آیا 28 مرداد کودتا بود؟

مناظره سیاسی خبرآنلاین برای بررسی دیدگاه‌های مطرح شده درباره واقعه 28مرداد سال32 برگزار شد و محمود کاشانی فرزند آیت‌الله کاشانی و صادق زیباکلام نظرات خود را راجع به این واقعه تاریخ معاصر ایران مطرح کردند. امید کرمانی‌ها: واقعه 28 مرداد را می‌توان از پررمز و رازترین وقایع تاریخی ایران معاصر خواند که توصیفات متنوع و بعضا متضاد درباره آن مطرح می‌شود. برخی آن را کودتا یا اجرای برنامه‌ دربار با حمایت خارجی برای ساقط کردن نهضت ملی ایران می‌نامند، بعضی به تغییر عادی دولت معتقدند که مصدق شکل دراماتیک و تراژیک به آن داد تا قهرمانانه از عرصه قدرت خارج شود و در مقابل این دو دیدگاه، دیدگاه سومی هم وجود دارد که مربوط به رژیم پهلوی است. رژیم پهلوی تا 25 سال واقعه 28 مرداد 32 را نه کودتا و نه تغییر عادی دولت توصیف می‌کرد بلکه می‌خواست با تبلیغات وسیع القاء کند در این روز قیام ملی مردم برای خروج کشور از بحران اتفاق افتاد. خبرگزاری خبرآنلاین در آستانه شصت و سومین سالگرد 28 مرداد 32 از دکتر محمود کاشانی فرزند آیت الله کاشانی و دکتر صادق زیباکلام دعوت کرد تا دیدگاه‌های یادشده را به نقد و بحث بگذارد. محمود کاشانی پسر آیت الله کاشانی با آوردن اسناد مختلف بر این باور است که مصدق از زمانی که سکاندار دولت شد طرح مرموز و پیچیده انگلستان برای براندازی نهضت ملی ایران را به اجرا درآورد و روز 28 مرداد قدرت را با اراده خود تحویل زاهدی داد. در مقابل زیباکلام معتقد است: مصدق به شکل مردمی از کار برکنار و از قدرت ساقط نشد بلکه تخریب‌های حزب توده، ناامیدی مردم از توانمندی دولت ملی مصدق برای خارج کردن کشور از بحران اقتصادی و هرج و مرج، همدستی آیت الله کاشانی و همفکرانش با دربار و تحریکات انگلیس و آمریکا از جمله عواملی موثر در سقوط دولت ملی مصدق بود. مشروح این مناظره دو ساعته را در ادامه مطالعه فرمایید؛ *** خبرآنلاین:روایت‌هاز از 28 مرداد 32 متفاوت است، از نگاه شما دو بزرگوار 28 مرداد قیام ملی بود یا کودتا؟ کاشانی: باید یک مقدمه کوتاهی بگویم و آن اینکه چرا فقط روز 28 مرداد انتخاب شد چون دوران نخست وزیری مصدق از 10 اردیبهشت سال 1330 شروع شد و پایانش هم برحسب اسناد و مدارک روز 23 مرداد 1332 بود بنابراین این هم یک پرسشی است که چرا فقط روز 28 مرداد و نقطه پایان باید محور بحث ها باشد. احساسم این است که به دلیل تبلیغات یکسویه که در خلال 63 سال گذشته به ویژه بعد از انقلاب انجام شد، یک پیش داوری به جامعه القا شد و خبرنگاران در حقیقت گرفتار این پیش داوری هستند و فقط از روز 28 مرداد سخن می گویند اما چرا رویدادهای با اهمیت 2 سال و 4 ماه نخست وزیری دکتر مصدق و ناکامی نهضت ملی ایران درباره اش بحثی نمی شود. نکته بعد اینکه هر دو احتمال «قیام ملی یا کودتا» قابل اعتراض هستند. من معتقدم 28 مرداد نه قیام ملی بود نه کودتا. خبرآنلاین: آقای دکتر زیباکلام شما بفرمایید چرا روز 28 مرداد جمع نقیضین شده است و همه نوع گمانه، تحلیل و خبر بعضا متضاد درباره آن مطرح می شود؟ زیباکلام:من هم با یک مقدمه صحبتم را شروع می کنم. قبل از انقلاب اسلامی روایت درباره 28 مرداد و نهضت ملی شدن نفت مشخص بود. 28 مرداد در ایران روز قیام ملی و تعطیلی رسمی بود، زندانیان مورد عفو ملوکانه قرار می گرفتند، در واقع روز شادی و شادمانی بود اما در خارج کشور اپوزیسیون، جبهه ملی، انجمن های اسلامی، کنفدراسیون و دیگر جریانات اپوزیسیونی نظر متفاوت داشتند. بعد انقلاب هم روی دیگر این سکه مطرح شد و به شکل دیگری مسیله 28 مرداد هیچ وقت مورد کنکاش و بررسی و مطالعه جدی قرار نگرفت. امروز ما در آستانه شصت و سومین سالگرد سقوط دولت ملی دکتر مصدق هستیم، معتقدم 25 سال قبل از انقلاب و 38 سال بعد از انقلاب هم مسیله نهضت ملی شدن صنعت نفت و سقوط دولت دکتر مصدق مورد بررسی قرار نگرفته است. چند پرسش اساسی مطرح است که هیچ گاه به آنها ورودی نشد. نخست اینکه ما قرارداد با شرکت نفت انگلیس داشتیم نفت ما را می گرفتند و می بردند در مقابلش به ما 16 درصد از مبلغ فروش نفت را می دادند، مدتها بود که ایرانی ها متوجه شده بودند که بین آنچه شرکت نفت دولت انگلستان نفع می برد و آنچه به ما پرداخت می کند، خیلی فاصله زیاد است چون قراردادهایی با کشورهای دیگر بسته می شود که به کشور صاحب نفت بیشتر از ایران پول می دهند بنابراین لغتی در آن سال ها تحت عنوان استیفای حقوق ملت ایران از نفت باب شد و معنایش گرفتن حق ایران و ایرانیان از شرکت نفت انگلستان بود، در سال های 25، 26، 27 تا اواخر دهه 20 و اوایل دهه 30 که نفت ملی شد هر روز استیفای حقوق ملت ایران در موضوع نفت جدی تر شد. اولین حرف من این است که همه متفق هستیم بهترین راه و مناسبترین راه بر...