ديدم که بی‌گه

پرده‌ای برفينه پوشيده سرم؛ يعنی غبارت

من غبارِ گردباد آسا بسی در دور و نزديک

ديده‌ام اما نديدستم که آيد زان سوارت

سوی شهرِ خويش آيم باز و ديوار از هوايش

زان که ديوار آهنين مُلکی‌ست هيچستان ديارت

گلبُن داوودیِ پاييز روشن خواهد اميد

کآی درختِ معرفت جز شکّ و حيرت نيست بارت

▨

مهدی اخوان ثالث

متخلص به م. امید

ــــــــــ

پی‌نوشت: زنخ‌زن: بیهوده سخن‌گو

پال پال: کورمال کورمال طی طریق کردن

▨ نام شعر: از عموهایت (در رثای مرتضی کیوان)

▨ شاعر: احمد شاملو

▨ با صدای: احمد شاملو

▨ پالایش و تنظیم: شهروز

ــــــــــــــــ

تقدیم نامه‌ی شاعر: برای سیاوش کوچک

ــــــــــــــــ

نه به‌خاطر آفتاب نه به‌خاطر حماسه

به‌خاطر سایه‌ی بام کوچک‌اش

به‌خاطر ترانه‌یی

کوچک‌تر از دست‌های تو

نه به‌خاطر جنگل‌ها نه به‌خاطر دریا

به‌خاطر یک برگ

به‌خاطر یک قطره

روشن‌تر از چشم‌های تو

نه به‌خاطر دیوارها ــ به‌خاطر یک چپر

نه به‌خاطر همه انسان‌ها ــ به‌خاطر نوزاد دشمن‌اش شاید

نه به‌خاطر دنیا ــ به‌خاطر خانه‌ی تو

به‌خاطر یقین کوچک‌ات

که انسان دنیایی است

به‌خاطر آرزوی یک لحظه‌ی من که پیش تو باشم

به‌خاطر دست‌های کوچک‌ات در دست‌های بزرگ من

و لب‌های بزرگ من

بر گونه‌های بی‌گناه تو

به‌خاطر پرستویی در باد، هنگامی که تو هلهله‌می‌کنی

به‌خاطر شبنمی بر برگ، هنگامی که تو خفته‌ای

به‌خاطر یک لبخند

هنگامی که مرا در کنار خود ببینی

به‌خاطر یک سرود

به‌خاطر یک قصه در سردترین شب‌ها تاریک‌ترین شب‌ها

به‌خاطر عروسک‌های تو، نه به‌خاطر انسان‌های بزرگ

به‌خاطر سنگ‌فرشی که مرا به تو می‌رساند، نه به خاطر شاه‌راه‌های دوردست

به‌خاطر ناودان، هنگامی که می‌بارد

به‌خاطر کندوها و زنبورهای کوچک

به‌خاطر جار سپید ابر در آسمان بزرگ آرام

به‌خاطر تو

به‌خاطر هر چیز کوچک هر چیز پاک برخاک‌افتادند

به‌یادآر

عموهای‌ات را می‌گویم

از مرتضا سخن‌می‌گویم.

▨ 

احمد شاملو

۱۳۳۴

ــــــــــــ

مرتضی کیوان در پی پناه دادن به سه تن از نظامیان فراری حزب توده در جریان کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲، دستگیر و به جرم خیانت، در ۲۷ مهر ۱۳۳۳ تیرباران شد

▨ نام شعر: امروز نه آغاز و نه انجام جهان است

▨ شاعر: هوشنگ ابتهاج

▨ با صدای: هوشنگ ابتهاج

▨ پالایش و تنظیم: شهروز

ــــــــــــــــــــــ

امروز نه آغاز و نه انجام جهان است

ای بس غم و شادی که پس پرده نهان است

گر مرد رهی غم مخور از دوری و دیری

دانی که رسیدن، هنر گام زمان است

تو رهرو دیرینه‌ی سر منزل عشقی

بنگر که ز خون تو به هر گام نشان است

آبی که بر آسود، زمینش بخورد زود

دریا شود آن رود که پیوسته روان است

باشد که یکی هم به نشانی بنشیند

بس تیر که در چله‌ی این کهنه کمان است

از روی تو دل کندنم آموخت زمانه

این دیده از آن روست که خونابه‌فشان است

دردا و دریغا که در این بازی خونین

بازیچه‌ی ایام، دل آدمیان است

دل بر گذر قافله‌ی لاله و گل داشت

این دشت که پامال سواران خزان است

روزی که بجنبد نفس باد بهاری

بینی که گل و سبزه کران تا به کران است

ای کوه! تو فریاد من امروز شنیدی

دردی‌ست درین سینه که همزاد جهان است

از داد و وداد آن همه گفتند و نکردند

یا رب چه قَدَر فاصله‌ی دست و زبان است

خون می‌چکد از دیده در این کنج صبوری

این صبر که من می‌کنم، افشردن جان است

از راه مرو سایه که آن گوهر مقصود

گنجی‌ست که اندر قدم راهروان است

▨

هوشنگ ابتهاج (متخلص به هـ. ا. سایه)

این شعر در زندان سروده شده

به تاریخ آذر ماه ۱۳۶۲

▨ نام شعر: یاد

▨ شاعر: نیما یوشیج

▨ با صدای: احمد کیایی

▨ پالایش و تنظیم: شهروز

ـــــــــــــــــ

یادم از روزی سیه می‌آید و جای نموری

در میانِ جنگلِ بسیار دوری.

آخرِ فصلِ زمستان بود و یک‌سر هر کجا در زیر باران.

مثل این که هر چه کِز کرده به جایی،

بر نمی‌آید صدایی.

صف بیاراییده از هر سو تمشک تیغ‌دار و دور کرده

جای دنجی را.

یاد آن روز صفابخشان!

مثل اینکه کنده بودندم تن از هر چیز

می شدم از روی این بامِ سیه

سوی آن خلوت گل‌آویز،

تا گذارم گوشه‌ای از قلب خود را اندر آن‌جا

تا از آن جا گوشه‌ای از دل‌ربای خلوت غم‌ناک روزی را

آورم با خود.

آه! می‌گویند چون بگذشت روزی

بگذرد هر چیز با آن روز.

باز می‌گویند خوابی هست کار زندگانی

زان نباید یاد کردن

خاطرِ خود را

بی‌سبب ناشاد کردن.

بر خلافِ یاوه‌ی مردم

پیشِ چشمِ من ولیکن

نگذرد چیزی بدون سوز

می‌کشم تصویر آن را

یاد من می‌آید از آن روز!

▨ 

نیما یوشیج

بهمن ۱۳۲۰

▨ نام شعر: لحظه ای در بهار

▨ شاعر: م. آزاد (محمود مشرف آزاد تهرانی)

▨ با صدای: م. آزاد (محمود مشرف آزاد تهرانی)

▨ پالایش و تنظیم: شهروز کبیری

ــــــــــــــــــــــــ

لحظه‌ای در بهار می‌بینم

کوچه‌ها سرخ می‌شوند

زمان نیلگون است

باد، مثل اندوهی از تماشای رود می‌آید

لحظه‌ای با تو، ای پرنده‌ی سبز

ای تماشای ساحرانه‌ی آب

لحظه‌ای با تو از تو می‌گویم

به تماشای این غروب که دشت

مثل دنیای خفتگان زیباست

که زمان نیلگونه می‌بارد

به تماشای این پرنده‌ی سبز،

به تماشای این بهار بیا

با تو ای لحظه‌وار

ای همه‌ی تاریکی و فراموشی

با تو در باران

به تماشای رود می‌گذریم

لحظه‌ای در بهار، می‌دانم

لحظه‌ای در بهار می‌میرم

▨ 

م. آزاد

از دفتر شعر: قصیده‌ی بلند باد

چاپ شده به سال ۱۳۵۷

انتشارات آبان

▨ نام شعر: هم‌ساز

▨ شاعر: محمدعلی سپانلو

▨ با صدای: محمدعلی سپانلو

▨ پالایش و تنظیم: شهروز

ــــــــــــــــــــــــ

من این شب را و آن مهتاب‌ها را

کز گلوگاهِ تو می‌تابید

من این اندوه را

آواز خواهم کرد

من این آواز را در نامه خواهم بست

به نامِ روشنت در صبح‌گاهان

باز خواهم کرد

من از آویزهای گوشوارت

کهکشان‌ها را

و از فیروزه‌ی انگشترینت

آسمان‌ها را

و از گل‌سینه‌ات

خورشید را

آغاز خواهم کرد

کسی دانسته می‌خوابد

کسی بیدار می‌ماند ندانسته

من این بیداری و دانستگی را

در شبم

هم‌ساز خواهم کرد

▨ 

محمدعلی سپانلو

▨ نام شعر: جهان در صدای تو آبی‌ست

▨ شاعر: اسماعیل خویی

▨ با صدای: اسماعیل خویی

▨ موسیقی متن: قطعه‌ی «مدار اول» از حسام ناصری و میلاد محمدی

▨ پالایش و تنظیم: شهروز

ــــــــــــــــــــــــ

صدای تو را دوست دارم‏

صدای تو از “آن” و از جاودان می‌سراید

صدای تو از لاله‌زاران که بر باد

صدای تو از نوبهاران که در یاد

می‌آید.‏

صدای تو را، رنگ و بوی صدای تو را دوست دارم‏

‏ صدای تو‏ از آن سوی شور

از پشت بیداد می‌آید،

و جان ِدل ِمن،

دلِ جانم از آن به فریاد می‌آید

صدای تو اندوه خیام را دارد

در آن دم که چون کهکشان، ابری از ماهتاب و ستاره‏

نوای غزل‌های حافظ

بر آن، شادخواران و اندوه‌گزاران، ببارد، بشارد

صدای تو،

اندوهِ شاد صدای تو را دوست دارم

‏

مخالف‌سُرای همایون و بیداد!‏

صدای تو در پرده‌ی دلکشِ شور زیباست

و بر موج‌زارانِ دشتی،‏

و بر اوج‌سارانِ ماهور

و در هرچه گوشه‌ست از هر چه پرده‌ست

حریر صدایت به تحریر، ‏چو بر صیقل برکه‌ها بازی نور، زیباست

‏ صدای تو هم‌بفتی از مخملِ آب و از طعم آتش‏

صدای تو، چون روح آیینه بی‌خش و بی‌غش‏

جهان در صدای تو آبی ست‏

و زیر و بم هر چه از اصفهان در صدای تو آبی ست‏

و هر سُنت از دیرگاهان و هر بدعت از ناگهان

در صدای تو آبی ست‏

و نو می‌شود کهنه، وقتی که از پنجره‌ی حنجره‌ی تو‏ گذر می‌کند‏

و تالارِ پژواک را در دل و جان تو به صد چلچراغ از برافروختن

چو تالار آیینه، از چار سو شعله‌ور می‌کند‏

به هر گاهی از خوش ترین‌های بی‌گاه‏ 

صدایت چو قالیچه‌ای نور ‏می‌آید

و زین آسمان ترشروی مرا می‌رباید، مرا می‌برد دور‏

سوی مخملستان ژرف پگاه‌آسمانِ نشابور‏

‏ صدای تو بیداد اندوه در شور شادی

صدای تو فریاد زنجیر و گلبانگ آزادی من‏

صدای تو آوای آبادی من‏

صدای تو هیهای ویرانی من‏

صدای تو معنای ایرانی من‏

صدای تو…

‏ ای دوست!‏ ای من!‏ کجایی؟

که از ناکجاها می‌آیی

و از من مرا می‌ربایی

و من هیچ، من هیچ‌تر ‏من نه من

من منم تا می‌آیی

و سیمِ نسیم است اینک

که بندد میان تو تا من پل، ای دوست!‏

و موسیقی غربت من نثار صدایت

سکوتِ نُتی آه دارد

که در انفجارش، من از اشکِ خونین

به روی صدایت فشانم گل ای دوست

▨ 

اسماعیل خویی این شعر را به محمدرضا شجریان تقدیم کرده

▨ نام شعر: ای دیو سپید پای در بند ( قصیده‌ی دماوندیه ۲)

▨ شاعر: ملک الشعرا بهار

▨ با صدای: ایرج گرگین

▨ پالایش و تنظیم: شهروز

ـــــــــــــــــ

ای دیوِ سپیدِ پای در بند

ای گنبدِ گیتی ای دماوند

از سیم به سر، یکی کله‌خود

ز آهن به میان یکی کمربند

تا چشم بشر نبیندت روی

بنهفته به ابر چهرِ دلبند

تا وارهی از دمِ ستوران

وین مردم نحس دیو مانند

با شیرِ سپهر بسته پیمان

با اخترِ سعد کرده پیوند

چون گشت زمین ز جور گردون

سرد و سیه و خموش و آوند

بنواخت ز خشم بر فلک مشت

آن مشت تویی تو، ای دماوند

تو مشتِ درشتِ روزگاری

از گردش قرن‌ها پس‌افکند

ای مشتِ زمین بر آسمان شو

بر ری بنواز ضربتی چند

نی نی تو نه مشت روزگاری

ای کوه، نیَم ز گفته خرسند

تو قلبِ فسرده‌ی زمینی

از درد ورم نموده یک‌ چند

تا درد و ورم فرو نشیند

کافور بر آن ضماد کردند

شو منفجر ای دلِ زمانه

وان آتش خود نهفته مپسند

خامش منشین سخن همی گوی

افسرده مباش خوش همی‌خند

پنهان مکن آتش درون را

زین سوخته‌جان شنو یکی پند

گر آتش دل نهفته داری

سوزد جانَت، به جانْت سوگند

بر ژرف دهانت سخت بندی

بر بسته سپهرِ زالِ پُر فَند

من بندِ دهانت برگشایم

ور بگشایند بندم از بند

از آتش دل برون فرستم

برقی که بسوزد آن دهان بند

من این کنم و بود که آید

نزدیک تو این عمل خوشایند

آزاد شوی و بر خروشی

ماننده‌ی دیو جسته از بند

هرّای تو افکَنَد زلازل

از نیشابور تا نهاوند

وز برق تنوره‌ات بتابد

ز البرز اشعه تا به الوند

ای مادرِ سرسپید بشنو

این پندِ سیاه‌بخت فرزند

برکش ز سر این سپید معجر

بنشین به یکی کبود اورند

بگرای چو اژدهای گرزه

‌بخروش چو شرزه شیر ارغند

ترکیبی ساز بی‌مماثل

معجونی ساز بی‌همانند

از نار و سعیر و گاز و گوگرد

از دود و حمیم و صخره و گند

از آتش آه خلق مظلوم

و از شعله‌ی کیفر خداوند

ابری بفرست بر سر ری

بارانش زهول و بیم و آفند

بشکن در دوزخ و برون ریز

بادافرهِ کفرِ کافری چند

زانگونه که بر مدینه‌ی عاد

صرصر شرر عدم پراکند

چونان که بشارسان «‌پُمپی‌»‌

ولکان‌ اجلِ معلق افکند

بفکن ز پی این اساس تزویر

بگسل ز هم این نژاد و پیوند

برکن ز بن این بنا که باید

از ریشه بنای ظلم برکند

زین بی‌خردانِ سفله بستان

دادِ دلِ مردم خردمند

▨ 

ملک‌الشعرا بهار

۱۳۰۱ تهران 

ـــــــــ

توضیح شاعر: این شعر در سال ۱۳۰۱ شمسی گفته شد. در این سال به تحریک بیگانگان هرج‌ومرج قلمی و اجتماعی و هتاکی و آزار وطن‌خواهان و سستی کار دولت مرکزی بروز کرده بود - این قصیده در زیر آن معانی در تهران گفته شده و پایتخت هدف شاعر قرار گرفته است

▨ نام شعر: زندگی

▨ شاعر: مهدی حمیدی شیرازی

▨ با صدای: مهدی حمیدی شیرازی

▨ پالایش و تنظیم: شهروز

ــــــــــــــــــ

زندگی چیست؟ یکی خوابِ پریشانی

که نه پیداش سَری هست و نه سامانی

جنبش بیهده‌ای درپی موهومی

رفتن بی‌غرضی از پیِ فرمانی

راه دوری که برقصند و برقصانند

اندر آن راهت غولان به بیابانی

شادی کوتهی و انده بسیاری

خنده‌ی برقی و گرییدن طوفانی

هر زمان آرزویی هیچ زمان وصلی

پس یکی رشته‌ی طولانی حرمانی

نیمه‌ای طفلی و دژخیمی استادی

نیمه‌ای مردی و شاگردی شیطانی

چند گه ملعبه‌ی شوخی دانایی 

چند گه مسخره‌ی قدرت نادانی

نیز در چشم هوس باغ دلارایی

لیک در زیر قدم خار مغیلانی

روشن از دور سرابی ز گل و سنبل

در پی سنبل و گل جنبش و جولانی

از درازی شب و روز، غم و اندوه

از هوای سمن و لاله‌ی نعمانی

آرزو کردنِ پایان شبان روزان

لاجرم خواستن مرگی و پایانی

کشتن روز و شب و هیچ نیاوردن

کردن از روز و شبان قلعه و زندانی

پای پُر خون و کُلَه خورده* و خِوی کرده

رفتن و رفتن و لغزیدن و تاوانی

به حقیقت به سوی قبر شنا کردن

کورکورانه ز سودایی و نسیانی

پی نزدیک شدن تاختن و دوری

گرم در تاختن و باختن جانی 

ره به سر ناشده با سر به زمین خوردن 

بر سر مقبره‌ای در بن ویرانی

زآن سپس قبری و در وی هوسی پنهان

بعد از آن خاکی و پس قصّه‌ی پنهانی

▨

دکتر مهدی حمیدی شیرازی

از کتاب پس از یکسال - صفحه‌ی ۱۷۱

سوم آبان ماه ۱۳۲۵ تهران

ـــــــــ

پی‌نوشت: کله خورده: مغلوب و مأیوس

▨ نام شعر: از هوش می

▨ شاعر: رضا براهنی

▨ با صدای: شاعر

♬ میکس: شهروز

ساند کلاد من

ــــــــــــــــــــــــ

معشوقِ جان، به بهار آغشته‌ی منی

که موهای خیس‌ات را خدایان بر سینه‌ام می‌ریزند و مرا خواب می‌کنند

یک روزَمی که بوی شانه‌ی تو خواب می‌بَردم

معشوقِ جان، به بهار آغشته‌ی منی تو شانه بزن

هنگامه‌ی منی

من دست‌های تو را با بوسه‌هایم تُک می‌زدم

من دست‌های تو را در چینه‌دانم مخفی نگاه داشته‌ام

تو در گلوی من مخفی شدی

صبحانه‌ی پنهانی منی وقتی که نیستی

من چشم‌های تو را هم در چینه‌دانم مخفی نگاه داشته‌ام

نَحرم کنند اگر همه می‌بینند که تو نگاه گلوگاه پنهانی منی

آواز من از سینه‌ام که بر می‌خیزد از چینه دانم قوت می‌گیرد

می‌خوانم می‌خوانم می‌خوانم تو خواندنِ منی

باران که می‌وزد سوی چشمانم باران که می‌وزد باران که می‌وزد، تو شانه بزن! باران که می…

یک لحظه من خودم را گم می‌کنم نمی‌بینمَم

اگر تو مرا نبینی من کیستم که ببینم؟ من نیستم که ببینم، نمی‌بیننمَم

معشوق جان به بهار آغشته‌ی منی اگر تو مرا نبینی من هم نمی‌بینمم

آهو که عور روی سینه من می‌افتد آهو که عور آهو که عور آهو که او، او او که آ او او تو شانه بزن!

و بعد شیر آب را می‌افشاند بر ریش من و عور روی سینه‌ی من او او می‌افتد

و شیر می‌خورد می‌گوید تو شیر بیشه بارانیِ منی منی و می‌افتد

افتادنی که مرا می‌افتد هنگامه منی هنگامه منی که مرا می‌افتد

آغشته‌ی منی معشوق جان به بهار آغشته‌ی منی تو شانه بزن

اگر تو مرا نخوابانی من هم نمی‌خوابانمم

می‌خوانم می‌خوانم می‌خوانم اگر تو مرا نخوابانی من هم نمی‌خوابانمم می‌خوانم

خونم را بلند می‌کنم به گلوگاهم می‌خوانم خونم را مثل آوازی می‌خوانم

نحرم کنند اگر همه می‌بینند که تو نگاه گلوگاه پنهانی منی

اگر تو مرا نبینی اگر تو مرا نخوابانی، من هم نمی‌بینمم من هم نمی‌خوابانمم

زانو بزن بر سینه‌ام تو شانه بزن

پاهای تو چون فرق باز کرده از سرِ زیبایی به درون برگشته بر سینه‌ام تو شانه بزن زانو!

من پشت پاشنه‌هایت را چون میوه‌ی دوقلو می‌بوسم می‌بوسم

هر پایت را در رختخواب عشق جداگانه می‌خوابانم بیدار می‌شوی می‌خوابانم

ببین! آری ببین تو مرا تا ته ببین زیرا اگر تو مرا نبینی من هم نمی‌بینمم

با وسعت نگاه بر گشته به دورن، به درون برگشته، تا ته ببین تو شانه بزن

اگر تو مرا نخوابانی من هم نمی‌خوابانمم نمی‌بینمم اگر تو مرا حالا بیا تو شانه بزن زانو

من هیچگاه نمی‌خوابم از هوش می‌روم

دیروز رفته بودم امروز هم از هوش می‌روم

افتادنی که مرا می‌افتد هنگامه‌ی منی که می‌افتد معشوق جان به بهار آغشته‌ی منی، منی، منی که مرا می‌افتد

و می‌روم از هوش منی اگر تو مرا تو شانه بزن زانو منی از هوش می…



▨ نام شعر: کفرنامه

▨ شاعر: کارو (کاراپت دردریان)

▨ با صدای: کارو (کاراپت دردریان)

▨ پالایش و تنظیم: شهروز

ـــــــــــــــــ

این شعر مربوط به مجموعه شعری است به نام «کفرنامه کارو» که این مجموعه، دارای شعرهای انتقادی دیگری نیز هست

ـــــــــــــــــ

شب است و ماه می‌رقصد

ستاره نقره می‌پاشد

نسیمِ پونه و عطر شقایق‌ها

به لب‌های هوس‌آلودِ زنبق‌های وحشی بوسه می‌چیند و من تنهای تنهایم در این تاریکی شب.

خدایم! آه خدایم!

صدایت می‌زندم بشنو صدایم!

از زبان کارو فریادت دهم، اگر هستی برس به دادم

خداوندا!

اگر روزی از عرشت به زیر آیی و

لباس فقر بپوشی و

و برای لقمه نانی غرورت را به پای نامردان بشکنی

زمین و آسمانت را کفر می‌گویی، نمی‌گویی؟

خداوندا!

اگر در روز گرماگیرِ تابستانی

تن خسته‌ی خویش را بر سایه دیواری

به خاک بسپاری

اندکی آن طرف‌تر کاخ‌های مرمرین بینی

زمین و آسمانت را کفر می‌گویی، نمی‌گویی؟

خداوندا!

اگر با مردم آمیزی

شتابان در پی روزی

ز پیشانی عرق ریزی

شب‌آزرده و دل‌خسته

تهی دست و زبان بسته

به سوی خانه باز آیی

زمین و آسمانت را کفر می‌گویی، نمی‌گویی؟

خدایا! خالقا! بس کن جنایت را

بس کن تو ظلمت را

تو در قرآن جاویدت هزاران وعده دادی

تو خود گفتی که نامردمان بهشت را نمی‌بینند

ولی من با دو چشم خویشتن دیدم

که نامردمان ز خون پاک مردانت هزاران کاخ می‌سازند

خدایا! خالقا! بس کن جنایت را

بس کن تو ظلمت را

تو خود گفتی اگر اهرمنِ شهوت

بر انسان حکم فرماید تو او را با صلیبِ عصیانت

مصلوب خواهی کرد

ولی من با دو چشم خویشتن دیدم

پدر با نورسته‌ی خویش گرم‌می‌گیرد

برادر شبانگاهان مستانه از آغوش خواهر کام می‌گیرد

نگاه شهوت‌انگیز پسر، دزدانه بر اندام مادر می‌لرزد

قدم‌ها در بستر فحشا می‌لغزد

خدایا! خالقا! بس کن جنایت را

بس کن تو ظلمت را

تو خود سلطان تبعیضی

تو خود، فتنه‌انگیزی

اگر در روز خلقت مست نمی‌کردی

یکی را همچو من بدبخت

یکی را بی‌دلیل آقا نمی‌کردی

جهانی را این‌چنین غوغا نمی‌کردی

هرگز این سازها شادم نمی‌سازد

دگر آهم نمی‌گیرد

دگر بنگ، باده و تریاک آرامم نمی‌سازد

شب است و ماه می‌رقصد

ستاره نقره می‌پاشد

و من اما در سکوت خلوتت آهسته می‌گریم

اگر حق است زدم زیر خدایی

خدایا! خالقا! بس کن جنایت را

بس کن تو ظلمت را

خداوندا تو می‌گفتی زنا زشت است و من دانم که عیسی زاده‌ی طبع زنازاد خداوندیست

خداوندا! خالقا! بس کن جنایت را

بس کن تو ظلمت را

زین سپس با دگران عشق و صفا خواهم کرد

همچو تو یکسره من ترکِ وفا خواهم کرد

زین سپس جای وفا چون تو جفا خواهم کرد

ترکِ سجاده و تسبیح و ردا خواهم کرد

گذر از کوی تو چون باد صبا خواهم کرد

هرگز این گوش من از تو سخنِ حق نشنید

مردمان! گوش به افسانه‌ی زاهد ندهید

داده از پند به من پیرِ خرابات نوید

کز توی عهدشکن این دلِ دیوانه رمید

شِکوه ز آیین بَدَت پیشِ خدا خواهم کرد

درس حکمت همه را خواندم و دیدم به عیان

بَهر هر درد دوایی است دواها پنهان

نسخه‌ی درد من این باده‌ی ناب است بدان

کز طبیبانِ جفاجوی نگرفتم درمان

زخمِ دل را با میِ ناب دوا خواهم کرد

من که هم مِی ‌خورم و دُردیِ آن؛ پادشهم

بهتر آن‌ است که اِمشب به همان‌جا بروم

سرِ خود بر درِ خُمخانه‌ی آن شاه نهم

آنقدر باده خورم تا ز غم آزاد شوم

دست از دامن طنّاز رها خواهم کرد

خواهم از شیخ‌کشی شهره‌ی این شهر شوم

شیخ و ملا و مُریدان همه را قهر شوم

بر مذاق همه شیخانِ دغل زهر شوم

گر که روزی ز قضا حاکم این شهر شوم

خونِ صد شیخ به یک مست روا خواهم کرد

ز کم و بیش و بسیار بگیرم از شیخ

وجه اندوخته و دینار بگیرم از شیخ

آنقدر جامه و دستار بگیرم از شیخ

باج میخانه‌ی اَمرار بگیرم از شیخ

وسط کعبه دو میخانه بنا خواهم کرد

وقف سازم دو سه میخانه‌ با نام و نشان

وَندَر آنجا دو سه ساقی به مه‌روی عیان

تا نمایند همه را واقف ز اسرار جهان

گر دهد چرخ به من مهلتی‌، ای باده‌خوران!

کف این میکده‌ها را ز عبا خواهم کرد

هر که این نظم سرود خرم و دل‌شاد بُوَد

خانه‌ی ذوقی و گوینده‌اش آباد بُوَد

انتقادی نبُوِد؛ هر سخن آزاد بُوَد

تا قلم در کف من تیشه‌ی فرهاد بُوَد

تا ابد در دل این کوه صدا خواهم کرد

ـــــ

بقیه‌ی شعر با صدای شاعر در دست نیست

▨ 

کاراپت دردریان

متخلص به کارو

▨ نام شعر: ترانه‌ی بزرگ‌ترین آرزو

▨ شاعر: احمد شاملو

▨ با صدای: احمد شاملو

▨ پالایش و تنظیم: شهروز

ـــــــــــــــــ

آه اگر آزادی سرودی می‌خواند

کوچک

همچون گلوگاهِ پرنده‌یی،

هیچ‌کجا دیواری فروریخته بر جای نمی‌ماند.

سالیانِ بسیار نمی‌بایست

دریافتن را

که هر ویرانه نشانی از غیابِ انسانی‌ست

که حضورِ انسان

آبادانی‌ست.

□

همچون زخمی

همه عُمر

خونابه چکنده

همچون زخمی

همه عُمر

به دردی خشک تپنده،

به نعره‌یی

چشم بر جهان گشوده

به نفرتی

از خود شونده، ــ

غیابِ بزرگ چنین بود

سرگذشتِ ویرانه چنین بود.

□

آه اگر آزادی سرودی می‌خواند

کوچک

کوچک‌تر حتا

از گلوگاهِ یکی پرنده!

▨ 

احمد شاملو

دی ماه ۱۳۵۵ - رم

ــــــــــــ

از دفتر دشنه در دیس

چاپ شده به سال ۱۳۴۴

▨ نام شعر: نصیحت چنگیز

▨ شاعر: فخرالدین مزارعی

▨ با صدای: شهروز کبیری

▨ موسیقی: قطعه‌ی »درهاویه کیست« از saṃsāra

▨ پالایش و تنظیم: شهروز

ـــــــــــــــــ

تولی سوال کرد ز چنگیز؛ کای پدر!

چون می‌توان زمانِ حکومت گذاشت خوش؟

می‌باش، داد پاسخ پنهان و آشکار،

از اتحادِ مردمِ بیداردل بِهُش!

دوم زبانِ پرده‌در راستین ببند

یعنی بدار آتشِ جاویدِ حق خمش

کشخان به کار گیر؛ بمان پارسا به بند

نامردمان بپرور؛ آزادگان بکش

▨ 

فخرالدین مزارعی

متخلص به آرزو

ـــــــــــ

پی‌نوشت: در لغت‌نامه دهخدا در توضیح واژه‌ی «کشخان» آمده است؛ دیوث و دیوث شخصی را گویند که زن او هرچه خواهد کند و او چشم از آن پوشیده دارد. (از برهان). ج، کشاخنه. کشیخان. در عربی زن جلب و بی غیرت در حق زن، کشخنة، کشخان خواندن کسی را و النون زائدة، یکشیخ، زن جلب خواندن، یقال «کشخه، اذا قال له یا کشخان». (منتهی الارب). رشیدی کلمه را معرب پنداشته است. (از حاشیهٔ برهان). زن جلب و بی غیرت دربارهٔ زن. (از ناظم الاطباء). بی غیرت. قرنان. دیوث. زن بمزد. قرمساق. غرزن. صفعان. قلتبان. غرطبان. قرطبان. (یادداشت مؤلف). هدایت در انجمن آرا نویسد: در فرهنگها و برهان همه به تقلید و اقتفای یکدیگر نوشته اند که به معنی دیوث و زن قحبه و مردی که زن خود را به عمل بد بیند و منع نکند، بلکه به آن عمل مایل و راغب باشد و مشتری را محرک و بخانهٔ خود خواند و تحقیق ترکیب این لفظ و لغت را ندانسته اند و آن را کشیخان به اضافهٔ یای تحتانی نیز گفته اند چنانکه حکیم خاقانی گفته: این طرفه که موبدی گرفته ست بر یک دو کشیش رنگ کشخان. و حکیم سوزنی در هجو گفته: به پیش کل به همین نرخ می هلد زن کور نظیر نیست کل و کور را به کشخانی. و کمال اسماعیل گفته: نی نی بخدا اگر عمل جویم ...

▨ نام شعر: سپهر بایگان (پیرم و گاهی دلم یاد جوانی می‌کند) 

▨ شاعر: شهریار

▨ با صدای: شهریار

▨ موسیقی: سهراب پورناظری

▨ پالایش و تنظیم این شعر: شهروز

ــــــــــــــــ

پیرم و گاهی دلم یاد جوانی می‌کند

بلبل شوقم هوای نغمه‌خوانی می‌کند

همتم تا می‌رود ساز غزل گیرد به دست

طاقتم اظهار عجز و ناتوانی می‌کند

بلبلی در سینه می‌نالد هنوزم کاین چمن

با خزان هم آشتی و گل‌فشانی می‌کند

ما به داغ عشقبازی‌ها نشستیم و هنوز

چشم پروین همچنان چشمک‌پرانی می‌کند

نای ما خاموش ولی این زهره‌ی شیطان هنوز

با همان شور و نوا دارد شبانی می‌کند

گر زمین دودِ هوا گردد همانا آسمان

با همین نخوت که دارد آسمانی می‌کند

سال‌ها شد رفته دمسازم ز دست اما هنوز

در درونم زنده است و زندگانی می‌کند

با همه نسیان تو گویی کز پیِ آزارِ من

خاطرم با خاطراتِ خود تبانی می‌کند

بی‌ثمر هر ساله در فکرِ بهارانم ولی

چون بهاران می‌رسد با من خزانی می‌کند

طفل بودم دزدکی پیر و علیل‌ام ساختند

آنچه گردون می‌کند با ما، نهانی می‌کند

می‌رسد قرنی به پایان و سپهرِ بایگان

دفترِ دورانِ ما هم بایگانی می‌کند

شهریارا! گو دل از ما مهربانان نشکنید

ورنه قاضی در قضا نامهربانی می‌کند

▨

سید محمدحسین بهجت تبریزی (متخلص به شهریار)

▨ نام شعر: وای بر من

▨ شاعر: نیما یوشیج

▨ با صدای: احمد کیایی

▨ پالایش و تنظیم: شهروز

ـــــــــــــــــ

کشتگاهم خشک ماند و یک‌سره تدبیرها

گشت بی‌سود و ثمر

تنگنای خانه‌ام را یافت دشمن با نگاه حلیه‌اندوزش

وای بر من! می‌کند آماده بهر سینه‌ی من تیرهایی

که به زهر کینه آلوده ست.

پس به جاده‌های خونین کلّه‌های مردگان را

به غبار قبرهای کهنه‌اندوده

از پس دیوار من بر خاک می‌چیند

وز پی آزارِ دل‌آزردگان

در میان کله‌های چیده بنشیند

سرگذشت زجر را خواند.

وای بر من!

در شبی تاریک از اینسان

بر سر این کلّه‌ها جنبان

چه کسی آیا ندانسته گذارد پا؟

از تکان کله‌ها آیا سکوت این شب سنگین

-کاندر آن هر لحظه مطرودی فسون تازه می بافد-

کی که بشکافد؟

یک ستاره از فساد خاک وارسته

روشنایی کی دهد آیا

این شب تاریک دل را؟

عابرین! ای عابرین!

بگذرید از راه من بی هیچ گونه فکر

دشمن من می‌رسد، می‌کوبدم بر در

خواهدم پرسید نام و هر نشان دیگر.

وای بر من!

به کجای این شب تیره بیاویزم قبای ژنده‌ی خود را

تا کشم از سینه‌ی پر درد خود بیرون

تیرهای زهر را دلخون؟

وای بر من!

▨ 

نیما یوشیج

بیست و چهارم بهمن ماه ۱۳۱۸

▨ نام شعر: آفتاب سبز (طنین تماشا)

▨ شاعر: یدالله رویایی

▨ با صدای: یدالله رویایی

▨ پالایش و تنظیم: شهروز

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

از چشم من طنین تماشا برخاست

در چشم او طنین تماشا بنشست

موجی ز بیگناهی من پر زد

با عمق بی‌گناهی او پیوست.

در آفتاب سبز نگاه او،

تکرار نور بود و گریز رنگ،

سودای جان و همهمه‌ی دل بود،

پرواز دور زورق صد آهنگ.

آن بیکرانه، ظهر زمستان بود

-سرشار از حرارت دلخواه-

با جلوه‌های عاطفه در تغییر،

هر لحظه از درخشش ناگاه.

موجی در آن دیار، نمی‌آشفت

آن بیگناهی ساکت را 

در ماوراهای نهان، لیک

روییده بود رقص علامت‌ها

تا در من انتظاری را

ویران کنند 

و انتظار دیگر را

عریان. 

اینک گریز بی‌خبر دل را

زنگ کدام کوچ دمیده‌ست؟

سوی کدام جاده، نیاز نور

راهم به اشتیاق بریده‌ست؟

در نقش بیقرار دو چشم من،

تنهایی غریب شکسته ست

در خلوت بزرگ دو چشم او

تصویر اعتماد نشسته است،

در تنگه‌های کوچک و دورش، 

هر لحظه روشنی‌هایی،

تکرار می‌شود.

در دور دست‌ها 

از تابش اشعه‌ی نمناک،

گودال بی‌نهایت،

هموار می‌شود.

تا من نگاه می‌کنم، 

زان بیکرانه مزرع سبز،

رنگی بریده می‌شود.

تا او نگاه می‌کند،

بر روی قلب من، ابدیت

گویی شنیده می‌شود.

▨

شعر «آفتاب سبز» از مجموعه شعر از دوستت دارم‌

شامل شعرهای ۱۳۴۰ تا ۱۳۴۷

چاپ اول: ۱۳۴۷

▨ نام شعر: ترانه‌های خالقی (بخش اول)

▨ شاعر: جلال خالقی مطلق

▨ با صدای: جلال خالقی مطلق

▨ موسیقی: کیهان کلهر

▨ پالایش و تنظیم: شهروز

ـــــــــــــــــ

در کاوشِ کارِ رستم و گیو و قباد

روز و شب و ماه و سال من رفت به باد

یک‌یک همه بند بندم از هم بگسست

درمانِ تنم به عهده‌ی مرگ افتاد

▨

من در دلِ خود بس آرزو‌ها دارم

با خویشتنم بگو‌مگوها دارم

پیمانه‌ی عمر پر شد افسوس افسوس!

با باده هنوز گفت‌وگوها دارم

▨

در گوشه‌ی سبزِ ناکجا آبادی

جایی که ز غم نیست در آن بیدادی

ای خوش که بسازیم یکی کلبه ز گِل

ناریم دگر ز شهر و مردم یادی

▨

پیش‌آر می و بگو که تا نی سازند

زان می که ز تاکِ کشورِ ری سازند

این کوزه‌گران که کوزه‌ی می سازند

تا کوزه‌ی می ز خاکِ ما کی سازند

▨

یک‌روز شرابِ ناب می‌باید خورد

وز رانِ بره کباب می‌باید خورد

یک روزِ دگر ساخته با دودِ جگر

از چشمه‌ی چشمِ آب می‌باید خورد

▨

مهتاب چو ریخت بر چمن نقره‌ی نور

باید که کشید باده در جامِ بلور

کین چرخِ سیاه‌نامه‌ی کور به کور

از خونِ من و تو می‌دهد سور به مور

▨

با دایه بگو یکی ننو اندازد

بر شاخه‌ی بید و پای جو اندازد

بر بندِ ننو، یکی سبو اندازد

من را و تو را درونِ او اندازد

ــــــــــــ 

دکتر جلال خالقی مطلق

از کتاب شعر «آهوی کوهی در دشت» نشر همیشه

ـــــــــــ

جهت حمایت از دکتر خالقی‌مطلق، پیشنهاد می‌کنم کتاب رباعیات ایشان با نام «آهوی کوهی در دشت» نشر همیشه را تهیه کنید. نسخه‌ای صوتی نیز، مشتمل بر حدود صد رباعی از کتاب، با صدای گرم خود ایشان در فیدیو موجود است که پیشنهاد می‌کنم حتما تهیه کنید.

این تذکر لازم است که صدا و تنظیم آن کتاب صوتی، با آنچه در اینجا ارایه می‌شود، متفاوت است. 

در اینجا تعداد بسیار محدودی از این رباعیات ارایه می‌شود تا صرفا شما عزیزان با سبک شعری ایشان آشنا شده و به تهیه آثار ایشان مصر گردید. امیدوارم خدشه‌ای به کپی‌رایت اثر وارد نگردد.

▨ نام شعر: تو را دوست می‌دارم

▨ شاعر: احمد شاملو

▨ با صدای: احمد شاملو

▨ پالایش و تنظیم: شهروز

ـــــــــــــــــ

طرفِ ما شب نیست

صدا با سکوت آشتی نمی‌کند

کلمات انتظار می‌کشند

من با تو تنها نیستم، هیچ‌کس با هیچ‌کس تنها نیست

شب از ستاره‌ها تنهاتر است...

□

طرفِ ما شب نیست

چخماق‌ها کنارِ فتیله بی‌طاقتند

خشمِ کوچه در مُشتِ توست

در لبانِ تو، شعرِ روشن صیقل می‌خورد

من تو را دوست می‌دارم، و شب از ظلمتِ خود وحشت می‌کند.

▨ 

احمد شاملو - ۱۳۳۴

ــــــــــــ

از دفتر شعر هوای تازه

منتشر شده به سال ۱۳۳۶

▨ نام شعر: باغ صدای تو

▨ شاعر: محمدرضا شفیعی کدکنی

▨ با صدای: محمدرضا شفیعی کدکنی

▨ پالایش و تنظیم: شهروز

ــــــــــــــــــــــــ

اگر می‌شد صدا را دید

چه گل‌هایی ...چه گل‌هایی

که از باغِ صدای تو

به هر آواز می‌شد چید

اگر می‌شد صدا را دید

▨

محمد رضا شفیعی کدکنی

از مجموعه‌ی مرثیه‌های سرو کاشمر

▨ نام اثر: سرو | در بزرگداشت سرو آزاد؛ مرتضی کیوان

▨ با صدای: هوشنگ ابتهاج (سایه) و احمد شاملو

♬ تنظیم: شهروز

ساندکلاد من

ــــــــــــــــــــــــ

مرتضی کیوان از دوستان بسیار نزدیک هوشنگ ابتهاج و احمد شاملو بود. او در روزهای پس از کودتای ۲۸ مرداد، در حالی که سه تن از نظامیان فراری سازمان نظامی حزب توده را در خانهٔ خود پنهان کرده‌ بود، دستگیر شد و در ۲۷ مهر ۱۳۳۳ در زندان قصر تیر باران شد.

▨ نام شعر: عشق عمومی

▨ شاعر: احمد شاملو

▨ با صدای: احمد شاملو

▨ موسیقی از: hans zimmer

▨ پالایش و تنظیم: شهروز

ـــــــــــــــــ

اشک رازی‌ست

لبخند رازی‌ست

عشق رازی‌ست

اشکِ آن شب لبخندِ عشقم بود.

□

قصه نیستم که بگویی

نغمه نیستم که بخوانی

صدا نیستم که بشنوی

یا چیزی چنان که ببینی

یا چیزی چنان که بدانی...

من دردِ مشترکم

مرا فریاد کن.

□

درخت با جنگل سخن می‌گوید

علف با صحرا

ستاره با کهکشان

و من با تو سخن می‌گویم

نامت را به من بگو

دستت را به من بده

حرفت را به من بگو

قلبت را به من بده

من ریشه‌های تو را دریافته‌ام

با لبانت برای همه لب‌ها سخن گفته‌ام

و دست‌هایت با دستانِ من آشناست.

در خلوتِ روشن با تو گریسته‌ام

برایِ خاطرِ زندگان،

و در گورستانِ تاریک با تو خوانده‌ام

زیباترینِ سرودها را

زیرا که مردگانِ این سال

عاشق‌ترینِ زندگان بوده‌اند.

□

دستت را به من بده

دست‌های تو با من آشناست

ای دیریافته با تو سخن می‌گویم

به‌سانِ ابر که با توفان

به‌سانِ علف که با صحرا

به‌سانِ باران که با دریا

به‌سانِ پرنده که با بهار

به‌سانِ درخت که با جنگل سخن می‌گوید

زیرا که من

ریشه‌های تو را دریافته‌ام

زیرا که صدای من

با صدای تو آشناست.

▨ 

احمد شاملو

۱۳۳۴

▨ نام شعر: مرغ غم

▨ شاعر: نیما یوشیج

▨ با صدای: احمد کیایی

▨ پالایش و تنظیم: شهروز

ـــــــــــــــــ

روی این دیوار غم، چون دود رفته بر زبر

دائما بنشسته مرغی، پهن کرده بال و پر

که سرش می‌جنبد از بس فکر غم دارد به سر.

پنجه‌هایش سوخته؛

زیر خاکستر فرو،

خنده‌ها آموخته؛

لیک غم بنیادِ او.

هر کجا شاخی‌ست برجا مانده و بی‌برگ و نوا

دارد این مرغ کدر بر رهگذار آن صدا.

درهوای تیره‌ی وقت سحر سنگین به جا.

او نوای هر غمش برده از این دنیا به در،

از دلی غمگین دراین ویرانه می‌گیرد خبر.

گه نمی‌جنباند از رنجی که دارد بال و پر.

هیچکس او را نمی‌بیند، نمی‌داند که چیست.

بر سرِ دیوار این ویرانه‌جا فریاد کیست.

و به جز او هم در این ره مرغ دیگر راست زیست.

می‌کشد این هیکل غم از غمی هر لحظه، آه

می‌کند در تیرگی‌های نگاهِ من نگاه

او مرا در این هوای تیره می‌جوید به راه.

آهِ سوزان می‌کشم هر دم در این ویرانه من

گوشه بگرفته منم، در بندِ خود، بی‌دانه من

شمع چه؟ پروانه چه؟ هر شمع هر پروانه من.

من به پیچاپیچ این لوس و سمج دیوارها

بر سر خطی سیه چون شب نهاده دست و پا

دست و پایی می‌زنم چون نیمه‌جانان بی‌صدا.

پس بر این دیوارِ غم، هر جاش بفشرده به هم،

می‌کشم تصویرهای زیر و بالاهای غم

می‌کشد هر دم غمم، من نیز غم را می‌کشم.

تا کسی ما را نبیند

تیرگی‌های شبی را

که به دل‌ها می‌نشیند،

می‌کنم از رنگِ خود وا.

ز انتظارِ صبح با هم حرف‌هایی می‌زنیم

با غباری زردگونه، پیله بر تن می‌تنیم

من به دست، او با نُگِ خود، چیزهایی می‌کنیم .

▨ 

نیما یوشیج

آبان ۱۳۱۷

▨ نام شعر: کجا دنبالِ مفهومی برای عشق می‌گردی

▨ شاعر: محمدعلی بهمنی

▨ با صدای: محمدعلی بهمنی

▨ پالایش و تنظیم: شهروز

ــــــــــــــــ

تو را گم می‌کنم هر روز و پیدا می‌کنم هر شب

و این‌سان خواب‌ها را با تو زیبا می‌کنم هر شب

{و صبحِ خواب‌ها را با تو زیبا می‌کنم هر شب}

تبی این کاه را چون کوه سنگین می‌کند آنگاه

چه آتش‌ها که در این کوه برپا می‌کنم هر شب

تماشایی‌ست پیچ و تابِ آتش‌ها... خوشا بر من

که پیچ و تابِ آتش را تماشا می‌کنم هر شب

مرا یک شب تحمل کن که تا باور کنی ای دوست!

چگونه با جنون خود مدارا می‌کنم هر شب

چنان دستم تهی گردیده از گرمای دستِ تو

که این یخ‌کرده را از بی‌کسی «ها» می‌کنم هر شب

تمام سایه‌ها را می‌کشم بر روزن مهتاب

حضورم را ز چشم شهر حاشا می‌کنم هر شب

دلم فریاد می‌خواهد ولی در انزوای خویش

چه بی‌آزار با دیوار نجوا می‌کنم هر شب

کجا دنبالِ مفهومی برای عشق می‌گردی؟

که من این واژه را تا صبح معنا می‌کنم هر شب

▨

محمدعلی بهمنی

از دفتر شعر «گاهی دلم برای خودم تنگ می‌شود»

ــــــــــــــــ

پی‌نوشت: متن شعر منطبق بر خوانش شاعر است و با نسخه‌ی چاپ شده در کتاب، تفاوت‌هایی دارد. شکل مکتوب شعر‌، در داخل آکولاد {} آمده است.

▨ نام شعر: عماد خراسانی

▨ شاعر: شبی بر مزار خیام

▨ با صدای: شبی بر مزار خیام

▨ پالایش و تنظیم: شهروز

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

خیام! بوی عشق دهد خاکِ کوی تو

امشب ز باده مست‌ترم کرده بوی تو

امشب به باده‌خانه‏ی عالم رسیده‏ام‏

بیهوده منّت از می و مینا کشیده‏ام‏

آری چو بخت رهبرم آمد به سوی تو

بس بود بهر مستیِ من، خاکِ کوی تو

عمری اگرچه باده‌خوری بوده کار من‏-

-هرگز نگشته مست دل غمگسار من‏

هرگز ز باده این همه مستی ندیده‏ام‏

وین سرخوشی ز باده‏پرستی ندیده‏ام‏

امشب بهار و ساغر می، مست‏کن‏تر است‏

مهتاب و آسمان و زمین رنگ دیگر است‏

گیسوی سنبل این همه هرساله چین نداشت‏

سلطان گُل جمال و جلالی چنین نداشت‏

آری شگفت نیست چو این‏جا مزار تُست‏

در این چمن به دیده‏ی نرگس غبار تست‏

ذرات این فضا همه مست‌اند و بی‏قرار

گل‏های این چمن همه دارند بوی یار

امشب ز جای خیز که مهمان رسیده است!‏

از ره عمادِ مست و غزل‌خوان رسیده است!‏

با یک سری که شور قیامت در آن بوَد

با یک دلی که دشمن دیرین جان بوَد

با حالتی خراب‏تر از کارِ روزگار

افتاد مست یکه و تنها بر این مزار

مهتاب‏روی باغ سفیدآب کرده است‏

از وجد غنچه خنده به مهتاب کرده است‏

مستانه باد، زلفِ سمن شانه می‏زند

خود را به باغ سرخوش و مستانه می‏زند

از راه دور ناله‏ی مرغی رسد به گوش‏

مرغی چو من که داده ز کف عقل و صبر و هوش‏

البته عاشقی‏ست جدا مانده از حبیب‏

وین ناله‏ها ز جور حبیب است یا رقیب؟‏

با ماه گرم درددلِ عاشقانه‏ایست‏

آهنگ او ز خانه خرابی فسانه‏ایست‏

این‌سان که او نوای غم‏انگیز سر کند

بسیار مشکل است که شب را سحر کند

مستانه سرگذاشته‏ام من به روی دست‏

با خویش گرم زمزمه‏ای سوزناک و مست‏

گردیده خاطرات، مجسم برابرم

وز اشک خود ز هر شبه با آبروترم‏

ای دل به راه عشق غم هست و نیست،نیست‏

هستیّ و نیستی به بَرِ عاشقان یکی‏ست‏

امشب ز باده آتش دل باد می‏زنم‏

دیوانه می‏شوم به خدا داد می‏زنم‏

ای اوستاد و رهبر مستان هوشیار!

برخیز می خوریم علی‏رغم روزگار

برخیز با عماد دمی هم‏پیاله شو

و ز سیر و گشت مبهم گردون بناله شو

من یک غزل بخوانم ار آن عاشقانه‏ها

تو یک ترانه سرکنی از آن ترانه‏ها

گاه از گلوی شیشه برآریم ناله‏ای‏

گاهی کشیم ناله و گاهی پیاله‏ای‏

باهم نوای عشق و جنون ساز می‏کنیم‏

می می‏خوریم و مشتِ فلک باز می‏کنیم‏

آن‏قدر در میان قفس داد می‏زنیم‏

کآتش به آشیانه‏ی صیاد می‏زنیم

پروانه‏وار سوخته، شب را سحر کنیم‏

با بال‏های سوخته با هم سفر کنیم‏

برخیز باده دارم و این باغ خلوت است!‏

ای میزبان مخواب که دور از فتوت است!‏

اما نه! هرکه رفت، دگر بار برنگشت‏

و ز سِرّ خاکِ تیره کسی باخبر نگشت‏

این گیر و دار عمر به غیر از خیال نیست‏

معلوم نیست حاصلِ این گیر و دار چیست‏

امشب عجب ز باده مرا فکر درهمی‏ست‏

با عالم خیال مرا باز عالمی‌ست‏

ورنه چو خاک گشته دل و آرزوی تو

بیهوده دل کند هوسِ جست‏وجوی تو

خیام من بخواب! که من هم بر آن سرم‏

کز این قفس به گلشن آزادگان پرم

▨

عماد خراسانی

ـــــــــ

در باب سرایش این شاهکار ادبی توسط عماد خراسانی، افسانه‌های مختلفی نقل شده است. اما آنچه مسلم است آنکه عماد این شعر را در شوق و تاثر از دیدار آرامگاه خیام سروده است.

ضمنا تذکر این نکته ضروریست که شعر در نسخه‌ی چاپی ابیاتی چند، بیش‌تر دارد. متن فوق، از روی صدای شاعر پیاده شده.

▨ نام شعر: زمان لرزه

▨ شاعر: فخرالدین مزارعی

▨ با صدای: فخرالدین مزارعی

▨ موسیقی: کیهان کلهر

▨ پالایش و تنظیم: شهروز

ـــــــــــــــــ

زمان‌لرزه‌ای اتفاق اوفتاد

ز مرزِ کنون، کنده شد بیخِ من

شکافی پدید آمد اندر زمان

قرون پیش و پس شد به تاریخِ من

کهن جا عوض کرد و از چنگِ نو

عیان، مسندِ داده را پس گرفت

بدل کرد دیروز و امروز جای

گذشتِ زمان سیرِ واپس گرفت

مرا در فلاخن، کفِ حادثات

به بالای سر برد و پرتاب کرد

وزان چلّه، چابک چو تیرِ شهاب

به ظلماتِ تاریخ پرتاب کرد

در اینجا به بیغوله‌ای هولناک،

دگر گونه دیدم ره و رسم زیست

به یک لمحه از منجنیق زمان

به قرن ده افتادم از قرن بیست

خلایق به غوغای بازارِ شام

به سوداگری، سکه‌هاشان درم

غلامان به فرمان، کنیزان به گوش

شتر در سرا، خواجگان در حَرَم

ز خود پرسم این قومِ اسطوره‌رنگ

چه هست اندر این ورطه و من کیم؟

به آشفته‌بازارِ ناموس و ننگ

غریب است در چشمشان سکه‌ام

ولی هرچه هستم؛ چه نیک و چه بد

وجودم در این بوم و بر نا رواست

چو اصحاب کهفم در اینجا غریب

به بازارشان سکه‌ام شهرواست

▨ 

فخرالدین مزارعی

متخلص به آرزو

ایشان دکترای ادبیات و زبان انگلیسی و استاد دانشگاه بود

ـــــــــــ

پی‌نوشت: در لغت‌نامه دهخدا در توضیح واژه‌ی «شهروا» آمده است:

گویند پادشاهی زر قلب و ناسره زد و آنرا شهروا نام کرد و بنابر شدت و تندی خوی در ملک خود رایج گردانید و در غیر ملک او به هیچ نمی‌گرفتند. (از برهان). درم و دینار ناسره که خصوصاً در یک شهر رایج باشد، و این در اصل «شهرروا» بود یک «ر» را مطابق قاعده حذف کردند، و نیز آن درم ناسره که یکی از ملوک ظالم در ملک خود بزور رایج کرده بوده در ملک دیگران رواج نیافت، و ظاهراً به این معنی در اصل شه روا بود. (غیاث) (از رشیدی) (از جهانگیری). زر و سیم ناسره که در ملکی رایج و روا و در غیر آن ناروا باشد.

▨ نام شعر: آرش کمانگیر

▨ شاعر: سیاوش کسرایی

▨ با صدای: سیاوش کسرایی

▨ پالایش و تنظیم: شهروز

ـــــــــــــــــ

برف می بارد؛

برف می بارد به روی خار و خارا سنگ.

کوه ها خاموش،

دره ها دلتنگ؛

راه ها چشم انتظار کاروانی با صدای زنگ ...

بر نمی شد گر ز بام خانه ها دودی،

یا که سوسوی چراغی گر پیامی مان نمی آورد،

رد پاها گر نمی افتاد روی جاده ها لغزان،

ما چه می کردیم در کولاک دل آشفته ی دم سرد؟

آنک، آنک کلبه ای روشن،

روی تپه، رو به روی من ...

در گشودندم.

مهربانی ها نمودندم.

زود دانستم، که دور از داستان خشم برف و سوز،

در کنار شعله ی آتش،

قصه می گوید برای بچه های خود عمو نوروز:

«...گفته بودم زندگی زیباست.

گفته و نا گفته، ای بس نکته ها کاینجاست.

آسمان باز؛

آفتاب زر؛

باغ های گل؛

دشت های بی در و پیکر؛

سر برون آوردن گل از درون برف؛

تاب نرم رقص ماهی در بلور آب؛

بوی عطر خاک باران خورده در کهسار؛

خواب گندم زارها در چشمه ی مهتاب؛

آمدن، رفتن، دویدن؛

عشق ورزیدن؛

در غم انسان نشستن؛

پا به پای شادمانی های مردم پای کوبیدن؛

کار کردن، کار کردن؛

آرمیدن؛

چشم انداز بیابان های خشک و تشنه را دیدن؛

جرعه هایی از سبوی تازه آب پاک نوشیدن؛

گوسفندان را سحرگاهان به سوی کوه راندن؛

هم نفس با بلبلان کوهی آواره خواندن؛

در تله افتاده آهو بچگان را شیر دادن؛

نیم روزخستگی را در پناه دره ماندن؛

گاه گاهی،

زیر سقف این سفالین بام های مه گرفته،

قصه های در هم غم را ز نم نم های باران ها شنیدن؛

بی تکان گهواره ی رنگین کمان را

در کنار بام دیدن؛

یا، شب برفی،

پیش آتش ها نشستن،

دل به رویاهای دامن گیر و گرم شعله بستن...

آری، آری، زندگی زیباست.

زندگی آتش گهی دیرنده پابرجاست.

گر بیفروزیش، رقص شعله اش در هر کران پیداست.

ورنه، خاموش است و خاموشی گناه ماست.»

پیرمرد، آرام و با لبخند،

کنده ای در کوره ی افسرده جان افکند.

چشم هایش در سیاهی های کومه جست و جو می کرد؛

زیر لب آهسته با خود گفت و گو می کرد:

«زندگی را شعله باید برفروزنده؛

شعله ها را هیمه سوزنده.

جنگل هستی تو، ای انسان!

جنگل، ای روییده ی آزاد،

بی دریغ افکنده روی کوه ها دامان،

آشیان ها بر سر انگشتان تو جاوید،

چشمه ها در سایبان های تو جوشنده،

آفتاب و باد و باران بر سرت افشان،

جان تو خدمتگر آتش ...

سر بلند و سبز باش، ای جنگل انسان!

«زندگانی شعله می خواهد»، صدا سر داد عمو نوروز،

شعله ها را هیمه باید روشنی افروز.

کودکانم، داستان ما ز آرش بود

او به جان خدمتگزار باغ آتش بود.

روزگاری بود؛

روزگار تلخ و تاری بود.

بخت ما چون روی بد خواهان ما تیره.

دشمنان بر جان ما چیره.

شهر سیلی خورده هذیان داشت؛

بر زبان بس داستان های پریشان داشت.

زندگی سرد و سیه چون سنگ؛

روز بد نامی،

روزگار ننگ.

غیرت اندر بندهای بندگی پیچان؛

عشق در بیماری دل مردگی بیجان.

فصل ها فصل زمستان شد،

صحنه ی گلگشت ها گم شد، نشستن در شبستان شد.

در شبستان های خاموشی،

می تراوید از گل اندیشه ها عطر فراموشی.

ترس بود و بال های مرگ؛

کس نمی جنبید، چون بر شاخه برگ از برگ.

سنگر آزادگان خاموش؛

خیمه گاه دشمنان پر جوش.

...

▨ 

سیاوش کسرایی

شنبه بیست و سوم اسفند ماه ۱۳۳۷

▨ نام شعر: جاده خاموش است

▨ شاعر: نیما یوشیج

▨ با صدای: احمد کیایی

▨ پالایش و تنظیم: شهروز

ـــــــــــــــــ

جاده خاموش ست، از هر گوشه‌ی شب هست در جنگل.

تیرگی (صبح از پی‌اش تازان)

رخنه‌یی بی‌هوده می‌جوید

یک نفر پوشیده در کنجی

با رفیقش قصه‌ی پوشیده می‌گوید

بر در شهر آمد آخر کاروان ما زه راه دور -می گوید-

با لقای کاروان ما، (چنان کآرایش پاکیزه‌اش هر لحظه می‌آراست).

مردمان شهر را فریاد برمی‌خاست

آن‌که او این قصه‌اش در گوش، اما

خاسته افسرده‌وار از جا

شهر را نام و نشان هر لحظه می‌جوید.

و به او افسرده می‌گوید:

مثل این که سال‌ها بودم در آن شهر نهان مأوا»

مثل این‌که یک زمان در کوچه‌یی از کوچه‌های او

داشتم یاری موافق شاد بودم با لقای او«.

جاده خاموش‌ست اما هم‌چنان شب هست در جنگل

تیرگی (صبح از پی‌اش تازان)

رخنه می‌جوید

یک نفر پوشیده بنشسته

با رفیقش قصه‌ی پوشیده می‌گوید.

▨ 

نیما یوشیج

هفتم اسفند ماه ۱۳۲۸

▨ نام شعر: دو قطره

▨ شاعر: مهدی حمیدی شیرازی

▨ با صدای: مهدی حمیدی شیرازی

▨ پالایش و تنظیم: شهروز

ــــــــــــــــــ

دوشینه بر دو قطره‌ی اشکم جگر بسوخت

کآهسته از دو گوشه‌ی چشم من اوفتاد

زیرا درآن دو قطره دو دریایِ خونِ دل

جوشید و آتشی شد و بر دامن اوفتاد

اوّل برآن دو قطره دَمِ زندگی دمید

یعنی که عکس آن دو رخ روشن اوفتاد

زآن پس از آن دو قطره برآمد بهار عمر

در اشک، نقش لاله و نَستَروَن اوفتاد

نرگس گشود چشم میان بنفشه‌ها

بر شرم‌ها گذار فسون و فن اوفتاد

افراغ و نارون همه‌جا سر بهم گذاشت

انبوه سایه بر گل و بر گلشن اوفتاد

خورشید از خلال درختان به سایه‌ها

چون شعله‌های آتش از روزن اوفتاد

برگ چنار باد سحر را بهانه کرد

گل را چو دست عاشق بر گردن اوفتاد

جوی از کنار سبزه غزلخوان گذشت و رفت

وز طول راه بر رخ او شکّن اوفتاد

نرمک نسیم صبح بلرزاند شاخ بید

لرزید دُرّ و در دهن لادن اوفتاد

با لطف و ناز پرده‌ی زرّین آفتاب

از روی برگ گل به سر سوسن اوفتاد

ناگه در این میانه درخشید چشم او

چون آتشی که ناگه در خرمن اوفتاد

وز آن نگاه در نظرم سوخت هرچه بود

جز او که خود به‌پایم با شیون اوفتاد

پیچید گیسوانش بر کتف و گردنش

مانند بندها که در آن پازن* اوفتاد

فریاد کرد و ناله برآورد و گریه کرد

چون دشمنی که بسته بَرِ دشمن اوفتاد

گفت ای نهاده عمر و جوانی بپای من

رحمی که شاخه‌ی گل در گُلخن اوفتاد

آن نوبهار را که تو دیدی خزان رسید

وآن چشم پر غرور ز تابیدن اوفتاد

از هر طرف که می‌نگرم سوز آتش است

کز آه تو شراره بر این مسکن اوفتاد

وز آنچه بود دست مکافات ماند و من

یعنی پری به دامن اهریمن اوفتاد

بینی از این خزان که دمد جای آن بهار

شور و شرارها به دل آهن اوفتاد

امروز من ببین و گناهان من ببخش

فردا که ره به بارگه ذوالمن اوفتاد

این گفت و سیل اشک ز دامان او گذشت

بر جان من شراره‌ی بنیان کن اوفتاد

دیدم کنون که مرگ جوانیش دررسید

با لابه در برم بت سیمین تن اوفتاد

یاد آمدم به زال که چون تهمتن بمرد

پوزش کنان به‌خاک بَرِ بهمن اوفتاد

می‌خواستم که لب بگشایم به شکوه‌ها

چشمم سیاه گشت و لب از گفتن اوفتاد

تا آمدم بخویش دگر قطره‌ها نبود

آن قطره‌ها که دوش ز چشم من اوفتاد

▨

دکتر مهدی حمیدی شیرازی

ـــــــــ

پی‌نوشت: *پازن: رِنگ، بز کوهی

▨ نام شعر: هستن

▨ شاعر: مهدی اخوان ثالث

▨ با صدای: مهدی اخوان ثالث

▨ پالایش و تنظیم: شهروز

ــــــــــــــــــ

گفت و گو از پاک و ناپاک است

وز کم و بیشِ زلالِ آب و آیینه

وز سبوی گرم و پرخونی که هر ناپاک یا هر پاک

دارد اندر پستوی سینه

هر کسی پیمانه‌ای دارد که پرسد

چند و چون از وی

گوید این ناپاک و آن پاک است

این به سانِ شبنم خورشید

وآن به سانِ لیسکی لولنده در خاک است

نیز من پیمانه‌ای دارم

با سبوی خویش، کز آن می‌تراود خون (زهر)

گفت و گو از دردناک افسانه‌ای دارم؛

ما اگر چون شبنم از پاکان

یا اگر چون لیسکان ناپاک

گر

نگینِ تاجِ خورشیدیم

ورنگونِ ژرفنای خاک

هرچه‌ایم، آلوده‌ایم، آلوده‌ایم، ای مرد

آه، می‌فهمی چه می‌گویم؟

ما به «هست» آلوده‌ایم، آری

همچنان هستان هست و بودگان بوده‌ایم، ای مرد

نه چو آن هستان اینک جاودانی نیست

افسری زر وَش هلال‌آسا، به سرهامان

ز افتخارِ

مرگِ پاکی، در طریقِ پوک

در جوار رحمت ناراستینِ آسمان بغنوده‌ایم، ای مرد

که دگر یادی از آنان نیست

ور بود، جز در فریب شوم دیگر پاکجانان نیست

گفت و گو از پاک و ناپاک است

ما به هست آلوده‌ایم، ای پاک! و ای ناپاک

پست و ناپاکیم ما هستان

گر همه غمگین، اگر

بی‌غم

پاک می‌دانی کیان بودند؟

آن کبوترها که زد در خونشان پرپر

سربیِ سردِ سپیده‌دم

سبز خطانی

که الواحِ سحر را سرخ‌رو کردند

بی جدال و جنگ

ای به خون خویشتن آغشتگان کوچیده زین تنگ آشیانِ ننگ

ای کبوترها

کاشکی پر می‌زد آنجا مرغ دَردم، ای کبوترها

که من ار مستم، اگر هوشیار

گر چه می‌دانم

به هست آلوده مَردم، ای کبوترها

در سکوت برجِ بی‌کس مانده‌تان هموار

نیز در برج سکوت و عصمت غمگینتان جاوید

های پاکان! های پاکان! گوی

می‌خروشم زار

▨

مهدی اخوان ثالث

متخلص به م. امید

از دفتر شعر زمستان

منتشر شده به سال ۱۳۳۵

ــــــــــ

پی‌نوشت: شعر در نسخه‌ی چاپ شده، با نسخه‌ی این خوانش، جای واژه‌ی «خون»، واژه‌ی «زهر» آمده است

▨ نام شعر: آرزوی نقش بر آب

▨ شاعر: حمید مصدق

▨ با صدای: حمید مصدق

▨ پالایش و تنظیم: شهروز

ــــــــــــــــــ

در من غمِ بیهودگی‌ها می‌زند موج

در تو غروری از توانِ من فزون‌تر

در من نیازی می‌کشد پیوسته فریاد

در تو گریزی می‌گشاید هر زمان پَر

ای کاش در خاطر گلِ مهرت نمی‌رُست

ای کاش در من آرزویت جان نمی‌یافت

ای کاش دستِ روز و شب با تار و پودش

از هر فریبی، رشته‌ی عمرم نمی‌بافت

اندیشه‌ی روز و شبم پیوسته این است

من بر تو بستم دل؟ دریغ از دل که بستم!

افسوس بر من! گوهرِ خود را فشاندم

در پای بت‌هایی که باید می‌شکستم

▨

حمید مصدق

از دفتر شعر: سال‌های صبوری

ــــــــــــــــــ

پی‌نوشت: به نظر می‌رسد این شعر بعدا توسط شاعر بازنویسی شده؛ چرا که نسخه‌ی چاپ شده‌ی شعر با این خوانش از شاعر، کم و بیشی‌های زیادی دارد

▨ نام شعر: با تیر و کمانِ کودکی‌ام

▨ شاعر: محمدابراهیم جعفری

▨ با صدای: محمدابراهیم جعفری

▨ پالایش و تنظیم: شهروز

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

با تیر و کمان کودکی‌ام

در کوچه‌باغ‌های قدیمی

در انبوه درختانِ باران‌خورده

سینه‌ی گنجشکی را نشانه گرفته بودم

که عاشق تو شدم

گنجشک به شانه‌ام نشست

و من شکارچی ماهری شدم

از آن پس هرگز به شکار پرنده‌ای نرفتم

هر وقت دلتنگم، آواز می‌خوانم

پرنده می‌آید

پرنده می‌نشیند

پرنده را می‌بویم

پرنده را می‌بوسم

پرنده را رها می‌کنم

و چون شکارِ دیگری می‌شود

کودکی‌ام را می‌بینم

در انبوهِ درختانِ باران‌خورده

با بوی کاهگل و آوازِ پرنده

به خود می‌پیچد و گریه می‌کند

های آواز!

چقدر تو را دوست دارم.

▨

محمدابراهیم جعفری

▨ نام شعر: سینه سرخ

▨ شاعر: منوچهر آتشی (سرنا)

▨ با صدای: منوچهر آتشی

♬ پالایش و تنظیم: شهروز

ــــــــــــــــــــــــ

سینه سرخی می‌نشيند به شاخه‌ی خشک خاری

می‌خواند می‌خواند می‌خواند

شکوفه‌ای سرخ برمی‌آيد از چوب ِخشک

و برکه‌ی زلالی آن پايين

آراسته به بال و شکوفه

▨

▨ نام شعر: عاشقانه (آن که می‌گوید دوستت دارم)

▨ شاعر: احمد شاملو

▨ با صدای: احمد شاملو

▨ پالایش و تنظیم: شهروز

ـــــــــــــــــ

آنکه می‌گوید دوستت می‌دارم

خنیاگرِ غمگینی‌ست

که آوازش را از دست داده است.

ای کاش عشق را

زبانِ سخن بود

هزار کاکُلی شاد

در چشمانِ توست

هزار قناری خاموش

در گلوی من.

عشق را

ای کاش زبانِ سخن بود

□

آنکه می‌گوید دوستت می‌دارم

دلِ اندُه‌گینِ شبی‌ست

که مهتابش را می‌جوید. 

ای کاش عشق را

زبانِ سخن بود

هزار آفتابِ خندان در خرامِ توست

هزار ستاره‌ی گریان

در تمنای من.

عشق را

ای کاش زبانِ سخن بود

▨ 

احمد شاملو

سی و یکم تیر ۱۳۵۸

ــــــــــــ

از دفتر ترانه‌های کوچک غربت

شامل شعرهای ۱۳۵۶ تا ۱۳۵۹

▨ نام شعر (ترانه): حادثه

▨ شاعر: اردلان سرفراز

▨ با صدای: اردلان سرفراز

▨ موسیقی پس‌زمینه: Olafur Andres

▨ پالایش و تنظیم: شهروز

ــــــــــــــــــــــــ

گفتم تو چرا دورتر از خواب و سرابی؟ خواب و سرابی؟

گفتی که منم با تو، ولیکن تو نقابی، اما تو نقابی

فریاد کشیدم تو کجایی؟ تو کجایی؟

گفتی که طلب کن تو مرا، تا که بیابی

چون همسفرِ عشق شدی، مردِ سفر باش

هم منتظرِ حادثه هم فکرِ خطر باش

هر منزلِ این راه بیابان هلاک است

هر چشمه سرابی‌ست که بر سینه‌ی خاک است

در سایه‌ی هر سنگ اگر گل به زمین است

نقشِ تنِ ماری‌ست که در خوابِ کمین است

در هر قدمت خار، هر شاخه سرِ دار

در هر نفس آزار؛ هر ثانیه صد بار

چون همسفرِ عشق شدی، مردِ سفر باش

هم منتظرِ حادثه هم فکرِ خطر باش

گفتم که عطش می‌کُشدم در تبِ صحرا

گفتی که مجوی آب و، عطش باش سراپا

گفتم که نشانم بده گر چشمه‌ای آنجاست

گفتی: چو شدی تشنه‌ترین، قلبِ تو دریاست

گفتم که در این راه کو نقطه‌ی آغاز؟

گفتی که تویی تو، خود پاسخِ این راز

در خویش سفر کردم و از خویش بریدم

در راهِ سفر هرچه بلا بود کشیدم

با حیرتِ بسیار، ولی از تو شنیدم:

این راه کی طی شد، پایان ِ سفر نیست

شش منزلِ دیگر، در راهِ تو باقیست

گفتی که چهار است سفرهای تو، هشدار!

بارِ تو به یکبار رسیدن، نشود بار

چون همسفرِ عشق شدی، مردِ سفر باش

هم منتظرِ حادثه هم فکرِ خطر باش

▨

شاعر: اردلان سرفراز

آهنگساز: فرید زلاند

تنظیم کننده: آندرانیک آساتوریان

خواننده: داریوش

▨ نام شعر: خسروانی

▨ شاعر: مهدی اخوان ثالث

▨ با صدای: مهدی اخوان ثالث

▨ موسیقی: Michal Smorawinski

▨ پالایش و تنظیم: شهروز

ــــــــــــــــــ

۱

آبِ زلال و برگِ گل بر آب

مانَد به مَه در برکه‌ی مهتاب

وین هر دو چون لبخندِ او در خواب

▨

۲

گل از خوبی به مَه گویند مانَد؛ ماه با خورشید

تو آن ابری که عطر سایه‌ات چون سایه‌ی عطرت

توانَد هم گل و هم ماه، هم خورشید را پوشید

▨

مهدی اخوان ثالث

متخلص به م. امید

ــــــــ

پی‌نوشت: خسروانی یک فرم شعری باستانی است و شاید ساختار اولیه‌ای باشد که بعدا با شکل «دو بیتی» کامل‌تر شده و شکل متقارن پیدا کرده است. 

خسروانی از حیث ساختاری، از سه مصرع تشکیل شده؛ دو مصرع اول و آخر آن و گاه هر سه مصرع ِآن، هم‌قافیه‌اند. فرم شعری خسروانی، هم از نظر ساختار ظاهری و هم از حیث موضوعی، به شعر کوتاه ژاپنی (هایکو) شباهت‌هایی دارد. تذکر این نکته نیز مهم است که خسروانی‌ الزامی به رعایت وزن و عروض ندارد و می‌تواند مانند شعر سپید باشد. خسروانی در دوران ساسانی وجود داشته و گفته می‌شود که باربد اشعار ِترانه‌هایش را به صورت خسروانی می‌سروده. مهدی اخوان ثالث جز معدود شاعرانی است که در راه احیا و معرفی این فرم شعری به دوران معاصر، تلاش فراوان کرده است. برای مطالعه‌ی بیشتر در این زمینه، به می‌توانید رجوع کنید به مقاله‌ی «خسروانی و لاسکوی» در کتاب بدعت‌ها و بدایع نیما یوشیج، نشر زمستان، به قلم مهدی اخوان ثالث.

▨ نام شعر: امشب صدای کبوترانم را نقاشی کرده‌ام

▨ شاعر: محمدابراهیم جعفری

▨ با صدای: محمدابراهیم جعفری

▨ پالایش و تنظیم: شهروز

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

امشب

صدای کبوترانم را نقاشی کردم

در دیوارهای تو به تو

سایه‌‌ی تو را شناختم

من آواز خواندم

من با دو تارِ پیری آواز خواندم

و خط‌های آبی‌رنگِ صدای زنی که دوستش دارم

آوازِ خسته‌ی مرا رنگی کرد

من و تو آواز خواندیم تا نَفَسِ مهتاب خاکستری شد

در نقاشی‌هایم صدای تو را دیدم

تمامِ شب، مهتاب در مربعِ خنده‌های تو

کودکیم را نقاشی می‌کرد

کاش باران ببارد

کاش باران ببارد

بوی کاهگل

آواز پرنده را پررنگ‌تر می‌کند

▨

محمدابراهیم جعفری

▨ نام قطعه: داستان یک ترانه 

▨ روایت و صدای: محمد صالح‌علا

▨ پالایش و تنظیم: شهروز

▨ نام شعر: از عموهایت (نسخه‌ی ژینا) 

▨ شاعر: احمد شاملو

▨ با صدای: احمد شاملو

▨ موسیقی بیکلام: پیانو از آرش بهزادی و چلو از ساموئل بیسون

▨ پالایش و تنظیم: شهروز

ــــــــــــــــ

تقدیم نامه‌ی شاعر: برای سیاوش کوچک

(توضیح: این شعر در رثای مرتضی کیوان سروده شده)

ــــــــــــــــ

نه به‌خاطر آفتاب نه به‌خاطر حماسه

به‌خاطر سایه‌ی بام کوچک‌اش

به‌خاطر ترانه‌یی

کوچک‌تر از دست‌های تو

نه به‌خاطر جنگل‌ها نه به‌خاطر دریا

به‌خاطر یک برگ

به‌خاطر یک قطره

روشن‌تر از چشم‌های تو

نه به‌خاطر دیوارها ــ به‌خاطر یک چپر

نه به‌خاطر همه انسان‌ها ــ به‌خاطر نوزاد دشمن‌اش شاید

نه به‌خاطر دنیا ــ به‌خاطر خانه‌ی تو

به‌خاطر یقین کوچک‌ات

که انسان دنیایی است

به‌خاطر آرزوی یک لحظه‌ی من که پیش تو باشم

به‌خاطر دست‌های کوچک‌ات در دست‌های بزرگ من

و لب‌های بزرگ من

بر گونه‌های بی‌گناه تو

به‌خاطر پرستویی در باد، هنگامی که تو هلهله‌می‌کنی

به‌خاطر شبنمی بر برگ، هنگامی که تو خفته‌ای

به‌خاطر یک لبخند

هنگامی که مرا در کنار خود ببینی

به‌خاطر یک سرود

به‌خاطر یک قصه در سردترین شب‌ها تاریک‌ترین شب‌ها

به‌خاطر عروسک‌های تو، نه به‌خاطر انسان‌های بزرگ

به‌خاطر سنگ‌فرشی که مرا به تو می‌رساند، نه به خاطر شاه‌راه‌های دوردست

به‌خاطر ناودان، هنگامی که می‌بارد

به‌خاطر کندوها و زنبورهای کوچک

به‌خاطر جار سپید ابر در آسمان بزرگ آرام

به‌خاطر تو

به‌خاطر هر چیز کوچک هر چیز پاک برخاک‌افتادند

به‌یادآر

عموهای‌ات را می‌گویم

از مرتضا سخن‌می‌گویم.

▨ 

احمد شاملو

۱۳۳۴

ــــــــــــ

مرتضی کیوان در پی پناه دادن به سه تن از نظامیان فراری حزب توده در جریان کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲، دستگیر و به جرم خیانت، در ۲۷ مهر ۱۳۳۳ تیرباران شد

▨ نام شعر: ایران چه می‌گوید

▨ شاعر: مهدی حمیدی شیرازی

▨ با صدای: مهدی حمیدی شیرازی

▨ پالایش و تنظیم: شهروز

ــــــــــــــــــ

می‌کشندم از دو جانب این به سویی آن به سویی

مُفتیان عقدم به شویی بسته، قاضی‌ها به شویی

این گرفته گیسویم، آن یک گریبانم، خدایا

هر دو گویندم گُلی، گل را نباشد پشت و رویی

ای خدا، ای آسمان، ای آسمان‌ها، ای خدایان!

همنشینِ سنگ خارا کی شود، کی شد، سبویی؟

من هنوز از طاقِ بستان دارم از عدلی نشانی

من هنوز از تختِ جم دارم ز فرّی گفت و گویی

داشتم مُلکی که می‌پیمود خورشیدش به روزی

یعنی از سویی‌ش پیدا می‌شد و پنهان به سویی

از حلب تا کاشغر بر خاتمم حرفِ نگینی

آب و جاهِ سنجرم از بحرِ بی‌پایاب جویی

دید این خورشید و می‌داند که روی این زمین‌ها

از اسیران جهان بشنید روزی های و هویی

دید این خورشید و می‌داند که شاهان جهان را

بوسه بر درگاه من می‌بود سنگین آرزویی

بی‌گمان زآن رفتگان اکنون کسی گر باز گردد

اشک‌ریزان گوید ای ایران! تو ایرانی؟ تو اویی؟

من دیاری بودم از فرخندگی رشک بهشتی!

من زمینی بودم از خوبی چو رخسار نکویی

سر به سر نخجیرگاهی از پیِ نخجیرگاهی!

جا به جا لغزنده جویی از بَرِ لغزنده جویی!

آنک آن‌جا بود، کانجا کرد پرویزی شکاری!

اینک این‌جا بود، کاین‌جا شانه زد شیرین به مویی!

خود همین‌جا بود؛ کاین‌جا تاخت بهرامی به گوری

پای آهویی ز پیکان دوخت بر پشت سروئی!(1)

بوسه زد بر سمّ ِ اسبِ شاه، این‌جا پادشاهی

ضبط کرد این نقش را کوهی و تصدیقِ عدویی!

خم شد این‌جا پشت قیصر تا ببوسد سمّ ِ اسبی!

خرد شد آن‌جا سپاهی، ملّتِ پرخاشجویی!

بود در هرگوشه‌ای چون بیشه شیری، نامداری!

بود در هر دامنی چون کوه‌ببری، تندخویی!

تازه می‌شد جانشان چون گل ز باد نوبهاران

باد اگر می‌بردشان از جنگ و از پیکار سویی!

باج‌ها بگرفته‌ام هر سال، از هر پایتختی

خسروی‌ها کرده‌ام هر روز، بر هر شهر و کویی!

بوده‌ام یک روز اندر پهنه‌ی گیتی سواری

ملک‌ها غلتیده اندر خمّ چوگانم چو گویی

زاستخوان نامداران جهان پر گشته خاکم

تکه‌ی پر استخوان کی رفته پایین از گلویی؟!

من عروس سنجرم، من دختر نوشیروانم

من زن بیگانه گردم؟ با چه عشقی؟ با چه رویی؟!

دل به امّیدِ وصال من کسی خرم ندارد

جز کسی کاو را سری بی‌مغز باشد؛ چون کدویی!

تازه دامادانِ گیتی، غافل از این داوری‌ها

می‌کشندم از دو جانب، این به سویی، آن به سویی!

▨

"دکتر مهدی حمیدی شیرازی"

به سال ۱۳۲۴

برگرفته از کتاب فنون شعر و کالبدهای پولادین آن

ــــــــ

(1):سرو: به معنی شاخ و این بیت اشاره به مهارت در تیراندازی بهرام است.

▨ نام شعر: ایران صدای خسته‌ام را بشنو ای ایران

▨ شاعر: حسین منزوی

▨ با صدای: حسین منزوی

▨ پالایش و تنظیم: شهروز

___________

ایران! صدای خسته‌ام را بشنو ای ایران

شِکوای نای خسته‌ام را بشنو ای ایران

من از«دماوند»و«سهندت» قصّه می‌گویم

از کوه‌های سربلندت قصّه می‌گویم

از رودهایت، اشک‌های غرقه در خونت

از رود‌رودِ«کرخه»، زاری‌های«کارونت»

از«بیستون» کن عاشقانِ تیشه‌دارانت

وآن نقش‌های بی‌گزند از باد و بارانت

از دفتر فال و تماشایی که در «شیراز»

«حافظ»رقم زد، جاودان در رنگ و در پرداز

از«اصفهان»باغِ خزان‌نشناسی از کاشی

از «میر» و از«بهزاد» یعنی خط و نقاشی

از نبض بی مرگ«امیر» و، خونِ جوشانش

که می‌زند بیرون هنوز از «فین کاشانش»

ایران من! آه ای کتابِ شور و شیدایی

هر برگی از تاریخ تو فصلی تماشایی (معمایی)

فصلی همه تقدیرِ سرخ مرزدارانت

فصلی همه تصویرِ سبزِ سر به‌دارانت

فصل ستون‌های بلندِ «تخت جمشیدت»

در سر بلندی برده بالاتر ز خورشیدت

از سرخ‌جامه چون کفن‌پوشندگانِ تو

وز خونِ دامن‌گیرِ «بابک »در رگانِ تو

آوازِ من هر چند ایرانم! غم‌انگیز است

با این همه از عشق؛ از عشقِ تو لبریز است

دیگر چه جای باغ‌های چون بهشتِ تو

ای در خزان هم سبز بودن سرنوشت تو

در ذهنِ من ریگِ روانت نیز سرسبز است

حتا کویرت نیز در پاییز سرسبز است

می‌دانمت جای به مرداب اوفتادن نیست

می‌دانمت ایثار هست و ایستادن نیست

گاهیت اگر غمگین اگر نومید می‌بینیم

ناچار ما هم با تو نومیدیم و غمگینیم

با این همه خونی که از آیینه‌ات جاری است

رودی که از زخمِ عمیقِ سینه‌ات جاری است

می‌شوید از دل‌های ما زنگارِ غم‌ها را

همراهِ تو با خود به دریا می‌برد ما را.

▨ 

حسین منزوی

خوانش این شعر به تاریخ نوزدهم آذرماه ۱۳۸۱ در دانشگاه زنجان انجام شده

▨ نام شعر: سکوت سرشار از ناگفته‌هاست

▨ شاعر: مارگوت بیکل (شاعر آلمانی)

▨ با ترجمه و با صدای: احمد شاملو

▨ پالایش و تنظیم: شهروز

ـــــــــــــــــ

دلتنگی‌های آدمی را باد

ترانه‌ای می‌خواند

رویای‌هایش را آسمانِ پرستاره

نادیده می‌گیرد

و هر دانه‌ی برفی

به اشکی نریخته می‌ماند.

سکوت سرشار از سخنانِ ناگفته است

وز حرکاتِ ناکرده

اعتراف به عشق‌های نهان

و شگفتی‌های بر زبان نیامده.

در این سکوت حقیقتِ ما نهفته است

حقیقت تو

و من

▨ 

شعری از مارگوت بیکل (Margot Bickel)

با ترجمه‌ و صدای احمد شاملو

▨ نام شعر: آنجا که زبان سرخ است

▨ شاعر: محمدعلی بهمنی

▨ با صدای: محمدعلی بهمنی

▨ پالایش و تنظیم: شهروز کبیری

___________

آنجا که زبان سرخ است، سر، سبز نمی‌ماند

شادا که زبانِ من، زین نکته نمی‌داند

باغی که طراوت را از جاریِ خون دارد

باغی است که گلبرگش پاییز نمی‌داند

عشق است و به معنایی‌ش تفسیر نشاید کرد

کاین قطره به دریایی نشناخته می‌ماند

از دایره‌ات ای عشق! بیرون نروم هرگز

هر گونه که گردونم سرگشته بگرداند

من چرخش تصویرم؛ سرگیجه نمی‌گیرم

بگذار که تقدیرم همواره بچرخاند

گردونه ی آتش را باید که بگردانند

تا غنچه‌ی پنهان را در خود بشُکوفاند

آن شعله‌ی خُرد اینک، فواره‌ی آتش‌هاست

ای کاش تو را هم عشق این‌گونه بگیراند

▨

محمدعلی بهمنی

▨ نام شعر: خسروانی

▨ شاعر: مهدی اخوان ثالث

▨ با صدای: مهدی اخوان ثالث

▨ موسیقی: Euan Millar McMeeken

▨ پالایش و تنظیم: شهروز

ــــــــــــــــــ

قاصدک! هان، چه خبر آوردی؟

از کجا وز که خبر آوردی؟

خوش‌خبر باشی، اما،‌ اما

گِردِ بام و درِ من

بی‌ثمر می‌گردی

انتظارِ خبری نیست

مرا

نه ز یاری نه ز دیّار و دیاری باری

برو آنجا که بود چشمی و گوشی با کس

برو آنجا که تو را منتظرند

قاصدک

در دلِ من همه کورند و کرند

دست بردار از این در وطنِ خویش غریب

قاصد تجربه‌های همه تلخ

با دلم می‌گوید

که دروغی تو، دروغ

که

فریبی تو، فریب

قاصدک! هان، ولی... آخر... ای وای

راستی آیا رفتی با باد؟

با توام، آی! کجا رفتی؟ آی

راستی آیا جایی خبری هست هنوز؟

مانده خاکستر گرمی، جایی؟

در اجاقی طمعِ شعله نمی بندم؛ خُردک شرری هست هنوز؟

قاصدک

ابرهای همه عالم شب و روز

در دلم می‌گریند

▨

مهدی اخوان ثالث

متخلص به م. امید

از دفتر شعر: از آخر شاهنامه

▨ نام شعر: آرزو

▨ شاعر: محمد شکری (متخلص به آرش کرمانشاهی)

▨ با صدای: محمد شکری

▨ موسیقی: کیهان کلهر

▨ پالایش و تنظیم: شهروز کبیری

___________

ناخن شب خون‌چکان و صبحِ نابم آرزوست

در جنونِ ظلمت اکنون، آفتابم آرزوست

جلوه‌ی بیگانه‌خویان، آتش افروزد به جان

خلوتی با اهلِ دل، در این خرابم آرزوست

کوچه‌ها لبریزِ خم، باغ از هیاهو بی‌نصیب

چه‌چهان مستی از شورِ شرابم آرزوست

از هجومِ شومِ تکرارِ سکوت آشفته‌آم

محفلی پر های‌و‌ هوی و التهابم آرزوست 

سایه‌ی غوغای شب، جان را به حق آرد به لب

لحظه‌های نابِ ناب از جنس خوابم آرزوست

می‌وزد بادِ بلا، دلل زخمی از تیغِ ریا

ساحتِ سبزِ صفا در این سرابم آرزوست

▨

محمد شکری

از کتاب شعر: خانه برفی باور

▨ نام شعر: مناجات

▨ شاعر: اسماعیل شاهرودی

▨ با صدای: اسماعیل شاهرودی

♪ پالایش و تنظیم: شهروز

────

ای آفریدگار

با پای ِ شعر سوی تو می‌آیم این زمان 

تا سر کنم ترانه‌ی خود را 

از بام روزگار

در آن زمان که گردنه‌ی حرف باز بود 

لب‌های شعر من 

جز آستان رنج نبوسید هیچ‌گاه

هرگز نکرد نقش و نگار یأس 

دیوار آرزوی دراز مرا سیاه

ای آفریدگار

بگذار تا دوباره بکارم در سرزمین شعر 

بذر امید را 

بگذار تا ز سینه برآرم 

صبح سپید را 

ای آفریدگار

در سال‌های پیش که در روبروی ما 

دریا نشسته بود 

من با سرود خویش 

بسیار ساختم 

زورق برای مردم جویای آفتاب؛ 

اینک طناب ببافم من؟ - ای دریغ

ای آفریدگار

ما را ز گیر و دار نگه‌دار

از روی شهر تیرگی کینه را بگیر

وقتی که می‌رود 

چشم به خواب ناز 

آن چشم را ز آفت کابوس حفظ کن

عشاق را سلامتی جاودان ببخش

آن‌ها چو آب چشمه گوارا و روشن‌اند

آن‌ها درون جنگل انبوه شعر من 

دنبال مرغ گمشده‌ای پرسه می‌زنند

ای آفریدگار

در این زمان که رخنه‌ی بسیار چشم را 

پر کرده است قیر 

ما در درون چشم 

خورشید زندگانی خود را 

پنهان نموده‌ایم

بگذار آن که هست پس از ما در این دیار 

داند که بوده‌ا یم

ای آفریدگار

در جام ِ شراب ما تحمل 

بسیارتر بریز

ما رهرو طریقه‌ی کس جز تو نیستیم

جز عشق و زندگی 

در این دل کویر 

ما را کسی به جست و جوی ره نخوانده است

تو خود به هر چه می‌گذرد خوب آگهی

ای آفریدگار 

ما را کنار آن که عزیز است پیش‌مان 

پیوند قلب‌های بلا دیده نام ده

وز قلب مادری 

مگذار شاخ سرو بلندی سوا شود

اشعار من 

-این کشتزار عشق درو خورده‌ی مرا-

از دست من مگیر

مگذار دیده‌ای 

در پیشگاه تو 

از دیدگاه روشن مردم جدا شود

ای آفریدگار 

مگذار ...

▨ نام شعر: بارها، از من پرسیده اند

▨ شاعر: مهدی حمیدی شیرازی

▨ با صدای: مهدی حمیدی شیرازی

▨ پالایش و تنظیم: شهروز

ــــــــــــــــــ

ز من بارها خلق پرسیده‌اند

که حالت چگونه است با آن پری؟

به دیدار او هیچ داری نیاز؟

فروشد اگر ناز، نازش خری؟

دلت می‌رباید هنوز آن دو چشم

به افسون فروشی و افسونگری؟!

شوی در رخش خیره بار دگر؟

برد گر تو را نام، نامش بری؟

چه می‌بینی از او چو می‌بگذرد

چه می‌بگذرد چون بر او بگذری؟

▨

خردمند و داننده داند که جان

نه با وی قرین است و نه‌ز وی عری؟

هم اندر دل است و هم از دل جدا

چنان چون نگینی در انگشتری

یکی گوهر تن به سرگین زده است

عزیز است و پست است زی گوهری

چنان چون یکی کودک ناخلف

که‌اش هم برانی و هم پروری!

چه می‌بینی از دختری نابکار

گرش بینی از دیده‌ی مادری؟!

بماند به انگشت شیشم از آن

که ننگ است و آن را نتانی بُری!

هم از بودنش آتشی در دل است

هم از دوریش دل ز شادی بَری

گرش زنده خوانی بسوزد تنم

نمانم اگر مرده‌اش بشمری!

به یک لحظه هم مرگ و هم زندگی‌ست

خرد گنگ ماند در این داوری!

ندانم که او را چه بایست خواند

به آیین دانشور و دفتری

یکی داستان گدازنده است

که خواهی که آن را به یاد آوری!

یکی زخم هول است کز بیم آن

بلرزی و خواهی در آن بنگری!

▨

وگر خوانیم دل گروگان او

تو را دل نخواند مگر مفتری

به باغی است چشمم چو باغ بهشت

بکشی و نیکی و خوش منظری

مرا هست در خانه ماهی تمام

که این آفتاب است و آن مشتری

تذروی اگر مرد، اندوه نیست

بجایش خرامید کبکی دری

بنازم به ناهید خورشید روی

که مه را نباشد بدو همسری

زمستان اگر رفت، آمد بهار

چو بیرون رود دیو، آید پری

به دیدار او محو شد هرچه بود

از آن عشوه‌سازی و سیمین‌بری

نماند نشان از ثریا به چرخ

چو پیدا شود خسرو خاوری

▨

دکتر مهدی حمیدی شیرازی

بیست و پنجم تیرماه ۱۳۲۴ - تهران

از کتاب اشک معشوق، صفحه‌ی ۳۴۴

▨ نام شعر: به باغ همسفران (صدا کن مرا)

▨ شاعر: سهراب سپهری

▨ با صدای: خسرو شکیبایی

▨ پالایش و تنظیم: شهروز

ـــــــــــــــــ

صدا کن مرا

صدای تو خوب است

صدای تو سبزینه‌ی آن گیاه عجیبی‌ست

که در انتهای صمیمیت حزن می‌روید

در ابعاد این عصرِ خاموش

من از طعمِ تصنیف

در متنِ ادراکِ یک کوچه تنهاترم

بیا تابرایت بگویم چه اندازه تنهایی من بزرگ است

و تنهایی من شبیخون حجم تو را پیش‌بینی نمی‌کرد

و خاصیت عشق این است

کسی نیست

بیا زندگی را بدزدیم

آن وقت

میان دو دیدار قسمت کنیم

بیا با هم از حالتِ سنگ چیزی بفهمیم

بیا زودتر چیزها را ببینیم

ببین عقربک‌های فواره در صفحه‌ی ساعتِ حوض

زمان را به گِردی بدل می‌کنند

بیا آب شو مثل یک واژه در سطر، خاموشی‌ام

بیا ذوب کن در کف دست من جرم نورانی عشق را

مرا گرم کن

و یک بار هم در بیابانِ کاشان هوا ابر شد-

و بارانِ تندی گرفت

و سردم شد آن وقت

در پشتِ یک سنگ

اجاقِ شقایق مرا گرم کرد-

در این کوچه‌هایی که تاریک هستند

من از حاصل ضرب تردید و کبریت می‌ترسم

من از سطح سیمانی قرن می‌ترسم

بیا تا نترسم من از شهرهایی که خاک سیاشان چراگاه جرثقیل است

مرا باز کن مثل یک در به روی هبوط گلابی در این عصر معراج پولاد

مرا خواب کن زیر یک شاخه دور از شب اصطکاک فلزات

اگر کاشف معدن صبح آمد؛ صدا کن مرا

و من در طلوع گل یاسی از پشت انگشت‌های تو بیدار خواهم شد

و آن وقت

حکایت کن از بمب‌هایی که من خواب بودم و افتاد

حکایت کن از گونه‌هایی که من خواب بودم و تَر شد

بگو چند مرغابی

از روی دریا پریدند؟

در آن گیر و داری که چرخِ زره‌پوش از روی رویای کودک گذر داشت

قناری، نخِ زرد آواز خود را به پای چه احساس آسایشی بست؟

بگو در بنادر چه اجناس معصومی از راه وارد شد؟

چه علمی به موسیقی مثبت بوی باروت پی برد؟

چه ادراکی از طعم مجهول نان در مذاق رسالت تراوید؟

و آن وقت

من مثل ایمانی از تابش استوا گرم

تو را در سرآغازِ یک باغ

خواهم نشانید

▨ 

سهراب سپهری

از دفتر شعر: حجم سبز

چاپ شده به سال ۱۳۴۶

ـــــــــــــــــ

پی‌نوشت: بر این باورم که شکیباییِ بزرگ، در یک واژه دچار اشتباه شده است

ایشان دکلمه کرده است؛

ببین عقربک‌های فواره در صفحه‌ی ساعتِ حوض

زمان را به گَردی بدل می‌کنند

(گرد= غبار)

اما به نظر می‌رسد خوانش درست این است:

ببین عقربک‌های فواره در صفحه‌ی ساعتِ حوض

زمان را به گِردی بدل می‌کنند

(گردی: اشاره به موجک‌های دایره شکلِ دور فواره)

▨ نام شعر: نام من عشق است آیا می‌شناسیدم؟

▨ شاعر: حسین منزوی

▨ با صدای: حسین منزوی

▨ پالایش و تنظیم: شهروز

ــــــــــــــــ

نام من عشق است آیا می‌شناسیدم؟

زخمی‌ام -زخمی سراپا- می‌شناسیدم؟

با شما طی کرده‌ام راه درازی را

خسته هستم، خسته، آیا می‌شناسیدم؟

راه ششصد ساله‌ای از دفتر حافظ

تا غزل‌های شما، ها! می‌شناسیدم؟

این زمانم گرچه ابر تیره پوشیده‌ست

من همان خورشیدم امّا، می‌شناسیدم

پای رهوارش شکسته، سنگلاخِ دهر

اینک این افتاده از پا، می‌شناسیدم

می‌شناسد چشم‌هایم چهره‌هاتان {چشم‌هاتان} را

هم‌چنانی که شماها می‌شناسیدم

این‌چنین بیگانه از من رو مگردانید

در مبندیدم به حاشا، می‌شناسیدم!

من همان دریای‌تان، ای رهروان عشق!

رودهای رو به دریا! می‌شناسیدم

اصل من بودم، بهانه بود و فرعی بود

عشق «قیس» و حُسن «لیلا» می‌شناسیدم

در کف فرهاد تیشه من نهادم، من!

من بریدم بیستون را، می‌شناسیدم

مسخ کرده چهره‌ام را گرچه این ایام

با همین دیدار حتی می‌شناسیدم

من همانم -آشنای {مهربان} سال‌های دور-

رفته‌ام از یادتان؟ یا می‌شناسیدم؟

▨

حسین منزوی

غزل ۳۶۲ از محموعه اشعار حسین منزوی

ــــــــــــــــ

پی‌نوشت: متن شعر منطبق بر خوانش شاعر است و با نسخه‌ی چاپ شده در کتاب، تفاوت‌هایی دارد. شکل مکتوب شعر‌، در داخل آکولاد {} آمده است.

▨ نام شعر: فتح باغ

▨ شاعر: فروغ فرخ‌زاد

▨ با صدای: فروغ فرخ‌زاد

▨ پالایش و تنظیم: شهروز

ــــــــــــــــ

آن کلاغی که پرید

از فرازِ سرِ ما

و فرو رفت در اندیشه‌ی آشفته‌ی ابری ولگرد

و صدایش همچون نیزه‌ی کوتاهی، پهنای افق را پیمود

خبر ما را با خود خواهد برد به شهر

همه می‌دانند

همه می‌دانند

که من و تو از آن روزنه‌ی سرد عبوس

باغ را دیدیم

و از آن شاخه‌ی بازیگرِ دور از دست

سیب را چیدیم

همه می‌ترسند

همه می‌ترسند، اما من و تو

به چراغ و آب و آینه پیوستیم

و نترسیدیم

سخن از پیوند سست دو نام

و هم‌آغوشی در اوراق کهنه‌ی یک دفتر نیست

سخن از گیسوی خوشبخت من است

با شقایق‌های سوخته‌ی بوسه‌ی تو

و صمیمیت تن‌هامان، در طراری

و درخشیدن عریانیِ‌مان

مثل فلس ماهی‌ها در آب

سخن از زندگی نقره‌ای آوازی‌ست

که، سحرگاهان فواره‌ی کوچک می‌خوانْد

ما در آن جنگل سبز سیال

شبی از خرگوشان وحشی

و در آن دریای مضطرب خونسرد

از صدف‌های پر از مروارید

و در آن کوه غریب فاتح

از عقابان جوان پرسیدیم

که چه باید کرد؟

همه می‌دانند

همه می‌دانند

ما به خواب سرد و ساکت سیمرغان، ره یافته‌ایم

ما حقیقت را در باغچه پیدا کردیم

در نگاه شرم‌آگین گلی گمنام

و بقا را در یک لحظه‌ی نامحدود

که دو خورشید به هم خیره شدند

سخن از پچ‌پچِ ترسانی در ظلمت نیست

سخن از روزست و پنجره‌های باز

و هوای تازه

و اجاقی که در آن اشیاءِ بیهده می‌سوزند

و زمینی که ز کِشتی دیگر بارور است

و تولد و تکامل و غرور

سخن از دستانِ عاشقِ ماست

که پلی از پیغامِ عطر و نور و نسیم

بر فراز شب‌ها ساخته‌اند

به چمنزار بیا

به چمنزار بزرگ

و صدایم کن، از پشت نفس‌های گل ابریشم

همچنان آهو که جفتش را

پرده‌ها از بغضی پنهانی سرشارند

و کبوترهای معصوم

از بلندی‌های برج سپید خود

به زمین می‌نگرند.

▨

فروغ فرخ‌زاد

از دفتر «تولدی دیگر»

▨ نام شعر: آبشار

▨ شاعر: مومن قناعت

▨ با صدای: لایق شیرعلی

▨ پالایش و تنظیم: شهروز

ــــــــــــــــــــــــ

ای آبشار!

آیينه‌ی بی‌غبارِ من

یارِ زمان کودکی بی‌قرار من

از روزهای رفته تویی یادگار من

آهنگ‌های رفته را تکرار می‌کنی

یاد به خواب رفته را بیدار می‌کنی

راز مرا به لفظ خود اظهار می‌کنی

داری به یاد لحظه‌ای آن خوب‌منظری

کآمد به آب صبح‌دم، آن کرته پرپری

پای برهنه روی گل، آن چوجه‌ی پری

موی سیاه بر قد موزون، چو آبشار

چشمی چو چشمه‌ی صفا، رویی چو نوبهار

قدی به مثل شرشره، لرزان و بی‌غبار

گل‌خنده می‌زد و گلِ در آب می‌فکند

طفلی به آب، گوهر نایاب می‌فکند

سوزی به جانِ بچه‌ی بیتاب می‌فکند

می رفت رنگ و رونق گلزار می‌شکست

می‌آمد و ز آمدش خمار می‌شکست

لب‌تشنگیِ تشنه‌ی دیدار می‌شکست

آن دخترک که بود مرا؟

بلکه خواهرم

یا در بهارِ نورسی، او بود دلبرم

یا چون کبوتر سفید، او بود هم‌پرم

هرکس که بود، او مرا از جان عزیز بود

جانم ز جانِ شربتِ او، ریز ریز بود

روزی که چون دو ساحلِ دریا جدا شدیم

دریا صدا نموده و ما بی‌صدا شدیم

در تارهای شرشره هر دو نوا شدیم

آن لحظه‌های بی‌بدل، گویی به خواب رفت

عمر عزیز بچگی، مانند آب رفت

چون کبکِ ... آمد و لیکن شتاب رفت

ای آبشار

باز بیا در کنار من

بنواز آن ترانه را چون یادگار من

باری نمای صورت آن نوبهار من

▨

پی نوشت:

کَرته: در لغت‌نامه‌ی دهخدا آمده که به معنی پیراهن است

شرشره: در لغت‌نامه‌ی دهخدا آمده؛ آبشار کوچک و کم آب یا جایی است که رشتهٔ باریکی از آب از فاصلهٔ نسبةً زیاد به پایین ریزد خواه در هنگام ریزش از روی سنگ و بستری سراشیب و تقریباً عمودی سرازیر شود، یا این فاصله را در میان فضا طی کند.

▨ نام شعر: سر کوه بلند

▨ شاعر: مهدی اخوان ثالث

▨ با صدای: مهدی اخوان ثالث

▨ پالایش و تنظیم: شهروز

ــــــــــــــــــ

سر کوه بلند آمد سحر باد

ز توفانی که می‌آمد خبر داد

درخت و سبزه لرزیدند و، لاله

به خاک افتاد و مرغ از چه‌چه افتاد

سر کوه بلند ابر است و باران

زمین غرق گل و سبزه‌ی بهاران

گل و سبزهه‌ی بهاران خاک و خشت است

برای آن‌که دور افتد ز یاران

سر کوه بلند آهوی خسته

شکسته دست و پا، غمگین نشسته

شکستِ دست و پا درد است، اما

نه چون دردِ دلش کز غم شکسته

سر کوه بلند افتان و خیزان

چکان خونش از دهانِ زخم و ریزان

نمی‌گوید پلنگِ پیرِ مغرور

که پیروزید از ره، یا گریزان

سر کوه بلند آمد عقابی

نه هیچش ناله‌ای، نه پیچ و تابی

نشست و سر به سنگی هشت و جان داد

غروبی بود و غمگین آفتابی

سر کوه بلند از ابر و مهتاب

گیاه و گل گهی بیدار و گه خواب

اگر خوابند اگر بیدار، گویند

که هستی سایه‌ی ابر است، دریاب

سر کوه بلند آمد حبیبم

بهاران بود و دنیا سبز و خرم

در آن لحظه که بوسیدم لبش را

نسیم و لاله رقصیدند با هم

▨

مهدی اخوان ثالث

متخلص به م. امید

از دفتر شعر آخر شاهنامه

▨ نام شعر: درآمیختن

▨ شاعر: احمد شاملو

▨ با صدای: احمد شاملو

▨ موسیقی از: michal smorawinski

▨ پالایش و تنظیم: شهروز

ـــــــــــــــــ

مجال

بی‌رحمانه اندک بود و

واقعه

سخت

نامنتظر.

از بهار

حظِّ تماشایی نچشیدیم،

که قفس

باغ را پژمرده می‌کند.

□

از آفتاب و نفس

چنان بریده خواهم شد

که لب از بوسه‌ی ناسیراب.

برهنه

بگو برهنه به خاکم کنند

سراپا برهنه

بدانگونه که عشق را نماز می‌بریم، ــ

که بی‌شایبه‌ی حجابی

با خاک

عاشقانه

درآمیختن می‌خواهم.

▨ 

احمد شاملو - دی‌ماه ۱۳۵۱

از دفتر شعر ابراهیم در آتش

▨ نام شعر: مرگ ِ قو

▨ شاعر: مهدی حمیدی شیرازی

▨ با صدای: مهدی حمیدی شیرازی

▨ پالایش و تنظیم: شهروز

ــــــــــــــــــ

شنیدم که چون قویِ زیبا بمیرد

فریبنده‌زاد و فریبا بمیرد

شبِ مرگ تنها نشیند به موجی

رَوَد گوشه‌ای، دور و تنها بمیرد

در آن گوشه چندان غزل خوانَد آن‌شب

که خود در میانِ غزل‌ها بمیرد

گروهی برآنند که‌این مرغ شیدا

کجا عاشقی کرد، آن‌جا بمیرد

شبِ مرگ، از بیم، آن‌جا شتابد

که از مرگ غافل شود تا بمیرد

من این نکته گیرم که باور نکردم

ندیدم که قویی به صحرا بمیرد

چو روزی ز آغوشِ دریا بر آمد

شبی هم در آغوشِ دریا بمیرد

تو دریای من بودی! آغوش وا کن

که می خواهد این قوی زیبا بمیرد

▨

دکتر مهدی حمیدی شیرازی

از دفتر شعر: پس از یکسال (دیوان حمیدی)

▨ نام شعر: پاسخ (هیچ می‌دانی چراچون موج)

▨ شاعر: محمدرضا شفیعی کدکنی

▨ با صدای: محمدرضا شفیعی کدکنی

▨ پالایش و تنظیم: شهروز

ــــــــــــــــــــــــ

هیچ می‌دانی چرا چون موج

در گریز از خویشتن پیوسته می‌کاهم؟

ـزان که بر این پرده‌ی تاریک،

این خاموشیِ نزدیک،

آنچه می‌خواهم نمی‌بینم

وآنچه می‌بینم نمی‌خواهم.

▨ 

محمدرضا شفیعی کدکنی

متخلص به میم سرشک

از مجموعه شعر آیینه‌ای برای صداها

▨ نام شعر: همراه

▨ شاعر: فریدون مشیری

▨ با صدای: فریدون مشیری

▨ پالایش و تنظیم: شهروز

ــــــــــــــــــــــ

این کیست گشوده خوش‌تر از صبح

پیشانیِ بی‌کرانه در من؟

وین چیست که می‌زند پر و بال

همراهِ غم شبانه در من؟

از شوقِ کدام گل، شکفته‌ست

این باغِ پر از جوانه در من؟

وز شورِ کدام باده افتد

این گریه‌ی بی‌بهانه در من؟

جادوی کدام نغمه‌ساز است

افروخته این ترانه در من؟

فریاد هزار بلبل مست

پیوسته کشد زبانه در من

ای هم‌رهِ جاودانه بیدار

چون جوشِ شرابخانه در من

تنها تو بخواه تا بماند

این آتش جاودانه در من

▨

فریدون مشیری

از دفتر شعر از خاموشی

▨ نام شعر: ما نیز

▨ شاعر: احمد شاملو

▨ با صدای: احمد شاملو

▨ موسیقی از: michal smorawinski

▨ پالایش و تنظیم: شهروز

ـــــــــــــــــ

تقدیم‌نامه‌ی شاعر: به محمدجواد گلبن

ـــــــــــــــــ

ما نیز روزگاری

لحظه‌یی سالی قرنی هزاره‌یی ازاین پیش‌تَرَک

هم در این‌جای ایستاده بودیم،

بر این سیّاره بر این خاک

در مجالی تنگ ــ هم‌ازاین‌دست ــ

در حریرِ ظلمات، در کتانِ آفتاب

در ایوانِ گسترده‌ی مهتاب

در تارهای باران

در شادَرْوانِ بوران

در حجله‌ی شادی

در حصارِ اندوه

تنها با خود

تنها با دیگران

یگانه در عشق

یگانه در سرود

سرشار از حیات

سرشار از مرگ.

□

ما نیز گذشته‌ایم

چون تو بر این سیاره بر این خاک

در مجالِ تنگِ سالی چند

هم از این‌جا که تو ایستاده‌ای اکنون

فروتن یا فرومایه

خندان یا غمین

سبک‌پای یا گران‌بار

آزاد یا گرفتار.

□

ما نیز

روزگاری

آری.

آری

ما نیز

روزگاری…

▨ 

احمد شاملو - بیست و دوم دی‌ماه ۱۳۷۲

از دفتر شعر در آستانه

ـــــــــــــــــ

پی‌نوشت: نسخه‌ی صوتی این شعر با نسخه‌ی چاپ شده‌اش، در چند سطرِ انتهایی، تفاوت‌هایی دارد

▨ نام شعر: هامون (بخشی از شعر بلند «منظومۀ ایرانی»)

▨ شاعر: محمد مختاری

▨ با صدای: محمد مختاری

▨ پالایش و تنظیم: شهروز کبیری

___________________

میان‌مان صدایی تبخیر شد

و مرگ جار زد

درون خالی‌اش را بی‌تحاشی.

گذشت عمر در گذر شن و بی‌قراری خون

که پاشنه به خاک می‌کوبد

و خاک، خاک، لایه لایه‌ی هزار ساله

و خاکروبه‌هایی کز شیپوری بزرگ اکنون بر ما

می‌افشانند.

پناه بوته‌های گز

بتلخی آبی از کناره‌های عمر می‌رود

به سرنوشت شوره بر شیار برفگینه‌ی نمک

نک می‌زنند

کلاغ پیر و کبک کاهل.

رباطهای یاوه‌ی کپک زده

دهان گشوده‌اند به خمیازه

و در ردای باد تاب می‌خورد پوسیدگی

و روزنامه‌های زرد و آبدیده

گاه از پر قبایی بیرون می‌پرد.

-“زمان شکافته ست و نشت کرده است

غبار و سایه‌های نخ نما و سرداریهای بیدخورده.

خط غباری بر پوست آهو

و شله‌های رنگ و رو رفته

و چهره‌های فرسوده در قابهای کهنه

که از کنارشان بی‌تاب گذشته بودیم

و از درونمان اکنون سر بر می‌آورند

تا ما را در قابی میخکوب کنند.

-“کی اند و از کجا می‌آیند؟

که نیمی از من بوده‌اند

و مادرانم در حلقه‌ی عذاشان گریسته‌اند.

از آرواره‌ی افق بیرون می‌آید

صفی از اندامهایی

برهنه

بی‌سر

بی‌تاب

صفی دگر

که ابریشم

به زیر  کرباس پوشیده‌اند.

-“و پوستشان آمخته‌ی پرستو و باران نیست،

وز چنبر عزایم و دندان مار نفس می‌کشند.”

گشوده می‌شود طومارها

و بوی نفتالین

مشام باد را می‌آزارد

کلاهی از کناره‌ی افق فرو می‌افتد

و پوزخند خاک موج برمی‌دارد:

…

-“نگاه میهنم پیرم کرده است

چراغ ماتم است گلایل.

کسی توازن انسان و خاک را می‌خواهد برهم زند

صدای زنجره می‌گیرد

و کرم لای خط و گندم و شناسنامه وول می‌خورد

شمایل کدر مرگ

و هاله‌ای که گرداگردش بسته‌اند.

نگاه نیم بسته بر دوایر فرا رونده

گلوی آفتاب و شیشه‌ای شکسته

که برق می‌زند.

و خون روز و رودخانه در غبار و پلک‌های خسته

گم می‌شود

نمک دهان و زخم را فرو می‌بندد

و گاه گاه خش خش مدادی بر کاغذی

که مهره‌های پشت را می‌لرزاند.

غبار جای گام‌های تند

نشسته است.

و گام‌ها که باد را مهار کرده بودند

مساحت کویری حیات را اندازه می‌گیرند

▨

محمد مختاری

بخشی از شعر بلند “منظومۀ ایرانی”

▨ نام شعر (ترانه): مرا به خانه ام ببر

▨ شاعر: ایرج جنتی عطایی

▨ با صدای: ایرج جنتی عطایی

▨ پالایش و تنظیم: شهروز

ـــــــــــــــــ

شب‌آشیانِ شب‌زده، چکاوکِ شکسته‌پر

رسیده‌ام به ناکجا؛ مرا به خانه‌ام ببر

کسی به یادِ عشق نیست، کسی به فکرِ ماشدن

از آن تبارِ خودشکن، تو مانده‌ای و بغضِ من

از این چراغ‌مردگی، از این برآب‌سوختن

از این پرنده کشتن و از این قفس فروختن

چگونه گریه سر کنم که یار غمگسار نیست؟

مرا به خانه‌ام ببر که شهر، شهرِ یار نیست

مرا به خانه‌ام ببر، ستاره دلنواز نیست

سکوت نعره می‌زند که: شب ترانه‌ساز نیست

مرا به خانه‌ام ببر که عشق در میانه نیست

مرا به خانه‌ام ببر اگر چه خانه، خانه نیست

▨ 

ایرج جنتی عطایی

▨ نام شعر: روز ِ گذشته

▨ شاعر: مهدی حمیدی شیرازی

▨ با صدای: مهدی حمیدی شیرازی

▨ پالایش و تنظیم: شهروز

ــــــــــــــــــ

روزِ گذشته خسته و نالان ز پیشِ کوه

رنگِ پریده با رخِ چون زعفران گذشت

فرسوده از گرانیِ باری که می‌کشید

آهسته همچو مور، به کوهِ گران گذشت

لغزید و نرم رفت و ز رفتن نایستاد

چون شبرُوی که نیمه‌شب از کاروان گذشت

بر پشت‌واره‌اش که جهانی مَتاع بود

من دیدم آنچه از همه‌چشمی نهان گذشت

رنگِ گل و نشاط جوانیّ و شور عشق

پنهان نهفته بود و ز صحرا عیان گذشت

می‌گفت پشت‌واره‌ی پُر مشک و پر گُلش

کز نهبِ گل‌بن آمد از گلسِتان گذشت 

چینی دگر به چهره‌ی درماندگان گذاشت

بار دگر ز غارتِ سیمین‌بران گذشت

پر بود دامنش ز ورق‌های عمرِ خلق

چون بادِ بهمنی که به شاخ خزان گذشت

زیبایی و شکوهِِ جهانی به دوشِ خویش

آسان کشیده بود و به سختی از آن گذشت

من عمر خویش دیدم و بشناختم که او

سی سال راهِ من زد و اندر امان گذشت

بود از فسونِ او که غمِ پیری‌ام رسید

هست از فریبِ او که امیدِِ جوان گذشت

دامان او گرفتم و برداشتم خروش

با سوزشی که آتشِ آن زآسمان گذشت

کآی دزدِ خیره‌چشم! خدا را دمی بپای

کز آنچه می‌بری نه به آسان توان گذشت

عمرِ من است و عمرِ جهانی به دوش تو

آهسته‌تر؛ که با تو درنگِ زمان گذشت

زین پشته‌های پُر گل و سنبل که می‌بری

بس رنگِ گل که از رخِ چون ارغوان گذشت

هرجا گلی شکفته، خزان دید از تو دید

کز حیله‌ی تو مهر نماند و اَبان گذشت

بس جعدِ چون شبه که ز گشتِ تو شد سپید

بس مرغِ جان که پر زد و از آشیان گذشت

طومارِ عمرِ خلق چه پیشی به پای جور

سودی نبرد آنکه به پای زیان گذشت

خندید روز و گفت که ما هر دو رهرویم

جنیش ز تیر نیست اگر از کمان گذشت

بر ما گمانِ هرزگی و رهزنی خطاست

بیچاره آن کسی که ز ما بدگمان گذشت

ما نردبانِ غرفه‌ی دنیای دیگریم

بر بام شد هر آنکه از این نردْبان گذشت

دانا ز راهِ مرگ نترسد که راهِ مرگ

پیچید و از دو قیدِِ زمان و مکان گذشت

یا از میانِ هستی جاوید سرکشید

یا در میانِ نیستیِ جاودان گذشت

فرّخ کسی که بود و چو من تیرگی زدود

با روشنی بزاد و بدو از میان گذشت

این گفت و جان سپرد و شباهنگ ناله کرد

فریاد زد که: روزِ دگر از جهان گذشت!

▨

دکتر مهدی حمیدی شیرازی

بیست و نهم دی ماه ۱۳۲۳ - تهران

از دفتر شعر: پس از یکسال (دیوان حمیدی)

صفحه‌ی ۱۳۶

ــــــــــ

پی نوشت اول: عکس پوستر مربوط است به ۲۷ سالگی شاعر، یعنی شهریور ماه ۱۳۲۰ و این همان زمانی است که دفتر شعر ایشان با نام «اشک معشوق» برای اولین بار منتشر شد.

پی نوشت دوم: این شعر دارای فرمی منحصربه‌فرد، تازه و تکرار نشدنی است. در این شعر، شاعر به «روز گذشته» (یا روزی که در حال گذشتن است) بر میخورد. در نیمه‌ی اول شعر، شاعر با این موجود خیالی، درباره‌ی سرعت گذر عمر، گلایه می‌کند. در نیمه‌ی دوم شعر، این موجود، به گلایه‌های شاعر پاسخ میدهد و در انتها، وقتی نیمه شب به پایان می‌رسد، روز گذشته می‌میرد، تا فردا زاده شود و دوباره همین روند تکرار شود.

▨ نام شعر: من و دریا

▨ شاعر: لایق شیرعلی

▨ با صدای: لایق شیرعلی

▨ پالایش و تنظیم: شهروز

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

دو ره‌سازیم و ره‌پیما، من و دریا من و دریا

دو همراهیم و دو تنها، من و دریا من و دریا

ز یک سرچشمه می‌آییم؛ ز یک سرچشمه‌ی کوهی

به پایین‌ها از آن بالا، من و دریا من و دریا

من از وی شور می‌گیرم، وی از من شعر می‌گیرد

دو پر شوریم و پر غوغا، من و دریا من و دریا

دل او مستِ طوفان‌ها، دل من مستِ طغیان‌ها

دو سرمستیم و پر سودا، من و دریا من و دریا

 غزل می‌خواند و من‌هم، فغان می‌سازد و من‌هم

دو شاعر، دو دلِ شیدا، من و دریا من و دریا

نه پروای ملامت‌ها، نه پروای سیاست‌ها

دو دیوانه، دو بی‌پروا، من و دریا من و دریا

 به یادِ یار می‌نالیم، یارِ آرمان‌هامان

دو مجنونیم در صحرا، من و دریا من و دریا

گهی در خود نمی‌گنجیم، می‌جوشیم و می‌شوریم

به قصدِ ساحل و مجرا، من و دریا من و دریا

 نه باک سد ره داریم، نه باک از خلل‌ها را

دو جویایِ رهِ فردا، من و دریا من و دریا

به چندین رنج و تاب و تب، سرود زندگی در لب

دوانیم از پس دنیا، من و دریا من و دریا

▨

لایق شیرعلی

از کتاب شعر «من و دریا» چاپ ۱۹۹۱

▨ نام شعر: اندوه (زیر بارانی که ساعت‌هاست می‌بارد)

▨ شاعر: مهدی اخوان ثالث

▨ با صدای: مهدی اخوان ثالث

▨ پالایش و تنظیم: شهروز

ـــــــــــــــــــــــــــ

نه چراغِ چشمِ گرگی پیر

نه نفس‌های غریبِ کاروانی خسته و گمراه

مانده دشتِ بیکرانه، خلوت و خاموش

زیر بارانی که ساعت‌هاست می‌بارد

در شبِ دیوانه و غمگین

مانده دشتِ بیکران در زیر باران، آه، ساعت‌هاست

همچنان می‌بارد این ابر سیاهِ ساکتِ دلگیر

نه صدای پای اسب رهزنی تنها

نه صفیر باد ولگردی

نه چراغِ چشمِ گرگی پیر

▨

مهدی اخوان ثالث

متخلص به میم امید

▨ نام شعر: کوکبه‌ی صبح (شب به هم درشِکَنَد زلف ِچلیپایی را)

▨ شاعر: استاد شهریار

▨ با صدای: استاد شهریار

♪ پالایش و تنظیم: شهروز

────── ♪ ──────

شب به هم درشِکَنَد زلف ِ چلیپایی را

صبح سر می‌دهد انفاس ِ مسیحایی را

رنگ ِ رویا زده‌ام بر افق ِ دیده و دل

تا تماشا کنم آن شاهد ِرویایی را

از نسیم ِسحر آموختم و شعله‌ی شمع

رسم ِشوریدگی و شیوه‌ی شیدایی را

ناشناسی و چنین شیفته‌ام ساخته‌ای؛

وای اگر وا کنم آن چشم شناسایی را

در دماغ ِ چمن از غالیه غوغا انگیخت

گل که از زلف ِتو آموخت سمن‌سایی را

سرو خواهد که به بالای تو ماند مسکین

کاین همه مشق کند شوخی و رعنایی را

جان چه باشد که به بازار تو آرد عاشق؟

قیمت ارزان نکنی گوهر ِ زیبایی را

نیش و نوش است جهان؛ خوش به هم انداخته‌اند

لذّتِ عاشقی و ذلّتِ رسوایی را

گوش کن قصه‌ی اسکند و دارا که دگر

نخوری غصه‌ی درویشی و دارایی را

آری آن دست ِسکندر که برون از تابوت

حکمت آموخته این طفل ِالفبایی را

گوهر عشق توام حوصله دریا خواهد

گوهری خواهمت این حوصله دریایی را

شبنم ِصبحدم و کوکبه‌ی کوکب ِصبح

شمع ِبزم چمن‌اند انجمن‌آرایی را

شمع بزم چمنند انجمن‌آرایی را

باش تا سَر کِشد از پشت ِدرختان، خورشید

تا تماشا کند این بزم ِتماشایی را

جمع کن لشکر ِتوفیق؛ که تسخیر کنی

شهریارا قرق ِعزلت و تنهایی را

▨

 سیّد محمّدحسین بهجت تبریزی متخلص به شهریار

────── ♪ ──────

متن فوق از روی صدای شاعر پیاده شده و با شعر چاپ شده در کتاب این شاعر، کم و بیشی هایی دارد

▨ نام شعر: تصویرهای بامدادی ۴

▨ شاعر: کاظم سادات اشکوری

▨ با صدای: کاظم سادات اشکوری

▨ پالایش و تنظیم: شهروز

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

پرواز ِ سرخوشانه‌ی مرغی

در آسمان ِ جنگل نمناک

برگی به شرق ِ شاخه‌ی خشکی نگاه می‌کند و

درخشش و لبخند را از آب و آبگینه می‌آموزد

پشت درخت‌های بید

گلی باز می‌شود

در برابر ِ خورشید

▨

▨ نام شعر: تو کجایی؟ (ترانه‌ای کوچک)

▨ شاعر: احمد شاملو

▨ با صدای: احمد شاملو

▨ پالایش و تنظیم: شهروز

ـــــــــــــــــ

ــ تو کجایی؟

در گستره‌ی بی‌مرزِ این جهان

تو کجایی؟

ــ در دورترین جای جهان ایستاده‌ام من:

کنارِ تو.

□

ــ تو کجایی؟

در گستره‌ی ناپاکِ این جهان

تو کجایی؟

ــ در پاک‌ترین مُقامِ جهان ایستاده‌ام من:

بر سبزه‌شورِ این رودِ بزرگ که می‌سُراید

برای تو.

▨ 

احمد شاملو

دی ۱۳۵۷ - لندن

ــــــــــــ

از دفتر ترانه‌های کوچک غربت

شامل شعرهای ۱۳۵۶ تا ۱۳۵۹

▨ نام شعر: شب همه‌شب

▨ شاعر: مشفق کاشانی

▨ با صدای: مشفق کاشانی

▨ پالایش و تنظیم: شهروز

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

شب همه‌شب می‌دود در خلوت ِ روحانی من

طفل ِ بازیگوش ِ اشک از دیده‌ی بارانی من

بشکند نقش ِ سکوت ِ زنگ را در صبح ِ حیرت

کوچه‌های غربت ِ آیینه از شب‌خوانی ِ من

جام ِ لعل از جوش ِ غیرت می‌شود خُم‌خانه‌ی خون

در پگاه ِ می‌گساران از جگر افشانی من

دل به حیرانی‌ست در کار ِ من و من خیره بر دل

در پگاه می‌گساران از جگر افشانی من

دل به حیرانی‌ست در کار من و من خیره بر دل

من به سرگردانی او، او به سرگردانی من

در بهارستان عشق و آفرینش می‌طراود

آب و رنگ ِ دیگری از شاخه‌ی ریحانی من

یاد او در چاه ِ مغرب؛ مشرق ِ پرواز گردد

بال از خورشید گیرد یوسف ِ کنعانی ِ من

روزگار ِ تلخ ِ جان‌فرسای عمر ِ رفته گم شد

در خطوط بی سرنجام ِ شب ِ پیشانی ِ من

کشتی ِ سرگشته‌حالان را از این گرداب ِ هایل

شب فراخواند چراغ ِ ساحل ِ طوفانی ِ من

از حصار ِ استخوان‌سوز ِ تن ِ درمانده بشنو

های‌های آتش‌آلود ِ دل ِ زندانی من

▨

عباس کی‌منش مشهور به مشفق کاشانی 

متخلص به مشفق

▨ نام شعر: پیراهن ِ واژه (زخمی، بیرون تنها)

▨ شاعر: منوچهر آتشی

▨ با صدای: منوچهر آتشی

♪ پالایش و تنظیم: شهروز

──── ♪ ────

حضور ِ نخستینت بی‌واسطه بود

از هجای حیرتم

نام گرفتی

زخمی بودی در اندرون

كه تو را با خویش به هر سو می‌بردم

نام كه یافتی آرام شدم

پیراهن ِ واژه را كه پوشیدی

جدا شدی از من

تا حضورت ابدی باشد در حوالی‌ام

تا مرا هر سو بگردانی

این بار تو

اكنون اما

تنها نامت را می‌دانم

زخمی

بیرونِ تن

و

وسوسه‌ی درد را

به نام صدات می‌كنم

تا شعرها بنویسم

از نام‌های فراوانت

▨ 

منوچهر آتشی

پاییز ۱۳۶۹

▨ شعر: انگشت بهت

▨ شاعر: علی وافی

▨ با صدای: علی وافی

▨ پالایش و تنظیم: شهروز

ــــــــــــــــــــــ

ای آشنا که قصه‌ی حسنت شنیدنی‌ست

مرغ خیال دل به سرایت پریدنی‌ست

با آن جمال چون بخرامی به مجلسی

انگشت بهت اهل ملامت بریدنی‌ست

نازی که روح بخشد و امید پرورد

از چون تو ای پدیده‌ی دوران خریدنی‌ست

وقتی شود کلام وفا جاری از لبت

با گوش جان نوای قشنگت شنیدنی‌ست

هر انتظار اگر بدهد میوه‌ی وصال

هرچند تلخ و سخت ولیکن کشیدنی‌ست

وقتی جنون جوانه زند در حریم دل

پیراهن نیاز ز شش‌سو دریدنی‌ست

پاینده باد آن که به هر چارفصل عشق

در باغ حسن او گل امید چیدنی‌ست

وافی دلی اگر نتپد از برای دوست

گو مرده‌است و مبحث او این جریده‌نیست

▨

علیرضا پوربزرگ وافی

متخلص به وافی

ــــــــــــــــــــــ

علی وافی یکی از مهم‌ترین شاگردان استاد شهریار به شمار می‌رود و سبک سرایش او نیز به شهریار نزدیک است.

▨ نام شعر: جمع پراکنده (رحیل)

▨ شاعر: هوشنگ ابتهاج

▨ با صدای: هوشنگ ابتهاج

▨ پالایش و تنظیم: شهروز

ـــــــــــــــــــــ

فریاد که از عمرِ جهان هر نفسی رفت

دیدیم کز این جمعِ پراکنده کسی رفت

شادی مکن از زادن و شیون مکن از مرگ

زین‌گونه بسی آمد و زین‌گونه بسی رفت

آن طفل که چون پیر از این قافله در ماند

وان پیر که چون طفل به بانگِ جَرَسی رفت

از پیش و پسِ قافله‌ی عمر میندیش

گه پیشروی پی شد و گه بازپسی رفت

ما هم‌چو خسی بر سر دریای وجودیم

دریاست؛ چه سنجد که بر این موج خسی رفت

رفتی و فراموش شدی از دلِ دنیا

چون ناله‌ی مرغی که ز یاد قفسی رفت

رفتی و غم آمد به سر جای تو، ای داد

بیدادگری آمد و فریادرسی رفت

این عمر سبک‌سایه‌ی ما بسته به آهی است

دودی ز سر شمع پرید و نفسی رفت

▨ نام شعر: بگذراید این وطن دوباره وطن شود

▨ شاعر: لنگستون هیوز (شاعر معاصر آمریکایی)

▨ با ترجمه و با صدای: احمد شاملو

▨ موسیقی از: Hélène Vogelsinger

▨ پالایش و تنظیم: شهروز

ـــــــــــــــــ

بگذارید این وطن دوباره وطن شود

بگذارید دوباره همان رویایی شود که بود

بگذارید پیشاهنگِ دشت شود

و در آن‌جا که آزاد است منزلگاهی بجوید.

(این وطن هرگز برای من وطن نبود.)

بگذارید این وطن رویایی باشد که رویاپروران در رویای خویش داشته‌اند.ــ

بگذارید سرزمین بزرگ و پرتوانِ عشق شود

سرزمینی که در آن، نه شاهان بتوانند بی‌اعتنایی نشان دهند نه ستمگران اسباب‌چینی کنند

تا هر انسانی را، آن که برتر از اوست از پا درآورد.

(این وطن هرگز برای من وطن نبود.)

آه، بگذارید سرزمین من سرزمینی شود که در آن، آزادی را

با تاج ِ گل ِ ساختگی ِ وطن‌پرستی نمی‌آرایند.

اما فرصت و امکان واقعی برای همه‌کس هست، زندگی آزاد است

و برابری در هوایی است که استنشاق می‌کنیم.

(در این «سرزمین ِ آزادگان» برای من هرگز

نه برابری در کار بوده است نه آزادی.)

بگو، تو کیستی که زیر لب در تاریکی زمزمه می‌کنی؟

کیستی تو که حجابت تا ستاره‌گان فراگستر می‌شود؟

سفیدپوستی بینوایم که فریبم داده به دورم افکنده‌اند،

سیاهپوستی هستم که داغ بردگی بر تن دارم،

سرخپوستی هستم رانده از سرزمین خویش،

مهاجری هستم چنگ‌افکنده به امیدی که دل در آن بسته‌ام

اما چیزی جز همان تمهیدِ لعنتیِ دیرین به نصیب نبرده‌ام

که سگ، سگ را می‌درد و توانا ناتوان را لگدمال می‌کند.

من جوانی هستم سرشار از امید و اقتدار، که گرفتار آمده‌ام

در زنجیره‌ی بی‌پایان ِ دیرینه‌سالِ

سود، قدرت، استفاده،

قاپیدن زمین، قاپیدن زر،

قاپیدن شیوه‌های برآوردن نیاز،

کار ِ انسان‌ها، مزد آنان،

و تصاحب همه چیزی به فرمان ِ آز و طمع.

من کشاورزم ــ بنده‌ی خاک ــ

کارگرم، زر خرید ماشین.

سیاهپوستم، خدمتگزار شما همه.

 من مردمم: نگران، گرسنه، شوربخت،

که با وجود آن رویا، هنوز امروز محتاجِ کفی نانم.

هنوز امروز درمانده‌ام. ــ آه، ای پیشاهنگان!

من آن انسانم که هرگز نتوانسته است گامی به پیش بردارد،

بینواترین کارگری که سال‌هاست دست به دست می‌گردد.

با این همه، من همان کسم که در دنیای کُهن

در آن حال که هنوز رعیت شاهان بودیم

بنیادی‌ترین آرزومان را در رویای خود پروردم،

رویایی با آن مایه قدرت، بدان حد جسورانه و چنان راستین

که جسارت پُرتوان آن هنوز سرود می‌خواند

در هر آجر و هر سنگ و در هر شیارِ شخمی که این وطن را

سرزمینی کرده که هم اکنون هست.

آه، من انسانی هستم که سراسر دریاهای نخستین را

به جست‌وجوی آنچه می‌خواستم خانه‌ام باشد درنوشتم

من همان کسم که کرانه‌های تاریک ایرلند و

دشت‌های لهستان

و جلگه‌های سرسبز انگلستان را پس پشت نهادم

از سواحل آفریقای سیاه برکنده شدم

و آمدم تا «سرزمین آزادگان» را بنیان بگذارم.

آزادگان؟

یک رویا ــ

رویایی که فرامی‌خواندم هنوز اما.

آه، بگذارید این وطن بار دیگر وطن شود

ــ سرزمینی که هنوز آن‌چه می‌بایست بشود نشده است

و باید بشود! ــ

سرزمینی که در آن هر انسانی آزاد باشد.

سرزمینی که از آن ِ من است.

ــ از آن ِ بینوایان، سرخپوستان، سیاهان، من،

که این وطن را وطن کردند،

که خون و عرق جبین‌شان، درد و ایمان‌شان،

در ریخته‌گری‌های دست‌هاشان، و در زیر باران خیش‌هاشان

بار دیگر باید رویای پُرتوان ما را بازگرداند.

آری، هر ناسزایی را که به دل دارید نثار من کنید

پولادِ آزادی زنگار ندارد.

از آن کسان که زالو وار به حیات مردم چسبیده‌اند

ما می‌باید سرزمین‌مان را آمریکا را بار دیگر باز پس بستانیم.

آه، آری

آشکارا می‌گویم،

این وطن برای من هرگز وطن نبود،

با وصف این سوگند یاد می‌کنم که وطن من، خواهد بود!

رویای آن

همچون بذری جاودانه

در اعماق جان من نهفته است.

ما مردم می‌باید

سرزمین‌مان، معادن‌مان، گیاهان‌مان، رودخانه‌هامان،

کوهستان‌ها و دشت‌های بی‌پایان‌مان را آزاد کنیم:

همه جا را، سراسر گستره‌ی این ایالات سرسبز بزرگ را ــ

و بار دیگر وطن را بسازیم!

▨ 

شعری از لنگستون هیوز (langston hughes)

با ترجمه‌ و صدای احمد شاملو

▨ نام شعر: بعد از اسباب کشی

▨ شاعر: محمدعلی سپانلو

▨ با صدای: محمدعلی سپانلو

▨ پالایش و تنظیم: شهروز

ــــــــــــــــــــــــ

خانه را که رها کردید

پرده‌ها فرو ریختند

تابلوها افتادند

کتاب‌ها را فروختید

(قفسه ها به گروِ موریانه‌ها رفت)

اما چه خرت و پرتی

از چیزهای متروک

کنج اتاق و گوشه‌ی رف‌ها ماند

نظیر استکانِ ترک‌خورده‌ای

که دیگر همراه شما نمی‌آمد

و بوی ارتباط

که نمی‌خواست خانه را بگذارد

(از نامِ کهنه‌اش در منزل جدید خجل می شد)

و حفره‌های پونز و میخ

غیبت را عمیق‌تر می‌کرد.

با رفتنِ شما، رخت آویز

آرام چرخ زد و

از چین‌خوردگیِ سکوت

لبخند شرمناکی برخاست

تا صبحِ روز بعد که نوبتِ نظافتچی شد

تا خانه را بروبد از لحظه‌های اسقاط

و رنگرز رسید

با رنگدانِ خاکستر

که مثل روز اول خلقت، نو بود و بی‌گذشته

اما کسی نمی‌دید

گل‌میخ را که ریشه در فراموشی داشت

و نورِ دوردستش

الهام‌بخشِ قابِ غیبت می‌شد.

حسرت ادامه داشت

در هر بهار آتش می‌کوشید روشن شود

و چوب‌ها صدا می‌کردند

تا عاقبت سکوت

سرریز کرد و خلوت کامل شد

با ظاهر بی‌آزارش

گل‌میخ سال‌های سال به دیوار ماند

روزی که عشق (با کرایه‌نشین جدیدش) می‌خواست

چیزی بر آن بیاویزد

دیوار، صاف بود

▨ 

محمدعلی سپانلو

▨ نام شعر: ققنوس

▨ شاعر: نیما یوشیج

▨ با صدای: احمد شاملو

▨ کارگردان صوتی: شهروز

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

ققنوس، مرغ خوشخوان، آوازه‌ی جهان،

آواره مانده از وزش بادهای سرد،

بر شاخ خیزران،

بنشسته‌است فرد.

بر گردِ او به هرِ سر شاخی پرندگان.

او ناله‌های گمشده ترکیب می‌کند،

از رشته‌های پاره‌ی صدها صدای دور،

در ابرهای مثل خطی تیره روی کوه،

دیوار یک بنای خیالی

می‌سازد.

از آن زمان که زردی خورشید روی موج

کم‌رنگ مانده است و به ساحل گرفته اوج

بانگ شغال، و مرد دهاتی

کرده‌ست روشن آتش پنهان خانه را

قرمز به چشم، شعله‌ی خردی

خط می‌کشد به زیر دو چشم درشت شب

وندر نقاط دور،

خلقند در عبور.

او، آن نوای نادره، پنهان چنان که هست،

از آن مکان که جای گزیده‌ست می‌پرد

در بین چیزها که گره خورده می‌شود

با روشنی و تیرگی این شب دراز

می‌گذرد.

یک شعله را به پیش

می‌نگرد.

جایی که نه گیاه در آنجاست، نه دمی

ترکیده آفتاب سمج روی سنگهاش،

نه این زمین و زندگی‌اش چیز دلکش است

حس می‌کند که آرزوی مرغ‌ها چو او

تیره‌ست هم چو دود. اگر چند امیدشان

چون خرمنی ز آتش.

در چشم می نماید و صبح سفیدشان.

حس می کند که زندگی او چنان

مرغان دیگر ار به سر آید

در خواب و خورد،

رنجی بود کز آن نتوانند نام برد.

آن مرغ نغزخوان،

در آن مکان ز آتش تجلیل یافته،

اکنون، به یک جهنم تبدیل یافته،

بسته‌ست دم به دم نظر و می‌دهد تکان

چشمان تیزبین.

وز روی تپه،

ناگاه، چون به جای پر و بال می‌زند

بانگی برآرد از ته دل سوزناک و تلخ،

که معنیش نداند هر مرغ رهگذر.

آنگه ز رنج‌های درونیش مست،

خود را به روی هیبت آتش می‌افکند.

باد شدید می‌دمد و سوخته ست مرغ؟

خاکستر تنش را اندوختهست مرغ!

پس جوجه‌هاش از دل خاکسترش به در.

▨

نیما یوشیج

بهمن ماه ۱۳۱۶

ـــــــــــــــــــــــــ

نشانه‌گذاری در شعر نیما یوشیج همیشه مجادله‌برانگیز بوده است. نشانه‌گذاری و متن شعر که در بالا آمده، بر اساس کتاب ِ مجموعه اشعار نیما یوشیج، انتشارات زرین، چاپ اول انجام گرفته است. اگرجه خوانش شاملو در برخی واژگان و جزییات، با این متن تفاوت دارد.

▨ نام شعر: لحظه‌ی دیدار نزدیک است (ورژن دوم)

▨ شاعر: مهدی اخوان ثالث

▨ با صدای: شاعر

▨ پالایش و تنظیم: شهروز

ــــــــــــــــــ

لحظه‌ی دیدار نزدیک است

باز من دیوانه‌ام، مستم

باز می‌لرزد، دلم، دستم

بازگویی در جهان دیگری هستم

های! نخراشی به غفلت

گونه‌ام را، تیغ

های! نپریشی صفای

زلفکم را، دست

آبرویم را نریزی، دل

ای نخورده مست

لحظه‌ی دیدار نزدیک است

▨ نام شعر: سپهر بایگان (پیرم و گاهی دلم یاد جوانی می‌کند) 

▨ شاعر: شهریار

▨ با صدای: شهریار

▨ موسیقی: سهراب پورناظری

▨ پالایش و تنظیم این شعر: شهروز

ــــــــــــــــ

پیرم و گاهی دلم یاد جوانی می‌کند

بلبل شوقم هوای نغمه‌خوانی می‌کند

همتم تا می‌رود ساز غزل گیرد به دست

طاقتم اظهار عجز و ناتوانی می‌کند

بلبلی در سینه می‌نالد هنوزم کاین چمن

با خزان هم آشتی و گل‌فشانی می‌کند

ما به داغ عشقبازی‌ها نشستیم و هنوز

چشم پروین همچنان چشمک‌پرانی می‌کند

نای ما خاموش ولی این زهره‌ی شیطان هنوز

با همان شور و نوا دارد شبانی می‌کند

گر زمین دودِ هوا گردد همانا آسمان

با همین نخوت که دارد آسمانی می‌کند

سال‌ها شد رفته دمسازم ز دست اما هنوز

در درونم زنده است و زندگانی می‌کند

با همه نسیان تو گویی کز پیِ آزارِ من

خاطرم با خاطراتِ خود تبانی می‌کند

بی‌ثمر هر ساله در فکرِ بهارانم ولی

چون بهاران می‌رسد با من خزانی می‌کند

طفل بودم دزدکی پیر و علیل‌ام ساختند

آنچه گردون می‌کند با ما، نهانی می‌کند

می‌رسد قرنی به پایان و سپهرِ بایگان

دفترِ دورانِ ما هم بایگانی می‌کند

شهریارا! گو دل از ما مهربانان نشکنید

ورنه قاضی در قضا نامهربانی می‌کند

▨

سید محمدحسین بهجت تبریزی (متخلص به شهریار)

▨ نام شعر: پیرشدن‌ها

▨ شاعر: لایق شیرعلی

▨ با صدای: لایق شیرعلی

▨ پالایش و تنظیم: شهروز

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

ناشکریِ عشق است همین پیر شدن‌ها

دل داده و دل بُرده و دلگیر شدن‌ها

جان داده و جان کنده به جانان نرسیدن

از جانِ خود و جانِ جهان سیر شدن‌ها

تا قله‌ی مقصود تپش‌های روان‌کاه

آخر به صد افسوس سرازیر شدن‌ها

خود تیرِ زمینیم ولی هیچ ندانیم

با قدِ کمان، خود چه بُوَد تیر شدن‌ها

مصروفِ خزان است گل‌افشان بهاران

بدرود جهان است جهانگیر شدن‌ها

از میری ما، مردم اگر گشنه بمیرند

آن به که بمیریم از این میر شدن‌ها

▨

لایق شیرعلی

Лоиқ Шеръалӣ

▨ نام شعر: چنین یگانه که خواهد زیست؟

▨ شاعر: م. آزاد (محمود مشرف آزاد تهرانی)

▨ با صدای: م. آزاد (محمود مشرف آزاد تهرانی)

▨ پالایش و تنظیم: شهروز کبیری

ــــــــــــــــــــــــ

چنین یگانه که خواهد زیست؟

چنین یگانه که باید بود،

چنین یگانه که من بودم،

ای مهربان، که خواهد زیست؟

چنین یگانه و ناخرسند؛

و این‌چنین خشنود

به شادمانیِ دوست.

این‌چنین

مهربان

که منم

که تواند بود (زیست)؟

▨ 

م. آزاد

از دفتر شعر: آیینه‌ها تهی‌ست

▨ نام شعر: چای

▨ شاعر: حسین پناهی

▨ با صدای: شاعر

▨ پالایش و تنظیم: شهروز

ــــــــــــــــــــــــ

و رسالت من این خواهد بود

تا دو استکان چای ِ داغ را

از میان دویست جنگ ِ خونین

به سلامت بگذرانم

تا در شبی بارانی

آن‌ها را

با خدای خویش

چشم در چشمِ هم

نوش کنیم

▨ نام شعر: فردا

▨ شاعر: ترک‌کشی‌ایلاقی

▨ با صدای: محمدرضا شفیعی‌کدکنی

▨ پالایش و تنظیم: شهروز

ــــــــــــــــ

امروز اگر مراد تو برناید

فردا رسی به دولت آبا، بر

چندین هزار امیدِ بنی‌آدم

طوقی شده به گردن فردا، بر

▨

ترک‌کشی‌ایلاقی

ــــــــــــــــ

پی‌نوشت: ترک‌کشی‌ایلاقی در دوره‌ی سامانیان می‌زیسته و چند قرن پس از آن، این شعر توسط منوچهری، شاعر بزرگ قرن پنجم، نقل شده که دکتر شفیعی‌کدکنی در کتاب ارزشمند خود «صور خیال در شعر فارسی» آن را آورده‌اند.

▨ نام شعر: شاید عاشقانه‌ی آخر

▨ شاعر: محمد مختاری

▨ با صدای: محمد مختاری

▨ پالایش و تنظیم: شهروز کبیری

___________________

کسی نایستاده‌ست آن‌جا یا این‌جا

پس کجای لبت آزادم کند؟

دو نقطه از هیچ‌جا تا چشم

که جا به جا شده است اما سایه‌ی بلندم را می‌بیند

که می‌کشد خود را هم‌چنان بر اضطرابش.