کتاب نورواگزیستانسیالیسم

نورواگزیستانسیالیسم

(Neuroexistentialism)

به روایت : دکتر آذرخش مکری

مشاهده در یوتوب : https://youtu.be/KmfgTKdXXeQ

---------

کتاب  "نورواگزیستانسیالیسم" کتابی است ژرف از انتشارات اکسفورد و به ویراستاری دو نفر از فیلسوفان و عصب شناسان برجسته بنامهای گِرگ کاروسو و اوئن فلاناگان. در فصل اول این دو نفر بحث کتاب را به زیبایی آغاز می کنند و به ادعاب خود درباره موج سوم اگزیستانسیالیسم می پردازند. موج اول با نمایندگانی چون نیچه، کیرکگارد و داستایوفسکی برخاسته از جابجایی و تزلزل اقتدار و حاکمیت کلیسایی و بروز اضطراب درباره توجیه اخلاق و هنجارها بدون اتکا به آن حاکمیت است. در موج دوم که با نتایج شوم جنگ جهانی دوم به اوج خود می رسد و افرادی چون سارتر، دوبووار و کامو در آن برجسته هستند نگرانی درباره توانایی بشر در زیستن هدفمند و بااخلاق در جهان ابراز می گردد. اما موج سوم که محور کتاب را تشکیل می دهد برخاسته از دستاوردهای علوم اعصاب و روانشناسی مدرن است. علوم اعصاب به ما می گوید که آن انسانی که باید در این جهان بی معنا دست به گزینش و انتخاب آزاد بزند و معنای زندگی را بسازد خود مُسخر فرایندهای عصبی، ژنتیک و زیستی است. به بیان زیبای توماس نادلهوفر که نویسنده فصل پانزدهم کتاب است ما با "تهدید فزاینده تقلیل عاملیت" و اختیار در علوم اعصاب مواجه ایم که بر اضطراب وجودی ما می افزاید. در فصل یازدهم دِرِک پربوم مرور زیبایی بر چگونگی کاهش سهم اراده آزاد در عصب شناسی معاصر دارد و با اشاره به کارهای بنجامین لیبت در تصمیم گیری ناخودآگاه و مغز و همچنین سه مقوله "اتوماتیسم" ، "موقعیت گرایی" و "تاتیر ناخودآگاه" بر رفتار، چالش بشر معاصر در مقوله اراده آزاد را به خوبی به بحث می گذارد. اگر اینگونه که بنظر می رسد انسان آزاد نیست پس مقوله مجازات و سرزنش در رفتار جمعی چه خواهد شد؟ آیا مجرمان در اعمال خود مقصرند؟ مرز بین اختلال روانپزشکی و مجرمیت کجاست؟ در فصل سیزدهم فرح فوکائرت و آدریان رِن بحث بسیار تامل برانگیزی درباره سزاواری مجازات در جامعه دارند. کتاب نسبتا سنگین است و شاید برای علاقمندان غیر متخصص تا حدی دشوار باشد اما در هجده فصل، نگاهی جامع به مسئله اراده آزاد و اختیار و تکلیف جوامع با هنجارشکنان دارد. هرچند دشوار می نماید اما نویسندگان سعی دارند به تلفیق و مصالحه ایی بین مسئولیت فردی و انتخاب آزاد بشر از یکسو و چالش دترمنیسم رفتاری ناشی از کشف های سالهای اخیر علوم اعصاب برسند. برای آنهاییکه علاقمند به مقوله جبر و اختیار هستند خواندن این کتاب یک اولویت است.