De Nederlandse bewaaksters van Auschwitz

Nazi-Duitsland stort ineen, de oorlog is ten einde. De Nederlandse Auschwitz-bewaaksters slaan op de vlucht. Welke straf hangt hen uiteindelijk boven het hoofd? En hoe ga je als kind om met de ongemakkelijke waarheid over je moeder?

Nooit sprak Wilhelmina over de oorlog. Ook niet met haar eigen kinderen. Hoe is het om opgevoed te worden door een ouder met een duister verleden? En hoe reageer je als na haar dood wordt verteld dat moeder kampbewaakster was in Auschwitz?

Alle bewaaksters ondertekenen maandelijks een document waarin ze beloven te zwijgen over wat er zich afspeelt in Auschwitz. Ook kampbewaakster Theodora houdt haar mond over de gruwelen in het vernietigingskamp. Zelfs als ze op verlof mag naar familie in Nederland.

Theodora’s kleinkinderen vertellen hoe haar zwijgen nog generaties doordreunt in de familie.

De 18-jarige Wilhelmina uit Den Bosch wordt smoorverliefd op een vier jaar oudere Duitse SS'er. Het markeert het begin van een carrière als kampbewaakster.

Haar zoon onthult hoe na de oorlog de liefde opnieuw een opmerkelijke wending geeft aan het leven van Wilhelmina.

De 21-jarige Adriana uit Haarlem laat op 1 mei 1943 onbekommerd haar hondje uit in de duinen bij Bloemendaal. Omdat dit na de ingestelde spertijd gebeurt, wordt ze gearresteerd en als gevangene overgebracht naar kamp Vught.

Nog geen jaar later is ze bewaakster in Auschwitz. Waarom? En hoe reageert haar zoon als hij wordt geconfronteerd met het oorlogsverleden van zijn moeder?

Nadat Nederland in mei 1940 door de Nazi's wordt bezet, is de NSB al snel de enige toegestane politieke partij. De beweging ziet daarna een enorme toeloop aan leden, die spottend 'Meikevers' worden genoemd. De SS opent op haar beurt in verschillende steden wervingsbureau's. Het aantal aanmeldingen is buitengewoon hoog.

Hoe kan het dat in geen enkel ander West-Europees land de aantrekkingskracht van de SS zo groot is als in Nederland? En waarom solliciteert de 19-jarige Jacoba als bewaakster in kamp Vught?

Een Nederlands meisje van 22 dat kampbewaakster wordt in Auschwitz. En ze is niet de enige. Wat hebben deze vrouwen gedaan, wat vertelden ze hun kinderen en hoe kijken de slachtoffers van nu naar de daders van toen?

25.000 Nederlanders zijn in de Tweede Wereldoorlog bij de Waffen SS. 24 worden bewaker van vernietigingskamp Auschwitz. Onder hen zijn negen vrouwen. Wie waren die vrouwen? Waarom gingen ze naar Auschwitz? En wat hebben ze daar gedaan? In de podcastserie ‘De Nederlandse bewaaksters van Auschwitz’ van AVROTROS en NPO Radio 1 gaan historisch onderzoeker Stijn Reurs en EenVandaag-verslaggever Harm van Atteveld op zoek naar het verhaal achter de namen die opduiken uit het Centraal Archief Bijzondere Rechtspleging in Den Haag.

De vrouwen om wie het gaat blijken allemaal overleden, maar van enkele van deze vrouwen speuren de podcastmakers de kinderen op. Wat weten zij over het verleden van hun moeder En hoe oordelen zij over het verleden van hun moeder? De gesprekken met de nazaten van de voormalige Aufseherinnen, de zoektocht van Reurs en Van Atteveld, het levensverhaal van de bewaaksters én de verhalen van de overlevenden van Auschwitz nemen de luisteraar mee naar en duister verleden dat doorwerkt tot de dag van vandaag.