Stoute schoenen

Ooit was Coucy-le-Château één van de meest imposante burchten van de late middeleeuwen. Op het einde van de 14de eeuw is Engelram VII van Coucy daar kasteelheer. In 1356 wordt hij na de rampzalige slag bij Poitiers als gevangene naar Engeland gebracht. Hij ligt goed in de markt aan het Engelse hof, want een kleine 10 jaar later trouwt hij uit liefde met prinses Isabella van Engeland. Maar in 1396 trekt hij op kruisvaart met Jan zonder Vrees, en dat avontuur eindigt ronduit dramatisch.

Als een pleurant vergezelt Bart Van Loo onze aartsvader Filips de Stoute op zijn laatste reis. Filips is in Halle gestorven en de statige rouwstoet doet er in 1404 maar liefst 47 dagen over om het lichaam naar het klooster in Champmol te brengen. Daar wou Filips begraven worden, als een kartuizer in een witte pij gehuld. Rond de lijkwagen stappen 60 toortsdragers. De opvolger Jan Zonder Vrees loopt voor de met goudlaken omhulde loden kist van zijn vader.

Filips de Stoute wil een klooster bouwen voor de orde der kartuizers. In 1377 koopt hij de grond in Champmol, net buiten Dijon. Eind jaren tachtig is het tijd voor de decoratieve afwerking en dan maakt Filips een fantastische keuze: de hofbeeldhouwer Klaus Sluter mag zich aan het werk zetten. Bart van Loo vergaapt zich aan de adembenemende Mozesput die bewaard is gebleven. Later laat Filips bij testament noteren dat dit klooster het mausoleum moet worden van een nieuwe Bourgondische dynastie.

Ook in de Bourgondische tijd is Halle al een bedevaartsplaats. En wie wordt daar in 1404 in en rond de Sint-Martinusbasiliek op zijn ligbed rondgedragen? Het is onze aartsvader Filips de Stoute. Hij is in Brussel erg ziek geworden en hij wil zo snel mogelijk naar zijn gemalin Margaretha van Male in Atrecht, nog enkele dagreizen verderop. Bij de Heilige Maagd van Halle wordt wanhopig om genezing gesmeekt, maar helaas. In Herberg Den Hert vlakbij de kerk blaast Filips zijn laatste adem uit.

In het Valkhof in Nijmegen vind je de restanten van een spectaculaire burcht, ooit de vaste verblijfplaats van de hertogen van Gelre. Bart van Loo wacht hier de Frans-Bourgondische troepen van Filips de Stoute op. Waarom is dat leger in 1388 op weg naar Nijmegen? En waarom is hertog Willem van Gerle zo op zijn gemak? Johanna van Brabant, die haar neef Filips om hulp heeft gesmeekt om de jarenlange burenruzie met Gerle te beslechten, weet nog niet wat zich straks aan de Maas zal afspelen.

Bart Van Loo overwint zijn hoogtevrees en beklimt het belfort van Sluis. Hij reist naar 1388 en kijkt zijn ogen uit: de baai ziet zwart van de schepen. Filips de Stoute is klaar om Engeland te bestormen! En hij wil een houten stad verschepen. Een grote IKEA-bouwdoos avant la lettre, een opvouwbare citadel. Dat huzarenstuk zal weliswaar op een fiasco uitdraaien, maar daarmee is Bart niet uitverteld. Hoe is Jantje, het sympathieke mannetje dat de belfortklokken luidt, ooit een held geworden?

In de lente van 1383 staan de Ieperlingen radeloos op de Rijselpoort. De stad is omsingeld door een Engels leger. Aan het hoofd staat Henry le Despenser, een Engelse bisschop die het ambtelijk gewaad al eens durft in te ruilen voor een harnas. Het conflict heeft te maken met wol, maar de Engelse belangen zijn ook van religieuze aard. Inderdaad, in deze aflevering verneemt u alles over de enige kruistocht op Vlaamse bodem.

1382. Na de slag van Westrozebeke trekken de zegedronken Frans-Bourgondische troepen naar de Kortrijk. Ze richten er een grote slachtpartij aan. 80 jaar na de Gulden Sporenslag lijkt de wraaklust van de Fransen nog niet bekoeld. Niemand wordt gespaard. Tijdens plunderingen verdwijnen ook de 500 gulden sporen die al 8 decennia in de gewelven van de Onze-Lieve-Vrouwekerk hingen. Lodewijk van Male moet met lede ogen toekijken hoe de nieuwe gravenkapel aan de kerk aan gruzelementen geslagen wordt.

Slaagt Bart Van Loo erin om een vergeten slagveld uit 1382 te vinden? Ergens nabij Westrozebeke waar Filips de Stoute de Gents-Vlaamse troepen van Filips van Artevelde versloeg? Daar werden diens troepen letterlijk versmacht, en herinneren acht Mariakapelletjes aan hoe de Heilige Maagd het dorp zelf op miraculeuze wijze spaarde.

In 1379 komen de Gentenaren in opstand tegen hun heer, graaf Lodewijk van Male. Ze willen meer privileges en minder inmenging van zijn kant. Brugge is een trouwe aanhanger van de graaf en dat wakkert de rivaliteit tussen de twee commerciële grootmachten alleen maar aan. Wanneer de graaf de toegangswegen tot hun stad blokkeert zien de Gentenaren geen andere uitweg meer: Brugge aanvallen! Op 2 mei 1382 staat het volksleger van Filips van Artevelde op het Beverhoutsveld voor de beslissende slag.

Ontdek samen met Bart Van Loo het wonderlijke kasteel van Germolles, het luxeverblijf van Margaretha Van Male. Twaalf jaar na de trouwerij in 1369 krijgt ze dat van haar man Filips cadeau. Ze is meteen dol op de woonst. Als Filips in Parijs of Vlaanderen verblijft, dan bestuurt vaak Margaretha het Bourgondische hertogdom. Van het kasteel van Germolles maakt ze haar droomhuis, met een weelderige lusthof. Vijftien jaar lang superviseert ze de werken. Het kasteel draagt haar stempel, en hoe!

Het is feest in Dijon. Op 26 november 1364 doet de nieuwe hertog van Bourgondië, Filips de Stoute, er zijn blijde intrede. Hij neemt zijn intrek in het sobere kasteel dat pas onder zijn kleinzoon Filips de Goede zal uitgroeien tot het somptueuze ‘Palais des ducs de Bourgogne’. Wel kan hij de bouw van de Tour de Bar op zijn conto schrijven. Op 28 mei 1371 komt hier zijn zoon Jan zonder Vrees ter wereld, maar die baby is nog lang niet aan zet.

Op een toren van de burcht van Montbard tuurt Filips De Stoute in juli 1370 ongeduldig in de verte. Kondigt de zwarte stip aan de horizon eindelijk de karavaan aan, die zijn echtgenote Margaretha van Male het Bourgondische hertogdom binnenleidt? Op 19 juni 1369 is hij met haar getrouwd in Gent. Nu voegt ze zich bij hem. Voor Margaretha is de entree een nare déjà vu. Hier was ze ook al met haar vorige man, Filips van Rouvres, die overleed aan de pest. In Montbard zal Margaretha 2 dochters baren.

Bart Van Loo trekt naar Male in Sint-Kruis, deelgemeente van Brugge. Hier stond het kasteel van Male, eeuwenlang bewoond door de Graven van Vlaanderen. Alleen de robuuste donjon dateert nog uit de 14de eeuw. We draaien de klok even terug: in 1350 kwam hier Margaretha van Male ter wereld, de erfgename van het graafschap Vlaanderen die met Filips de Stoute zou trouwen. Haar geboorte mag een wonder heten, want aan de zwangerschap van haar moeder, Margaretha van Brabant, gaan familiedrama's vooraf.

De Donkere Poort is het enige bekende overblijfsel van het Prinsenhof in Gent. Hier betreedt Filips de Stoute het politieke wereldtoneel op een manier die Bourgondië de typische schittering zal schenken: met een exuberant huwelijksfeest dat half Europa moet verbluffen. Een paar eeuwen lang doet het Prinsenhof dienst als een van de topresidenties van de Bourgondische hertogen. In 1500 komt hier ook de laatste Bourgondische hertog ter wereld: de man die we allemaal kennen als Keizer Karel.

Op 19 juni 1369 geven Margaretha van Male en Filips de Stoute elkaar hier het ja-woord. Zij is de dochter van de Vlaamse graaf Lodewijk van Male, hij de jongste zoon van de Franse koning en hertog van Bourgondië. De verbintenis tussen Vlaanderen en Bourgondië is de eerste schakel in het ontstaan van de Lage Landen als nieuwe staatkundige eenheid. De kerk is verdwenen maar haagbeuken doen de plek prachtig herrijzen. Dit huwelijk is de wieg van wat later België, Nederland en Luxemburg zal worden.

Bart Van Loo rolt een oude landkaart open en helpt je op weg met zijn aanwijsstok. Na de proloog sta je voorbereid en opgeladen aan de start van deze Bourgondische tijdreis.

Bart Van Loo trekt zijn stoute schoenen aan en reist door het decor van ons Bourgondisch ontstaansverhaal. We maken een epische tijdreis langs afgelegen kasteelruïnes en donkere kerkers vol verhalen. Langs spannende torens en modderige slagvelden waar de kanonschoten van de honderdjarige oorlog nog nagalmen. Door de late middeleeuwen letterlijk aan te raken blaast auteur Bart Van Loo ons verre verleden meer dan ooit nieuw leven in. Elke week een nieuwe historische sensatie.