De Ongelooflijke Podcast

Sorry, maar deze aflevering moet je horen. Niet alleen omdat armoede een belangrijk thema is, ook omdat je ongetwijfeld dingen gaat horen die je nog niet wist. “Hoe mensen met geld over armoede denken, klopt van geen kant,” stelt schrijver en politicoloog Tim 'S Jongers. En hij kan het weten. Hij groeide zelf op in armoede en had nooit kunnen denken dat hij er later onderzoek naar zou doen en directeur zou worden van de Wiardi Beckman Stichting, het wetenschappelijk bureau van de PvdA. Hij schreef het boek ‘Armoede uitgelegd aan mensen met geld’ voor De Correspondent, een boek waarin de ene na de andere mythe sneuvelt. Toepasselijk om te bespreken, dachten wij, in de week van Wereldarmoededag en Michazondag, een dag waarop veel kerken stilstaan bij armoede.

Waarom is het thema armoede nu zo urgent? Hoe bepaalt het ons mensbeeld? Welke rol speelt religie? En is armoede wel op te lossen?

Veel om te bespreken. David Boogers sprak Tim 'S Jongers uiteraard met vaste gast, theoloog Stefan Paas, professor aan de VU in Amsterdam en de Theologische Universiteit Utrecht.

📱 Volg ons op Instagram
📱 Volg David op X of LinkedIn
📱 Volg Stefan op LinkedIn

Relevante aflevering(en):
🎧 Afl. 136 - Bloemkoolwijken, vensterbanken en hoe BBB het politieke establishment overhoop gooit (met Josse de Voogd en Stefan Paas)
🎧 Afl. 143 - Waarom Wilders heeft gewonnen en Nederland verrechtst (met Josse de Voogd en Stefan Paas)
🎧 Afl. 145- Vreugde (en God) vinden in extreme economische tijden (met Paul Schenderling en Stefan Paas)
🎧 Afl. 174 - De economische en culturele strijd achter de onvrede in onze samenleving (met Paul Schenderling en Stefan Paas)
🎧 De Podcast 'Dit is de Bijbel' afl. 26 over geld, rijkdom en armoede in de Bijbel

We hebben het afgelopen jaar veel aandacht besteed aan de oorlog tussen Israël en Hamas, op zoek naar duiding en een beter begrip van dit complexe conflict. Deze podcast, precies een jaar na het begin van de grondoperaties in Gaza, is een belangrijke aflevering in die reeks. We spreken de Palestijns-Nederlandse EO-presentator Kefah Allush. Hij is geboren in de Palestijnse stad Nablus, waar hij als kind het conflict aan den lijve ondervond, en reist als journalist en tv-maker al decennialang door het Midden-Oosten. Hij maakte de series ‘Van Nablus naar Nineve’, ‘Oases in de Oriënt’ en ‘Jezus van Nazareth’. Je kan hem ook kennen als presentator van het tv-programma ‘De Kist’, waarvoor hij in 2019 de Sonja Barend Award won voor beste interviewer.

Hoe kijkt Kefah naar deze oorlog? Waar komt de woede van veel Palestijnen tegen Israël en het Westen vandaan? Hoe is het om Palestijn te zijn? En durft hij nog te dromen van vrede? Kefah komt uit een seculier-islamitisch milieu, was een tijdlang hardcore atheïst, maar noemt zich nu een volgeling van Jezus. Palestijnse christenen noemt hij een onderbelichte, vergeten groep met fascinerende historische wortels.

David Boogerd spreekt Kefah Allush, uiteraard met vaste gast theoloog Stefan Paas, professor aan de VU in Amsterdam en de Theologische Universiteit Utrecht.

📱 Volg ons op Instagram
📱 Volg David op X of LinkedIn
📱 Volg Stefan op LinkedIn

Relevante aflevering(en):
🎧 Afl. 143 - Wat je moet weten over 75 jaar Israël en het conflict met de Palestijnen (met Jan van Benthem en Stefan Paas)
🎧 Afl. 214 - Een jaar na de aanval op Israël: 'Er is iets aan het kantelen' (met Bart Wallet en Stefan Paas)
🎧 Afl. 182 - Over antisemitisme en anti-religieuze millennials (met Kitty Herweijer en Stefan Paas)
🎧 Afl. 166 - Waarom de oorlog tussen Israël en Hamas ons zo polariseert (met Beatrice de Graaf en Stefan Paas)
🎧 Afl. 168 - Joris Luyendijk kijkt als ex-correspondent naar Israël-Hamas 
🎧 Afl. 163 - De tegenaanval van Israël en de ideologie van Hamas (met Jan van Benthem en Stefan Paas)

Morgen is het 7 oktober: een jaar na de bloedige aanval van Hamas op Israël. Een aanval die diepe wonden sloeg, niet alleen in Israël, maar uiteindelijk in de hele regio. Inmiddels zijn we talloze raketbeschietingen, bombardementen en burgerslachtoffers verder. Bevinden we ons in een neerwaartse spiraal waar niet uit te ontsnappen valt? Of gloort er nog ergens hoop?

Volgens Israël-kenner en historicus Bart Wallet is er de afgelopen weken iets aan het kantelen in het conflict. Wat dan? En hoe nu verder? En hoe kan het dat een conflict dat grotendeels seculier begon, steeds religieuzer wordt?

Veel vragen. Maar na dit uur ben je hopelijk wat bijgepraat over dit complexe conflict.

David Boogerd in gesprek met Israël-kenner en hoogleraar Joodse Studies aan de Universiteit van Amsterdam Bart Wallet, en uiteraard vaste gast theoloog Stefan Paas, hoogleraar aan de VU in Amsterdam en de Theologische Universiteit Utrecht.

Vind je dit thema interessant? Luister dan volgende week naar ons gesprek met de Palestijns-Nederlandse presentator en jounralist Kefah Allush.

Dit gesprek voerden we live op NPO Radio 1 in De Ongelooflijke Radio, vandaar de afwijkende audiovormgeving t.o.v. onze reguliere Ongelooflijke Podcasts.

📱 Volg ons op Instagram
📱 Volg David op X of LinkedIn
📱 Volg Stefan op LinkedIn

🎧 Luister ook de podcast Wallet & van Weezel.

Relevante aflevering(en):
🎧 Afl. 161 - De aanval op Israël (de uitzending van 7 oktober 2023 met Mart de Kruif en Bart Wallet)
🎧 Afl. 143 - Wat je moet weten over 75 jaar Israël en het conflict met de Palestijnen (met Jan van Benthem en Stefan Paas)
🎧 Afl. 166 - Waarom de oorlog tussen Israël en Hamas ons zo polariseert (met Beatrice de Graaf en Stefan Paas)
🎧 168 - Joris Luyendijk kijkt als ex-correspondent naar Israël-Hamas 

Bea ten Tusscher werkt al ruim 40 jaar in de diplomatie en was ambassadeur in landen als Bangladesh, Noorwegen, Bulgarije en Guatemala. Sinds twee jaar is ze de Speciaal Gezant voor religie en levensovertuiging, een soort religie-ambassadeur die in het leven is geroepen door de Tweede Kamer. Het doel is om het moeilijke gesprek aan te gaan met landen waar het slecht gesteld is met godsdienstvrijheid en waar christenen, moslims, atheïsten en andere groeperingen vervolgd en vermoord worden. Hoe doe je dat? Hoe voer je zo’n gesprek?

Met 40 jaar buitenlandervaring ga je ook anders naar Nederland kijken. Bea ziet dat Nederland enorm is veranderd, maar op wat voor manier? Wat valt haar op? Ook in eigen land kan ze aan de bak als religiegezant, want ze ziet dat het seculiere Nederland een enorme blinde vlek heeft voor religie. Staat godsdienstvrijheid hier langzamerhand ook niet onder druk, met name voor conservatieve gelovigen?

David Boogerd spreekt Bea ten Tusscher uiteraard met vaste gast, theoloog Stefan Paas, professor aan de VU in Amsterdam en de Theologische Universiteit Utrecht.

📱 Volg ons op Instagram
📱 Volg David op X of LinkedIn
📱 Volg Stefan op LinkedIn

Relevante aflevering(en):
🎧 Afl. 196 - 'Er is een nieuw wereldbeeld aan het ontstaan', Geert Mak en Stefan Paas over Europa, het nieuwe kabinet en geloof

Het gebeurt eens in de zoveel tijd dat er een stuk in de krant verschijnt wat we gelijk van alle kanten krijgen opgestuurd: ‘Lees dit! Dit is écht iets voor De Ongelooflijke!’. Zo ook een essay uit het Financieele Dagblad (FD) dat gaat over mentale problemen en de druk van de moderne maatschappij: je moet iets maken van je leven! Je moet presteren! Je moet ontdekken wie je echt bent en wat het leven voor jou voor betekenis heeft! In dat essay stuitten we op de fascinerende zin: 'Generatie Z (zeg maar de tieners en twintigers van nu, red.) is de eerste generatie die de dood van God begint te internaliseren.' En dat heeft belangrijke gevolgen, stelt filosoof Menno de Bree. Hij is essayist en voorheen columnist van het FD en werkte daarnaast 20 jaar als docent aan het Universitair Medisch Centrum Groningen. Hij stelt dat we vaak naar psychologische of sociologische oorzaken kijken van mentale problemen, terwijl het volgens hem ten diepste een filosofisch probleem is. Een probleem dat te maken heeft met 'de dood van God' zoals Nietzsche het verwoordde.

David Boogerd spreekt Menno de Bree uiteraard met vaste gast, theoloog Stefan Paas, professor aan de VU in Amsterdam en de Theologische Universiteit Utrecht.

📱 Volg ons op Instagram
📱 Volg David op X of LinkedIn
📱 Volg Stefan op LinkedIn

📖 Het essay van Menno de Bree in het FD

Relevante aflevering(en):
🎧 Afl. 122 - 'God is dood', zei Nietzsche. Heeft hij een punt? (met Denker des Vaderlands Paul van Tongeren en Stefan Paas)
🎧 Afl. 155 - Hoe filosofie al vier eeuwen worstelt met de 'dood van God' (met Ger Groot en Stefan Paas)
🎧 Afl. 184 - Wat is de waarde van de mens? Over Poetin, de Bijbel, Romeinen en olifanten (met Beatrice de Graaf en Stefan Paas)

Een leerzame maar o zo vermakelijke aflevering met meesterverteller en schrijver van historische boeken: Bart Van Loo. Hij is een man met een missie, want hij wil de schijnwerpers richten op een grotendeels vergeten periode van onze Nederlandse geschiedenis. 'Er is leven vóór Willem van Oranje', zegt hij, en dat leven heet de Bourgondiërs. Volgens Van Loo zijn in die cruciale periode de Nederlanden ontstaan, nota bene in een klooster, als kunstproject. Dáár ligt de oorsprong van wat uiteindelijk ons land, onze cultuur en religieuze beleving zouden worden. Zijn wij ten diepste nou calvinistisch of misschien toch bourgondisch? 

Bart Van Loo verkocht van zijn eerste boek over de Bourgondiërs maar liefst 400.000 exemplaren, waarom resoneert dit onderwerp zo? Waarom zijn wij zo op zoek naar onze roots? Nu is zijn tweede boek over de Bourgondiërs uit: Stoute Schoenen. 'Het verhaal van de Bourgondiërs vertellen is als het openen van een schatkist vol meesterwerken', zegt hij. 

En die schatkist opent David Boogerd met Bart Van Loo en uiteraard vaste gast, theoloog Stefan Paas, professor aan de VU in Amsterdam en de Theologische Universiteit Utrecht.

📱 Volg ons op Instagram
📱 Volg David op X of LinkedIn
📱 Volg Stefan op LinkedIn

🎼Muziek: Lamentio Sanctae Matris Ecclessiae Constantinopolitanae van Guillaume Duffay
🎼Muziek: Missa L'homme armé van Guillaume Duffay

Relevante aflevering(en):
🎧 Afl. 112 - Wat je moet weten over Willem van Oranje, de Vader des vaderlands (met Jos Wienen en Stefan Paas)

“Wij geven vorm aan onze gebouwen, en daarna geven zij vorm aan ons," zei Winston Churchill ooit. Zou het kunnen dat de bebouwde omgeving veel meer invloed op ons heeft dan wij denken? Wat zegt het dat wij geen grote, gotische kathedralen meer bouwen? Reflecteert de verandering van architectuur ook een verandering van wie wij zijn als mensen, en wat we denken en geloven? En wat is eigenlijk het mooiste gebouw ter wereld? 

We leggen het voor aan architect en predikant Willem Jan de Hek. Als architect werkte hij in China en steden als Parijs, Boekarest en Berlijn. Als predikant is hij verbonden aan de Jacobikerk in Utrecht. Ook doet hij promotieonderzoek naar de overlap tussen het 'heilige' en stedenbouw. 

Een gesprek over schoonheid, verheffing en de tempels van nu met Willem Jan de Hek en uiteraard vaste gast, theoloog Stefan Paas, professor aan de VU in Amsterdam en de Theologische Universiteit Utrecht.

📱 Volg ons op Instagram
📱 Volg David op X of LinkedIn

Relevante aflevering(en):
🎧 Afl. 91 - Schoonheid en architectuur: hoe onze steden en dorpen laten zien wie wij zijn (met Floris Alkemade en Stefan Paas)
🎧 Afl. 188 - (speciale jubileumuitzending) De belangrijkste lessen van vijf jaar Ongelooflijke met Beatrice de Graaf & Stefan Paas, muziek o.l.v. Hanna Rijken en cabaret van Diederik Smit

In de ruim vijf jaar dat we nu bestaan, stuiten we telkens weer op deze vraag: hebben wij als samenleving nog een groot verhaal dat ons bindt? De talloze denkers in onze podcast constateerden het bijna allemaal: ons land is zo geïndividualiseerd en geseculariseerd dat we bijna geen gemeenschappelijke bronnen meer hebben, voor bijvoorbeeld identiteit, moraal en zingeving. Kortom: we missen een groot verhaal. Maar wat ís dat eigenlijk, zo'n groot verhaal? En is het erg dat we het niet hebben? Poetin, rechtsextremisten, jihadisten en communisten hebben allemaal een groot verhaal. Maar wat zou nou óns verhaal kunnen zijn?

Een grote vraag die David Boogerd voorlegt aan hét illustere Ongelooflijke duo: historicus Beatrice de Graaf van de Universiteit Utrecht en theoloog Stefan Paas van de VU in Amsterdam en de Theologische Universiteit Utrecht.

📱 Volg ons op Instagram
📱 Volg David op X of LinkedIn

Relevante aflevering(en):
🎧 Afl. 199 - Waar vechten we voor? Met minister van Defensie Kajsa Ollongren en Stefan Paas
🎧 Afl. 173 - Vrede op aarde! (met Stefan Paas, Beatrice de Graaf en Rik Peels)
🎧 Afl. 80 - Het is oorlog in Europa (met Beatrice de Graaf en Stefan Paas over het 'grote verhaal' van Poetin) 
🎧 Afl. 60 - Wat geloven terroristen nou echt? 'Radicale verlossing' met Beatrice de Graaf en Stefan Paas

Het zijn altijd heerlijke afleveringen als Anton de Wit zijn opwachting maakt in De Ongelooflijke. Met scherpe, originele gedachten maar ook humor en een belediging hier en daar. Daarin lijkt hij op zijn literaire held: G.K. Chesterton. Een belangrijke schrijver die 150 jaar geleden geboren werd, inmiddels wat vergeten lijkt, maar die je eigenlijk moet kennen. Hij was larger than life, letterlijk en figuurlijk, en wordt de meest geciteerde Engelsman na Shakespeare genoemd. Chesterton schreef over vrijwel alles: politiek, maatschappij, religie én kaas. De gemene deler was: verwondering. Hij heeft veel invloed gehad op schrijvers als J.R.R. Tolkien (van 'The Lord of the Rings'), C.S. Lewis en J.K. Rowling (van Harry Potter). Maar hij was ook een belangrijk politiek denker en wordt gezien als boegbeeld van conservatisme. Wat kunnen we daarvan leren in deze - volgens sommigen - conservatieve tijd, met een rechts kabinet aan de macht? De boeken van Chesterton over religie zijn klassiekers geworden. Hij was een tijdlang atheïst, maar bekeerde zich later tot het katholicisme - dit was wereldnieuws in zijn tijd. Hij schreef over geloof op een volstrekt unieke manier, met allerlei fascinerende paradoxen.

Anton de Wit is hoofdredacteur van het Katholiek Nieuwsblad en samensteller van De kracht van verwondering, een bundeling van essays van Chesterton die in het Nederlands zijn vertaald. David Boogerd spreekt Anton uiteraard samen met vaste gast, theoloog Stefan Paas, professor aan de VU in Amsterdam en de Theologische Universiteit Utrecht.

📱 Volg ons op Instagram
📱 Volg David op X of LinkedIn

Relevante aflevering(en):

🎧 Afl. 94 - De dunne lijn tussen heiligen en heidendom met Anton de Wit en Stefan Paas
🎧 Afl. 119 - Mythes, sprookjes, J.R.R. Tolkien en C.S. Lewis (met Anton de Wit en Stefan Paas)

Er is iets aan het veranderen in het debat over geloof en ongeloof, merken filosofen Stine Jensen (atheïst) en Rik Peels (christen). Ze staan al jaren aan de frontlinie van het religiedebat, wat zien ze gebeuren? Rik onderzocht in zijn nieuwe boek 'Leven zonder God' het atheïsme, en dat gaf hem als christen nieuwe inzichten. Stine raakte erdoor geïnspireerd, maar heeft ook vragen. Dat komt goed uit, want wij hebben een podcast! Hoe voer je een goed gesprek over elkaars (on)geloof? Hoe belangrijk zijn argumenten voor de vraag of God wel of niet bestaat? Hoe kan het dat weinig vrouwen atheïst worden? En is onze toekomst atheïstisch of niet? 

Stine Jensen is bijzonder hoogleraar Publieksfilosofie aan de Erasmus Universiteit en Rik Peels is hoogleraar godsdienstfilosofie aan de Vrije Universiteit Amsterdam. Helaas geen Stefan Paas deze week, want dit gesprek was opgenomen tijdens zijn vakantie.

📱 Volg ons op Instagram
📱 Volg David op X of LinkedIn

Relevante aflevering(en):

🎧 Afl. 98 - (live) Bestaat God? Debat tussen Emanuel Rutten en Stine Jensen
🎧 Afl. 146 - Dank God voor atheïsme! (met Rik Peels)
🎧 Afl. 19 - Yoga, atheïsme en oosterse spiritualiteit met Stine Jensen
🎧 Afl. 1 - Arjen Lubach en Stefan Paas
🎧 Afl. 157 - Hoe deze Oxford-natuurkundige stuit op diepe mysteries, schoonheid en misschien wel God (met Ard Louis)
🎧 Afl. 195 - Baanbrekend onderzoek naar het ontstaan van leven, gaat christelijke wetenschapper Cees Dekker voor God spelen?

Een citaat uit De Groene Amsterdammer: 'Het probleem van de moderniteit is dat we rationele intelligentie op de troon hebben gezet. En wat we op de troon zetten, gaan we aanbidden. En wat we aanbidden – zo schreef de bijbelse psalmist drie millennia geleden al – daar gaan we op lijken. Het grootste gevaar is niet dat robots op ons gaan lijken, maar dat wij op robots gaan lijken.' Door dit soort fascinerende passages kwam hij op onze radar: Frank Mulder, onderzoeker en journalist van o.a. de Groene Amsterdammer. Hij schrijft over uiteenlopende onderwerpen als voeding, filosofie en gebroken gezinnen, maar zijn focus ligt op technologie en de immense impact die dat op ons heeft. Waarbij hij erg geïnspireerd is door de beroemde Franse denker Jacques Ellul - met wie je in deze aflevering ook kennis gaat maken. Frank Mulder is eigenzinnig, met een uitzonderlijke levensstijl. Hij woont met zijn gezin in een leefgemeenschap in de multiculturele wijk Overvecht in Utrecht. Het geeft hem een interessant perspectief op onze cultuur. Want daar moeten we een eerlijk, confronterend gesprek over voeren, vindt hij: 'We moeten in de afgrond durven kijken'.

Een gesprek met Frank Mulder en natuurlijk vaste gast, theoloog Stefan Paas, professor aan de VU in Amsterdam en de Theologische Universiteit Utrecht.

📱 Volg ons op Instagram
📱 Volg David op X of LinkedIn

Relevante aflevering(en):
🎧 Afl. 145 - Vreugde (en God) vinden in extreme economische tijden (met Paul Schenderling)
🎧 Afl. 191 - 'De geestelijke schade van de smartphone en social media is gigantisch' (met Esther van Fenema)

Al tientallen jaren werkt hij in het strafrecht en ziet hij ernstige zaken langskomen, eerst als officier van Justitie en nu als directeur van reclassering Nederland: Johan Bac. Hij is iemand met een eigenzinnige, bijzondere aanpak. Zo doet hij als directeur zelf regelmatig een taakstraf, vierde hij kerst met een enkelband om en liet hij zich zelfs eens laten taseren. Hij wil zich inleven in de dader, sterker nog, hij zegt: 'Je moet naast de slachtoffers ook van daders houden'. Zijn werk geeft hem een bloeiende blik op onze maatschappij want hij ziet het strafrecht als een seismograaf die als eerste ziet wat er knelt in onze samenleving. Er is iets aan de hand, stelt Bac, want de manier waarop we aankijken tegen veiligheid, straf en vergeving verandert. Op een verrassende manier, want in deze aflevering sneuvelen er - zoals je gewend bent in De Ongelooflijke - ook weer een aantal mythes.

David Boogerd in gesprek met Johan Bac en natuurlijk vaste gast, theoloog Stefan Paas, professor aan de VU in Amsterdam en de Theologische Universiteit Utrecht.

📱 Volg ons op Instagram
📱 Volg David op X of LinkedIn

Relevante aflevering(en):
🎧 Afl. 123 - Wat doet het verdedigen van moordenaars en zedendelinquenten met je mensbeeld en geloof? (met advocaat Natacha Harlequin)

Deze aflevering begint denkbeeldig op een zonnig Italiaans eiland, maar eindigt op een nogal andere plek. Te gast is schrijver en filosoof Désanne van Brederode. In haar boek 'Hoe het vuur te redden' pleit ze voor meer vuur in onze samenleving, misschien ook wel 'heilig vuur'. Want we leven in een 'ijstijd van de ziel', stelt ze. Dat zijn grote woorden, maar wat is er dan aan de hand? En hoe kan je 'vuriger' leven? Désanne reflecteert ook op de zogenoemde cancelcultuur. Die heeft ze van dichtbij leren kennen toen haar ex-man gecanceld werd omdat hij ongepast gedrag zou hebben vertoond naar vrouwen. Wat heeft dit met haar gedaan, en wat heeft deze periode haar geleerd? 

Een gesprek met Désanne van Brederode en natuurlijk vaste gast, theoloog Stefan Paas, professor aan de VU in Amsterdam en de Theologische Universiteit Utrecht.

📱 Volg ons op Instagram
📱 Volg David op X of LinkedIn

In deze podcast gaan we de diepte in over Amerika. Precies een week geleden ontsnapte Trump - en met hem de hele Verenigde Staten - op een miraculeuze manier aan een moordaanslag. De gevolgen echoën nog volop na: Trump krijgt voor sommige Amerikanen haast messiaanse trekken, terwijl Biden elk moment kan terugtreden als kandidaat. Het Trumpisme lijkt nu sterker dan ooit, en niet meer bereid tot concessies. Er gaat een andere wind waaien in Amerika en daarmee ook in de wereld. Wat gaat dit allemaal betekenen? 

En hoe groot is de rol van religie nog in een Amerika dat rap minder gelovig wordt? Is Trump nu zelf de verlossser? Ook heel belangrijk: hoe kan dat onze eigen Augustinus inspiratiebron is van het Trumpisme?

David Boogerd in gesprek met historicus en Amerika-kenner James Kennedy - die voor de vierde keer zijn opwachting maakt in De Ongelooflijke - en met vriendin van de show historicus Beatrice de Graaf. Zowel James als Beatrice zijn hoogleraar aan de Universiteit Utrecht.
Vaste gast Stefan Paas geniet van een welverdiende vakantie.

Dit gesprek voerden we live op NPO Radio 1 in De Ongelooflijke Radio, vandaar de afwijkende audiovormgeving t.o.v. onze reguliere Ongelooflijke Podcasts.

📱 Volg ons op Instagram
📱 Volg David op X of LinkedIn

Onze wereld is wankel geworden. We leven in een tijd van crises en calamiteiten, oftewel: het calamiteitperk. Dat stelt filosoof en cabaretier Tim Fransen in zijn nieuwe boek. Hij richt zich daarbij op een geloof dat misschien in de plaats lijkt te zijn gekomen voor traditionele religie: het vooruitgangsgeloof. Het dominante idee in onze politiek en samenleving dat de wereld alsmaar beter wordt, of wij ons nou goed gedragen of niet. En volgens hem ligt daar een oorzaak van onze problemen. Want is de vooruitgang wel zo groot als wordt gedacht? Is het niet naïef en zelfs schadelijk? Zeker als het samengaat met wat Tim 'een vrijheidsfetisj' noemt. Een kritisch betoog, maar Tim denkt ook in oplossingen. Zo pleit hij - geheel tegen de tijdgeest in - voor een terugkeer van moralisme. Maar uit welke bronnen moeten we die moraliteit halen? En is er in zijn betoog niet sprake van een olifant in de kamer, namelijk: het christendom? Het levert een mooie discussie op tussen Tim en Stefan. 

Een gesprek met Tim Fransen en natuurlijk vaste gast, theoloog Stefan Paas, professor aan de VU in Amsterdam en de Theologische Universiteit Utrecht.

📱 Volg ons op Instagram
📱 Volg David op X of LinkedIn

Relevante aflevering(en):
🎧 Afl. 113 - 'Ons idee van vrijheid klopt niet' en de gevolgen zijn groot (met Beatrice de Graaf en Stefan Paas)
🎧 Afl. 179 - Waarom Nederland corrupter wordt en deze D66'er naar de kerk gaat (met Lousewies van der Laan en Stefan Paas)
🎧 Afl. 184 - Wat is de waarde van de mens? Over Poetin, de Bijbel, Romeinen en olifanten (met Beatrice de Graaf en Stefan Paas)

Is onze angst voor de dood terecht? En kan een gesprek over de dood 'bevrijdend' zijn? Onze gast stuurde ons een alarmerend bericht: 'We moeten het nodig eens over de dood hebben', schreef hij: Christiaan Rhodius, arts palliatieve geneeskunde en werkzaam in een hospice. Hij ziet de dood vaak van dichtbij, zelf keek hij ook de dood in de ogen toen er bij hem een hersentumor geconstateerd werd. Over zijn werk in het hospice schreef Christiaan het boek 'Omdat we Leven', ook wordt hij gevolgd in de podcast 'Aangekondigd einde'. Wat opviel aan al die verhalen: geen van de stervende mensen die Christiaan begeleidt, lijkt in paniek over het naderende einde. Hoe kan dat? Zijn wij dan vaak te bang voor de dood? En welke rol speelt religie op het sterfbed?

 

Een op het oog zwaar onderwerp, maar toch een lichtvoetig gesprek van David Boogerd met Christiaan Rhodius en natuurlijk vaste gast, theoloog Stefan Paas, professor aan de VU in Amsterdam en de Theologische Universiteit Utrecht.

📱 Volg ons op Instagram
📱 Volg David op X of LinkedIn
🎧 Afl. 87 - De dood en (on)geloof met Thomas Quartier
🎧 Afl. 158 - De dood, voltooid leven en euthanasie als een 'seculier sacrament' (met Els van Wijngaarden)

Aflevering 200, een jubileum! En dat vieren we door eindelijk eens de schijnwerpers te richten op de meest besproken persoon uit De Ongelooflijke en misschien wel de grootste denker ooit: Augustinus. Een bisschop, filosoof en schrijver van onder andere de eerste autobiografie ooit. Zijn impact is immens geweest. Niet alleen op theologie, filosofie en zelfs psychologie, maar ook op het denken over politiek, wetenschap en het voeren van een rechtvaardige oorlog. Maar naast al dat denken leidde hij ook een boeiend leven waar we veel van weten. In het jaar 354 werd hij geboren in Noord-Afrika. Vanwege zijn ongekende talent klom hij in razend tempo op tot de elite van het Romeinse Rijk, zelfs tot aan het hof van de keizer. Maar hij leefde ook in een periode dat Rome geplunderd werd en het Romeinse Rijk afbrokkelde. Lange tijd vond hij het christelijk geloof achterlijk en de Bijbel een minderwaardig, slordig boek. Tot zijn leven op zijn kop wordt gezet. 

Een fascinerend en briljant mens die onze volle aandacht verdient. Vandaar dat we écht uitpakken deze extra lange aflevering. David Boogerd in gesprek met dé Augustinus-kenner van Nederland Paul van Geest, en hét Ongelooflijke duo: historicus Beatrice de Graaf en theoloog Stefan Paas.

Paul van Geest is lid van de pauselijke academie voor theologie, hoogleraar kerkgeschiedenis aan de Universiteit van Tilburg en hoogleraar Theologie en Economisch Denken aan de Erasmus Universiteit in Rotterdam. Beatrice de Graaf is hoogleraar internationale en politieke geschiedenis aan de Universiteit Utrecht en Stefan Paas is hoogleraar publieke theologie en missiologie aan de VU in Amsterdam en de Theologische Universiteit Utrecht.

📱 Volg ons op Instagram
📱 Volg David op X of LinkedIn
📺 Tv-tip: uitzending over Augustinus van de EO-serie 'Jezus van Nazareth naar alle windstreken'

Kunnen we nog vechten voor iets dat groter is dan onszelf? Het is een van de vragen die we voorleggen aan Kajsa Ollongren, demissionair minister van Defensie. Alhoewel demissionair, de Kamer heeft haar de bevoegdheid gegeven om te doen wat nodig is in deze tumultueuze tijd. De oorlog in Oekraïne heeft haar ministerschap bepaald, ze bezocht het land vorige week nog. Hoe gaat het daar nu? Kan Oekraïne Rusland van het lijf houden of is het een oneerlijke strijd? 

De strijdlustigheid en veerkracht van Oekraïne riep in het Westen veel bewondering op, maar hoe kan het dat als het om vechtbereidheid gaat Nederland steevast onderaan alle internationale lijstjes bungelt? Zijn wij te soft? Kunnen wij ons nog wel inzetten voor iets dat groter is dan onszelf? Poetin motiveert Russen met een nationalistisch en zelfs religieus verhaal, wat kunnen wij daar in Nederland tegenover zetten? Wat is óns verhaal? 

David Boogerd in gesprek met demissionair minister en D66-politica Kajsa Ollongren en vaste gast, theoloog Stefan Paas, professor aan de VU in Amsterdam en de Theologische Universiteit Utrecht.

📱 Volg ons op Instagram
📱 Volg David op X of LinkedIn
📖 De Preek van de Leek van Kajsa Ollongren

Presentator, journalist en schrijver Tim Hofman is terug in de Ongelooflijke en dat zijn altijd geanimeerde gesprekken die echt ergens over gaan. Zo komen we in dit gesprek uit bij de vraag: wat is goed en kwaad eigenlijk? Is er een soort absolute moraal of moet iedereen zelf bepalen wat goed of fout is? Maar eerst hebben we het over angst, want dat is het thema van Tims nieuwe boek 'Goede moed, een pleidooi voor een minder bang bestaan'. Daarin kijkt hij kritisch naar de samenleving en constateert dat veel van onze problemen te maken hebben met angst. Zelf worstelde Tim ook ontzettend met faalangst en hypochondrie, soms had hij wel tien angstaanvallen op een dag. Hoe kwam hij daarvan af? En hoe verhoudt zijn activistische houding zich eigenlijk met zijn nihilistische wereldbeeld? 

David Boogerd in gesprek met Tim Hofman en natuurlijk vaste gast theoloog Stefan Paas, professor aan de VU in Amsterdam en de Theologische Universiteit Utrecht.

📱 Volg ons op Instagram
📱 Volg David op X of LinkedIn
🎧 Afl. 61 - De zin en onzin van religie met Tim Hofman en Stefan Paas
🎧 Afl. 174 - De economische en culturele strijd achter de onvrede in onze samenleving (met Paul Schenderling over neoliberalisme)
🎧 Afl. 180 - De Europese droom van Jan Peter Balkenende en Govert Buijs
🎧 Afl. 184 - Wat is de waarde van de mens? Over Poetin, de Bijbel, Romeinen en olifanten (met Beatrice de Graaf en Stefan Paas)

Hou je vast want in deze aflevering sneuvelt de ene na de andere mythe. Over het onderwerp waar de landelijke en Europese politiek al maanden niet over uitgepraat raakt: migratie. In deze podcast hoor je precies hoe het zit. Migratieprofessor Hein de Haas schopt in zijn boek 'Hoe migratie echt werkt' alle heilige migratiehuisjes omver. Veel van wat je hoort over migratie - of het nou van de linker- of rechterkant van de politiek komt - is gewoon niet waar. En vooral politici spelen hier een dubieuze rol, volgens De Haas. Die zelf ook als expert langs mocht komen bij de formatieonderhandelingen om de nieuwe regering advies te geven over dit thema. Hebben Wilders, Yeşilgöz en de anderen naar hem geluisterd? Gaat hun aanpak werken? Wat is een goede manier om met migratie om te gaan? En welke - opvallende rol - speelt religie hierin? 

Een ontzettend verhelderend gesprek van David Boogerd met Hein de Haas, professor aan de Universiteit van Amsterdam en de Universiteit Maastricht, en natuurlijk vaste gast theoloog Stefan Paas, professor aan de VU in Amsterdam en de Theologische Universiteit Utrecht.

📱 Volg ons op Instagram
📱 Volg David op X, Threads of LinkedIn
🎧 Afl. 148 - SGP'ers, de asielcrisis en het failliet van het humanisme (met Arnon Grunberg)

Dit is de week van de een-na-grootste democratische verkiezingen ter wereld: de Europese Verkiezingen. En er gebeurt van alles, zowel internationaal als ook in ons eigen land waar een nieuw kabinet steeds meer vorm begint te krijgen. Tijd om bij te praten met Geert Mak, journalist en schrijver van bestsellers als 'In Europa' en 'De Eeuw van mijn Vader'. Hij is iemand met een scherp oog voor wat er in Nederland en Europa allemaal gebeurt. Volgens Mak bevinden we ons in een 'nieuwe fase van de geschiedenis', waarin zelfs een nieuw wereldbeeld aan het ontstaan is. Veel mensen zijn ontheemd - ziet hij - en hij heeft concrete ideeën over wat je daaraan kan doen. Welke rol speelt religie hierbij? En is Europa nog het continent van de toekomst of voorspelt ook de grootste voorvechter dat het Europees project een aflopende zaak is? 

David Boogerd in gesprek met Geert Mak en natuurlijk vaste gast theoloog Stefan Paas, hij is professor aan de VU in Amsterdam en de Theologische Universiteit Utrecht.

📱 Volg ons op Instagram
📱 Volg David op X, Threads of LinkedIn
🎧 Afl. 35 - Geert Mak over Europa, religie en een zwarte horizon
🎧 Afl. 192 - Waarom Europa cultuurchristendom nodig heeft en Nederland een gek land is (met Hendrie van Maanen)
🎧 Afl. 180 - De Europese droom van Jan Peter Balkenende en Govert Buijs

Het is een van de grote mysteries van de wetenschap: hoe is leven ooit ontstaan? Hoe is dode materie opeens tot leven gekomen? De wetenschap heeft geen antwoord, maar Cees Dekker misschien wel, althans dat gaat hij onderzoeken met zo'n honderd andere wetenschappers. Een ongelooflijk prestigieus project waar de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) maar liefst 40 miljoen euro voor over heeft. Een gigantisch bedrag. Voor een mogelijk baanbrekend project. Het doel van Cees Dekker en zijn team is om met behulp van kunstmatige intelligentie uit levenloze materie zelf leven te maken, of misschien moeten we zeggen: scheppen. Want het onderzoek roept ethische en religieuze vragen op. Gaat Cees Dekker - als christelijke wetenschapper - hier zelf niet voor God spelen? Gaat dit niet te ver? En wat doet het met Cees' eigen geloof? Wordt God de Schepper zo niet steeds meer overbodig? 

Cees Dekker is hoogleraar biofysica aan de TU Delft, lid van de Koninklijke Nederlandse Academie van Wetenschappen, hij ontving verschillende prijzen voor zijn wetenschappelijk werk en volgens de Volkskrant 'zingt zijn naam al jaren rond als potentiële nobelprijswinnaar'.
 David Boogerd sprak hem natuurlijk samen met vaste gast, theoloog Stefan Paas, professor aan de VU in Amsterdam en de Theologische Universiteit Utrecht.

📱 Volg ons op Instagram
📱 Volg David op X, Threads of LinkedIn
🎧 Afl. 157 - Hoe deze Oxford-natuurkundige stuit op diepe mysteries, schoonheid en misschien wel God (met Ard Louis)
🎧 Afl. 189 - 'De argumenten voor het bestaan van God zijn beter dan ooit', zegt filosoof Emanuel Rutten
🎧 Afl. 10 van 'Dit is de Bijbel' - Het mysterie van de scheppingsverhalen (met Stefan Paas)

Ze is een van de meest bekende religieverlaters van Nederland: Lale Gül. In 2021 werd ze uitgeroepen tot Nederlander van het jaar, door EW (voorheen Elsevier). Het was het jaar waarin alles voor haar veranderde. Met haar boek 'Ik ga leven' rekende ze af met haar islamitische jeugd en haar conservatieve familie. Sindsdien is haar leven één van uitersten. Ze won de NS Publieksprijs maar moest ook onderduiken in een safehouse. Het boek bracht haar roem maar ook schuldgevoelens, waar ze tot op de dag van vandaag mee worstelt. Heeft ze spijt? Haar nieuwe boek 'Ik ben vrij' is een bij vlagen schokkend verslag van die jaren sinds haar doorbraak. Vrijheid is haar hoogste doel, maar tegen welke prijs? Vindt ze gelovige mensen dom? En is het terecht dat ze vanwege haar islamkritiek in één adem genoemd wordt met Wilders?  

David Boogerd in gesprek met Lale Gül en natuurlijk vaste gast theoloog Stefan Paas, professor aan de VU in Amsterdam en de Theologische Universiteit Utrecht.

📱 Volg ons op Instagram
📱 Volg David op X, Threads of LinkedIn
🎧 Afl. 176 - Waarom Franca Treur de kerk verliet maar daar nu anders over denkt

'Als het regent in het Midden-Oosten, druppelt het in Nederland', luidt de bekende uitspraak. En dat is ook deze week weer gebleken. We wilden in deze aflevering inzoomen op Iran en de grote invloed die dat land op de wereld heeft. Maar we konden deze week niet om de pro-Palestijnse studentendemonstraties heen. Hoe moeten we daarnaar kijken? Is het goedbedoeld idealisme of een opmaat naar radicalisme? De demonstraties werden ook breed uitgemeten in de staatsmedia van Iran. Een terreurstaat die wapens levert aan Rusland en onlangs de wereld naar adem liet happen toen het honderden drones en raketten afvuurde op Israël. Een land dat het Midden-Oosten - en daarmee de wereld - in een houdgreep houdt. Maar ook een land met een fascinerende en rijke geschiedenis die teruggaat tot het Perzische Rijk. We bespreken het met Ulysse Ellian en Beatrice de Graaf. Ulysse is Tweede Kamerlid van de VVD. Zijn vader - de bekende professor Afshin Ellian - komt uit Iran en zijn moeder uit Afghanistan. Toen Ulysse jong was vluchtten ze naar Nederland als dissidenten. Ulysse en zijn vader worden in de gaten gehouden door Iran en kennen de lange arm van Teheran van dichtbij. Een schokkend verhaal, met een verrassende wending aan het eind als om Ulysses eigen geloofspad gaat. 

David Boogerd spreekt hem samen met huishistoricus van De Ongelooflijke: Beatrice de Graaf, terrorismedeskundige, professor aan de Universiteit Utrecht en lid van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen. Stefan Paas is deze week nog op reis maar hij is er volgende week weer!

📱 Volg ons op Instagram
📱 Volg David op X, Threads of LinkedIn
🎧 Afl. 113 - 'Ons idee van vrijheid klopt niet' en de gevolgen zijn groot (met Beatrice de Graaf en Stefan Paas)

"Een nieuwe oorlog in Europa, de vele uitdagingen op het gebied van klimaat, het vluchtelingenvraagstuk en de geopolitieke spanningen vragen om bezinning en reflectie. Wie zijn wij Europeanen eigenlijk?" Die vraag werpt Hendrie van Maanen op in zijn boek 'Europa en de weg'. Een vraag die relevant is met de Europese verkiezingen van volgende maand. Wie zijn wij? Hoe essentieel is het christendom voor Europa? En welk gedeelte van Europa is het meest boeiend en zouden we meer over moeten weten? Ook hoor je in deze aflevering waarom Hendrie een voorstander is van cultuurchristendom en wat Nederland eigenlijk zo'n gek landje maakt. 

Hendrie van Maanen is geograaf, theoloog en docent Europese cultuur en religie aan de Christelijke Hogeschool Ede. David Boogerd spreekt hem uiteraard samen met vaste gast, theoloog Stefan Paas, professor ook aan de VU in Amsterdam en de Theologische Universiteit Utrecht.

📱 Volg ons op Instagram
📱 Volg David op X, Threads of LinkedIn
🎧 Afl. 82 - Theodoor van der Voort is priester in de machtige Russisch-Orthodoxe kerk die Poetin steunt

Er is iets aan de hand met onze jongeren: ze worden angstiger, depressiever, sneller afgeleid en zien hun leven vaker als nutteloos. Dat stelt de Amerikaanse sociaal-psycholoog Jonathan Haidt in zijn geruchtmakende nieuwe boek 'The Anxious Generation' ('Generatie Angststoornis' in het Nederlands). Jongeren bevinden zich volgens Haidt in een geestelijke gezondheidscrisis, die begint rond 2012 als steeds meer jongeren toegang krijgen tot een smartphone en social media. In zijn boek schetst hij de gigantische gevolgen, die dieper gaan dan je zou denken. Het boek verschijnt over een paar maanden pas in Nederland maar maakt nu al veel los in Amerika en Engeland. In deze aflevering vertellen wij je wat erin staat en waarom dat van belang is, ook voor de thema's die we in De Ongelooflijke bespreken. Volgens Haidt spelen religie en zingeving namelijk een grote rol als het om geestelijke gezondheid gaat. 

Wij vroegen psychiater Esther van Fenema om samen met ons dit boek te bespreken, ze was eerder in De Ongelooflijke te gast en gaf toen al aan in haar vakgebied ook met deze thematiek in aanraking te komen. 

David Boogerd spreekt haar uiteraard samen met vaste gast, theoloog Stefan Paas, professor aan de VU in Amsterdam en de Theologische Universiteit Utrecht.

📱 Volg ons op Instagram
📱 Volg David op X, Threads of LinkedIn
🎧 Afl. 111 - 'We zijn zelf God geworden', een seculiere donderpreek met psychiater Esther van Fenema

Wat zit er toch in het water in Vlaanderen dat ze allemaal zo mooi kunnen praten? Christophe Vekeman heeft de gave van het woord, hij schreef zo'n twintig boeken en is columnist voor De Standaard. In België is het nodige te doen over zijn boek: 'Tot God,' waarin hij beschrijft hoe hij christen is geworden.
Vekeman is bekend geworden door zijn romans - waarmee hij literaire prijzen won - maar nu heeft hij fictie afgezworen. Hij wil alleen nog op zoek naar de waarheid. Een ontdekkingstocht die hem bracht naar het Oxford van de bekende schrijver C.S. Lewis, waar Christophe iets bijzonders meemaakte. 
Zijn nieuwe boek is een genre op zich, het bevat reisverslagen,  dagboeknotities, poëzie, Bijbelse beschouwingen maar ook vrij expliciete scènes. Ook beschrijft hij zijn fascinatie voor gelovige muzikanten als Johnny Cash, Nick Cave en Bob Dylan.

David Boogerd spreekt Christophe Vekeman uiteraard samen met vaste gast, theoloog Stefan Paas, professor ook aan de VU in Amsterdam en de Theologische Universiteit Utrecht.

📱 Volg ons op Instagram
📱 Volg David op X, Threads of LinkedIn
🎧 Afl. 70 Waarom 'linkse feminist' Kristien Hemmerechts sinds dit jaar naar de kerk gaat
🎧 Afl. 32 Tot geloof komen in een ongelovige tijd met Stephan Sanders
🎧 Afl. 83 'Het grootste kunstwerk van de Westerse beschaving' met Willem Jan Otten

In deze maand van de filosofie spreken we iemand die volgens Trouw in de Premier League van de filosofie speelt, en Filosofie Magazine noemt hem een bedenker van 'fascinerende hersenkrakers': Emanuel Rutten. Hij was vijf jaar geleden al te gast in De Ongelooflijke en dat is nog altijd een van onze best beluisterde afleveringen. Mede omdat het met Emanuel altijd gaat over de allergrootste vragen, zoals ook de vraag waar hij zich als filosoof veel mee bezighoudt: bestaat God? Volgens Emanuel maakt God een comeback in de filosofie en zijn de argumenten voor zijn bestaan beter dan ooit, mede dankzij nieuwe wetenschappelijke inzichten. Zelf heeft hij ook meerdere nieuwe argumenten voor het bestaan van God bedacht en heeft die verzameld in zijn nieuwe boek met de poëtische titel Datgene waarboven niets groters gedacht kan worden, een boek dat genomineerd is voor de Socratesbeker voor beste filosofieboek van het jaar. Een van die nieuwe argumenten is volgens Emanuel zelfs een soort 'theorie van alles', waar veel wetenschappers en filosofen naar zoeken. Aan branie geen gebrek. Emanuel vond religie ooit totale onzin en kwam op latere leeftijd - tijdens zijn studie filosofie - tot geloof. Maar gelooft hij niet vooral in een soort filosofische en abstracte God?

Emanuel Rutten is als filosoof verbonden aan de Vrije Universiteit Amsterdam, en ik spreek hem uiteraard samen met vaste gast, theoloog Stefan Paas, professor ook aan de VU in Amsterdam en de Theologische Universiteit Utrecht.

📱 Volg ons op Instagram
📱 Volg David op X, Threads of LinkedIn
🎧 Afl. 6 Bestaat God? Godsbewijzen met Emanuel Rutten
🎧 Afl. 98 (live) Bestaat God? Debat tussen Emanuel Rutten en Stine Jensen
🎧 Afl. 188 (speciale jubileumuitzending) De belangrijkste lessen van vijf jaar Ongelooflijke

Is er na vijf jaar Ongelooflijke en gepraat over secularisatie, dan eindelijk sprake van een omkeer?
Is er een revival gaande van geloof? 

Het is een van de vele gespreksonderwerpen van deze speciale jubileumaflevering, live vanuit een uitverkochte Jacobikerk in Utrecht. Met het illustere Ongelooflijke duo historicus Beatrice de Graaf en theoloog Stefan Paas trekken we de belangrijkste lessen uit vijf jaar Ongelooflijke. Over uiteenlopende onderwerpen als de zingevingscrisis, de radicalisering van Poetin en waarom we veel beter uit crises zijn gekomen dan we denken.
Daarnaast is er prachtige muziek van een koor, strijkkwartet en organisten onder leiding van musicoloog en theoloog Hanna Rijken. En cabaretier Diederik Smit heeft een briljant satirisch overzicht/ roast van vijf jaar Ongelooflijke!

En aan het einde van de aflevering hebben we nog nieuws!  

📱 Volg ons op Instagram
📱 Volg David op X, Threads of LinkedIn

Het is niet vaak dat je een primeur of een scoop kan aankondigen over Jezus, maar dat is deze aflevering wel het geval. Het is Pasen, een perfecte aanleiding om weer eens in te zoomen op de historische Jezus. Wie was hij nou echt als je er puur geschiedkundig naar kijkt?
Dat gaan we doen met een topwetenschapper op dit vlak, hij is professor aan de Universiteit van Cambridge op wat ook wel de 'Real Madrid van de leerstoelen' wordt genoemd. Hij is ook de eerste Nederlander die deze prestigieuze plek bekleedt sinds Erasmus. Zijn naam is Geurt Henk van Kooten en hij heeft een fascinerende ontdekking gedaan. Het wordt pas later dit jaar gepubliceerd in een vaktijdschrift, maar bij De Ongelooflijke vertelt hij voor het eerst erover. Laat zijn ontdekking zien dat het idee dat Jezus God is niet pas later is ontstaan, maar teruggaat tot de oudste bronnen en misschien wel Jezus en de apostelen zelf?
Ook staan we uitgebreid stil bij de vraag: wat maakte Jezus historisch gezien uniek? Waarom heeft hij de wereld veranderd? 

David Boogerd spreekt Geurt Henk van Kooten uiteraard samen met vaste gast, theoloog Stefan Paas, professor aan de VU in Amsterdam en de Theologische Universiteit Utrecht. 

📅 Vier 5 jaar De Ongelooflijke Podcast met ons: reserveer je kaarten. 
📱 Volg ons op Instagram
📱 Volg David op X, Threads of LinkedIn
🧵 Het 'twitterdraadje' van David in reactie op Tijl Beckand zijn claim dat Jezus een samenraapsel is van allerlei mythes
🎧 Afl. 18 Feiten en fabels over de historische Jezus met Bert Jan Lietaert Peerbolte

Dit is nu al een van onze favoriete gesprekken van de afgelopen tijd - want er zit zó veel in. Abdelkader Benali is te gast. Hij is schrijver, columnist van Trouw en een begenadigd verteller zoals je zult horen. Het leek ons mooi om in deze lijdenstijd voor Pasen met Abdelkader te spreken over een man waar hij - en velen met hem - groot fan van is: Bach. En dan natuurlijk ook de Matthäus-Passion, een werk dat volgens Abdelkader actueler is dan ooit. Een aflevering dus met mooie muziek, maar het gesprek nam ook boeiende, onvoorziene wendingen. Over Wilders, Gaza, de ramadan en de plotselinge dood van Abdelkaders broer. Een urgent en bewogen gesprek, 'maar waar Bach wordt gespeeld met Pasen, is er hoop', zegt Abdelkader. 

David Boogerd spreekt hem uiteraard samen met vaste gast, theoloog Stefan Paas, professor aan de VU in Amsterdam en de Theologische Universiteit Utrecht.

📱 Volg ons op Instagram
📱 Volg David op X, Threads of LinkedIn
🎧 Afl. 107 Het goddelijke van klassieke muziek met Francis van Broekhuizen
📖 De Goede Vrijdag-lezing van Abdelkader Benali over Bach

Hij is misschien wel de meest invloedrijke Nederlandse schrijver van dit moment: historicus Rutger Bregman. Zijn boek 'De meeste mensen deugen' werd een wereldwijde bestseller, een boek dat mensen misschien wel té prettig vonden om te lezen, stelt Rutger. Zijn nieuwe boek 'Morele Ambitie' is daarom geen warme knuffel, maar een koude douche. Hij wil mensen wakker schudden en - op een bepaalde manier - bekeren. Want bij Rutger is de dominee nooit ver weg. Is dat ook de reden waarom hij - naast alle lof - ook veel afkeer oproept? En waarom struikel je in zijn boek over de christelijke inspiratiebronnen? 

In de Jacobikerk in Utrecht sprak David Boogerd hem uiteraard samen met vaste gast, theoloog Stefan Paas, professor aan de VU in Amsterdam en de Theologische Universiteit Utrecht.

📱 Volg ons op Instagram
📱 Volg David op X, Threads of LinkedIn
🎧 Afl. 184 - Wat is de waarde van de mens? Over Poetin, de Bijbel, Romeinen en olifanten (met Beatrice de Graaf en Stefan Paas)
🎧 Afl. 53 - Oorlog, verzet en genade met Rutger Bregman en Beatrice de Graaf
🎧 Afl. 11 - Rutger Bregman over religie en de deugende mens

Of het nou gaat om het Rusland van Poetin, racisme, de genderdiscussie, euthanasie en abortus... onder dit soort hete hangijzers gaat vaak één vraag schuil: wat is de waarde van de mens? En wat maakt ieder mens gelijkwaardig? Dat zijn cruciale vragen waar we te weinig over nadenken. We kunnen makkelijk zeggen dat we in mensenrechten geloven, maar waar is het op gefundeerd? Op de wetenschap, de natuur of op God? Volgens sommige denkers zijn mensenrechten niet los te krijgen van God, want kan je vanuit een strikt atheïstisch wereldbeeld een wezenlijk verschil maken tussen een mens en een mier?
 Fascinerende vragen, met grote gevolgen. We leggen ze voor aan hét illustere Ongelooflijke duo: historicus Beatrice de Graaf van de Universiteit Utrecht en theoloog Stefan Paas van de VU in Amsterdam en de Theologische Universiteit Utrecht. 

📅 Vier 5 jaar De Ongelooflijke Podcast met ons: reserveer je kaarten. 
📱 Volg ons op Instagram
📱 Volg David op X, Threads of LinkedIn
🎧 Afl. 113 'Ons idee van vrijheid klopt niet' (met Beatrice en Stefan)
🎧 Afl. 122 'God is dood', zei Nietzsche. Heeft hij een punt? (met voormalig Denker des Vaderlands Paul van Tongeren)

Hij behoort tot de allergrootste denkers van de geschiedenis maar werd in ons land lang gevreesd en gehaat: Baruch Spinoza. Een joods-Nederlandse filosoof uit de 17e eeuw die enorm veel impact heeft gehad op hoe wij denken over politiek, tolerantie, vrijheid en religie. 'De God van Spinoza' is een begrip, mede omdat Einstein zei daarin te geloven, al zien anderen Spinoza als de eerste moderne atheïst. Maar was hij dat wel? En wat moeten we vandaag de dag van hem weten? 

Daarover spreken we filosoof Ronald van Raak - die ons eerder al eens een prikkelend college gaf over Erasmus. Hij was 15 jaar Tweede Kamerlid van de SP en is tegenwoordig hoogleraar aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Hij schreef het boek Spelen met waarden, betalen met gedachten, over Spinoza, Erasmus en dat wat ons bindt. 

David Boogerd spreekt hem uiteraard samen met vaste gast, theoloog Stefan Paas, professor aan de VU in Amsterdam en de Theologische Universiteit Utrecht.

 📱 Volg ons op Instagram
 📱 Volg David op X, Threads of LinkedIn
🎧 Afl. 132 Wat we kunnen leren van Erasmus, een van de grootste Europese denkers ooit (met Ronald van Raak)

Aan goede quotes geen gebrek deze aflevering, want Kitty Herweijer is te gast. Zij is columnist bij het AD en journalist van Follow The Money. 'Zonder God gaat het niet', dat is de titel van een essay dat Kitty schreef in het jaar dat wij met deze podcast begonnen: 2019. Ze beschrijft treffend de onverschilligheid van veel millennials ten opzichte van traditionele religie, een onverschilligheid die ze zelf ook had. Kitty is zó niet-gelovig opgevoed dat ze haar hele jeugd niet in contact is gekomen met een religieus iemand. Maar dat is nu nogal anders. Ze bezoekt regelmatig de synagoge en haar joodse identiteit en geloof is een steeds grotere rol gaan spelen in haar leven. Hoe is dat zo gekomen? Heeft haar moeilijke jeugd - haar beide ouders overleden toen ze 17 jaar was - daar een rol in gespeeld? Ook bespreken we hoe het is om columnist te zijn in deze verhitte tijden en de impact van antisemitisme op haar Joods-zijn. 

Kitty Herweijer studeerde politicologie en Midden-Oosten studies, David Boogerd spreekt haar samen met vaste gast, theoloog Stefan Paas, professor aan de VU in Amsterdam en de Theologische Universiteit Utrecht.

 📱 Volg ons op Instagram
 📱 Volg David op X, Threads of LinkedIn
🎧 Afl. 143 Wat je moet weten over 75 jaar Israël en het conflict met de Palestijnen (met Jan van Benthem)

Een Ongelooflijke met een van de meest geniale teksten van de afgelopen eeuwen, een schilderij waar – als je daarnaar kijkt - je je geloof verliest, een popzanger die misschien wel de grootste theoloog is van dit moment en een van de meest glorieuze én ontstellende momenten in de operageschiedenis. Kortom, een aflevering waarin je veel gaat beleven, maar ook met verstilde momenten.

Willem Jan Otten is voor de tweede keer te gast in de Ongelooflijke. Hij is dichter en schrijver van verhalen, toneel, beschouwingen en essays. Otten is eredoctor van de Universiteit van Utrecht en ontving in 2014 de prestigieuze P.C. Hooftprijs voor zijn werk. In zijn nieuwe boek 'Wie zeggen de mensen dat ik ben?' - dat hij samen maakte met kunstenaar Paul van Dongen - zoekt hij de betekenis van Jezus in de kunst. En dan specifiek de kunst van na de beruchte 'dood van God' van Friedrich Nietzsche. Want God mag dan wel dood verklaard zijn, stelt Otten, maar van zijn zoon komen we niet af. 

David Boogerd in gesprek met Willem Jan Otten en uiteraard vaste gast theoloog Stefan Paas, professor aan de VU in Amsterdam en de Theologische Universiteit Utrecht.

 📱 Volg ons op Instagram (zie daar ook het kunstwerk van Holbein)
 📱 Volg David op X, Threads of LinkedIn
🎧 Afl. #83 - 'Het grootste kunstwerk van de Westerse beschaving' met Willem Jan Otten

Niemand minder dan oud-premier Jan Peter Balkenende is te gast. Best bijzonder, want hij doet zelden interviews. Nu maakt hij een uitzondering, samen met filosoof Govert Buijs vertelt hij over het boek dat ze samen schreven: 'Capitalism Reconnected'. Kapitalisme is uit de hand gelopen, stellen ze, en in hun boek zoeken ze naar een nieuw groot verhaal. Een verhaal voor een eerlijkere, humanere economie, maar ook een bezield verhaal voor Europa. Dat is natuurlijk vintage Ongelooflijke, want wat ís nou ons verhaal? En wat zijn de - al dan niet religieuze - waarden die ons moeten leiden? 

Jan Peter Balkenende was CDA-politicus, premier van Nederland van 2002 tot 2010, hoogleraar aan de Vrije Universiteit in Amsterdam en tegenwoordig emeritus hoogleraar aan de Erasmsus Universiteit Rotterdam.
Govert Buijs is schrijver en hoogleraar filosofie aan de VU in Amsterdam. 

David Boogerd spreekt hen uiteraard samen met vaste gast, theoloog Stefan Paas, ook professor aan de VU in Amsterdam en de Theologische Universiteit Utrecht.


 📱 Volg ons op Instagram
 📱 Volg David op X, Threads of LinkedIn
🎧 Afl. 174 De economische en culturele strijd achter de onvrede in onze samenleving (met Paul Schenderling)

Ze werd door christelijke politici ooit 'een gevaarlijke tante genoemd', want als partijleider en Tweede Kamerlid van D66 stond ze regelmatig tegenover de christelijke partijen. Nu gaat ze zelf naar de kerk: Lousewies van der Laan, directeur van Transparency International Nederland, een organisatie die strijdt tegen corruptie. Deze week publiceerden ze een ranglijst waaruit bleek dat Nederland als het gaat om corruptie naar een historisch dieptepunt is gezakt. En dat zegt veel over de samenleving en ons moreel kompas. Wat is er aan de hand? Zijn we moreel gezien aan het afglijden, en zo ja, waar komt dat door? Het was ook de week waarin de Commissie van Rijn een rapport presenteerde over talloze misstanden bij de publieke omroep. Hoe belangrijk vinden we het nog om integer, om goed te zijn? En waar vind je de morele bronnen om uit te putten?  

David Boogerd in gesprek met Lousewies van der Laan en uiteraard vaste gast, theoloog Stefan Paas, professor aan de VU in Amsterdam en de Theologische Universiteit Utrecht.

 📱 Volg ons op Instagram
 📱 Volg David op X, Threads of LinkedIn
🎧 Afl. 174 De economische en culturele strijd achter de onvrede in onze samenleving (met Paul Schenderling)

"We moeten ons voorbereiden op een nieuw onvoorspelbaar tijdperk", zei NAVO-topman Rob Bauer onlangs. Niet alleen militairen maar de hele samenleving heeft een oorlogstransformatie nodig, stelt hij. En hij is niet de enige met zo'n wake-up call, maar zijn wij inmiddels wel wakker genoeg? En is de Westerse, moderne mens nog wel opgewassen tegen oorlog? Volgens de onlangs christen geworden Ayaan Hirsi Ali hebben we religie nodig om sterk te staan. We leggen het voor aan geo-politiek expert Han ten Broeke. Hij was 12 jaar lang Kamerlid voor de VVD en is nu directeur Politieke Zaken bij het Haags Centrum voor Strategische Studies. Ook schreef hij het VVD-verkiezingsprogramma voor de Europese Verkiezingen van juni dit jaar.

We kijken naar de stand van zaken op de slagvelden van Oekraïne en Gaza, hoe moet het verder? En hoe staan we er als Europa en als Westen nu écht voor in de wereld? Hoe moeten we ons opstellen in een wereldorde die nu voorgoed lijkt te veranderen?

Live vanuit Stadskasteel Oudaen in Utrecht sprak David Boogerd met Han ten Broeke en uiteraard vaste gast, theoloog Stefan Paas, professor aan de VU in Amsterdam en de Theologische Universiteit Utrecht.

📱 Volg ons op Instagram
📱 Volg David op X, Threads of LinkedIn
📰'Why I am now a christian', het besproken artikel waarin Ayaan Hirsi Ali haar bekering beschrijft. 

Wie snakt er in deze gehaaste, complexe wereld niet naar een eenvoudiger, simpel leven? Monniken trekken zich terug in kloosters op zoek naar God, de moderne mens trekt zich terug in de natuur, op zoek naar zichzelf. Misschien is je afzonderen wel de enige manier om de vraag te stellen: wat is nou echt belangrijk in het leven? 

Schrijver en historicus Roderick Nieuwenhuis wilde met zijn boek 'Een simpel leven' een ode brengen aan eenvoud, maar dat liep net even anders. Hij zocht zelf zijn heil in een verlaten Schotse blokhut, maar kwam van een koude kermis thuis. Zijn boek behandelt grote denkers uit het verleden maar werpt ook een interessant licht op onze tijd. Waar komt onze hunkering naar eenvoud en authenticiteit vandaan, en zoeken we het wel op de goede plek? Ook opvallend: Roderick ziet zichzelf als niet-gelovig maar gaat al wel ruim 15 jaar naar de kerk. Wat brengt hem daar? En wat maakt je nou eigenlijk wel of niet gelovig? 

David Boogerd in gesprek met Roderick Nieuwenhuis - die naast schrijver ook docent is aan de Hogeschool Windesheim - en uiteraard vaste gast, theoloog Stefan Paas, professor aan de VU in Amsterdam en de Theologische Universiteit Utrecht.

📅 Meld je aan voor De Ongelooflijke Live!
 📱 Volg ons op Instagram
 📱 Volg David op X, Threads of LinkedIn
🎧 Afl. 174 De economische en culturele strijd achter de onvrede in onze samenleving (met Paul Schenderling)

We ontvangen een van de bekendste kerkverlaters van Nederland: Franca Treur. Vijftien jaar geleden kwam zij als een komeet de literaire wereld binnen met 'Dorsvloer vol Confetti', een boek over de reformatorische wereld waar ze vandaan komt en ook mee brak. Ze verloor haar geloof, nota bene op 11 september 2001. Maar over die 'ontkering' - zoals ze het noemt - is ze anders gaan denken: was het wel zo rationeel? Ziet ze het loslaten van het geloof nog steeds als een bevrijding? Waar vond ze betekenis toen de kerk wegviel? En hoe kan het dat juist die streng protestantse wereld en literatuur zo goed samen lijken te gaan? 

David Boogerd in gesprek met schrijver Franca Treur en uiteraard vaste gast theoloog Stefan Paas, professor aan de VU in Amsterdam en de Theologische Universiteit Utrecht.


📅 Meld je aan voor De Ongelooflijke Live!
 📱 Volg ons op Instagram
 📱 Volg David op X, Threads of LinkedIn

We blikken vooruit op het nieuwe jaar met vriend van de show Anton de Wit, schrijver en hoofdredacteur van het Katholiek Nieuwsblad. Anton noemt 2024 een jaar van de waarheid als het gaat om de Rooms-Katholieke Kerk, hij vreest zelfs voor een kerkscheuring. Maar we bespreken ook andere grote thema's van 2024, het jaar waarin meer mensen naar de stembus gaan dan ooit. Wijzelf met de Europese Verkiezingen maar ook in Amerika waar Trump weer kans maakt om president te worden. Anton ziet dat we worstelen met een autoriteitscrisis - zo schrijft hij in zijn nieuwe boek 'Geloof jij het?'. Of het nu gaat om de media of je geloof - we moeten weer meer vertrouwen in autoriteiten, instituten en bemiddelaars - betoogt hij. We hebben de waarheid min of meer geïndividualiseerd, mede dankzij het protestantisme en de Verlichting. En wat de secularisatie betreft: gaan we in 2024 meer bekeringen tot het christendom zien zoals Ayaan Hirsi Ali?

David Boogerd in gesprek met Anton de Wit en vaste gast Stefan Paas, professor aan de VU in Amsterdam en de Theologische Universiteit Utrecht.

 📱 Volg ons op Instagram
 📱 Volg David op X, Threads of LinkedIn
🎧 Afl. 119 - Mythes, sprookjes, J.R.R. Tolkien en C.S. Lewis (met Anton de Wit en Stefan Paas)

Deze móet je horen. Hij was in juni al te gast en dat was één van de meest indrukwekkende afleveringen van het afgelopen jaar: econoom Paul Schenderling. Nu is hij terug, met een economische en culturele analyse over de onvrede in onze samenleving. Het onbehagen dat mede de oorzaak is van het groeiende populisme in Nederland en andere Westerse landen (misschien wordt na Wilders 2024 wel het jaar van Trump?). Na dit gesprek met Paul begrijpen wij de wereld een stuk beter. En jij ook, denken we. Je hoort waarom de vrije markt zoveel meer betekent dan alleen economie, en waarom rechtse en linkse politiek qua wereldbeeld eigenlijk nauwelijks van elkaar verschillen. 

Economie, cultuur en mensbeeld, het grijpt allemaal in elkaar en heeft geleid tot de wereld waarin we nu leven. 

David Boogerd spreekt Paul Schenderling uiteraard samen met vaste gast, theoloog Stefan Paas, professor aan de VU in Amsterdam en de Theologische Universiteit Utrecht.


 📱 Volg ons op Instagram
 📱 Volg David op X, Threads of LinkedIn
🎧 Afl. 145 Vreugde (en God) vinden in extreme economische tijden (met Paul Schenderling)

De podcast 'Leven na de Groei' waar Paul betrokken bij is.

Een speciale aflevering want onze hoofdgast is niemand minder dan... Stefan Paas! The man himself. Normaal natuurlijk vaste gast van de Ongelooflijke, maar nu wordt hij zelf ondervraagd. Over zijn nieuwe boek 'Vrede op Aarde', waarin hij op zoek gaat naar een nieuw verhaal dat ons weer kan bezielen. Waartoe is het christendom op aarde? Ook vertelt Stefan voor het eerst in de podcast over de godservaring die hij meemaakte op zijn 18e en waar hij twintig jaar niet over heeft willen praten.

De titel 'Vrede op Aarde' roept in deze tijd al een hoop reactie op, maar zijn boek doet dat des te meer. Mede omdat nogal wat heilige huisjes lijken te sneuvelen.

Daarom heeft David niet de minsten meegenomen om Stefan te ondervragen: historicus Beatrice de Graaf en filosoof/theoloog in één: Rik Peels. Grof geschut en daarom is deze aflevering wat langer dan normaal. Heb je gelijk een mooi excuus om die urenlange gourmetsessie op Tweede Kerstdag even te onderbreken en met de hele familie rond het haardvuur te luisteren naar De Ongelooflijke. Dat is helemaal niet raar. Echt niet.

Beatrice de Graaf is professor internationale en politieke geschiedenis aan de Universiteit Utrecht, Rik Peels is professor godsdienstfilosofie aan de Vrije Universiteit Amsterdam en Stefan Paas is professor publieke theologie en missiologie aan de VU in Amsterdam en de Theologische Universiteit Utrecht. David Boogerd is geen professor maar heeft wel een EHBO-diploma.

 📱 Volg ons op Instagram
 📱 Volg David op X, Threads of of LinkedIn

Een aflevering waarin je prachtige muziek gaat horen én mooie verhalen. We duiken dit keer in de geschiedenis van de kerstmuziek, en die is veel gelaagder dan je zou denken. Je hoort onder meer het oudste kerstlied ter wereld (uit de vierde eeuw n.c.), een meesterwerk van Bach en een historische spiritual. Kerstliederen zijn maatschappijkritisch, satirisch, en bij vlagen hilarisch. Het is bij uitstek muziek waarbij de hemel soms even de aarde raakt, zegt onze gast: Hanna Rijken. De ideale gast voor deze aflevering want zij is theoloog én musicus. Rijken doceert aan de Protestantse Theologische Universiteit Amsterdam en het Rotterdams Conservatorium Codarts.
David Boogerd spreekt haar uiteraard samen met vaste gast, theoloog Stefan Paas, professor aan de VU in Amsterdam en de Theologische Universiteit Utrecht.
 

De Spotify-playlist met de muziek van deze aflevering.

 📱 Volg ons op Instagram
 📱 Volg David op X of LinkedIn
🎧 Afl. 107 Het goddelijke van klassieke muziek met Francis van Broekhuizen en Stefan Paas

Waarom ben ik hier? Wat heeft het leven voor zin? Het zijn vragen die de wetenschap niet kan beantwoorden, zou je zeggen, maar onze gast van deze week probeert dat wel. Des te meer omdat hij ontdekte dat zingeving mensen gezonder, gelukkiger en aantrekkelijker maakt. Hoogleraar Digitale Geesteswetenschappen Rens Bod beschrijft in zijn boek 'Waarom ben ik hier?' een geschiedenis van zingeving en de verschillende manieren waarop die wereldwijd te verkrijgen is. Ook met het doel om mensen de zingeving te laten kiezen die het beste bij hen past. Maar kan je zingeving wel kiezen? En wat heeft Rens geleerd van deze indrukwekkende zoektocht? Heeft hij de vraag 'Waarom ben ik hier?' nu zelf kunnen beantwoorden?  

Rens Bod is hoogleraar computationele geesteswetenschappen en geschiedenis van de geesteswetenschappen aan de Universiteit van Amsterdam en lid van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen. David Boogerd spreekt hem uiteraard samen met vaste gast, theoloog Stefan Paas, professor aan de VU in Amsterdam en de Theologische Universiteit Utrecht.

📱 Volg ons op Instagram
🎧 Afl. 101 Het winkelcentrum is de nieuwe kerk met Herman Paul

Het stof daalt langzaam neer, anderhalve week na die historische Tweede Kamerverkiezingen waarbij Geert Wilders met grote overmacht won. Vrijwel niemand zag zo'n aardverschuiving aankomen, maar onderzoeker Josse de Voogd wel. Hij maakte eerder al furore in De Ongelooflijke met zijn doordachte analyses. Hij kent Nederland als geen ander, heeft elke gemeente bezocht en verdiept zich al jaren in de PVV-kiezer. In deze aflevering proberen we voorbij de politieke duiding te gaan: wat zie je, als je net iets dieper gaat? Op het gebied van cultuur, maar ook zingeving en zelfs religie? Wat verklaart de verrechtsing van Nederland?

Live in Stadskasteel Oudaen in Utrecht sprak David Boogerd met electoraal geograaf Josse de Voogd en uiteraard vaste gast theoloog Stefan Paas, professor aan de VU in Amsterdam en de Theologische Universiteit Utrecht.

📱 Volg ons op Instagram
🎧 Afl. 136 Bloemkoolwijken, vensterbanken en hoe BBB het politieke establishment overhoop gooit (met Josse de Voogd en Stefan Paas)

Het is een politieke aardverschuiving zoals deze nog nooit in Nederland is vertoond: de PVV van Geert Wilders is met afstand de grootste partij geworden. Is dit ons Nederlandse 'Trump-moment'? Waar komt dat verlangen naar 'grote, sterke leiders' vandaan? We praten erover met hét Ongelooflijke Duo: historicus Beatrice de Graaf en theoloog Stefan Paas. En dat doen we aan de hand van één van de grootste leiders ooit: Napoleon Bonaparte. Vandaag gaat namelijk de film Napoleon in première. En dat is geen toeval, want zijn verhaal lijkt relevanter dan ooit. 

David Boogerd in gesprek met Beatrice de Graaf, professor internationale en politieke geschiedenis aan de Universiteit Utrecht, en theoloog Stefan Paas, professor aan de VU in Amsterdam en de Theologische Universiteit Utrecht.

📱 Volg ons op Instagram

📅 Meld je aan voor De Ongelooflijke Live!

Anderhalf jaar geleden spraken we met hem over zijn boek 'De Zeven Vinkjes' en nu is hij weer terug: Joris Luyendijk! Joris is journalist, schrijver, (religieus) antropoloog en ook voormalig correspondent in het Midden-Oosten, waaronder de Palestijnse gebieden. Over zijn ervaringen destijds schreef hij het invloedrijke boek 'Het zijn net mensen'. In deze aflevering analyseert hij de oorlog tussen Israël en Hamas met de blik van een correspondent. En dan vallen weer andere dingen op, zul je merken. In de scherpe bewoordingen die we van Joris gewend zijn. Ook blikken we nog vooruit op de Tweede Kamerverkiezingen van woensdag, in 'kinderboerderij de Lage Landen' zoals Joris het noemt. 

David Boogerd in gesprek met Joris Luyendijk, uiteraard samen met vaste gast theoloog Stefan Paas, professor aan de VU in Amsterdam en de Theologische Universiteit Utrecht.

📱 Volg ons op Instagram
📅 Meld je aan voor De Ongelooflijke Live!
🎧 Afl. 88 Is niet-gelovig zijn een privilege? De nu al beruchte 'Zeven Vinkjes' met Joris Luyendijk
🎧 Afl. 143 Wat je moet weten over 75 jaar Israël en het conflict met de Palestijnen (met Jan van Benthem)
🎧 Afl. 166 Waarom de oorlog tussen Israël en Hamas ons zo polariseert (met Beatrice de Graaf)

Zijn wetenschap en religie gezworen vijanden van elkaar? En heeft het christendom eeuwenlang wetenschap verboden en gedwarsboomd, zoals filosoof Rob Wijnberg van De Correspondent laatst stelde in De Ongelooflijke? Het gesprek daarover ging viral en riep veel vragen op. Hoe zit het nou echt met die "oorlog" tussen wetenschap en geloof? En welke rol speelden grote namen als Darwin, Einstein en Galileo? Vooral die laatste naam is belangrijk want dat is hét verhaal als het gaat om het conflict tussen geloof en wetenschap. Galileo kwam als wetenschapper hard in aanraking met het Vaticaan en de Inquisitie, mede omdat hij stelde dat de aarde om de zon draait in plaats van andersom. Maar hij had natuurlijk gelijk. Is dit voorbeeld niet al genoeg om de clash tussen religie en wetenschap te onderstrepen?
 

Al deze vragen leggen we voor aan dé autoriteit op dit gebied van Nederland: wetenschapshistoricus Floris Cohen. Hij is emeritus hoogleraar aan de Universiteit van Utrecht en schreef verschillende boeken over dit thema, waaronder in 2016 'Het Knagende Weten'. 

David Boogerd spreekt hem uiteraard samen met vaste gast theoloog Stefan Paas, professor aan de VU in Amsterdam en de Theologische Universiteit Utrecht.

📱 Volg ons op Instagram
📅 Meld je aan voor De Ongelooflijke Live!
🎧 Afl. 160 'De waarheid staat onder druk' (met Rob Wijnberg)

Waarom roept de oorlog tussen Israël en Hamas ook in Nederland zoveel emoties op? Wat maakt dit conflict anders dan alle anderen? En hoe doorbreek je een spiraal van haat en geweld? Dat bespreken we met hét Ongelooflijke duo: historicus Beatrice de Graaf en theoloog Stefan Paas. Voor Beatrice is het haar eerste media-optreden sinds de oorlog in Israël uitbrak, ze vertelt in deze aflevering waarom dat is. Beatrice heeft de afgelopen tijd samen met andere onderzoekers nagedacht over de psychologische valkuilen van dit conflict. Hoe bestrijd je de polarisatie in een conflict dat zo verhit is, en ook nog eens bol staat van historische en religieuze strijd? 

Dat bespreekt David Boogerd met Beatrice de Graaf, professor internationale en politieke geschiedenis aan de Universiteit Utrecht, en theoloog Stefan Paas, professor aan de VU in Amsterdam en de Theologische Universiteit Utrecht.


'De hel is helemaal terug', stelt theoloog Arnold Huijgen. En bizar genoeg maakt de hel juist een comeback bij ongelovigen! Opvallend, want hadden we de hel niet allang afgeschaft? En zijn we ook niet beter af zonder de 'plaats van geween en tandengeknars', zoals de Bijbel het omschrijft? Nee, zegt Huijgen! Juist nú hebben we de hel nodig. Maar waarom dan? En bestaat die hel dan echt? Wat is het? En wie komen erin? Een toepasselijk thema zo aan de vooravond van Halloween.

Huijgen is professor aan de Protestantse Theologische Universiteit en staat erom bekend dat hij de controversiële onderwerpen niet schuwt. Want hij schreef eerder - als protestant - een boek waarin hij pleit voor de herwaardering van Maria, het werd bekroond met de prijs voor het Beste Theologische Boek van dat jaar. Zijn nieuwe essay heet 'Waarom de wereld een hel nodig heeft' en is een startschot van een langer onderzoekstraject over de hel.

David Boogerd spreekt hem uiteraard samen met vaste gast theoloog Stefan Paas, professor aan de VU in Amsterdam en de Theologische Universiteit Utrecht.

Het is een van de grootste mysteries van de wetenschap: wat is bewustzijn en waar komt het vandaan? Is het gewoon een hersenfunctie of zijn wij méér dan ons brein? Als cognitief neurowetenschapper kraakt Jacob Jolij al twintig jaar zijn hersenen over dit onderwerp en hij stuit met zijn experimenten op de ene verbazing na de andere. Het zet hem ook aan het denken over religie. Hij schrijft over bewustzijn als een onderwerp dat 'zo ongrijpbaar is en tegelijkertijd zo dicht bij onszelf, dat de grens tussen wetenschap en geloof er flinterdun is'. Perfect onderwerp voor De Ongelooflijke dus.

Het boek van Jacob Jolij heet 'Wat is bewustzijn nou eigenlijk?' en David Boogerd spreekt hem samen met vaste gast theoloog Stefan Paas, professor aan de VU in Amsterdam en de Theologische Universiteit Utrecht.

Precies een week nadat Hamas de aanval opende op Israël, staan we nu mogelijk aan de vooravond van één van de grootste Israëlische operaties in 50 jaar - de inval van Gaza. Wat staat Israël, Gaza en de rest van de wereld te wachten? Slaat Israëls tegenoffensief niet om in wraak? En hoe is het om nu in Gaza te zijn? We bespreken het met Jan van Benthem, historicus en buitenlandcommentator van het Nederlands Dagblad. Hij heeft contacten aan Israëlische en Palestijnse zijde en weet bizar veel over dit conflict, zoals je in een vorige aflevering hebt kunnen horen. Bovendien heeft hij twee keer een ontmoeting gehad met Hamas, waarvan één keer bepaald niet vrijwillig. Wat wil Hamas nu eigenlijk? Wat is hun ideologie? Is Hamas inmiddels niet ISIS 2.0? 

Het komende uur proberen we orde te scheppen in de geopolitieke, historische en religieuze chaos. David Boogerd in gesprek met Jan van Benthem en uiteraard vaste gast theoloog Stefan Paas, professor aan de VU in Amsterdam en de Theologische Universiteit Utrecht.

In deze bonusaflevering* bespreken we de interessante geschiedenis én actuele urgentie van demonstraties en burgerlijke ongehoorzaamheid. We zagen de afgelopen tijd Extinction Rebellion dagelijks de A12 blokkeren. Schijnbaar met resultaat want gisteren nam de Tweede Kamer een motie aan voor het afbouwen van 'fossiele subsidies'. Eerder blokkeerden de boeren supermarkten en distributiecentra, en in corona waren de demonstraties ook legio. Wanneer kom je in opstand? En wat is een goede, legitieme reden om burgerlijk ongehoorzaam te zijn?

We openen weer de schatkist van de geschiedenis én religie met Beatrice de Graaf, professor internationale en politieke geschiedenis aan de Universiteit Utrecht, en theoloog Stefan Paas, professor aan de VU in Amsterdam en de Theologische Universiteit Utrecht.

* Deze aflevering is opgenomen vóór de aanval van Hamas op Israël en zou eigenlijk afgelopen zondag zijn uitgekomen. Maar door de actualiteiten kozen we ervoor om zondag een gesprek te voeren over de aanval op Israël (te horen in afl. 161).

Het was een gitzwarte dag in de geschiedenis van Israël. 50 jaar na het uitbreken van de Jom Kippoeroorlog, begeeft Israël zich opnieuw in een staat van oorlog. In deze aflevering bespreekt David Boogerd met generaal buiten dienst Mart de Kruif en Bart Wallet, hoogleraar Joodse studies aan de Universiteit van Amsterdam, de grootschalige aanval van Hamas op Israël. Een aanval die bloederig en onverwachts was, maar... niet toevallig, zo stelt De Kruif. Want vrijwel alles in dit conflict hangt aan elkaar van geopolitieke, historische én religieuze aspecten. Volgens Wallet maakt de religieuze dimensie het conflict onverzettelijk en onvoorspelbaar en is de aanval de opmaat naar ergere escalatie.

Hoe heeft dit kunnen gebeuren, in het militair superieure Israël? En wat betekent deze escalatie voor Israël, de Palestijnen en de rest van de wereld? 

David Boogerd in gesprek met generaal buiten dienst Mart de Kruif (ook bekend van de podcast 'Veldheren') en Bart Wallet, hoogleraar vroegmoderne en moderne joodse geschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam.

Voor meer verdieping, zie: aflevering 143 van De Ongelooflijke Podcast: Wat je moet weten over 75 jaar Israël en het conflict met de Palestijnen (met Jan van Benthem en Stefan Paas).

We hebben meer kennis dan ooit, maar steeds minder waarheid. Hoe kan dat? Rob Wijnberg is filosoof en oprichter van De Correspondent, die nu 10 jaar bestaat. Hij schreef een hoopgevend boek - Voor ieder wat waars - maar het is ook behoorlijk kritisch: op de media én op religie die volgens hem mede debet is aan een negatief, wantrouwend mensbeeld. Daar moeten we vanaf, vindt Rob Wijnberg. Hij wil dan ook het vooruitgangsgeloof nieuw leven inblazen, en eindigt zijn boek - geheel tegen de traditie in van deze podcast - haast euforisch positief.

Maar is dat optimisme gegrond? En gaat zijn vooruitgangsgeloof niet gepaard met het te negatief afschilderen van de geschiedenis? Bijvoorbeeld als hij stelt 'dat het christendom eeuwenlang wetenschap verbood'. Waar is dat op gebaseerd?

David Boogerd in een bevlogen en prikkelend gesprek met Rob Wijnberg en theoloog Stefan Paas, professor aan de Vrij Universiteit Amsterdam en de Theologische Universiteit Utrecht.

In deze aflevering dompelen we ons onder in de bakermat van religie die we het Midden-Oosten noemen. En we doen dat met journalist en BNNVARA-documentairemaker Sinan Can. Hij maakte confronterende programma's over IS, Afghanistan en andere conflictgebieden maar hij maakte ook een serie over de paradijzen van het Midden-Oosten. Hij kent dus zowel de Hof van Eden als het kalifaat. Hoe is het om "de hel" te zien? Wat leert het je over de mens? En heeft Sinan niet een hekel gekregen aan religie na wat hij allemaal heeft gezien? 

David Boogerd in gesprek met Sinan Can en vaste gast theoloog Stefan Paas, professor aan de VU in Amsterdam en de Theologische Universiteit Utrecht.

Een gesprek over een beladen maar o zo belangrijk onderwerp: de dood, en dan in het bijzonder euthanasie. Het is een thema dat altijd heftige debatten oproept, omdat wereldbeelden op elkaar lijken te botsen. Wat is heilig: autonomie of het leven? Te gast is Els van Wijngaarden, zij is zorgethicus en onderzoeksleider van het Radmoudumc. Zij deed als eerste wereldwijd onderzoek naar het fenomeen 'voltooid leven', waarbij mensen aanspraak mogen maken op euthanasie als zij hun leven voltooid achten, ook als er geen medische reden is. Van Wijngaardens onderzoek haalde de voorpagina's van de kranten en had grote invloed in politiek Den Haag. Is onze angst voor ouder worden en sterven terecht? Staan we met euthanasie op een hellend vlak waarij er steeds meer mag en leven steeds minder heilig wordt? Waarom noemt Van Wijngaarden euthanasie een 'seculier sacrament'?

Aanleiding voor dit gesprek is een mail van een van onze luisteraars, Tamar:
Ik ben huisarts en worstel met de vragen van patiënten over einde van het leven, euthanasie. Enerzijds wil ik mijn patiënten niet teleurstellen en volgens onze vakorganisatie KNMG heb ik zelfs de plicht om een collega te zoeken die wel een euthanasieverzoek wil inwilligen tegenover mijn eigen ideeen. Ik zou graag een podcast hierover zien. Zeker in deze geseculariseerde samenleving heb ik soms meerdere keren per week een verzoek ‘dat het leven klaar is en of ik een spuitje wil geven’.

David Boogerd in gesprek met Els van Wijngaarden en vaste gast theoloog Stefan Paas, professor aan de VU in Amsterdam en de Theologische Universiteit Utrecht.

De New York Times noemde hem als ontdekker van een nieuwe natuurwet. De bekende acteur Morgan Freeman had naar eigen zeggen 'een fascinerend interview' met hem voor National Geographic. Onze gast is Ard Louis, een van de Nederlandse topwetenschappers. Hij groeide op in de Afrikaanse jungles van Gabon - met een chimpansee als broertje - en is nu hoogleraar Theoretische Natuurkunde aan de prestigieuze Oxford University. Wat een verhaal. Ard doet onderzoek naar de diepste gronden van hoe het universum en leven werkt, en daarin stuit hij op diepe mysteries en grote schoonheid. Wat zegt dat? Betrapt hij de hand van een Schepper? Of zijn religie en wetenschap in conflict met elkaar? 

David Boogerd gaat in gesprek met Ard Louis en uiteraard vaste gast theoloog Stefan Paas, professor aan de VU in Amsterdam en de Theologische Universiteit Utrecht.

'Het CDA-denken is springlevend', kopte NRC vorige week. Misschien staan we wel aan de vooravond van een christendemocratische lente. Ten minste als je de nieuwe partij van Pieter Omtzigt en het BBB van Caroline van der Plas meerekent, want het CDA zelf lijkt nog niet echt te profiteren. Hoe kan dat? Zien we met de nieuwe lijsttrekker Henri Bontenbal ook echt een nieuw CDA? En zo ja, wat was er dan precies mis met het 'vorige' CDA? We staan als samenleving op een kruispunt', zegt Bontenbal. Er staat dus veel op het spel, en in deze Ongelooflijke Podcast vertelt hij wat zijn verhaal is voor Nederland. Bontenbal ziet een onbehagen en verweesdheid in onze samenleving die hij wijt aan twee jaartallen: 1968 en 1989. Maar kan de politiek daar wel een antwoord op bieden? En hoe belangrijk is de C van het CDA daarin

David Boogerd in gesprek met Henri Bontenbal en uiteraard vaste gast theoloog Stefan Paas, professor aan de VU in Amsterdam en de Theologische Universiteit Utrecht.

Filosofie is overal, in alle hoeken van de samenleving: muziek, kunst, pornografie en de keuken. Dat stelt onze gast Ger Groot, die je en passant meeneemt in een enerverende stoomcursus langs de belangrijkste moderne filosofen. In zijn boek 'De geest uit de fles' stelt Groot dat de geschiedenis van de moderne filosofie één lange worsteling is met de erfenis van religie. Een worsteling die we nog niet te boven zijn gekomen, ook omdat na 'de dood van God' van Nietzsche nog de filosofische 'dood van de mens' volgde. Dat klinkt abstract, maar het raakt aan hot topics van vandaag als gender, feiten en waarheid. Groot legt het allemaal kraakhelder uit. Hij doceerde ruim twintig jaar filosofie aan de universiteiten van Rotterdam, Nijmegen en Amsterdam maar je kan hem ook kennen als columnist van Trouw. Dat was hij meer dan 10 jaar.  

Ger Groot is atheïst, maar dan wel een katholieke atheïst - hoe zit dat? 

David Boogerd bespreekt met Ger Groot en vaste gast en theoloog Stefan Paas - professor aan de VU in Amsterdam en de TU in Utrecht - hoe vier eeuwen filosofie ons menszijn heeft bepaald.

Wat als je ongelovig wil zijn, maar het lukt niet? Dat overkwam Esther Gerritsen, schrijver van romans, columns en scenario’s voor tv en film. Voor haar werk werd ze vier keer genomineerd voor de Libris Literatuurprijs en haar laatste boek 'Gebied 19' kreeg 5 sterren in NRC. Het is haar eerste sciencefictionroman, een genre dat volgens haar verbazingwekkend veel lijkt op religie. Geloof en ongeloof is overduidelijk een thema in het werk van Esther Gerritsen, maar ze schrijft daar op een unieke eigen manier over. Wat is de essentie van geloven? En hoe leg je in deze tijd uit waarom je gelooft? Of moet je dat juist niet doen? 

Een gesprek over onverklaarbaar geloof, het vertellen van verhalen, schuld en vergiffenis met Esther Gerritsen en uiteraard vaste gast theoloog Stefan Paas, professor aan de VU in Amsterdam en de Theologische Universiteit Utrecht.

Hoog tijd om weer eens in te zoomen op Rusland en de oorlog in Oekraïne. Misschien is deze aflevering dan wel één grote reality check, want wij sloegen af en toe redelijk steil achterover van wat we hoorden. Te gast is dit keer Derk Sauer: Ruslandkenner, journalist en uitgever van The Moscow Times. Dat is een onafhankelijke, kritische krant in Rusland die sinds de oorlog vanuit Amsterdam gemaakt wordt. Derk Sauer woonde ruim 30 jaar in Rusland tot ook hij moest vluchten vanwege de oorlog. Hij kent het land, de cultuur en de religie erg goed. Hij kwam graag langs bij De Ongelooflijke omdat de rol van religie in deze oorlog volgens hem onderbelicht is. 

Hij heeft in Rusland de meest donkere kanten van religie gezien, is anti-katholiek opgevoed maar gaat nu zelf regelmatig naar de katholieke kerk. Wat brengt hem daar? 

David Boogerd in gesprek met Derk Sauer en uiteraard vaste gast theoloog Stefan Paas, professor aan de VU in Amsterdam en de Theologische Universiteit Utrecht.

We beschouwen deze turbulente politieke tijden met twee prominente politici van de afgelopen tijd. Allebei staan ze ook bekend als de denkers, ideologen van hun partij: Klaas Dijkhoff van de VVD en Gert-Jan Segers van de ChristenUnie. Hoewel politici... ze zijn nu vooral podcastmakers. Voor Podimo maken ze de podcast 'Dijkhoff en Segers', waarin ze hoffelijk discussiëren over de laatste politieke ontwikkelingen. In hun vorige politieke leven was Klaas Dijkhoff fractievoorzitter van de VVD en staatssecretaris van Veiligheid en Justitie. Gert-Jan Segers was tot begin dit jaar fractievoorzitter van de ChristenUnie en is in het verleden ook directeur geweest van het wetenschappelijk bureau van de Partij. 

David Boogerd spreekt ze over de lokroep van politieke verlossers, Dijkhoff die zich liet uitschrijven uit de de katholieke kerk en in hoeverre het liberalisme (van de VVD maar misschien inmiddels wel van ons allemaal) debet is aan het ontheemde, geïndividualiseerde gevoel wat veel mensen hebben in onze samenleving. Ruim een uur echt Ongelooflijke materiaal dus... met uiteraard vaste gast theoloog Stefan Paas, professor aan de VU in Amsterdam en de Theologische Universiteit Utrecht.

Het is een keerpunt dat de wereld in eeuwen niet heeft gezien en waarschijnlijk in geen eeuwen meer zal meemaken. India heeft China ingehaald als land met het hoogste inwoneraantal ter wereld: ruim 1,4 miljard. Met een enorme beroepsbevolking en een van de snelst groeiende economieën ter wereld is India misschien wel dé supermacht van de toekomst. Daarnaast is het de bakermat van twee wereldreligies - boeddhisme en hindoeïsme - en heeft het een fascinerende, oeroude christelijke geschiedenis. Alle reden dus om eens in te zoomen op dit veelkleurige land.

David Boogerd in gesprek met Indiakenner Anil Kumar - zelf ook van Indiase komaf - en uiteraard vaste gast theoloog Stefan Paas, professor aan de VU in Amsterdam en de Theologische Universiteit Utrecht.

In deze honderdvijftigste (!) aflevering van de Ongelooflijke Podcast een gesprek met iemand die we al vier jaar geleden voor het eerst vroegen. Maar ze zei telkens 'nee'. Want praten over geloof vind ze veel te intiem. En toch is ze nu hier. De persoon in kwestie is Rosanne Hertzberger: microbioloog, schrijver en NRC-columnist.

Hertzberger is een wetenschapper die ook bekendstaat om haar uitgesproken en vaak ook tegendraadse opvattingen. Ook over religie, zul je merken in deze aflevering, want ze houdt ons behoorlijk een spiegel voor. Ze is joods maar het voelt voor haar alsof ze in een christelijke wereld leeft, zelfs in het seculiere Nederland. 
Hertzberger denkt veel na over de rol van wetenschap in deze seculiere tijden. Volgens haar hebben we een verkeerd en te rooskleurig beeld van haar eigen vakgebied. Terwijl diezelfde wetenschap haar ook laat zien dat er ruimte is 'om te zweven', noemt ze het zelf noemt, het geeft ruimte voor spiritualiteit. 


Het was vier jaar wachten waard, vonden we. Een dynamisch gesprek met microbioloog Rosanne Hertzberger en uiteraard vaste gast theoloog Stefan Paas: professor aan de Vrije Universiteit in Amsterdam en de Theologische Universiteit Utrecht.

Het einde van het tijdperk Rutte is aangekondigd, en de ene na de andere politieke hoofdrolspeler verlaat het toneel. Zijn we nu een land in chaos of gloort er juist een nieuw perspectief? Een gesprek zoals je dat hopelijk van de Ongelooflijke gewend bent: net even een spade dieper. Wat is bijvoorbeeld het wereldbeeld dat het tijdperk Rutte kenmerkte en hoe heeft ons dat gevormd? Op welke manier komen we verder in deze chaotische politieke tijden? 

David Boogerd bespreekt dat met twee denkers: Bas Heijne, schrijver en essayist voor NRC en winnaar van de prestigieuze P.C. Hooft-prijs voor zijn gehele oeuvre. En met de huishistoricus van de Ongelooflijke: Beatrice de Graaf, professor aan de Universiteit Utrecht en lid van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen.

Dit heikele dossier leidde tot de val van het kabinet: de asielcrisis. Arnon Grunberg - volgens vriend en vijand een van de grootste schrijvers van Nederland - verdiepte zich in de asielproblematiek. In zijn boek 'De Vluchteling, de grenswacht en de rijke jood' kijkt hij verder dan de procedures, hij ziet in de asielcrisis een crisis van het humanisme. Hij schrijft: 'Als de secularisatie iets heeft aangetoond, is het dat mensen de retoriek van het Rijk van de Liefde niet meer verdragen'. Een fascinerende diagnose, maar we beginnen het gesprek met zijn andere recente boek: 'God, de grote romanschrijver', waarbij hij zich onderdompelde in de wereld van de SGP.


Het is een gesprek zoals we die alleen met Arnon Grunberg hebben. David Boogerd spreekt hem uiteraard samen met vaste gast theoloog Stefan Paas van de VU in Amsterdam en de Theologische Universiteit Utrecht.

Het is bijna 500 dagen geleden dat de oorlog in Oekraïne begon. Een oorlog die misschien wel steeds ongrijpbaarder wordt, zeker na de chaos van afgelopen week. Gelukkig spreken we in deze aflevering met generaal buiten dienst en oud-Commandant der Landstrijdkrachten Mart de Kruif, die als geen ander helderheid kan verschaffen: Is Oekraïne aan het winnen? En hoe gaat oorlog voeren eigenlijk samen met religie? Ook vertelt Mart de Kruif welke opmerking van een dominee hem zo boos maakte, dat hij sindsdien de kerk verliet.

Live vanuit een tjokvolle zaal in Stadskasteel Oudaen in Utrecht sprak David Boogerd met generaal buiten dienst Mart de Kruif en uiteraard vaste gast theoloog Stefan Paas van de VU in Amsterdam en de Theologische Universiteit Utrecht.

Het is de snelst groeiende levensbeschouwing van de 20ste eeuw: atheïsme. Maar het is tijd om er op een andere manier naar te kijken. Dat zegt filosoof Rik Peels, die eerder te gast was in een spraakmakende aflevering van De Ongelooflijke over extremisme. Maar hij is ook al van jongs af aan gefascineerd door atheïsme, promoveerde als filosoof bij 'opperatheïst' Herman Philipse en verdiepte zich in de argumenten én biografieën van atheïsten. Wat drijft hen ten diepste? En wat kunnen we daar allemaal - gelovig of niet - van leren? Want hoewel Rik Peels zelf christelijk is, is hij door dit onderzoek enthousiaster geworden over atheïstische argumenten. Hoe zit dat? Hoe kunnen we deze groeiende stroming beter begrijpen? En is de toekomst dan... atheïstisch? 

David Boogerd in gesprek met schrijver van het boek 'Life Without God': filosoof Rik Peels van de VU in Amsterdam en uiteraard vaste gast theoloog Stefan Paas ook van de VU en de Theologische Universiteit Utrecht.

We leven in extreme economische tijden met ontwikkelingen die we decennialang niet gezien hebben. Dat zegt onze gast van vandaag: Paul Schenderling. Hij werd al vaak getipt door onze luisteraars, je snapt zometeen wel waarom. Hij is zo'n boeiende spreker dat het nauwelijks lukte het gesprek binnen anderhalf uur te houden. Paul Schenderling is econoom en schrijver, en heeft zich verdiept in twee grote crises van nu: de economische en ecologische crisis. Beide crises zijn volgens hem onlosmakelijk met elkaar verbonden maar de oorzaak en oplossing van de problemen gaat dieper. Dan kom je op het gebied van religie, en daar voelen we ons als Ongelooflijke wel thuis 

Het is relevant om het hierover te hebben in deze tijden van inflatie, energieschaarste en koopkrachtverlies. Misschien worden we allemaal daadwerkelijk wel armer de komende tijd, hoe ga je daar goed mee om? 

Paul had het als econoom goed voor elkaar - een goede baan, een goed inkomen, zelfs politieke invloed - maar besloot een paar jaar geleden zijn leven drastisch om te gooien. Hij bekritiseert het idee dat de economie altijd maar moet groeien, en past dat ook toe in zijn eigen leven. Hij leeft een eenvoudiger en materieel soberder leven, maar juist daarin schuilt een groot geheim voor hem. Een geheim dat hem vreugde geeft. Een manier van leven die hem ook dichter bij God brengt. Juist de focus op groei kan je zicht belemmeren op wat écht belangrijk is in het leven, stelt hij.

David Boogerd in gesprek met econoom Paul Schenderling en uiteraard vaste gast theoloog Stefan Paas van de VU in Amsterdam en de Theologische Universiteit Utrecht

We moeten tijdelijk stoppen met de ontwikkeling van kunstmatige intelligentie, oftewel AI. Dat bepleiten honderden deskundigen, waaronder Twitter- en Tesla-eigenaar Elon Musk en Steve Wozniak, de medeoprichter van Apple. Is deze angst terecht? Of hebben we last van technofobie? We vragen het aan theoloog en techliefhebber Maaike Harmsen. Zij promoveert op de grote filosofische en theologische vragen die nieuwe technologie oproept. Ze weet alles over AI maar heeft ook ervaren wat het is om volstrekt zonder technologie te leven in de jungle van Papoea. Ook woonde ze in China en gaf ze zelfs lessen bedrijfsethiek in Noord-Korea! Een boeiend leven dus. Maaike Harmsen is ook de enige Nederlandse theoloog die ooit geciteerd is door de NASA - de beroemde Amerikaanse Ruimtevaartorganisatie - in een paper over de kolonisatie van Mars. We maken van de gelegenheid gebruik om haar te vragen of we al dichter bij de ontdekking van buitenaards leven zijn, want daar houdt ze zich óók mee bezig. 

David Boogerd in gesprek met Maaike Harmsen - schrijfster van het boek 'Dank God voor techniek'- en uiteraard vaste gast theoloog Stefan Paas van de VU in Amsterdam en de Theologische Universiteit Utrecht.

De staat Israël bestaat 75 jaar en dat leek ons een goede aanleiding om eindelijk eens dit complexe maar o zo belangrijke onderwerp te tackelen. Het conflict tussen de Israëliërs en Palestijnen is vrijwel altijd in het nieuws, maar wat moet je weten om de situatie te begrijpen? We bespreken de turbulente geschiedenis, de situatie van nu en natuurlijk de religieuze dimensie van dit conflict. Want was het allemaal niet allang opgelost als er niet zoiets als religie en de Bijbel bestond? Waar gaat het telkens mis en waar ligt mogelijk de oplossing? 

We bespreken dat met Jan van Benthem, historicus en buitenlandcommentator bij het Nederlands Dagblad. Ook heeft hij een eigen podcast: 'Blik op Buitenland' en kan je hem wel eens horen in 'Boekestijn en de Wijk'. Hij komt al jarenlang in Israël en de Palestijnse gebieden en onderhoudt goede contacten met beide partijen. Van Benthem is een rasverteller en weet haast meer van Israël dan van zichzelf. Want door een zwaar ongeluk verloor hij bijna al zijn jeugdherinneringen.

David Boogerd in gesprek met Jan van Benthem en uiteraard vaste gast theoloog Stefan Paas van de VU in Amsterdam en de Theologische Universiteit Utrecht.

Ze is een van de meest revolutionaire politici die ons land heeft voortgebracht en deze zomer studeert ze af als theoloog: Marianne Thieme. Mede-oprichter en jarenlang leider van de Partij voor de Dieren. Met haar revolutionaire imago was onze verbazing des te groter toen we haar theologische essay lazen in de Groene Amsterdammer met de titel ‘Terug naar de traditie’. En die traditie heeft volgens Thieme te maken met de Bijbel, hoop en God. Wat is er gebeurd? Is Marianne Thieme opeens conservatief geworden of is traditioneel geloof nu juist revolutionair?

Een belangrijke rol in het essay van Thieme is weggelegd voor het boek 'Prachtige wereld, waar ben je?' van de Ierse bestsellerauteur Sally Rooney. Een schrijfster die feilloos de leegte van de moderne tijd beschrijft en daarmee duidelijk een snaar raakt bij millennials. In haar werk is een zekere nostalgie naar het christelijke geloof te lezen die breder gedeeld wordt, maar hoe komt het dat Rooney en anderen wel sympathie voelen voor religie maar niet de sprong durven te wagen om zich daadwerkelijk in een geloof te voegen?

Live op het Opwekkingsfestival in Biddinghuizen gaat David Boogerd in gesprek met Marianne Thieme en vaste gast theoloog Stefan Paas.

In deze aflevering spreken David en Stefan met Hugo de Jonge, minister voor Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening. Hij werd landelijk bekend als de 'coronaminister' maar zondag kan je hem leren kennen als predikant, want dan geeft Hugo de Jonge de Preek van de Leek in de Nicolaikerk in Utrecht. En wij mochten die preek alvast lezen, en daarin vielen ons wel een aantal dingen op. Bijvoorbeeld over de opvallende inspiratiebronnen die Hugo de Jonge aanhaalt, passen die nog wel bij het CDA van nu? En laat de preek zien dat hij de afgelopen jaren - met de heftige coronapolarisatie waarvan doelwit was - somberder is gaan denken over de mens? 
 

David Boogerd in gesprek met met minister Hugo de Jonge en vaste gast theoloog Stefan Paas over mosterdzaadjes, 

de zondeval van het CDA en de toekomst van de christelijke politiek 

De gast van vandaag zaten we al ruim drie jaar achterna, en dat heeft alles te maken met zijn fascinerende promotieonderzoek dat hij onlangs afrondde. Huisarts Dick Kruijthoff raakte in 2007 onder de indruk van een verhaal van Janneke Vlot, een van zijn patiënten die bij een gebedsdienst plotseling genas van posttraumatische dystrofie en haar rolstoel niet meer nodig had. Maar kan dat? Genezen door gebed? Dat wilde Dick Kruijthoff onderzoeken en dat heeft hij de afgelopen twaalf jaar gedaan in opdracht van de Vrije Universiteit in Amsterdam. Hij onderzocht - samen met een team van andere artsen - tientallen vermeend wonderbaarlijke genezingen. Wat is er nou echt gebeurd? Is er sprake van een wonder of placebo? Hoe gaat hij om met alle moeilijke vragen die zijn onderzoek oproept?
 

David Boogerd in gesprek met arts Dick Kruijthoff en natuurlijk vaste gast theoloog Stefan Paas van de VU in Amsterdam en de Theologische Universiteit Utrecht.

Promotieonderzoek Dick Kruijthoff: Healing after Prayer, an interdisciplinary case study

Artikel Stefan Paas over gebedsgenezing: Geneest God? Empirie en theologie bij gebedsgenezing

"Het was een prachtige dag voor iedereen die houdt van idiote sprookjes", aldus Arjen Lubach op Twitter. Was de kroning van Charles inderdaad een idioot sprookje of een fascinerende , historische ceremonie met een ongekende religieuze lading? En waren we eigenlijk wel getuige van een kroning of eerder een vernedering?

Het illustere Ongelooflijke duo historicus Beatrice de Graaf en theoloog Stefan Paas lopen over van enthousiasme van wat ze gezien hebben en nemen je mee in de meest betekenisvolle, mysterieuze en bizarre aspecten van deze kroning.
Wat moet je met al die religieuze symboliek in een samenleving die steeds minder gelooft in... 'idiote sprookjes'?

Deze aflevering is ook een geschiedenis van macht, en hoe dagen als vandaag helpen om de macht en tirannie te temmen.

David Boogerd in gesprek met historicus Beatrice de Graaf van de Universiteit Utrecht en theoloog Stefan Paas van de Vrije Universiteit Amsterdam en de Theologische Universiteit Utrecht.

In de week van 4 en 5 mei is dit een confronterende gedachte: nergens in West-Europa werden zoveel joden gedeporteerd als in Nederland. 75 procent van de joodse gemeenschap overleefden de oorlog niet, in België was dat 40 procent en in Frankrijk 25 procent. Hoe kan het in Nederland zo hoog zijn? En welke rol speelde religie daarbij? Was de kerk een aanjager van antisemitisme of vooral een bron van verzet? 

George Harinck is historicus, hoogleraar en Rector Magnificus aan de Theologische Universiteit Utrecht en heeft veel over dit onderwerp geschreven. Hij noemt de rol die de kerk in de oorlog speelde uniek.

David Boogerd spreekt hem uiteraard samen met vaste gast, theoloog Stefan Paas van de Vrije Universiteit in Amsterdam en de Theologische Universiteit Kampen.

Ze wordt door Filosofie Magazine ‘de jongste filosoof van Nederland’ genoemd en is met haar 20 jaar ook de jongste gast in de Ongelooflijke ooit: Dilara Bilgic. Na haar schrijversdebuut werd ze subiet door Mark Rutte uitgenodigd in het Torentje. Kortom, iemand om op te letten. En ook iemand die met een fascinerende religieuze zoektocht bezig is. Dilara heeft een Turkse en islamitische achtergrond maar maakte onlangs de beladen keuze om geen hoofddoek meer te dragen. In de Ongelooflijke praat ze voor het eerst over de geloofstwijfels die ze heeft. Waar komen die vandaan? En is er ruimte voor twijfel binnen de islam? Ook spreken we over de Amersfoortse Bergrede die Dilara onlangs gaf over Jezus' gelijkenis met de splinter en de balk.

David Boogerd in gesprek met Dilara BIlgic en natuurlijk vaste gast theoloog Stefan Paas van de Vrije Universiteit in Amsterdam en de Theologische Universiteit Kampen

Niemand kent Nederland zo goed als onze gast van vandaag: Josse de Voogd. Je kan hem kennen als duider bij de uitslagenavonden van de NOS waar hij elke gemeente van binnen en buiten lijkt te kennen. En dat is ook zo, want Josse heeft elke Nederlandse gemeente bezocht. Als zelfstandig onderzoeker en publicist bekijkt hij de samenleving door de lens van verkiezingsuitslagen. En naar verluidt kan hij raden waarop je stemt aan de hand van je fiets, vensterbank of de planten in je tuin. 

Dat is leuk natuurlijk, maar Josse kijkt ook op een dieper niveau naar maatschappelijke ontwikkelingen en schuwt religie niet in zijn analyse. Zo is de eeuwenoude protestants-katholieke grens nog altijd een cruciale factor. Ook blikken we terug op het kantelpunt van de Provinciale Statenverkiezingen, Josse noemt de overwinning van BBB een nieuw Fortuyn-moment.

David Boogerd in gesprek met onderzoeker, publicst en maker van het tv-programma 'Aangehaakt' Josse de Voogd en uiteraard vaste gast, theoloog Stefan Paas van de VU in Amsterdam en de Theologische Universiteit Kampen-Utrecht.

Hoe zag de wereld eruit als Pasen nooit had plaatsgevonden? Een vraag die nooit helemaal te beantwoorden is, maar we krijgen er in deze aflevering wel beter een beeld bij. En dat doen we door ons te verplaatsen naar de Grieks-Romeinse wereld waar het christendom ontstond. Een wereld die verbluffend anders is dan de onze. En vooral ook ontzettend andere denkbeelden had, over bijvoorbeeld armen, slaven, seks, de dood en vrouwen. Wat is de impact geweest van Pasen - en het ontstaan van het christendom - op onze cultuur en de denkbeelden die wij hebben? 

David Boogerd gaat in gesprek met Daniel de Waele, docent Nieuwe Testament aan het Hoger Instituut voor Protestantse Godsdienstwetenschappen in Brussel. De Waele werd opgevoed door een anti-religieuze vader maar tegenwoordig schrijft hij het ene na het andere vuistdikke boek over religie. Zijn boek 'Ontluikend Christendom' kreeg 5 sterren in Trouw en gaat over het thema dat wij vandaag bespreken. 

En dat bespreken geschied uiteraard samen met vaste gast, theoloog Stefan Paas van de Vrije Universiteit in Amsterdam en de Theologische Universiteit Kampen-Utrecht.

Seriemoordenaars, ontvoeringen en mysterieuze verdwijningszaken. We kunnen er geen genoeg van krijgen. Want zowel de streamingsdiensten als de podcastlijstjes worden gedomineerd door geweld en misdaad. Waar komt die fascinatie vandaan? En wat zegt het dat true crime populairder is dan ooit, gruwelijker is dan ooit maar we tegelijkertijd geloven dat de meeste mensen deugen? 

Historicus Beatrice de Graaf is een groot fan van detectiveverhalen, een genre dat al teruggaat tot de klassieke oudheid. Detectives en 'true crime' zijn een ideale lens op de samenleving, omdat het laat zien hoe een cultuur aankijkt tegen geweld, het kwaad en de goedheid van de mens. Theoloog Stefan Paas ziet ook detectiveverhalen in de Bijbel en vertelt hoe onze omgang met het kwaad ook religieuze motieven kent.

Live vanuit Stadkasteel Oudaen gaat David Boogerd in gesprek met het illustere Ongelooflijke duo: historicus Beatrice de Graaf van de Universiteit Utrecht en theoloog Stefan Paas van de Vrije Universiteit Amsterdam en de Theologische Universiteit Kampen.

'De filosoof die in het hoofd kruipt van fundamentalisten', zo werd Rik Peels genoemd door Trouw. Peels is als filosoof en theoloog gespecialiseerd in extreme overtuigingen. Van jihadisme tot complottheorieën, nationalisme, extreemrechts en extreemlinks. Het is overal, maar is het nog te stoppen? En hoe dan?
We leven in een land dat steeds extremer lijkt te worden en waar de Provinciale Statenverkiezingen van vorige week nog nadreunen. Is de BoerBurgerBeweging - net als de vorige grote winnaar Forum voor Democratie - extreem te noemen of juist niet? En is de extremist en complotdenker een bepaald type mens of kan het iedereen overkomen? Wat is de link met religie en is religie zelf niet een soort complottheorie? Grote, actuele vragen maar de aflevering eindigt ook met hoopgevend nieuws. 

David Boogerd in gesprek met filosoof Rik Peels van de de Vrije Universiteit Amsterdam en uiteraard vaste gast theoloog Stefan Paas, eveneens van de Vrije Universiteit Amsterdam en de Theologische Universiteit Kampen-Utrecht.

Hij wordt geclaimd door protestanten, katholieken en atheïsten: Erasmus. Zonder twijfel een van de grote denkers van de geschiedenis en een van Nederlands meest bekende schrijvers. Desiderius Erasmus was humanist, priester, filosoof, theoloog. pedagoog en raadsheer van kardinalen, koningen en keizers. Maar hij heeft ook iets ongrijpbaars. Was hij revolutionair of juist laf? Was hij vooral een criticus van religie of een diepgelovig man?
En wat kunnen we vandaag van hem leren? Heel veel, zegt onze gast Ronald van Raak. Hij was 15 jaar Tweede Kamerlid van de SP en is tegenwoordig hoogleraar Erasmiaanse waarden aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Daar vertaalt hij het gedachtegoed van Erasmus naar actuele thema's van vandaag, bijvoorbeeld over vrijheid, satire en cancelcultuur. 

Van Raak is een erg enthousiaste en bevlogen verteller, dat ga je horen, in gesprek met David Boogerd en natuurlijk vaste gast theoloog Stefan Paas van de VU in Amsterdam en de Theologische Universiteit Kampen-Utrecht.

Hoe kan je onze tijd beter begrijpen? Door de tijdgeest te doorgronden. Dat stelt Rik Torfs, een van de beste, grappigste en meest scherpzinnige sprekers die we ooit in de Ongelooflijke hebben mogen verwelkomen. En daarom is hij weer terug, voor de derde keer! We bespreken zijn nieuwe boek 'Tijdgeest', waarin Torfs de grote thema's van deze tijd doordenkt, waaronder ook geloof. Hoe kunnen we deze tijd en haar dilemma's beter begrijpen?
Rik Torfs is een fenomeen in Vlaanderen, waar hij bekend werd als senator, columnist en jurylid bij de 'Slimste Mens België'. Maar in het dagelijks leven is hij vooral hoogleraar kerkelijk recht aan de Katholieke Universiteit Leuven. 

David Boogerd in gesprek met Rik Torfs en uiteraard vaste gast theoloog Stefan Paas van de Vrije Universiteit in Amsterdam en de Theologische Universiteit Kampen-Utrecht.

"Op geen andere plek voel ik me zo dicht bij God als na een arrestatie", dat zegt Rozemarijn van 't Einde: predikant, crimonoloog en klimaatactivist voor Extinction Rebellion en Christian Climate Action. Ze is al 20 keer gearresteerd en komende zaterdag zou zo maar de 21ste keer kunnen worden.  Extinction Rebellion is wederom van plan de A12 te blokkeren, iets wat in januari leidde tot de arrestatie van honderden demonstranten waaronder Rozemarijn. 'Blokkeerchristen' wordt ze dan ook genoemd, maar haar activisme neemt ze niet lichtvaardig. "Ik demonstreer mezelf kapot", schrijft Rozemarijn in haar boek 'Rebelleren voor het leven'. Hoe ver is ze bereid te gaan? En hoe verhoudt haar burgerlijke ongehoorzaamheid zich tot haar geloof? Van de politiciel, tot aan het Ministerie van Klimaat waar ze op de koffie komt bij minister Rob Jetten. 

Een confronterend en urgent gesprek van David Boogerd met Rozemarijn van 't Einde en uiteraard vaste gast theoloog Stefan Paas van de VU in Amsterdam en de Theologische Universiteit Kampen-Utrecht.

In deze aflevering maken we een uitstapje naar de toekomst. Wouter van Noort heeft misschien wel de mooiste baan bij NRC: hij mag schrijven over de nieuwste wetenschappelijke ontdekkingen én zingeving. Twee uitersten zou je denken, maar niet voor Wouter. Juist die nieuwe ontwikkelingen in de wetenschap zetten hem op een spoor richting spiritualiteit. Hoe kan dat? Laat de wetenschap dan zien dat er meer is tussen hemel en aarde? En wat doet dat met het atheïsme waarmee hij is grootgebracht?

Wouter is journalist bij NRC en maakt furore met twee populaire nieuwsbrieven met tienduizenden abonnees: 'Future Affairs' over de toekomst en 'Transcend' over zingeving. In deze aflevering hoor je hoe hij die twee ogenschijnlijk uiteenlopende dingen verbindt.

David Boogerd spreekt Wouter van Noort uiteraard samen met vaste gast van De Ongelooflijke: Stefan Paas, theoloog, professor aan de VU in Amsterdam en Theologische Universiteit Kampen-Utrecht.

Mannen en vaders hebben een probleem. Hun kracht is sinds te tijd van de stoommachine overbodig en op traditionele vaderlijke waarden zit niemand meer te wachten. De man is zoekend en wordt aan alle kanten voorbij gestreefd door de vrouw. Dat beschrijft emeritus hoogleraar psychiatrie Frank Koerselman. Hij wordt ook wel eens de Nederlandse Jordan Peterson genoemd, want net als de bekende en controversiële Canadees roept hij mannen en vaders op hun verantwoordelijkheid te nemen. In zijn boek 'Ontvadering' beschrijft Koerselman hoe we op weg zijn naar een vaderloze samenleving met alle - ook religieuze - gevolgen van dien. Hij ziet met de traditionele vader ook God steeds meer uit beeld verdwijnen.

David Boogerd in gesprek met voormalig psychiater en emeritus hoogleraar psychiatrie Frank Koerselman en vaste gast theoloog Stefan Paas van de Vrije Universiteit Amsterdam en de Theologische Universiteit Kampen-Utrecht. 

In deze Maand van de Bijbel (want dat is het) zoomen we in op het meest gelezen boek ooit. Want of je nou gelovig bent of niet, de invloed van de Bijbel op onze taal, cultuur, politiek en hoe wij onszelf zien is immens. Hoe is dat eigenlijk zo gekomen? In deze podcast traceren we de invloed van de Bijbel en duiken we ook de geschiedenis in, want die zou wel eens anders kunnen zijn dan je denkt. Nog nooit sneuvelden er zoveel mythes in één aflevering als in deze, en dat komt vooral door onze gast van vandaag: Renske Hoff. Zij is Bijbelonderzoeker en universitair docent Middelnederlandse letterkunde aan de Universiteit Utrecht. En natuurlijk is vaste gast Stefan Paas van de partij, hij is van oudsher ook Bijbelwetenschapper maar nu vooral theoloog aan de Vrije Universiteit in Amsterdam en de Theologische Universiteit Kampen-Utrecht.

In deze aflevering een gesprek met journalist, presentator, columnist, ondernemer en podcastmaker Sander Schimmelpenninck. Een veelzijdig man dus, maar als je hem tegenwoordig ziet in de media is hij vaak bezig met één ding: de kloof. Niet iedereen in Nederland krijgt dezelfde kansen, stelt Sander, en de ongelijkheid groeit. Daarom schreef hij voor De Correspondent het pamflet 'Sander en de Brug', met daarin vijf voorstellen om die ongelijkheid tegen te gaan. Maar is de economie hier wel het grootste probleem, of ligt de oorzaak dieper? En waarop fundeert Sander zijn moreel kader, waar vindt hij inspiratie? Hoe ziet hij als niet-gelovige de rol van religie in onze samenleving?

 

David Boogerd in gesprek met Sander Schimmelpenninck en uiteraard vaste gast theoloog Stefan Paas van de VU in Amsterdam en de Theologische Universiteit Kampen-Utrecht.

Het was een zeer ongemakkelijk interview, vijf jaar geleden op NPO Radio 1. Cabaretier Jan Beuving weigerde in een interview bij het programma Kunststof te praten over zijn geloof. Maar in zijn nieuwe voorstelling - Restante - staat zijn christelijke geloof juist centraal. Wat is er gebeurd? 

Cabaretier en christelijk, dat klinkt misschien als een moeizame combinatie, maar dan is Beuving ook nog een man van de wiskunde en de wetenschap. Hoe gaat dat allemaal samen in één hoofd?

Beuvings voorstelling 'Restante' kreeg vijf sterren in Trouw en vier in De Telegraaf en NRC. Eerder won hij al de cabaretprijs Neerlands Hoop en de Annie M.G. Schmidtprijs. Ook is hij bekend voor zijn vele bijdrages aan het NPO Radio 1-programma De Taalstaat.

In dit eerste Ongelooflijke Café, live in Café Carèl in Utrecht, gaat David Boogerd in gesprek met cabaretier, wiskundige en taalvirtuoos Jan Beuving en uiteraard vaste gast theoloog Stefan Paas.
En er wordt niet allleen gepraat, Jan Beuving zingt ook nog twee liederen onder begeleiding van zijn geweldige pianist Tom Dicke.

Je wist het misschien nog niet maar er is een revolutie gaande. De revolutie van de zeecontainer. Het staat symbool voor een nieuwe manier van denken of zelfs een nieuwe religie, zegt onze gast van vandaag. Arjen van Veelen is journalist voor NRC en De Correspondent en schrijver van het boek 'Rotterdam, een ode aan ineffeciëntie'. Van Veelen groeide op in een christelijk gezin, nam afstand van de kerk maar kreeg daar naar eigen zeggen een strengere religie voor terug. Een religie die volgens hem onze samenleving helemaal doordrenkt. Als je het eenmaal ziet, zie je het overal. 

David Boogerd in gesprek met schrijver Arjen van Veelen en uiteraard vaste gast theoloog Stefan Paas over vierkanten zien, het uitbannen van religie en een droom over een waddeneiland.

Wat doet het met je mensbeeld als je dagelijks optrekt met zware criminelen? Natacha Harlequin is een bekende strafrechtadvocaat met als specialiteit geweld- en levensdelicten. Ook was ze betrokken bij de zaken rondom Volkert van der Graaf en De Hofstadgroep. Dit werk maakt haar naar eigen zeggen 'niet helemaal normaal', ze steekt ook voor niemand haar hand in het vuur. Ook niet voor haarzelf? Het valt Harlequin op dat de samenleving verhardt en steeds meer snakt naar vergelding en strengere straffen in plaats van vergeving. Wat zegt dat? Zit daar ook een link met religie en hoe speelt haar geloof een rol in het werk wat ze doet? 

Een gesprek over deugende mensen, rotte appels en heling. Met advocaat Natacha Harlequin en natuurlijk vaste gast theoloog Stefan Paas.

'God is dood, en wij hebben hem vermoord', schreef Friedrich Nietzsche zo'n 140 jaar geleden. Woorden die insloegen als een bom. En de gedachte erachter is misschien wel relevanter dan ooit. 

Denker des Vaderlands Paul van Tongeren was dertig jaar hoogleraar wijsbegeerte en ethiek en wordt gezien als dé kenner van Nietzsche. Als katholiek filosoof ziet hij ook een belangrijke rol wegglegd voor religie. En vindt de Denker des Vaderlands dat er in Nederland een beetje goed wordt nagedacht?

David Boogerd spreekt Paul van Tongeren - en vaste gast theoloog Stefan Paas - over geloof, Nietzsche's dood van God en het wonder van betekenis.

Een extra ingelaste Ongelooflijke Podcast in verband met het overlijden van emeritus paus Benedictus XVI. Als theoloog en intellectueel was Benedictus XVI volgens vriend een vijand briljant. Maar als paus en kerkleider, leek hij minder op zijn plek. Al heeft hij één ding gedaan wat het pausschap voorgoed heeft veranderd.

David Boogerd gaat erover in gesprek met hoogleraar kerkgeschiedenis en Vaticaankenner Paul van Geest - die Benedictus ook meerdere keren heeft ontmoet - en uiteraard met vaste gast theoloog Stefan Paas. Wat is de betekenis geweest van deze emeritus paus Benedictus XVI? Een terugblik op zijn leven en werk, van zijn periode bij de Hitlerjugend tot zijn laatste dagen als afgetreden paus.

De eerste aflevering van het nieuwe jaar, en dat gelijk op 1 januari! Wat kan je op deze dag beter doen dan vooruitkijken? 
Dat doen we met het illustere Ongelooflijke duo: historicus Beatrice de Graaf en theoloog Stefan Paas. Zij omschrijven 2023 als 'het jaar van de omkeer'. Omkeer, of misschien wel: bekering. In deze aflevering bespreken we de grote thema's van afgelopen én komend jaar, en dat met een flinke scheut religie en geschiedenis. Over Julius Caesar en Vladimir Poetin, oorlog en vrede, klimaat, hoop en een bekering van Mark Rutte. En David stelt de vraag: waar komt het vieren van nieuwjaar eigenlijk vandaan?

Beatrice de Graaf is hoogleraar aan de Universiteit Utrecht en Stefan Paas aan de Vrije Universiteit Amsterdam en Theologische Universiteit Kampen Utrecht. En David Boogerd is goed met champagne.

De laatste aflevering van dit jaar, en met Kerst in aantocht maken we er altijd iets bijzonders van. We hebben onze stamgast Anton de Wit uitgenodigd om te komen praten over wat Kerst te maken heeft met mythes en sprookjes. En we doen dat door de lens van twee grote schrijvers en intellectuelen: J.R.R Tolkien, bekend van Lord of the Rings (toch wel een van de grote mythen van de 20ste eeuw), en zijn vriend C.S. Lewis, onder meer bekend van Narnia. Wees gerust, ook al ben je niet bekend met hun werk dan nog is deze aflevering zeer relevant. Alles wat je moet weten wordt uitgelegd en het werpt een nieuw licht op de verhouding tussen het Kerstverhaal en de mythen waar Lewis en Tolkien zo van hielden.

David Boogerd gaat in gesprek met Anton de Wit, hoofdredacteur van het Katholiek Nieuwsblad en zelf ook schrijver van sprookjes, en natuurlijk vaste gast theoloog Stefan Paas, die een vurig voorstander blijkt van mythen. 

19 december 2022 moet een historische dag in de Nederlandse geschiedenis worden: excuses van het Nederlandse kabinet voor zijn rol in het slavernijverleden. Maar de aankondiging leidde tot veel commotie. Wie wil begrijpen waarom dit zo’n gevoelig en gewichtig besluit is, moet diep de geschiedenis induiken, en religie speelt hierbij een immense rol. In deze aflevering kijken we naar slavernij in de klassieke oudheid en wat er gebeurde toen het christendom zijn intrede deed. Uiteraard richten we ons ook op de trans-Atlantische slavenhandel waar de regering nu haar excuses voor wil aanbieden. Wat is de rol geweest van de Bijbel bij het verdedigen en uiteindelijk ook afschaffen van slavernij? 
 

David Boogerd gaat in gesprek met Martijn Stoutjesdijk, hij verdiept zich als historicus en religiewetenschapper al jaren in de relatie tussen religie en slavernij en onderzoekt momenteel aan de Protestantse Theologische Universiteit de rol van de kerk in de Nederlandse slavernijgeschiedenis. En uiteraard met vaste gast, theoloog Stefan Paas van de Vrije Universiteit in Amsterdam en Theologische Universiteit Kampen Utrecht.

Nu de rol van religie in Nederland af lijkt te nemen, zoeken mensen zingeving steeds meer op hun werk. Maar kan werk religie vervangen? Met een zoektocht naar de ideale baan in plaats van naar God? Die vraag onderzoekt bijzonder hoogleraar arbeid en zingeving Maroesjka Versantvoort namens het Sociaal Cultureel Planbureau aan de Protestantse Theologische Universiteit. In haar onderzoek stuit ze op een aantal fascinerende paradoxen die te maken hebben met geloof en werk, maar ook met burnout, vrijheid en welvaart. 

Wat is een goede, gezonde en zingevende manier om naar werk te kijken? David Boogerd in gesprek met Maroesjka Versantvoort en uiteraard vaste gast, theoloog Stefan Paas. 

Hij is misschien wel de meest bekende priester van Nederland: Antoine Bodar. Al zijn media-optredens hebben één ding gemeen: ze zijn nooit saai. Bodar viert dit jaar zijn 30-jarig jubileum als priester. En dat is een tumulteuze periode geweest, voor hem persoonlijk en hij heeft de kerk en samenleving in die tijd ontzettend zien veranderen. Het 'mysterie van het geloof' wordt steeds meer te grabbel gegooid, zegt Bodar, maar wat betekent dat voor hem: het mysterie Gods? En welke kant moet het volgens hem op? 

Een prikkelend gesprek, met Antoine Bodar en uiteraard vaste gast, theoloog Stefan Paas.

In de Ongelooflijke Podcast spreken we over religies: christendom, islam, jodendom... maar vandaag staan we stil bij een andere wereldreligie: voetbal. Nu de WK-koorts haar hoogtepunt bereikt blijkt maar weer eens dat het de belangrijkste bijzaak in de wereld is: voetbal. Of is het misschien wel meer dan dat? Is voetbal niet een religie op zichzelf? 

Ook als je helemaal niks met voetbal hebt, is dit thema het overdenken waard. En dat doen we in twee delen. Het grootste gedeelte van het gesprek is met filosoof en voormalig Denker des Vaderlands: René ten Bos. Hij is hoogleraar aan de Radboud Universiteit en co-auter van het boek 'Hooghouden, denken over voetbal.'
Daarna een gesprek met journalist en voetbalgek Sander de Kramer. Hij maakte meerdere programma's over geloof & voetbal en kent veel van onze Nederlandse topvoetballers persoonlijk. Hij zit boordevol verhalen.

Beide gesprekken waren uiteraard ook samen met theoloog én Feyenoordsupporter Stefan Paas.

Hoe hangt de vlag erbij in Nederland? Die vraag werpt journalist Karel Smouter op in zijn boek Blauw Wit Rood, de boerenopstand als spiegel voor Nederland. In de beleving van boeren en hun aanhangers staat niets minder dan een manier van leven op het spel. Zoals Smouter het beschrijft: ‘Het vanzelfsprekende verbond tussen God, het CDA en de boerderij is opgegeven.‘ 

De boerenopstand gaat dus over meer dan stikstof, het werpt een interessant licht op de cultuur en ook religie in Nederland. Smouter beschrijft niet alleen de brandhaarden, hij komt ook met bluswater, oplossingen dus.
 

David Boogerd in gesprek met NRC-journalist Karel Smouter en vaste gast, theoloog Stefan Paas.

Wie wil nou niet vrij zijn? Het is een van de belangrijkste waarden in onze cultuur, en als je goed kijkt is het ook één van de oerprincipes die achter vrijwel elk publiek debat schuilgaat. 'We moeten vrij zijn om te doen, te laten en te zeggen wat we willen', zo klinkt het vaak. Er is alleen één probleem: onze moderne, populaire definitie van vrijheid klopt niet. Zeker niet als je kijkt naar de geschiedenis en de theologische traditie. En dat is niet zonder consequenties, het zorgt voor problemen in onze samenleving en misschien ook wel in onze eigen levens. 

Deze podcast verkent de vrijheid van de klassieke oudheid, de Bijbel, de Verlichting, Jean-Paul Sartre, de Koude Oorlog en de Disney Film 'Frozen'.

Kortom, we gaan weer de diepte in, met het illustere Ongelooflijke duo: historicus Beatrice de Graaf van de Universiteit Utrecht en theoloog Stefan Paas van de Vrije Universiteit Amsterdam en Theologische Universiteit Kampen.

De boeken die genoemd werden in deze aflevering:
- Vrijheid van Annelien De Dijn
- Fabelhafte Rebellen, Die frühen Romantiker und die Erfindung des Ich van Andrea Wulf
- The Malaise of Modernity van Charles Taylor
- Four Essays on Liberty van Isaiah Berlin

Dit is weer eentje in onze rubriek: mensen die je moet kennen, over de invloedrijke personen die onze geschiedenis - en ook onze religieuze geschiedenis - bepaald hebben. Er zijn in Nederland maar weinig mensen invloedrijker geweest dan Willem van Oranje: de Vader des Vaderlands. Een charismatische en briljante diplomaat die de basis legt voor het Nederland zoals we het nu graag omschrijven een vrij, verdraagzaam en calvinistisch landje. Willem van Oranje is ook de reden dat we in het Oranje voetballen en het Wilhelmus zingen, wiens rare verzen je na deze podcast ineens veel beter begrijpt. 

Te gast in deze podcast is iemand die alles weet van Willem van Oranje, hij heeft naar verluidt 24 dozen met boeken alleen maar over de prins. Hij is historicus, theoloog maar vooral bekend als CDA-bestuurder en burgemeester van Haarlem: Jos Wienen. Een aantal jaar geleden kwam hij in het nieuws omdat hij een half jaar in een safehouse moest wonen vanwege zware bedreigingen vanuit het criminele circuit. 

Wat moeten we weten van Willem van Oranje? Hoe heeft hij ons land en onze religie gevormd? En kan hij ons nog steeds inspireren? David Boogerd spreekt Jos Wienen uiteraard samen met vaste gast, theoloog Stefan Paas.

Eerdere afleveringen in onze rubriek 'mensen die je moet kennen':
#41 - De zeven levens van Abraham Kuyper
#63 - Waarom de moderne mens Henri Nouwen nodig heeft
#102 - Misschien wel de machtigste Nederlander ooit: paus Adrianus VI 
#104 - De religieuze betekenis van Queen Elizabeth II

'We zijn in een volstrekt nieuwe fase van de geschiedenis terechtgekomen. De groep is weggevallen en het individu staat moederziel alleen.' Dit schrijft psychiater Esther van Fenema in haar nieuwe boek 'Het Verlaten individu'. Een gitzwart, dystopisch boek, noemt ze het zelf, over de zorgwekkende staat waarin onze samenleving zich volgens haar bevindt. Dit baseert ze mede op haar werk als psychiater. Esther van Fenema beschrijft onze tijd aan de hand van de 7 hoofdzonden. En ze voegt daar zelf nog een achtste hoofdzonde aan toe: leegte. Haar verhaal is doordesemd met citaten uit de Bijbel, en dat is niet zo gek gezien haar achtergrond. Van Fenema is van joodse komaf maar haar ouders voedden haar christelijk op. Moeten we ook in die richting zoeken voor de oplossing voor het verlaten individu?

Een donderpreek, zo noemt vaste gast en theoloog Stefan Paas het betoog van Esther van Fenema. Moet het toewerken naar een oplossing of is zo'n donderpreek an sich gewoon keihard nodig? David Boogerd in gesprek met psychiater Esther van Fenema en theoloog Stefan Paas.

Er is een wereld voor en een wereld na 9/11. Ruim twintig jaar later blijkt die ene dag nog altijd bepalend. Want het publieke debat over de islam, religie in het algemeen en de multiculturele samenleving zou nooit meer hetzelfde zijn. Daarom in deze aflevering een gesprek met Lotfi El Hamidi: historicus, journalist bij NRC en schrijver van het boek Generatie 9/11. Als Nederlands-Marokkaanse jongen die opgroeide in een Rotterdamse achterstandswijk heeft hij een uniek perspectief op de afgelopen 20 jaar. Over hoe het voelt om opeens 'de ander' te zijn, over wat Pim Fortuyn volgens Lotfi scherp zag, over de alsmaar bediscussieerde vraag of de islam wel samen kan gaan met een Westerse samenleving en waarom Geert Wilders meer jongeren de moskee in krijgt dan de meeste imams.

David Boogerd spreekt Lotfi El Hamidi uiteraard samen met vaste gast theoloog Stefan Paas.

Wat als je zo depressief bent dat het leven zinloos lijkt? Of sterker: wat als het niet alleen zinloos líjkt, maar het leven ook echt zinloos is? Eens in de zoveel tijd overvalt de zinloosheid muzikant, schrijver en journalist Aafke Romeijn. Ze wordt dan depressief en slaapt soms twintig uur op een dag. In de Ongelooflijke Podcast vertelt ze op een originele, inzichtgevende en soms zelfs humoristische manier over depressie en hoe ze daarmee omgaat. De depressies gaven haar ook verrassende onzichten over religie en zelfs secularisatie.

Dat religie een rol speelt voor Aafke is niet vanzelfsprekend geweest omdat ze afkomstig is uit een 'atheïstisch nest' en het grootste gedeelte van haar leven in een 'atheistische bubbel' verkeerde. Wat vindt zij dan toch in die christelijke traditie? En wat heeft depressie haar geleerd over onze cultuur? 

David Boogerd en vaste gast theoloog Stefan Paas in gesprek met Aafke Romeijn.

Hij is de jongste gast in de Ongelooflijke Podcast tot nu toe, Simon van Teutem is pas 24 jaar maar maakt nu al indruk als denker. Hij studeert politicologie in Oxford, schrijft voor De Correspondent en maak een podcasts voor NRC met Bas Heijne. Oxford was de eerste plek waar hij echt in aanraking kwam met religie want zijn opvoeding was volstrekt seculier, zonder God en geloof. Toch twijfelt hij aan zijn eigen agnosticisme. Waar komen die twijfels vandaan? En is zo'n seculiere opvoeding beter dan een religieuze opvoeding? Een aflevering met mooie discussies, maar het gaat dieper dan dat, zeker in de laatste 20 minuten.

David Boogerd in gesprek met Simon van Teutem en uiteraard vaste gast theoloog Stefan Paas.

Met de bekende operazangeres Francis van Broekhuizen duiken we in de wereld van klassieke muziek en gaan daarin op zoek naar muziek die zo mooi is dat de hemel bijna het aardse raakt. En passant vertelt Francis over de context en de geschiedenis van de klassieke muziek die je hoort. Er komt van alles langs: Bach, Mozart, Verdi, Strauss en meer. De liefhebber van klassiek komt aan z'n trekken deze aflevering, maar ook als je niets weet van klassieke muziek is dit een ideale ontdekkingstocht.

David Boogerd spreekt met Francis van Broekhuizen en vaste gast theoloog Stefan Paas over geloof, een goddelijke vonk, genialiteit en de kunst van het scheppen.

De liederen die langskwamen in deze aflevering staan hieronder en zijn te beluisteren via deze Spotify-playlist.

5 Lieder, Op. 39, TrV 189: No. 4. Befreit (version for soprano and orchestra) 
Uitgevoerd door: Berlin Rundfunkorchester, Marek Janowski, Soile Isokoski
Geschreven door: Richard Strauss

Ave Regina
Uitgevoerd door: Netherlands Chamber Choir, Paul Van Nevel
Geschreven door: Guillaume Dufay

 Matthäus-Passion, BWV 244, Erster Teil: 27a. Aria a doi Cori (Sopran, Alt) "So ist mein Jesus nun gefangen" - 27b. Chorus I & II "Sind Blitze, sind Donner in Wolken verschwunden"
Uitgevoerd door: Andreas Scholl, Collegium Vocale Gent, Philippe Herreweghe, Sibylla Rubens
Geschreven door: Johann Sebastian Bach

Requiem in D Minor, K.626: III. Sequentia: f. Lacrimosa
Uitgevoerd door: Herbert von Karajan, Berliner Philharmoniker, Wiener Singverein
Geschreven door: Wolfgang Amadeus Mozart

Messa di Requiem, Dies irae: Dies irae
Uitgevoerd door: Angela Gheorghiu, Berliner Philharmoniker, Claudio Abbado
Geschreven door: Giuseppe Verdi

Verdi: Messa da Requiem - Libera me: VIId. Libera me, Domine
Uitgevoerd door: Angela Gheorghiu, Berliner Philharmoniker, Claudio Abbado
Geschreven door: Giuseppe Verdi

Fratres (Version for Strings & Percussion)
Uitgevoerd door: Arvo Pärt, I Fiamminghi (The Orchestra of Flanders), Rudolf Werthen
Geschreven door: Arvo Párt

Suite No. 3 in D Major, BWV 1068: II. Air 
Uitgevoerd door: Berliner Philharmoniker, David Bell, Herbert von Karajan 
Geschreven door: Johann Sebastian Bach

In deze aflevering proberen we de vinger te krijgen achter wat er nu allemaal gebeurt. De crises buitelen over elkaar heen: de oorlog in Oekraïne, inflatie, gascrisis, asielcrisis, klimaatcrisis, stikstofcrisis, wooncrisis, en zelfs een frikandellencrisis. Wat is er aan de hand? En wat is een goede manier om naar de crises te kijken?
Historicus Beatrice de Graaf dompelde zich onder in rampsoed uit het verleden en schreef voor de Maand van de Geschiedenis' het essay 'Crisis!'. Deze geschiedenis werpt een heel andere blik op de deze tijd. Misschien is het grootste verschil wel de rol van God en geloof, en juist daar valt wellicht ook wat te leren.
In deze aflevering spreekt David Boogerd met het vertrouwde Ongelooflijke duo: historicus Beatrice de Graaf en theoloog Stefan Paas. En ze leveren weer als vanouds! 

Hij is kunstenaar, activist en 'theoloog in het wild': Rikko Voorberg. Zonder twijfel een van de meest opvallende theologen van Nederland en iemand die de grenzen letterlijk en figuurlijk opzoekt. Voorberg voelt zich het meest pastor in een vluchtelingenkamp, maar daar zijn brengt hem ook veel schaamte.
Het is een urgent thema want er zijn wereldwijd nog nooit zoveel vluchtelingen geweest als nu, en ook in Nederland is een asielcrisis. Er hangt veel van dit vraagstuk af, want hoe kijk je naar de mens en mensenrechten? Is ieder mens heilig en intrinsiek van waarde of is dat idee steeds meer aan het afbrokkelen? 'Wat we zien is secularisatie van de politiek', zegt theoloog en vaste gast van deze podcast Stefan Paas. En de gevolgen zijn misschien wel groter dan we denken.

David Boogerd gaat in gesprek met Rikko Voorberg en Stefan Paas.

Deze extra aflevering staat in het teken van het overlijden van de Britse Queen Elizabeth II, de op een na langste regerende monarch in de geschiedenis. Daarnaast is ze een vrouw met een grote religieuze betekenis, want als Supreme Governor van de Church of England en 'Defender of the Faith' was haar rol als staatshoofd altijd verweven met het religieuze. En haar eigen leven was dat ook, in deze aflevering hoor je hoe dat grote invloed had op de manier waarop ze het koningschap invulde. Ook bespreken we de religieuze beleving van de Britten en de opmerkelijke ontstaangsgeschiedenis van de anglicaanse kerk.

David Boogerd gaat in gesprek met Joost Röselaers, hij was predikant van een Nederlandse kerk in Londen en daarmee ook hofpredikant van The Queen, en vaste gast, theoloog en anglofiel, Stefan Paas. 
Maar eerst spreekt David kort met historicus Beatrice de Graaf, want zij is op dit moment in Londen.

In deze afleveringen menen we een afslag naar rechts want Tweede Kamerlid Nicki Pouw-Verweij is te gast. Ze is de nummer twee van JA21, maar wordt vanwege haar conservatieve opvattingen wel eens 'het eerste vrouwelijke Kamerlid van de SGP' genoemd. Ze is niet kerkelijk opgevoed, maar kwam op latere leeftijd - met haar hele familie - tot geloof. 

Pouw-Verweij belandde al jong in de politiek, ze sloot zich aan bij Forum voor Democratie en werd de nummer drie achter Thierry Baudet en Theo Hiddema. Tot ze in november 2020 uit de partij stapte. In een uitgelekte brief nam ze afstand van het antisemitisme en complotdenken van Baudet. Een maand later sloot ze zich aan bij JA21 en werd in 2021 Tweede Kamerlid voor de partij. Nicki Pouw-Verweij maakt zich zorgen over wat ze 'woke-gedachtegoed' noemt, een progressieve ideologie die volgens haar haast religieuze trekken vertoont. Maar wat is dan het gevaar? En waarom valt het christelijk geloof volgens haar onlosmakelijk samen met conservatisme? 

Een openhartig gesprek, met ook de nodige discussie. Uiteraard samen met vaste gast en theoloog Stefan Paas.

Hij was misschien wel de machtigste Nederlander ooit, terwijl maar weinig mensen van gehoord hebben: paus Adrianus VI. De enige Nederlandse paus ooit. Op de dag dat deze podcast verschijnt, is het precies 500 jaar geleden dat Adrianus gekroond werd tot paus. En dat is maar een van de vele fascinerende aspecten uit zijn leven. Hij was een intellectueel, diplomaat, priester én gourvneur van het machtige Spanje. Hij was een vriend van Erasmsus en een vijand van Luther. Alles in Europa was aan het veranderen toen hij, na een bizar conclaaf, aan moest treden als paus. Adrianus had grote plannen, hij zou de kerk hervormen. Nadat hij relatief snel stierf kwamen al snel de geruchten op gang: is hij vergiftigd? Wat is daar gebeurd? Ondanks zijn kortstondige pontificaat, is zijn impact groot geweest. Zo groot zelfs dat de huidige paus Franciscus ook overwoog om de naam Adrianus te dragen.

We bespreken het met iemand die je in aflevering 94 al hebt leren kennen als een boeiend en vermakelijk verteller: Anton de Wit, hoofdredacteur van het Katholiek Nieuwsblad. Hij is al een tijdje geboeid door deze Adrianus, die als enige Nederlander ooit paus werd. Al is dat gegeven binnenkort misschien achterhaald want er gonst een nieuwe Nederlandse naam rond in Rome als mogelijke opvolger van Franciscus. 

Journalist David Boogerd en theoloog Stefan Paas gaan in gesprek met Anton de Wit over Adrianus VI, de eerste in onze nieuwe rubriek: mensen die je moet kennen.

We trappen dit nieuwe seizoen af met een gesprek wat we misschien al veel eerder hadden moeten voeren. Ruim drie jaar lang praten we over de immense gevolgen van de secularisatie, de ontkerkelijking, voor Nederland en Europa. Als je denkt dat je inmiddels wel weet hoe het zit, think again. Want toen was daar Herman Paul, misschien wel dé expert van Nederland op dit gebied. En hij gooit in deze aflevering Davids overzichtelijke wereldbeeld overhoop. Paul is hoogleraar Geschiedenis van de Geesteswetenschappen aan de Universiteit Leiden en omschrijft zichzelf als een 'geseculariseerd christen' (dat bestaat blijkbaar). 

Waar het christendom in Nederland afneemt, ziet Paul een nieuwe dominante religie opkomen, eentje die ons vrijwel allemaal in zijn greep houdt. David Boogerd spreekt hem samen met theoloog en vaste gast Stefan Paas, hoogleraar aan de Vrije Universiteit Amsterdam en de theologische universiteit Kampen.

Ruim drie jaar, honderd afleveringen en een paar miljoen streams verder, nemen we in deze podcast de tijd om de balans op te maken. Wat hebben we de afgelopen drie jaar geleerd en wat zijn de belangrijke ontwikkelingen?

David Boogerd bespreekt het met vaste gasten historicus Beatrice de Graaf en theoloog Stefan Paas, maar ook met twee andere bijzondere gasten. Presentator, comedian en overtuigd atheïst Arjen Lubach blikt terug op de discussie die hij met David had in de allereerste Ongelooflijke Podcast. Arjen vertelde daar milder te zijn geworden over religie, hoe is dat nu?

Ook belt David in deze aflevering met rapper en muzikant Typhoon. Tijdens hun gesprek in aflevering 38 gebeurde er iets bijzonders. Hoe kijkt Typhoon daarop terug en waar staat hij nu in zijn zoektocht?

Als laatste aflevering voor de zomervakantie sluiten we traditiegetrouw af met de boekentips van Beatrice en Stefan!

Shownote: de column over het atheïsme waar David naar verwijst staat hier. 

De eerste keer dat de Ongelooflijke Podcast dit beladen onderwerp behandelt: homoseksualiteit en geloof. Een combinatie die vaak moeizaam lijkt, maar diepere gronden kent dan je misschien verwacht. Want als je denkt te weten hoe het zit met homoseksualiteit, geloof en de kerk ga je nog verrast worden deze aflevering. Niet in de laatste plaats door de fascinerende gast in deze aflevering: schrijver en journalist Stephan Sanders. In aflevering 32 sprak hij over zijn bekering tot het christelijke geloof op latere leeftijd. Maar het ging toen nauwelijks over hoe zijn homoseksualiteit samenhangt met zijn geloof. Het is een thema waar hij veel over heeft nagedacht, eigenlijk al sinds hij in de jaren '80 docent homostudies was aan de Universiteit van Amsterdam. Maar nu is hij als Rooms-Katholiek onderdeel van een kerk waar homoseksualiteit officieel wordt argekeurd. David Boogerd en vaste gast theoloog Stefan Paas spreken Stephan Sanders over de ogenschijnlijk moeizame verhouding tussen geloof en homoseksualiteit en welke rol de geschiedenis én de Bijbel daarin spelen.

Het is misschien wel een van de grootste vragen die de mensheid zich ooit gesteld heeft: bestaat God? 
Op het NPO Podcast Event kruisten twee filosofen die eerder veel indruk maakten in de Ongelooflijke Podcast de spreekwoordelijke degens: atheïst Stine Jensen (Erasmus Universiteit Rotterdam) en christen Emanuel Rutten (Vrije Universiteit Amsterdam).

Stine gelooft niet in God want waarom houdt hij of zij zich dan zo verborgen? Emanuel ziet wél duidelijke aanwijzingen voor Gods bestaan. '

De vraag naar het bestaan van God is geen abstracte filosofische vraag', zegt Stine, het kan volgens haar zelfs een kwestie zijn van leven en dood. Een belangrijke vraag dus om nog eens bij stil te staan.

In Tivoli Vredenburg sprak David Boogerd met filosofen Stine Jensen en Emanuel Rutten over God, 'finetuning', het lijden in de wereld en heel veel meer. 

Hoe kan het dat ik alles bereikte wat ik altijd wilde, en mij diep van binnen toch leeg voel? Met die vraag opende Kiza Magendane zijn column in NRC. Hij reflecteert op de 15-jarige vluchteling uit Congo die hij was. Gevlucht voor de oorlog, hij had lijken in de straat zien liggen en de geur van de dood geroken. Maar die 15-jarige Kiza was wel gelukkig, en hij voelde rust. Nu is de bijna 30-jarige Kiza een schrijver, NRC-columnist en oprichter van de denktank het Progressief Café. Succesvol dus, maar hij voelt niet meer die rust. En niet meer dat geluk. Hoe kan dat? Welke rol speelt religie daarin? En hoe was het om als Afrikaanse christen aan te komen in een land dat 'God dood had verklaard'? 

David Boogerd voert een gelaagd en openhartig gesprek met Kiza Magendane en uiteraard theoloog - en in deze aflevering staat hij ook op als goeroe - Stefan Paas.

De middenklasse in Nederland wordt steeds intoleranter en radicaler, dat stelt schrijver en jurist Roxane van Iperen in haar essay 'Eigen Welzijn Eerst'. Roxane is mede dankzij haar columns en veelgeprezen boek ''t Hooge Nest' uitgegroeid tot een belangrijke stem in het publieke debat. Ook was ze in 2021 een van de Zomergasten.
In haar nieuwste essay beschrijft ze een middenklasse die zoekende is en daardoor steeds vaker uitkomt bij radicale en egoïstische denkbeelden. Zelfs goedwillende yogamoeders delen tegenwoordig antisemitische complottheoriëen op instagram. Van het progressieve en tolerante Nederland, is niet veel meer over, zegt Roxane. Hoe komt dat? En speelt religie daarin een rol?

Lekker cultuurbeschouwen dus, daar houden we van bij de Ongelooflijke Podcast. David Boogerd spreekt Roxane van Iperen en vaste gast theoloog Stefan Paas.

Engelstalige gasten doen we alleen als het een gast van de absolute buitencategorie is, en dat is in deze aflevering zeker het geval: Miroslav Volf. Een wereldberoemd theoloog en waarschijnlijk een van de meest wijze mensen die op deze aarde rondloopt. Hij is heboren en getogen in communistisch Yoegoslavië, dat later verscheurd werd door een bloederige burgeroorlog. Miroslavs vader was voorganger in een Pinksterkerk en als gezin waren ze een piepkleine minderheid in een overwegend orthodoxe, katholieke en atheïstische omgeving. Het zijn evaringen die Miroslav hebben getekend. Maar het heeft hem ook vooral aangezet om na te denken over grote thema's: oorlog, verzoening, vrede en de rol die religie daarin speelt. Maakt religie oorlogen erger? Hoe zorg je ervoor dat je de vijand niet gaat haten? En moet je iemand als Poetin willen vergeven? 

Toepasselijke vragen nu de oorlog in Oekraïne ruim 100 dagen oud is. David Boogerd en vaste gast theoloog Stefan Paas spreken professor Mirosolav Volf van de prestigieuze Yale-universiteit over oorlog, religie en vergeving.

Op zijn 13e las hij 'de Antichrist' van Nietzsche en had hij een hekel aan het christelijke geloof. Nu is hij de hoofdredacteur van het Katholiek Nieuwsblad: Anton de Wit. Journalist, schrijver en een van de meest prikkelende en vermakelijke denkers van nu. Bij een gesprek met Anton weet je dat je aan het denken wordt gezet, maar dat er ook wordt gelachen. Zo ook in deze aflevering, die gaat over de dunne lijn tussen geloof en bijgeloof. 

Want, hoe kijkt Anton als katholiek naar de heiligverklaring van mensen, zoals onlangs de Nederlander Titus Brandsma? Hij werd heilig verklaard nadat een Amerikaanse pater plotseling genas van huidkanker toen hij de habijt van Titus Brandsma aanraakte. Is dit niet gewoon bijgeloof? Kan je dit serieus nemen? 

Anton de Wit denkt ook dat de aanhoudende secularisatie niet leidt tot minder geloof in God of goden, sterker nog: dat wordt alleen maar meer. En heiligen en relieken hebben daar een belangrijke rol in te spelen volgens hem. 

David Boogerd en vaste gast, theoloog  Stefan Paas, spreken Anton de Wit over zijn bekering, wonderen, heiligen en heidendom.

Het is misschien wel een van de laatste grote morele debatten van deze tijd: het abortusdebat. De scheidslijn loopt daarbij ogenschijnlijk tussen gelovigen (veelal pro-life, dus tegen abortus) en niet-gelovigen (vaak pro-choice, dus voor het toestaan van abortus). Hoe komt het dat gelovigen over het algemeen zo principieel tegen abortus zijn? Is dat altijd al zo geweest? En wat is nou een verstandige, ethische manier om naar abortus te kijken? 
 

Het onderwerp staat weer bovenaan de agenda nu in Amerika de landelijke abortuswetgeving teruggedraaid lijkt te gaan worden. Wat betekent dat? En komt abortus in Europa ook steeds meer onder druk te staan? 

David Boogerd en vaste gast Stefan Paas gaan daarover in gesprek met feministisch theoloog Heleen Zorgdrager. In tegenstelling tot veel andere christenen voelt zij juíst affiniteit met de pro-choice beweging. Maar hoe rijmt ze dat met de christelijke traditie die vooral kritisch is op abortus?

Heleen Zorgdrager is hoogleraar Systematische Theologie met bijzondere aandacht voor genderstudies aan de Protestantse Theologische Universiteit in Amsterdam en is verbonden aan de Oekraïense Katholieke Universiteit in Lviv.
Stefan Paas is hoogleraar aan de Vrije Universiteit in Amsterdam en de Theologische Universiteit Kampen

Of het nou gaat om de oorlog in Oekraïne, de stijgende inflatie of het klimaatprobleem: veel ogen zijn nu gericht op Europa, of specifieker: de Europese Unie. De EU zal een cruciale rol moeten gaan spelen in de grote problemen van deze tijd.

Sinds de oorlog in Oekraïne wordt er veel gesproken over Europese waarden als vrijheid, solidariteit en democratie. Maar waar komen die waarden vandaan? Historicus en theoloog Clemens van den Berg heeft daar onderzoek naar gedaan en zag een kerkelijke beweging aan de oorsprong staan van deze Europese waarden en eigenlijk ook van 'het Europese project' zelf. De Europese geschiedenis is veel gelaagder en interessanter dan de saaie verdragen die vaak genoemd worden, en het is ook actueler. Clemens promoveerde een dag na de Russische inval in Oekraïne waardoor zijn onderzoek gelijk een urgente lading kreeg.

David Boogerd spreekt Clemens van den Berg samen met een van de vaste gasten van de Ongelooflijke Podcast historicus Beatrice de Graaf.

Deze Ongelooflijke Podcast staat in het teken van schoonheid en architectuur. Want hoe onze steden, dorpen en gebouwen eruit zien zegt véél over onze cultuur, en zelfs over onze religie of het gebrek daaraan. Dit thema is misschien wel relevanter dan ooit nu er de komende jaren een miljoen woningen in Nederland gebouwd moeten gaan worden. Hoe bouw je iets met eeuwigheidswaarde? Iets wat waarachtig is?
Daar denkt onze gast veel over na: toparchitect Floris Alkemade. Tot vorig jaar was hij Rijksbouwmeester, ook wel Architect des konings genoemd, en hij won onlangs de prestigieuze Rotterdam-Maaskantprijs voor zijn oeuvre. Alkemade liet onlangs bij Zomergasten al zien dat hij op een fantastische manier architectuur met dieperliggende thema's kan verbinden, en dat doet hij dus ook in deze podcast.

David Boogerd en vaste gast theoloog Stefan Paas spreken Floris Alkemade over 


schoonheid, de waarachtigheid van Almere, zijn fascinatie voor de Bijbel en over Alkemades betrokken bij de werderopbouw van de Oekraïnse stad Charkiv die vernietigd is door de oorlog.

Hij is geniaal, revolutionair en de grootste maatschappijhervormer aller tijden: Mozes. De bekende profeet en leider die een centrale rol speelt in de Torah, de Bijbel én de Koran. Veel westerse verworvenheden hebben we aan hem te danken, althans dat zegt Herman van Praag in zijn nieuwe boek 'Mozes' nalatenschap'.
Herman van Praag is een grootheid in de psychatrie. Hij was professor in Groningen, Utrecht, Maastricht en New York. Hij is geridderd en kreeg veel internationale onderscheidingen voor zijn baanbrekende werk in de biologische psychiatrie. In de jaren '60 was hij namelijk een van de eersten die de chemische stofjes in de hersenen betrok bij psychiatrisch onderzoek - iets wat nu mainstream is geworden. 
Hij ziet de hersenen als een mirakel en reden tot diepgaande verwondering. 

Van Praags nieuwste boek gaat over de oorsprong van mensenrechten, een thema dat moeilijk los te zien is van zijn eigen geschiedenis. Van Praag is 92 jaar en heeft als Joodse jongen in de Tweede Wereldoorlog aan den lijve ervaren waar het vertrappen van mensenrechten toe kan leiden: drie jaar zat hij in Duitse concentratiekampen. 

Journalist David Boogerd en vaste gast theoloog Stefan Paas spreken Herman van Praag over Mozes, mensenrechten, oorlog, het mysterie van de hersenen en of religie een psychische afwijking is, zoals Sigmund Freud betoogde.

'God, Nederland en Oranje' zo luidt de bekende protestantse wapenkreet. Een kreet die ook laat zien dat natie en religie nogal eens hand in hand gaan met elkaar. Op deze koningsdag staan we stil bij nationalisme. Een begrip met een boeiende geschiedenis, maar ook met een actuele urgentie zoals de oorlog in Oekraïne laat zien. En juist als we kijken in die geschiedenis, lijken Poetin en de Russen misschien wel meer op ons dan we zouden denken. Want er was een tijd, nog niet eens zo heel lang geleden, dat in Nederland bijna net zo werd gedacht als Poetin nu doet. Onversneden nationalistisch, vaak ook met een flink vleugje religie. En hoe kan het dat nationalistische partijen in Europa zo prominent zijn geworden Van de PVV in Nederland tot Marine le Pen die in Frankrijk bijna de presidentsverkiezingen won. Is dat los te zien van secularisatie? 

David Boogerd bespreekt het met jullie favoriete podcastduo: historicus Beatrice de Graaf en theoloog Stefan Paas.

Hij was een van de eerste gasten die we ooit voor de Ongelooflijke Podcast benaderden: Joris Luyendijk. Bestssellerauteur, journalist en religieus antropoloog. In zijn nieuwe boek 'De Zeven Vinkjes, hoe mannen zoals ik de baas spelen' laat hij zien hoe een kleine percentage bevoorrechte mannen, die nooit gediscrimineerd of achtergesteld worden, de dienst uitmaken in ons land. Joris Luyendijk behoort zelf tot die groep, net als alle andere witte, autochtone heteromannen uit een goed milieu met een VWO- en universiteitsdiploma aan de muur. Dat zijn de zeven vinkjes. Maar wat veel mensen niet weten is dat Joris Luyendijk eigenlijk religie ook als vinkje zag, of beter gezegd: het niet hebben van een religie. Waarom zet dat je op voorsprong? En waarom maakt hij zich als niet-gelovige zorgen over de weerbaarheid van een steeds ongeloviger Nederland? 

David Boogerd gaat samen met vaste gast theoloog Stefan Paas in gesprek met Joris Luyendijk. 

'De dood. Praat erover, niet eroverheen'. Dat is de slogan van de nieuwe SIRE-campagne die mensen oproept het gesprek aan te gaan over de dood. Dat gesprek vindt in deze podcast plaats met Theoloog des Vaderlands Thomas Quartier. Als hoogleraar rituele studies doet hij al jarenlang onderzoek naar de dood. Hij ziet de omgang met de dood seculariseren, al zegt hij ook maar weinig atheïsten te zien aan de rand van het graf: 'Mensen houden hoop dat er iets is, al kunnen ze dat niet verwoorden'. De dood is voor Quartier zelf in ieder geval geen ver-van-je-bed-show, als Benedictijnse monnik moet hij elke dag de dood voor ogen houden. Wat doet het met een mens? Wordt de dood dan minder eng? 

David Boogerd gaat in deze Stille Week voor Pasen in gesprek met Thomas Quartier van de Radboud Universiteit Nijmegen en vaste gast theoloog Stefan Paas van de Vrije Universiteit in Amsterdam en de Protestantse Theologische Universiteit Kampen over de dood, rituelen en... opstanding.

Het is de tweede maand van de oorlog in Oekraïne, een oorlog die steeds gruwelijker lijkt te worden. Ook wordt de oorlog steeds meer gehuld in apocalyptische taal: de strijd tussen goed en kwaad, het licht tegen de duisternis en de ondergang en vernietiging van de vijand. Het zijn woorden die nu gebezigd worden, ook door Poetin en de Russische staat. Maakt dit krachten los die straks niet meer te temmen zijn? Kan dit nog goed aflopen? Wat leert de geschiedenis en de theologie daarover? David Boogerd bespreekt het met vaste Ongelooflijke duo: historicus Beatrice de Graaf en theoloog Stefan Paas. Zij bekijken de oorlog in Oekraïne door de lens van de apocalyptiek, en dat werpt een fascinerend licht op de huidige ontwikkelingen. Maar misschien niet per se een vrolijk licht.

Het sloeg in als een bom voor veel gelovigen, uit onderzoek van het Sociaal Cultureel Planbureau blijkt dat de samenleving nóg ongeloviger wordt. Een meerderheid van de Nederlanders noemt zich niet religieus en nog maar een derde gelooft in een persoonlijke God. Kortom, religie lijkt op zijn retour. 
Maar dat geldt opvallend genoeg niet voor de economie. Daar maakt religie juist een comeback, zegt Paul van Geest. Hij is kerkhistoricus en de eerste hoogleraar Theologie en Economisch Denken aan de Erasmus Universiteit in Rotterdam. Van Geest is een man van primeurs want hij is ook de eerste Nederlander die officieel adviseur is van de paus. 

David Boogerd spreekt hem en vaste gast theoloog Stefan Paas over de doordenderende ontkerkelijking, het einde van de homo economicus en kunnen de radicale teksten van Jezus wel samengaan met kapitalisme? 

Het gesprek is live vanaf het EO Ondernemers Event.

Hij was pas 24 jaar toen hij chef online werd bij NRC, en het Amerikaanse blad Forbes noemde hem in 2016 een van de 30 meest interessante Europeanen onder 30: Ernst-Jan Pfauth. Mede-opdrichter en tot voor kort directeur van De Correspondent. Ook is hij maker van de populaire Podcast Over Media, kortweg POM. 

Jong en succesvol dus, maar ook gedreven door een chronische ontevredenheid en een constante drang om zichzelf te verbeteren. Het bracht hem op een zoektocht naar het goede leven, of wat hij 'intentioneel leven' noemt. De sleutel ligt voor hem in dankbaarheid. Met zijn 'Dankboek' heeft hij een eigen ritueel bedacht dat door veel mensen is overgenomen. Wat brengt het hen? Ernst-Jan is christelijk opgevoed maar heeft het geloof achter zich gelaten. Waarom eigenlijk? En waarom is hij jaloers op christenen?

Een openhartig gesprek over het goede leven, dankbaarheid en verhalen om in te wonen met Ernst-Jan Pfauth en natuurlijk vaste gast, theoloog Stefan Paas.

"Het grootste kunstwerk van de Westerse beschaving", zo noemt de gevierde schrijver Willem Jan Otten de kerk, of specifieker: het kerkelijk jaar. Deze superlatieven zijn niet vanzelfsprekend uit zijn mond, Otten groeide namelijk op in een naar eigen zeggen 'geloofloos' gezin en moest lange tijd helemaal niets van de kerk weten. Wat is er veranderd?
 En waarom is de kerk kunst? Otten zelf is dichter en schrijver van verhalen, toneel, beschouwingen en essays. Hij is eredoctor van de Universiteit van Utrecht en ontving in 2014 de prestigieuze P.C. Hooftprijs voor zijn werk.
 

In zijn nieuwe boek 'Zondagmorgen' beschrijft hij het twee jaar lang missen van de kerk door de coronacrisis, en wat dat met een mens doet. Het bracht hem in ieder geval tot unieke en originele inzichten, zoals je zult horen in deze aflevering.

Journalist David Boogerd en theoloog Stefan Paas spreken met Willem Jan Otten over heilige saaiheid, de kerk als theater en de kitsch van de opstanding.

Wat doe je als de leider van jouw kerk Poetin verdedigt en zegt dat de oorlog in Oekraïne 'de schuld is van het decadente Westen met hun Gay Prides'? De preek van Patriarch Kirill, leider van de Russisch-Orthodoxe kerk, en zijn openlijke steun aan Poetin deed veel stof opwaaien. Na de Rooms-Katholieke kerk zijn de Russisch-Orthodoxen het grootste kerkgenootschap ter wereld, en een belangrijke speler in de Russische politiek. Poetin en Kirill, ze lijken twee handen op één buik. Onbegrijpelijk, zou je zeggen. Of toch niet? 

In deze Ongelooflijke Podcast praten David Boogerd en Stefan Paas met Theodoor van der Voort, aartspriester in de Russisch-Orthodoxe kerk in Deventer. Een van de veertig parochies in Nederland die onder het patriarchaat van Moskou vallen, dus onder Kirill. Priester Van der Voort kent Kirill persoonlijk en zegt een totaal andere kant van de geestelijk leider gezien te hebben. Maar wat vindt hij van zijn uitlatingen en zijn steun aan Poetin? En wat voor kerk is de Russisch-Orthodoxe kerk nou eigenlijk? Kunnen ze een vuist maken tegen Poetin? En wat bracht Van der Voort ertoe om zich destijds als jonge student aan te sluiten bij een Russische kerk en zelfs priester te worden?

In één week oorlog kan net zoveel veranderen als in 50 jaar vredestijd. Ingrijpende veranderingen, die ons anders laten kijken naar onze samenleving, onze waarden én onze religie. Vaste gasten Beatrice de Graaf en Stefan Paas kijken weer met een scherpe historische en theologische bril naar alle duizelingwekkende ontwikkelingen die nu plaatsvinden. Beatrice duidt in hoeverre de oorlog van Poetin nu echt een religieuze oorlog is. Is dit zo’n oorlog waarvan mensen na afloop zullen zeggen: zie je wel wat voor ellende religie aanricht? En Stefan pleit voor 'het nieuwe normaal' waarbij we ons opnieuw moeten leren verhouden tot het kwaad. Maar hoe doe je dat op een zinvolle manier?
Rusland heeft een krachtige maar vernietigende mythe waarmee ze de oorlog in gaan, wat kunnen wij daar in het Westen tegenover zetten? 

Journalist David Boogerd gaat daarover in gesprek met historicus Beatrice de Graaf van de Universiteit Utrecht en theoloog Stefan Paas van de Vrije Universiteit in Amsterdam en de Theologische Universiteit Kampen.

Het is oorlog. Oorlog in Europa. Daarom besloot David Boogerd vaste gasten historicus Beatrice de Graaf en theoloog Stefan Paas op te zoeken om met hen te praten over deze rare tijd. Op zoek naar eerste, wijze gedachtes bij dit alles.
Beatrice probeert als radicaliseringsexpert in het hoofd van Poetin te kijken aan de hand van zijn toespraken en ziet een duidelijke consistente lijn. Stefan staat deze zondag op de kansel om te preken, wat zeg je na zo'n week? Waar vind je de inspiratie en de juiste woorden voor dit moment?
Ook denken we na over de vraag: hoe reageer je op oorlog? Is pacifisme het antwoord, of een zogenoemde rechtvaardige oorlog waarbij je geweld niet schuwt?

Veel belangrijke, grote vragen om te bespreken. Vragen die nu leven. Vandaar dat we besloten niet te wachten tot woensdag met deze nieuwe aflevering. Misschien komt de volgende aflevering ook wel weer op een onverwacht moment, abonneer je daarom op deze podcast om geen aflevering te hoeven missen.

Alle ogen van de wereld zijn nu gericht op het conflict tussen Rusland en Oekraïne. Met de invasie van de Russen op Oekraïens grondgebeid is een oorlog lang niet zo dichtbij geweest In deze podcast kijken wij naar het verhaal áchter dit conflict. Specifiek het historische en religieuze verhaal, want dat is cruciaal. Religie is een van de redenen waarom Kiev en Oekraïne zo belangrijk zijn voor Poetin. En over Poetin gesproken, is hij zelf eigenlijk religieus? Wat is de rol van de Russisch-Orthodoxe kerk in dit conflict? Zitten ze op schoot bij Poetin of zijn ze ook een kritische tegenstem? En hoe zijn Rusland en het Westen - als grotendeels christelijke gebieden - zo tegenover elkaar komen te staan? 

Kortom: we verdiepen ons in de fascinerende (religieuze) geschiedenis van Rusland.  David Boogerd gaat in gesprek met met Ruslandkenner, journalist en historicus Hubert Smeets. Hij was jarenlang correspondent voor NRC in Moskou en is betrokken bij het kennisplatform Raam op Rusland. Ook te gast is hoogleraar Katya Tolstaya van de Vrije Universiteit in Amsterdam. Zij doet onderzoek naar religie in voormalige Sovjetlanden en is zelf ook van Russische komaf. Wie trouwens ook professor is aan de VU, is vaste gast theoloog Stefan Paas. Uiteraard is hij ook van de partij!

Deze aflevering is even andere koek. We gaan namelijk in gesprek met een exorcist. Een exorcist? Ja, een exorcist. Dat is niet alleen iets uit enge Hollywoodfilms, ze bestaan echt! Sterker nog, volgens deze exorcist zijn die spectaculaire beelden uit Hollywoodfilms niet eens zo ver naast de waarheid. Hij beseft dat het nogal wat kan losmaken, daarom doet hij zijn verhaal anoniem. Maar wij van de Ongelooflijke Podcast weten uiteraard wie hij is, en dat hij een officiële exorcist is, een priester die naast zijn priesterlijke taken ook door het Vaticaan is opgeleid als exorcist en zijn taken uitvoert in opdracht van het bisdom. 

Hoe gaat hij te werk? Is het gevaarlijk? En is exorcisme niet gewoon een achterhaalde, middeleeuwse praktijk die wordt toegepast op mensen die gewoon een goede psychiater of arts nodig hebben? Weten we niet beter inmiddels? 

Journalist David Boogerd en vaste gast theoloog Stefan Paas gaan met de exorcist in gesprek.

Van Socrates tot Jezus, Gandhi en Peter R. de Vries: martelaren heb je in alle soorten en maten. Ben jij bereid te sterven voor je geloof of principes? Die vraag dringt zich op bij het nieuwe boek 'Dan Liever Dood, over martelaren en hun religieuze drijfveren'. Het fenomeen martelaar komt de laatste decennia vooral in het nieuws als het gaat om islamitisch terrorisme, maar is het martelaarschap niet een christelijke uitvinding? En hoewel het begrip martelaar vooral een religieuze lading heeft, worden ook seculiere mensen als Peter R. de Vries en Pim Fortuyn martelaar genoemd. Waar komt dat vandaan? En is de ene religie meer geneigd tot martelaarschap dan de andere?
 

David Boogerd gaat daarover in gesprek met Bert Jan Lietaert Peerbolte, samensteller van het boek en professor aan de Vrije Universiteit in Amsterdam. Hij is een meesterverteller, zoals je ook al in aflevering 18 van de Ongelooflijke Podcast hebt kunnen horen, en hij neemt intrigrerende verhalen mee. Vaste gast theoloog Stefan Paas richt zijn blik ook op de martelaren van nu.

Hoog tijd dat de Ongelooflijke Podcast eens stil staat bij seks. Je kan het niet gemist hebben, de afgelopen tijd stond het nieuws bol van seksueel oveschijdend gedrag bij het tv-programma The Voice Of Holland. Maar eerder was er al seksueel misbruik in de sportwereld, Hollywood, jeugdzorg en ook de kerk. Is dat gewoon een kwestie van macht of zit er meer achter? Al sinds de #MeToo-beweging worden steeds meer vraagtekens gezet bij onze seksuele moraal, een moraal die afgelopen eeuwen mede is vormgegeven door religie. Hoe verandert die moraal nu onze samenleving minder religieus wordt? Hoe moeten we terugkijken op de seksuele revolutie van de jaren '60? En welke kant moeten we nu op? Is het tijd voor een nieuwe seksuele revolutie?

David Boogerd gaat in gesprek met deze boeiende mensen: Beatrijs Smulders is de meest bekende verloskundige van Nederland, ze zit al meer dan 40 jaar in het vak en heeft in die tijd ook ontzettend veel nagedacht over onze omgang met seks. Ze schreef daar het boek 'Bloed' over en gaf vorig jaar een fascinerend interview waardoor wij dachten: haar moeten we spreken. De andere gast is Cocky Drost: relatietherapeut en sexfluencer (in de aflevering hoor je wat dat is), ook kan je haar kennen van de podcasts 'Deze Week' en 'Seks met Sokken'. Zij pleit voor een nieuwe seksuele revolutie waarbij seks ook wordt gezien als een zaak van de ziel. En uiteraard is vaste gast theoloog Stefan Paas ook van de partij. Hij neemt ons mee terug naar een seksuele revolutie die minder bekend is maar enorm invloedrijk: die van het christendom, zo'n 2000 jaar terug.

Het einde van de coronacrisis is in zicht zeggen experts. Goed nieuws zou je zeggen, maar in de geschiedenis werd een crisis vaak snel opgevolgd door een revolutie. Soms met positieve politieke en sociale veranderingen, maar niet zelden ook met veel bloedvergieten. Zou zo'n revolutie nu ook weer kunnen gebeuren of zijn wij daarvoor te gezapig geworden?

We kijken in deze aflevering naar de meest roemruchte revolutie uit het verleden: de Franse Revolutie. Een fascinerende periode waarin vrijwel alles, ook op het gebied van religie, overhoop werd gegooid. En we zoomen in op religieuze revoluties. Zijn religies - en het christendom in het bijzonder - niet inherent conservatief? En was Jezus eigenlijk een revolutionair?

Presentator David Boogerd vraagt het de enige echte Ongelooflijke Podcastprofessoren: historicus Beatrice de Graaf en theoloog Stefan Paas.

'De man die ons wereldbeeld op zijn kop zet', zo werd hij genoemd door NRC: Bernardo Kastrup. Een filosoof en computerwetenschapper die internationaal furore maakt door te stellen dat het materialisme - het idee dat de werkelijkheid alleen bestaat uit materie en er geen God, ziel, of vrije wil is - niet klopt. En hij baseert dat onder andere op recent onderzoek uit de kwantumfysica. We gaan diep deze aflevering, maar Kastrup heeft de gave om moeilijke materie uit te leggen met heldere voorbeelden.

David Boogerd gaat in gesprek met Bernardo Kastrup en vaste gast theoloog Stefan Paas.

We beginnen dit seizoen - waarin we voor het eerst wekelijks te horen zullen zijn - met een seculier in hart en nieren: Boris van der Ham. Meer dan 10 jaar was hij Tweede Kamerlid voor D66, hij diende wetgeving in om de speciale status van godsdienst te verminderen, zoals het verbod op godslastering. Ook is hij jarenlang voorzitter geweest van het Humanistisch Verbond. 
Van der Ham vindt dat het individu het uitgangspunt moet zijn, maar kent die individualisering ook schaduwzijden? Religie maken we volgens hem 'te bijzonder', de goede dingen van religie zijn ook te vinden bij een studentenvereniging of in het theater. Maar kan je religie zomaar loskoppelen van God?

David Boogerd gaat in gesprek met Boris van der Ham en uiteraard is hij dit seizoen ook weer van de partij: vaste gast, theoloog Stefan Paas.

Aan de hand van vragen van luisteraars blikken we terug op dit merkwaardige jaar: 2021. We komen terug op de spraakmakende aflevering over The Great Reset, maar het was ook het jaar van de Capitoolbestorming. Wat is het beste antigif tegen polarisatie? Volgens Beatrice is er een verzuiling 2.0 gaande, wat houdt dat in? Uiteraard kwamen er ook vragen binnen over de onvermijdelijke Augustinus, het verleidt Stefan tot een gloedvol pleidooi voor het fenomeen erfzonde. En welke nieuwe (wereld)leiders zien we in deze tumulteuze tijd opstaan?

Deze vragen en meer in deze terugblik op 2021 van David Boogerd met je favoriete podcast-duo: historicus Beatrice de Graaf en theoloog Stefan Paas.

Hij is de allereerste monnik ooit die benoemd is tot Theoloog des Vaderlands: Thomas Quartier. Filosoof, theoloog, schrijver en sinds 2012 ingetreden bij de Benedictijnen. Als hoogleraar houdt hij zich bezig met liturgie en rituelen in de huidige cultuur, met name rondom de dood. Ondanks Thomas' radicale keuze voor het klooster omschrijft hij zichzelf als een 'zoeker', zo niet 'agnostisch' als het om God gaat. Maar kan dat wel: een zoeker zijn in het klooster? Moet je niet meer zekerheid hebben voor je zo'n radicale keuze maakt? En welke kloosterwijsheid kan hij ons meegeven die wij kunnen toepassen in ons vaak gehaaste leven?

David Boogerd gaat in gesprek met Theoloog des Vaderlands Thomas Quartier - zonder twijfel een van de meest levendige gasten in de Ongelooflijke Podcast ooit - en vaste gast en voormalig Theoloog des Vaderlands Stefan Paas.

Thomas Quartier is als hoogleraar verbonden aan de Radboud Universiteit Nijmegen en de KU Leuven. 
Stefan Paas is hoogleraar aan de VU in Amsterdam en de Theologische Universiteit Kampen.

Een 'religieuze coming out, zo werd het genoemd in België. De bekende schrijver Kristien Hemmerechts vertelde een paar maanden geleden in het Vlaamse blad Knack dat ze sinds dit jaar naar de kerk gaat. En dat deed nogal wat stof opwaaien. Waarom gaat deze linkse feministische intellectueel opeens naar de kerk?
Een paar jaar geleden was Hemmerechts in het tv-programma 'Adieu God?' nog erg kritisch op de kerk en geloof. Wat is er veranderd? Wat vindt zij in de kerk, en hoe gaat zij om met de kritiek die ze altijd heeft geuit op het christendom? En waarom pleit ze ervoor om het woord 'geloven' af te schaffen? 

David Boogerd gaat in gesprek met schrijver Kristien Hemmerechts en vaste gast theoloog Stefan Paas.

In deze aflevering doen we iets wat we misschien al veel eerder hadden moeten doen: het heelal verkennen. We ontdekken steeds meer over de miljarden sterren, planeten en zelfs zwarte gaten die ons universum rijk is. Heeft die ontdekkingsreis ook een religieuze betekenis? Vroeger werden de zon, maan en sterren als goden aanbeden, en hoewel astrologie zo oud is als de weg naar Rome maakt het geloof in sterrenbeelden nu een opmerkelijke comeback onder veel jongeren. Is de kosmos steeds meer een bron van religieuze betekenis? Of gaan die nieuwe wetenschappelijke ontdekkingen juist goed samen met het traditionelere geloof in een God? 

Heino Falcke is hoogleraar Astrodeeltjesfysica en radioastronomie aan de Radboud Universiteit Nijmegen. In 2019 verwierf hij wereldfaam door, samen met een team van andere wetenschappers, de allereerste foto te maken van een zwart gat. Hij schreef er het boek 'Licht in de Duisternis' over, volgens de New Scientist het beste wetenschappelijke boek van 2020. Naast wetenschapper is Heino Falcke ook lekenpredikant, en staat hij regelmatig op de kansel. 

Marjolijn van Heemstra is godsdienstwetenschapper en schrijft al jaren over ruimtevaart voor De Correspondent. In haar boek 'In Lichtjaren heeft niemand haast' beschrijft ze hoe de ruimte ons kan helpen om anders, op een betekenisvollere manier, naar de aarde te kijken. Daarnaast is ze ook theatermaker en dichter. 

David Boogerd gaat in gesprek met Marjolijn van Heemstra en Heino Falcke over wat God, geloof en het heelal met elkaar te maken hebben. En natuurlijk stelt hij ook de vraag of wij als mensen nou alleen zijn in dit universum...

Een preek van een dominee die in een paar weken meer dan een half miljoen keer bekeken is, kom daar maar eens om in deze seculiere tijden! Predikant Paul Visser verbindt The Great Reset en het einde der tijden zoals dat in het Bijbelboek Openbaring staat. Een andere dominee, Rennie Schoorstra, noemde corona ‘een zogenaamde pandemie’. Waar komt dat complot- en eindtijddenken vandaan? Is het vooral een christelijk verschijnsel of zijn er ook seculiere varianten hiervan? En wat is die Great Reset? Is er écht iets aan de hand wat het einde van de wereld dichterbij brengt?

Journalist David Boogerd spreekt met historicus en radicaliseringsexpert Beatrice de Graaf en theoloog Stefan Paas - beiden in absolute topvorm - over het gekelderde vertrouwen in de overheid, het 'heilige lichaam' van de antivaxer en waarom soms goed is emoties te onderdrukken.

Nederland wordt vaak een calvinistisch land genoemd, een land van harde werkers, maar is dat wel zo? Wat heeft calvinisme en religie te maken met hoe wij over werk denken? En is onze baan steeds meer een vorm van zingeving geworden? Voor de maand van de geschiedenis schreef historicus James Kennedy het fascinerende essay 'Aan het werk' over de Nederlandse arbeidsethos, waarin hij rücksichtslos de ene na de andere mythe doorprikt.  

Journalist David Boogerd en theoloog Stefan Paas gaan in gesprek met hoogleraar Moderne Nederlandse Geschiedenis James Kennedy over zingevend werk, de secularisatie van de zaterdag en waarom je soms luiheid moet uitstralen.

De allereerste Ongelooflijke Podcast live, vanuit een uitverkochte zaal op het NPO Podcast Event in TivoliVredenburg Utrecht.

Sinds de val van Afghanistan en de mislukte 'war on terror' wordt het weer vaker gezegd: we bevinden ons aan het einde van een tijdperk. Een tijdperk waarin het Westen, of specifieker 'het christelijke Westen', dominant was en de eigen beschaving exporteerde naar de rest van de wereld. Dit gebeurde door militairen, politici maar ook door zendelingen. Komt aan die zelfbewuste periode van het machtige Westen nu langzaam een einde?
En laat ruim twee jaar De Ongelooflijke Podcast niet zien dat het Westen zelf - mede door secularisatie - niet eens meer weet wat die Westerse beschaving precies inhoudt, laat staan dat we het nog kunnen exporteren?

Bevinden we ons aan het einde van een tijdperk, of op zijn minst: een kantelpunt in de geschiedenis? 

David Boogerd gaat in gesprek met vaste gasten historicus Beatrice de Graaf en theoloog Stefan Paas over de geschiedenis, het heden en de toekomst van 'het christelijke Westen'.

Op veler verzoek keert hij terug in de podcast: Arnon Grunberg. Misschien wel de grootste Nederlandse schrijver van dit moment met werk dat in meer dan 28 talen is vertaald en veel literaire prijzen op zijn naam. We spraken hem vorig jaar naar aanleiding van de 4 mei lezing over de gebrokenheid van de mens en zijn visie op religie. Maar dat gesprek riep weer nieuwe vragen op die we nu gaan 'tackelen'. Daarnaast startte Grunberg onlangs ook een nieuwe, tijdelijke religie en schreef hij een essay over de Bijbel in het kader van de Nieuwe Bijbelvertaling die deze maand verschijnt. 

Journalist David Boogerd en theoloog Stefan Paas gaan in gesprek met Arnon Grunberg over de zoektocht naar heiligheid, het begrijpen van je vijanden en een recht op nostalgie. 

De Nederlandse televisie bestaat 70 jaar, en dat betekent dat er ook al 70 jaar religie op tv te zien is. In deze aflevering een gesprek met twee presentatoren én theologen die al decennia religieuze programma's op tv maken: Wilfred Kemp van de KRO-NCRV en Andries Knevel van de EO. De een katholiek, de ander protestant, en samen goed voor ruim 50 jaar religieuze televisie. Wat hebben zij in die jaren zien veranderen op het gebied van religie, en is televisie zelf niet mede-verantwoordelijk voor de secularisatie? Een duik in de geschiedenis die ons ook een hoop leert over deze tijd. 

Journalist David Boogerd gaat in gesprek met Andries Knevel en Wilfred Kemp over hun meest memorabele tv-fragment, religie als postzegelverzameling en het vinden van God in de secularisatie. 

Hij overleed 25 jaar geleden, maar zijn werk is misschien wel belangrijker dan ooit. De Nederlandse priester, hoogleraar en schrijver Henri Nouwen is mIsschien een beetje vergeten in Nederland , maar in Amerika is hij nog wereldberoemd. Met bewonderaars, als Oprah Winfrey, Desmond Tutu en Hillary Clinton.

Het was het mooiste wat jongerenexpert en presentator Talitha Muusse ooit heeft mogen doen: het voorwoord schrijven voor een nieuwe uitgave van Henri Nouwens meest geliefde boek: 'Eindelijk Thuis'. Het werk van de priester heeft veel in het leven van Muusse betekend, volgens haar snakken jongeren van nu naar de ideeën van Nouwen zonder dat ze het zelf weten. 

Journalist David Boogerd en theoloog Stefan Paas gaan in gesprek met Talitha Muusse over zelfacceptatie, burnouts, het meritocratische ideaal en een God die dichterbij is dan je eigen ademhaling.

'Als er niemand meer in God gelooft, dan wordt het een zooitje jongen'. Hans Boutellier hoorde het zijn vader zeggen begin jaren '70 en die uitspraak heeft hem sindsdien nooit losgelaten. Is de samenleving echt afgegleden sinds de secularisatie? Als je onze tijd beter wil begrijpen, dan moet je bij Hans Boutellier zijn. Als criminoloog en hoogleraar polarisatie denkt hij al decennialang na over de grote ontwikkelingen in onze samenleving.
In zijn vorige boek 'Het seculiere experiment' beschreef hij het grote antwoord op de secularisatie: de Westerse pragmacratie waarbij alles daait om efficiëntie en de vrije markt met Mark Rutte als vleesgeworden voorbeeld. Maar in zijn nieuwe boek 'Het nieuwe Westen' ziet Boutellier dat die pragmacratie aan het afbrokkelen is: 'Ik had nooit het gevoel dat het mis kon gaan, maar dat is nu veranderd', schrijft hij. Maar komt daar een ander groot verhaal voor in de plaats, en wat is de rol van religie daarin?

Journalist David Boogerd gaat in gesprek met Hans Boutellier en vaste gast theoloog Stefan Paas over het seculiere experiment, onze hypermorele tijd en het nieuwe Westen.

In de eerste aflevering van het nieuwe seizoen is Tim Hofman te gast: hij is presentator van BNNVARA en iemand die veel nadenkt over religie en de discussie daarover ook niet schuwt. Tim stoort zich aan de uitzonderingspositie die religie in de samenleving heeft, bijvoorbeeld toen de kerken in coronatijd wel open mochten blijven maar theaters en voetbalstadions niet. Een interessante discussie maar dit gesprek gaat dieper dan dat. Tim vertelt waarom hij eerst wel geloofde, zelfs gedoopt werd maar zich later belazerd voelde. Nu noemt hij zich een nihilist, maar leeft hij dan alsof het leven zinloos is? En waar komt zijn fascinatie voor religie - en ook de persoon Jezus - eigenlijk vandaan? 

Journalist David Boogerd in gesprek met Tim Hofman en vaste gast theoloog Stefan Paas over (on)geloof, gegrepen worden, het voortrekken van religie en waarom Jezus 'de leukste man ooit' is.

In deze laatste aflevering van het seizoen een gesprek met het Ongelooflijke Podcast-duo historicus Beatrice de Graaf en theoloog Stefan Paas over Beatrice' nieuwe boek: 'Radicale Verlossing'. In zwaarbeveiligde gevangenissen sprak ze met meer dan twintig terroristen om een antwoord te vinden op deze vraag: Wat geloven terroristen nu echt? Wat bezielt ze? Worden ze echt gedreven door religieuze denkbeelden en dogma's of zijn het gewoon criminelen die hun draai niet konden vinden in de maatschappij?
Beatrice ontdekte dat schuld, zonde én verlossing een grote rol speelt in elk van de verhalen, hoe komt dat? En heeft onze geseculariseerde samenleving daar wel een goed antwoord op? 

Journalist David Boogerd spreekt terrorismedeksundige Beatrice de Graaf en theoloog Stefan Paas over religieus én seculier geweld, donkere bekeringen, grote idealen en dé boeken die je deze zomer moet lezen.

In deze aflevering een gesprek met de legendarische cabaretier Freek de Jonge. Een man die al ruim 60 jaar op het podium staat, en onnavolgbaar veel voorstellingen heeft gemaakt. Waar haalt hij die creativiteit en energie vandaan? 
Als kind is Freek min of meer in een ketel met religie gevallen. Hij is een domineeszoon en schrijft nu een boek over de religieuze roots van zijn vader en grootvader. Freek maakt zich steeds meer zorgen over secularisatie, de ontkerkelijking die volgens hem zelfs de humor heeft veranderd. Wat komt er voor kerk en geloof in de plaats? En is kunst een goede vervanger van religie? 

Journalist David Boogerd en vaste gast theoloog Stefan Paas gaan met Freek de Jonge in gesprek over roeping, humor, taboes, fantastische willekeur en de mens als religieus wezen.

In deze aflevering duiken we in de fascinerende wereld van het Vaticaan, paus Franciscus en die wereldkerk van 1,4 miljard mensen, verspreid over alle continenten en nagenoeg alle landen. Er is niets vergelijkbaars. Iemand die alles hiervan weet is Andrea Vreede, zij is Vaticaan-correspondent voor de NOS en VRT en maakt de Pauscast voor NPO Radio 5. Ze volgt de paus, het Vaticaan en de rooms-katholieke kerk op de voet, maar is zelf niet gelovig. Wat doet het met haar om al bijna 30 jaar te wonen in het met religie doordrenkte Italië? En wat heeft het haar geleerd over Nederland en hoe wij naar religie kijken?

Journalist David Boogerd en vaste gast theoloog Stefan Paas gaan met Andrea Vreede in gesprek over de ongekende relevantie van het Vaticaan, waarom vrijwel iedere Italiaan katholiek is en wat Nederland tot zo'n uniek land maakt als het om religie gaat. 

Hij noemt zichzelf een linkse, progressieve atheïst. Maar dan wel een met een passie voor Jezus. Zihni Özdil is historicus, schrijver en voormalig Tweede Kamerlid voor GroenLinks.
Hij leest bijna elke dag uit de Bergrede en op zijn werkplek hangen Karl Marx en Jezus gebroederlijk naast elkaar.
Een foto met een politieke tegenstander zette Özdils leven op zijn kop. Hij ging nadenken over de beginselen van het socialisme, het vroege christendom en de geestelijke armoede die hij ervoer. Het werd het begin van een bijzondere zoektocht waar hij nu nog middenin zit. 

Journalist David Boogerd en vaste gast Stefan Paas gaan in gesprek met Zihni Özdil over Haagse nachtmerries, spirituele leegte, Jezus en Karl Marx

Is er een heilige alliantie aan het ontstaan tussen orthodoxe christenen en radicaal-rechtse populisten? Die vraag onderzoekt journalist Sander Rietveld in zijn boek 'Nieuwe Kruisvaarders'. FvD-leider Thierry Baudet en PVV-leider Geert Wilders lonken vaak naar orthodoxe christenen. Kunnen zij in Nederland voor elkaar krijgen wat Donald Trump in de VS deed: een innige verstrengeling creëren tussen radicaal populisme en christendom?


De AIVD schreef eerder dit jaar in een rapportage dat 'het gedachtegoed van rechts-extremistische groepen onder meer bestaat uit conservatief-christelijke denkbeelden'. Wat voor denkbeelden zijn dat eigenlijk, en hoe groot is dit probleem nou echt? Is de kerk juist ook niet een buffer tegen populisme?
 

Journalist David Boogerd en vaste gast Stefan Paas gaan in gesprek met onderzoekjournalist Sander Rietveld over het geflirt van radicaalrechts met het christendom (en andersom), het verlangen naar een christelijk rijk, kritiek op de islam en het smokkelen van Bijbels.

'Het is het belangrijkste thema van deze tijd: klimaatverandering', dat zegt Marianne Thieme, mede-oprichter en jarenlang leider van de Partij voor de Dieren.
Het voortbestaan van de aarde is volgens haar in het geding, en dat roept ook allerlei religieuze vragen op. Gaat geloof goed samen met liefde voor de natuur of is het christendom juist een legitimatie geweest om de aarde te overheersen en uit te buiten? En heeft de klimaatbeweging inmiddels zelf niet religieuze trekken gekregen? 

Journalist David Boogerd en vaste gast Stefan Paas gaan in gesprek met Marianne Thieme over klimaat, liefde voor de natuur, de kerk en 'een seculiere inquisitie'. 

Dit keer een gesprek over iets waar we het nog veel te weinig over gehad hebben: spiritualiteit. Wat is het precies en wat heb je eraan? Komt spiritualiteit en het ervaren van God steeds meer onder druk te staan in deze seculiere, gehaaste tijden? 

Journalist David Boogerd en theoloog Stefan Paas spreken hierover met Nikolaas Sintobin: hij is priester, internetpastor en al 30 jaar jezuïet (een religieuze orde binnen de Katholieke Kerk waar paus Franciscus ook lid van is). Hij gaf het leven als talentvolle advocaat op voor een spiritueel bestaan, volledig gewijd aan het geloof. Sintobin heeft meerdere boek geschreven over spiritualiteit en werd bekend als als geestelijk begeleider van het tv-programma 'Op Zoek Naar God'. Een man met een bijzonder en inspirerend verhaal. 

Een gesprek over vreugde, ratio en gevoel én de fascinerende Ignatius van Loyola.

'Wat maakt een verzetsheld?' dat is de vraag die historicus Rutger Bregman stelt in zijn nieuwe boek, de opvolger van zijn internationale bestseller 'De Meeste Mensen Deugen'. Een boek waar je nauwelijks omheen kon. Een boek dat ook vragen opriep bij hemzelf: want als de meeste mensen deugen, waarom gingen dan maar weinig mensen in het verzet? En wat valt er te zeggen over de mensen die wél in het verzet gingen? Het valt op dat mensen met een sterke overtuiging - communisten en gereformeerden - in het verzet oververtegenwoordigd waren. Wat zegt dat over onze tijd? Hebben wij nog wel zulke sterke overtuigingen, of zijn wij te gezapig geworden, teveel gericht op een comfortabel leventje? 

Journalist David Boogerd en 'vriend van de show' historicus Beatrice de Graaf praten met Rutger Bregman van over oorlog en verzet, 'De meeste mensen deugen' als moderne aflaat en de oneerlijkheid van genade.

In deze aflevering weer een Ongelooflijke duik in de geschiedenis. Want als je iets wil begrijpen van onze tijd, onze samenleving en onze verhouding tot religie en de kerk, moet je iets begrijpen van de Middeleeuwen. 'Middeleeuws' is volgens de Van Dale synoniem voor 'achterlijk' of 'ouderwets', maar is dat slechte imago wel terecht? Waren de Middeleeuwen inderdaad een primitieve en gewelddadige tijd waarin een machtige kerk alle vooruitgang tegenhield en ketters zomaar op de brandstapel belandden? Of was het de tijd 'waar onze wereld op gebouwd is', zoals NRC onlangs kopte?
In ieder geval hebben de Middeleeuwen de beste verhalen, en daarom dompelen we ons in deze Ongelooflijke Podcast onder in de wereld van kathedralen, monniken, de Inquisitie en graftombes. Journalist David Boogerd doet dat met kunsthistoricus en mediëvist Sanne Frequin en uiteraard vaste gast, theoloog Stefan Paas.

Sanne Frequin is docent aan de Universiteit Utrecht en doet promotieonderzoek aan de Universiteit Leiden.
Stefan Paas is hoogleraar aan de Vrije Universiteit in Amsterdam en de Protestantse Theologische Universiteit Kampen.

Bijna alle Nederlandse kerken zien de ledenaantallen flink dalen, maar er is één bolwerk dat gestaag tegenwicht biedt: de reformatorische christenen. Tot voor kort groeiden de kerken daar zelfs. Hoe kan dat? En hoe komt het dat juist deze groep steeds harder in conflict komt met de seculiere meerderheid? Onlangs werden journalisten op Urk en Krimpen aan den IJssel belaagd door boze kerkgangers. Waar komt die assertiviteit vandaan? En hoe dicht je groeiende kloof tussen seculier en reformatorisch Nederland, als die al te dichten is? 

Journalist David Boogerd en vaste gast theoloog Stefan Paas gaan in gesprek met Bart Jan Spruyt, hij is historicus en zelfverklaard ‘nuttige idioot’ van de reformatorische wereld. Hij is al jarenlang docent op reformatorische scholen en aan het Hersteld Hervormde Seminarie aan de Vrije Universiteit in Amsterdam. Ook is Spruyt een voorvechter van het conservatisme in Nederland en was hij betrokken bij de oprichting van de politieke partij van Geert Wilders: de PVV. Hij noemt dit nu een grote fout.

Een gesprek met Bart Jan Spruyt en Stefan Paas over de vreze Gods, je terugtrekken achter de dijken en waarom je met refo's de beste gesprekken hebt.