86 - Armia Tennessee

Wojnę secesyjną trwająca trochę ponad 4 lata (od 12 kwietnia 1861 do 26 maja 1865) można podzielić na dwa osobne fronty wschodni i zachodni. Na wschodzie walczyła głównie Armia Potomaku o czym mówiłem w odcinku 85. Na zachodzie walczyło wiele armii, między innymi Armia Tennessee. Jaka jest jej historia? Kto nią dowodził oraz jaki był jej szlak bojowy? Co się później stało z jej dowódcami?

Szlak bojowy rozpoczął się w Illinois. Ten stan znajduje się po wschodniej stronie rzeki Missisipi. Gdyby północy czyli unionistom udało się ją zdobyć, podzieliliby siły konfederacji, czyli zbuntowanego południa na dwie części. Dodatkowo rzeka świetnie nadawała się do transportu wojska, amunicji itd. Niestety poniżej Illinois znalazło się Kentucky. Dla tego stanu, Missisipi to też zachodnia granica. Kentucky było neutralnym stanem.

Armia Tennessee, która wtedy się jeszcze tak nie nazywała, stacjonowała więc w mieście Cairo blisko granicy Illinois z Kentucky. Północ miała armie stanowe i armie federalne. Tennessee powstała w Illinois jako armia tego stanu. Jej dowódcą został Ulysses Grant, którego nie przyjęto do armii federalnej, ale znajomy senator załatwił u gubernatora Illinois, aby Grant dowodził powstałymi tam oddziałami. Zgodnie z zaleceniem nie wchodził jednak na neutralne ziemie Kentucky.

Neutralność tego stanu złamali południowcy zajmując miasto Columbus nad rzeką Missisipi. Grant zaatakował ich po zachodniej stronie i pokonał siły rebelianckie. Niestety przybyły posiłki z Columbus z wschodniej strony i odparły mniejsze siły Granta. Okazało się, że Unioniści nie będą mogli wykorzystać Missisipi. Dopływem tego "Ojca wód" jest rzeka Ohio, a z kolei jej dopływem jest Tennessee, która w stanie o tej samej nazwie biegnie także na południe.

Grant zdobył dwie twierdze fort Henry oraz fort Donelson, które broniły dostępu do rzeki Tennessee. Armii Granta pomagała Eskadra Missisipi. Była ona tak skuteczna, że pierwszy fort Henry poddał się zanim jeszcze Armia Tennessee przybyła. O drugi fort Donelson trzeba było walczyć, ale Granta wspomagała artyleria tej eskadry. W ten sposób została otwarta rzeka Tennessee, a armia Granta dostała swoją nazwę.

Grant wykorzystał Tennessee aby przepłynąć stan o tej samej nazwie z północy na południe do granicy z Missisipi. Ten stan tak jak Illinois i Kentucky ma zachodnią granicę na Missisipi. Grant nie przybył jednak tą wielką rzeką tylko trochę mniejszą - Tennessee i wylądował w miejscu nazywanym Pittsburg Landing. Tutaj Grant miał czekać na Armię Ohio generała Buella. Czekając Tennessee ćwiczyła. Brygada pod dowództwem Shermana znajdowała się niedaleko kościółka Shiloh.

Plan unionistów był taki, że obie armie północy miały zaatakować Corinth. W tym mieście krzyżowały się dwie linie kolejowe. Niestety Grant nie przewidział, że konfederaci wykorzystają te połączenia aby ściągnąć duże wojska. Konfederaci chcieli pokonać wojska Tennessee zanim przybędzie Buell z Armią Ohio. Ta bitwa przeszła do historii pod nazwą tego kościółka - bitwa pod Shiloh. Pierwszego dnia bitwy 6 kwietnia 1862 roku południowcy pokonali niczego niespodziewających się unionistów. Niestety zginął głównodowodzący konfederatów, a w nocy zaczęły przybywać oddziały Armii Ohio. Drugi dzień bitwy był wygraną dla unionistów.

Głównodowodzący unionistów generał Halleck odsunął Granta od dowództwa. Uważał, że ten nie spełnił obowiązków dając się zaskoczyć. Podczas oblężenie Corinthu Tennessee działała razem z dwoma innymi armiami i ostatecznie wyparła konfederatów z tego ważnego węzła kolejowego. Na szczęście dla Granta Halleck został głównodowodzącym wszystkich wojsk unii i odjechał do Waszyngtonu, a Grant ponownie objął dowództwo nad swoimi wojskami.

16 października 1862 roku powstał Departament Tennessee, a Grant został jego dowódcą. W zasadzie dopiero od tego momentu można mówić o unionistycznej Armii Tennessee. Wcześniej Grant był dowódcą Zachodniego Tennessee, a więc jego armia powinna się nazywać Armią Zachodniego Tennessee. Przyjęło się jednak nazywać ją Armią Tennessee być może dlatego aby odróżnić ją od konfederackiej Armii Zachodniego Tennessee. Ta konfederacka armia próbowała odbić Corinth, ale bez powodzenia.

Pod koniec roku 1862 Armia Tennessee ruszyła zdobyć miasto Vicksburg. Twierdzę na rzece Missisipi. Niestety dla unionistów kampania w grudniu i styczniu 1863 była nieudana. Grant ponowił próbę pod koniec marca i ostatecznie zdobył Vicksburg 4 lipca 1863 roku. W zasadzie oznaczało to, że Missisipi przecięła zbuntowane stany na dwie części. 4 lipca to oczywiście dzień niepodległości w USA. Oprócz Vicksburga unioniści świętowali też zwycięstwo pod Gettysburgiem (1-3 lipca 1863).

Niestety we wrześniu 1863 roku unioniści przegrali bitwę nad Chickamaugą i zostali oblężeni w mieście Chattanooga. Na pomoc Lincoln skierował tam część Armii Potomaku oraz Granta. Został on dowódcą wszystkich wojsk unii na zachodzie. Armię Tennessee dostał Sherman. Jego pierwszym zadaniem było pomóc Grantowi uratować oblężonych unionistów w Chattanooga. Miasto to oblegała konfederacka Armia Tennessee (nie należy jej mylić z konfederacką Armią Zachodniego Tennessee). Tak więc w tych walkach brały udział dwie armie Tennessee.

Po tej zwycięskiej kampanii Grant znowu awansował i został dowódcą wszystkich sił unionistycznych, a Sherman zajął jego poprzednią pozycję i dowodził wszystkimi siłami na zachodzie. Dowództwo Armii Tennessee dostał generał McPherson. Sherman postanowił zdobyć Atlantę. Użył do tego trzech armii między innymi swoją starą Armię Tennessee. Atlanta została zdobyta 2 września 1863 roku. Miało to ogromny wpływ na wybory, które odbyły się 8 listopada i zapewniły reelekcję Lincolnowi w listopadzie.

Niestety podczas oblężenia Atlanty zginął generał McPherson. Tymczasowo dowództwo objął generał Logan, ale później Sherman dał armii stałego dowódcę. Został nim generał Howard. Dowodził on tą armią podczas tzw. Marszu Shermana ku morzu. Armia Tennessee oderwała się wtedy od zaopatrzenia i żyła z tego co zdobyła w Georgii. Wszystko inne niszczono. Potem armie unii ruszyły przez Karolinę Południową. To właśnie ten stan oderwał się jako pierwszy 20 grudnia 1860 roku rozpoczynając secesję.

Ostatnim dowódcą Armii Tennessee był generał Logan. Miał on pretensje do Shermana, że pominął go po śmierci McPhersona. Aby go ułagodzić Sherman dał mu dowództwo już po wojnie secesyjnej, ale przed rozwiązaniem armii. 13 lipca 1865 roku żołnierze usłyszeli pożegnalne przemówienie Logana: "Cztery lata walczyliście w najkrwawszej i najbardziej niszczycielskiej wojnie, jaka kiedykolwiek przesiąkła ziemię ludzką krwią; krok po kroku nieście nasz sztandar, aż do dziś, nad każdą twierdzą i arsenałem, które rebelia nam wyrwała, i nad miastem, miasteczkiem i wioską, od jezior do zatoki i od oceanu do oceanu, dumnie powiewa „Gwiaździsty symbol” naszej narodowej jedności i siły". 1 sierpnia 1865 roku armia została rozwiązana.

Armia Tennessee oficjalnie powstała dopiero 16 października 1862 roku. Była to jednak armia, która wywalczyła Tennessee dla unii. Te wojska pod dowództwem generała Granta działały już wcześniej. Żołnierze ci z pomocą eskadry statków wywalczyli zarówno rzekę jak i stan Tennessee. Chociaż się wtedy jeszcze nie nazywali Armią Tennessee myślę, że należy im się ta nazwa. Tak też nazywa ich wielu historyków.

Chociaż wielu skupia się na wojnie na wschodzie i takich bitwach jak Antietam czy Gettysburg, tak naprawdę dla przebiegu wojny ważniejsze było zdobycie Vicksburga oraz później także Atlanty czego dokonała Armia Tennessee. Jej dowódcy zaszli bardzo wysoko. Pierwszy z nich Grant został dowódcą sił unii na zachodzie, potem wszystkich wojsk, a po wojnie także prezydentem Stanów Zjednoczonych. Drugi miał podobną karierę i dostawał stanowiska po Grancie. Najpierw Armię Tennessee, potem siły na zachodzie, a potem całość sił USA.

Należy uważać bo konfederaci mieli dwie armie o podobnej nazwie. Pierwsza to krótko istniejąca Armia Zachodniego Tennessee, która próbowała odbić Corinth dla południa i istniała tylko w 1862 roku. Druga armia konfederacka to Armia Tennessee. Armia unionistyczna i konfederacka o tej samej nazwie spotkały się dwukrotnie. Najpierw podczas walk przy mieście Chattanooga, a później także podczas kampanii przy Atlancie. Unionistyczna Armia Tennessee pokonała swoją konfederacką imienniczkę.