#92 Gwiazdy – historia ludzkiej fascynacji i pojmowania ich natury | dr Barbara Bienias

Kiedy człowiek po raz pierwszy spojrzał w niebo i zachwycił się pięknem gwiazd? Tego nie sposób ustalić. Wiemy natomiast, że przyglądano się im już ok. 17 tys. lat temu. I to na tyle wnikliwie, że zostawiono ich odwzorowania w malowidłach naskalnych. – Na terenie Europy pierwsze ślady fascynacji człowieka gwiazdami znajdujemy w malowidłach w Lascaux. W tzw. Sali Byków naukowcy dostrzegają pierwsze wizerunki nieba, m.in. plejad – mówi w Radiu Naukowym dr Barbara Bienias, z Pracowni Historii Nauk Ścisłych w Instytucie Historii Nauki PAN. Dr Bienias specjalizuje się w badaniu historii astronomii i astrologii, szczególnie w Anglii w XVI i XVII w.

W odcinku snuje opowieść o ludzkiej fascynacji gwiazdami, pierwszych próbach zrozumienia czym są w istocie i jak wiele ich jest.

Gwiazdy uważano za obiekty idealne, odległe, a jednocześnie nam bliskie ze względu na ich wpływ, jakiego się dopatrywano w życiu na Ziemi. Gwiazdy miały mieć związek z medycyną, przepowiadaniem przyszłości.

Z czasem, dzięki nowożytnej rewolucji naukowej, porzucono model, w którym gwiazdy umieszczone były w sztywnej sferze niebieskiej, a w XVIII w. zaczęto się orientować, jak skonstruowana jest Droga Mleczna. Było to możliwe dzięki coraz dokładniejszym obserwacjom teleskopowym. – Takie obserwacje w latach 80. XVIII w. prowadzi m.in. doskonały astronom Wiliam Herschel – przypomina dr Bienias. - W 1781 roku odkrywa Urana, ale też znajduje coraz więcej gwiazd w mgławicach. Na podstawie swoich obliczeń próbuje nakreślić pierwszy trójwymiarowy obraz naszej galaktyki. Przełom w badaniach astronomicznych następuje w XIX w. wraz z innymi możliwościami obserwacji: spektroskopią i astrofotografią – opowiada. U schyłku XIX w. powstaje np. przepiękne zdjęcie Andromedy wykonane przez Isaaca Robertsa. Na zrozumienie czym są gwiazdy pod kątem chemicznym trzeba było czekać do XX wieku. Dokonała tego Cecilia Payne-Gaposchkin.

Odcinek przekrojowy, pełen wiedzy historycznej, niemal aż do współczesności. Bardzo polecam!

***
Jeśli podobał Wam się ten podcast, chcecie, żeby Radio Naukowe się rozwijało – możecie mnie wesprzeć https://patronite.pl/radionaukowe. Od progu 10 zł zapraszam do grupy na FB, w której prywatnie i swobodnie rozmawiamy na tematy podcastu i nie tylko. Dzięki!