So té mothav tuménge? Pa rom o hohamno? Say mothos but pa lésté. Katar-godi phirelas, katar-godi alas numa hoavélas, ay kadá ailo-sas anavésa.
Lyssna på alla avsnitt i Sveriges Radio Play.
Ando gav kay béšelas péska rromnyasa bešenas vi lé duy phral lé barvalé – o Pekala ay o Trïndala péske rromnyantsa. Andé´k dźes dikhen pa félástra sar avél léndé o rrom o xoxamno.
”Palé avél pé´améndé o rrom o xoxamno”, mothon lé rromnya. ”Muken-lés té avél, té dikhas so xoxavél-amén adźes”, phénél o Pekala. ”T´avén baxtalé, śavalé”. ”T´avés vi tu, rroma xoxamnya. So sï-tut té mothos aménge adźes?" ”Yay, té phénava tuménge ći paćana-man. Sï-ma ´ekh buzni kay xlél-pé galbi – ćaće, suvnakuné! Numa so trebul? Mišto pravardini, ke so may-but dés-la té xal, may-but galbi xlél-pé. Mé sar sïm ćorrorro, ay naštisarav té dav-la but té xal, dabay, dabay so xlél-pé po´k galbenutso. Numa tumé kay san barvalé, tumé šay dánas-la té xal mišto, ay tuménge šay xïndino-pé kadići galbi ke šay barvaylánas”. O Pekala ay o Trïndala pharruliné asamastar. ”Źanglém ke ći paćana-man, numa téhará avav tuméndé la buznyasa, ay dikhena korkorro pé tumare yakha”, ay vi gelotar. Eta, po kavér dźes dikhen-lés sar avél la buznyasa. Kana pašolas o rrom o xoxamno, lá-sas ´ekh galbeno ay thodá la buznyake andé bul. ”No, kadá sï e buzni kay xlél-pé galbi?”, phénél o Trïndala, ay pharrol asamastar. ”Apo dén-la varï-so té xal may-dé-anglal, atunći dikhasa sar asana”, mothodá o rrom o xoxamno. O Trïndala tradá la rromnya ay kodá andá la buznyake té xal. Déše minutsendar, so kerel e buzni? Xïndá-pé, ay dikhen – ćaćes ´ekh galbeno! O Pekala ay o Trïndala dikhliné yekh pé kavéresté ay liné o galbeno té zumavén-lés. Svako-fyalo zumadiné – liné-lés vi andé ´l dand. ”Ćaćo!”, tsïpisardiné vi lé duy źéné. ”Ke mothodém tuménge, šavalé. Akana paćana-man?” ”Apo sodé kamés pé laté, rromma xoxamnya?” ”No, tuméndar ći mangav but, dén-ma ´ekh stadźi galbi ay lén la buznya tuménge”. Lé duy phral liné léski stadźi ay pherdiné-la galbi. ”Numa té na-bistren, thon la buznya andé štala ay thon lake xabé p´ek kurko ay kurkestar dikhena sodé galbi sï-té arakhen”, phéndá o rrom o xoxamno ay vi gelotar.
Na-paća – raduimé thodiné la buznya andé štala kusa xabé pé´k kurko, phandadiné o vudar pala laté, ay aźukeren. Yekhe kurkestar so źan ka štala dragosa té putren-la. Gelo o Pekala té zumavél té putrel. Thol zor, numa ći birïl té putrel. ”Aydi, phrala Trindala ke ći birïv té putrav o vudar”. Thodiné-pé v´él-duy té spidén o vudar – ay o vudar ći puterdźol. ”Barvaylám phrala!”, phénel o Pekala, ”Kadići galbi xïndá-pé e buzni ke ći birïsaras o vudar té putras léndar”, ay vi diné muy pé péske rromnya té aźutisarel-lén. No, thodiné-pé vi lé štar źéné ay spidén o vudar. Anda´k data puterdźol o vudar. So dél pé léndé!? E gožni la buznyaki! Maćilé-tuke savorre. ”No rroma xoxamnya, źi kathé sas ćirï”, dá muy o Pekala. ”Avén, źas lésté té mudaras-lés”, phénél o Trïndala.
O rrom o xoxamno dikhlá-lén pa félástra sar avén ay phéndá péska rromnyake: ”Mé źav ando sado palal ay tu phén lénge ke dé trï dźes sïm kothé”. Kana diné ando kher liné té tsïpin: ”Kay o rrom o xoxamno té mudaras-lés!?”. ”So mé źanav so vo kerel. Dé trïn gelo ando sado ay źi adźes kothé-lo”. Kana diné ando sado, so dikhen? Lé rromés duméntsa ka ´ekh salka. ”Yay, će mišto ke avilán, ke manay-man zor”, phénél o rrom o xoxamno. ”Dé trïn dźes ankerav e salka té-na pérel ay ći-na ći birïv té dav ando muy varïso-godi”. ”So palé xoxavés-amén! Amé avilám té mudaras-tut anday buzni ay tu palé źas anglé ćire xoxaimasa?!”, phénél o Trïndala. Talé o rrom o xoxamno: ”Nići phrala, makar mudaren-man, numa avén, mangama tuméndé, thon-tumén pé panź minutsï ka salka té-na dar pérel, źi-kay dav ando muy varïso ke ći xalém dé trïn dźes”, mothol o rrom o xoxamno. Lé duy phral dikhliné yekh pé kavéresté: ”No mišto, numa té źanés-la ke sï-té mudaras-tut!”. Polokes, polokes thodá-pé o Pekala ay o Trïndala té ankeren o kaš ay o rrom o xoxamno dá andre ando kher. So té phénav tuménge? Vi xalá, vi pilá ay vi thodá-pé té hodinil ´ekh ćaso duy, źi-kay ći ašundá o muy anday sado. ”Sodé šay ankeras léski salka? Ašta té mukas-la té pérel”, phénél o Trïndala. ”Numa, lé sama té-na pérel pé tuté phrala Pekala”, ay mukhlé-pé tuke fuga katar e salka. Kana durïlé katar e salka – so dikhen? E salka terdźol pé thanésté! ”Khaladá-amén, akana mudaras-lés”, ay diné andre ando kher. Ando kher dikhen sar e rromni rovél. ”Kay-lo té mudaras-lés?”, phénén lé phral. Talé e rromni roimasa: ”May puśén kay-lo! Andé boćka-lo, mulo ay vi khandinisay-lo”. ”Andé boćka?”, phénél o Pekala, ”Ašta té dikhas”, ay pašïlo lé nakhesa ka grapa la boćkaki. O rrom o xoxamno lá-sas pésa ´ekh kat ay kana o Pekala thodá o nakh andé grapa, lá e kat ay – traak – šindá lésko nakh! Kana o Trindala dikhlá ke lésko phral o Pekala lá-pé nakhestar, gïndosaylo ke o rrom andé boćka khandinisaylo défyal ay pašïlo vi vo.
O rrom o xoxamno dá la kaćasa – traak – lá vi lésko nakh télé. ”Akana mulán”, diné muy lé phral ay vi ankaladiné-lés anday boćka, thodiné-lés ando gono ay phangliné o gono ka muy. ”Źi kathé sas ćirï, ka podo angeras-tut ay śudas-tut ando pay”. No, thodiné o gono lé rromésa pé´l dumé ay źan karïng o pay. Dosta laśo kotor sas ay kana nakhenas katar ´ekh birto trušaylé. ”So phénés phrala Pekala, dámas andre ay pilámas po´k byara?” Thodiné o gono lé rromésa avryal ay lé duy phral geliné té pyen po´k byara. Anda ´k data lá-pé o rrom o xoxamno té tsïpil anday gono: ”Hon hon! – na-mudaren-man śavalé ke ći kamav té ansurisavav la amperatása kay sï korrï pé´k yakh. Lav la ay gata!” Vorta nakhelas kothar ´ekh źéno, pašïlo ka gono ay mothol lé rroméske: ”So kerdán phrala – kon kamél té mudarel-tut?” ”Apo dikh so keren mantsa”, phénél o rrom o xoxamno”, ”pé zor thon-man té ansuriv-man la amperatása kay sï korrï pé´k yakh ay ći yekh-fyalo ći birïv té skepisavav”. So phénel o kutarï? ”Apo anda kado sas phrala? Thav-ma mé ando gono ando ćiro than ay lav mé e amperatása kay sï korrï pé ´k yakh”. Kadá vi sas. Puterdá o gono ay thodá-pé ando than le rromésko. Kana o Pekala ay Trindala anklistiné anday birto so ašunén anday o gono? ”Na mudaren-man, ansurisavav la amperatása kay sï korrï pé ´k yakh ay gata!”. ”May kamés té ansurïs-tut? Ay ći may-but ay ći mayxantsï numa ´ekh amperatása? Adźés źal ćo šero”, mothodá o Trindala. No, aresliné źi-ka podo, vazdiné o gono ay śudiné-lés ando pay. Talé o Pekala: ”Akana ći-may xoxavéla-amén o rrom o xoxamno, skepisaylám léstar”.
O rrom o xoxamno – so kerdá? Arakhlá ´ekh pastuxo kay lélas sama katar lé bakrorre. Gelo lésté ay mothodá: ”Ašun so keras – tu źa tuke khere ay hodinisar tuke ´ekh ćaso ay mé lav sama katar lé bakrorre”. O pastuxo mulá dragostar ay gelotar péske khere té hodinil. O rrom o xoxamno lá lé bakrorren ay gelo ando drom lé do phraléngo. Sar o Pekala ay o Trindala raduyimasa źanas palpalé khere – så dikhen? O rrom o xoxamno! Źuvindo, ay phirel-péske lé bakrorrentsa. Puśén-pé léstar lé phral: ”Sar rroma, akana so śudám-tut ando pay! Ta tu ći mulán?” Talé o rrom o xoxamno: ”So mothav tuménge? Trebusarav té naisïv tuménge, ke kana tumé śudán-man ando pay areslém andé´k méšté aperetsïya. Kana dikhlá-man o amperato, pélá-léske mila anda mandé ay dá-man eta kakala déš, dés-u-duy bakrorre ay manglá-man té źavtar mange – ay eta! Kathé sïm. Mila ferdi ke ći gelán té śudán-man may durál pa podo kothé kay sï may baro pay, ke so may-baro pay, may-but bakre dél o amperato. Numa mange, kay sïm ćorrorro – dosta mange vi kakala”. O Pekala ay o Trindala so kerdá? Dikhliné yekh pé kavéresté ay mukhlé-pé tuke fuga karïng o podo ay śudiné-pé ando pay. O rrom o xoxamno gelo ka pastuxo, dá léske bakrorren ay boldá-pé karïng khere dźilabandoy.
Ramosardá: Tadeusz ”Maćek” Kwiek
Skriven av: Tadeusz ”Maćek” Kwiek