Açık Bilinç

Romatoloji nedir, neyle uğraşır? Bağışıklık sistemi nasıl çalışır, neden önemlidir? Otoimun hastalık nedir, nedenleri nelerdir? Konuğumuz Brown Üniversitesi'nden pediyatrik romatolog Prof. Ali Yalçındağ anlatıyor. 

Geştalt terapisi nedir, temel ilkeleri nelerdir? Geştalt kuramı ile terapisi arasında nasıl bir bağ var? Ülkemizdeki Geştalt terapisi faaliyetleri hakkında ne söyleyebiliriz? Bu alana çok emeği geçmiş ve uluslararası çalışmalar da yapmış olan, TED Üniversitesi'nden Prof. Nilüfer Voltan Acar ile bir araya geliyoruz.  

'Geştalt Kuramı' nedir? Geştalt kuramı ile terapisi arasındaki ilişki nereden kaynaklanıyor? Bilime ve insana Geştalt yaklaşımı ne şekilde farklı? Geştalt Psikolojisi konusunda uzman bilişsel psikolog Dr. Esra Mungan ile
konuşuyoruz.  

Oyun teorisi nedir, ne işe yarar? Matematikçiler ve iktisatçılar, niçin böyle bir teori geliştirdiler? Oyun teorisi üzerine uluslararası alanda tanınırlığı olan akademisyen Prof. Remzi Sanver ile konuşuyoruz.

Bitkiler akıllı mı? 'Bitki aklı' insan aklından nasıl farklı? Bitkilerin etkileyici marifetleri için anlayış şart mı? Geştalt Psikolojisinin bu sorularla ne ilgisi var?  

Bitkiler böcek istilasına karşı birbirleriyle nasıl haberleşiyorlar? S.O.S. çağrısı yapan mısır; domates bitkisini yerken kaniballeşen yani yamyamlaşan tırtıllar... 

Canlılarda kamuflaj yaygın mı, neden ve nasıl var? Taksonomi nedir, biyoloji için bitki-hayvan ikili sınıflandırması doğru mu? Araştırmacı-yazar Zoë Schlanger'ın 'bitkilerin gizli hayatlarını' anlattığı The Light Eaters kitabına geri dönüyoruz.

'Sokak hayvanları' yasa düzenlemesi ne içeriyor? Yeni yasa gerçekte ne fayda sağlayabilir? İktidar bu konuda niçin çok ısrarcı? Hayvan dostları ne yapabilir? Dr. Itır Kaşıkçı anlatıyor.  

1999 Marmara depreminin 25. yıldönümü yaklaşırken ne durumdayız? Özellikle engelliler ve yaşlılar gibi 'kırılgan gruplar' hazırlıklı mı? Neler yapılabilir? Dr. Nazan Cömert anlatıyor.  

Bazı bitkiler görüyor olabilir mi? Kendini komşu bitkilere benzetebilen 'boquila'nın botani dünyasında tartışmalar yaratan öyküsü ne anlatıyor?  

Bitkiler akıllı mı; onları genetik programlarının ötesine geçen 'failler' olarak görebilir miyiz? Bitkilerin kendi becerileri, iklim krizi ve pestisit kullanımına karşı kullanılabilir mi?  

'Ötanazi' nedir? Hangi tartışmaların odağındadır? Pasif-Aktif ötanazi uygulamaları ve farklı ülkelerin farklı yaklaşımları... Bu konunun 'sokak hayvanları yasa tasarısı ile ne ilgisi var?  

Yapay Zeka'nın en önemli vaadi nedir, bu vaadi tutabiliyor mu? Hesaplama ile yargı aynı şey mi? Yapay Zeka konusunda dünyanın önde gelen düşünürlerinden Prof. Brian Cantwell Smith ile bir araya geliyoruz. 

Şizofreni nedir, alt türleri nasıl ayrılır? 'Delilik ile Velilik' arasındaki gri alan niçin toplumda çok ilgi görüyor?  Belgesel film yönetmeni ve psikiyatrist Dr. Hira Selma Kalkan anlatıyor.  

'Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli' başlığıyla kabul edilen yeni müfredat neler içeriyor? Eğitim sistemi açısından Türkiye hangi evrelerden geçti, bugün ne durumda? Konuğumuz Prof. Ali Alpar, 40 yıldan fazla üniversitelerimizde ders vermiş bir bilimci gözüyle düşüncelerini aktarıyor. 

'Korsakoff Sendromu' nedir? Kimlerde ne sebeple ortaya çıkar, etkileri nelerdir, geri döndürülebilir mi? Tutuklu ve Hükümlü Aileleri ile Dayanışma Derneği (TAYAD) aileleriyle yakından çalışmış olan nörolog Prof. Hakan Gürvit anlatıyor.  

Istakozlar nasıl canlılardır? 'Diğer Zihinler Sorunu' ile ilgileri ne? Bilinçleri var mı, acı hissederler mi? 18. yüzyıl ABD hapishanelerinde sürekli ıstakoz verildiği için mahkumların isyan çıkarttığı doğru mu? 

'Kardeş katli' olmanız gerekse, yine de hükümdar olmayı seçer miydiniz? 'Aile içi rekabet' Avrupa'da ve Osmanlı'da nasıl görülmüş? Ahlaki açmaz serisi sürüyor - tarihçi I. C. Schick ve sosyolog N. İsvan ile konuşuyoruz. 

'Ahlaki açmaz' nedir? Hayatta hangi durumlar bizim ikilemlerle karşı karşıya bırakır? Felsefe külliyatından bilime (örneğin tramvay deneyinde karşılaştığımız türden) açmazları nasıl ele almalı? 

Alzheimer hastalığında genetik çalışmalar ne diyor? Hastalığı sonradan tedavi etmek yerine engelleyici önlemler almak niçin önemli? Doç. Dr. Çağhan Kızıl geçen ay yaptıkları önemli buluşu anlatıyor. 

'Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli' nedir, yeni müfredat ile ne yapılmak isteniyor? Bu model Türkiye'de eğitimi ileriye götürür mü? Konuğumuz ERG Eğitim Reformu Girişimi'nden politika analisti Ekin Gamze Gencer anlatıyor.  

 Açık Radyo'da bu haftadan itibaren Güven Güzeldere, Prof. Hakan Gürvit ve Mesut Varlık ile birlikte yeni bir program başlıyor: "Beyinden Bilince - Aklı Başında Konuşmalar." Açık Bilinç'te üç programcı ile birlikte 
yeni programın tanıtımına kulak veriyoruz.  

Çocukları bilime yönlendirmek niçin önemli? Bilim, koku hakkında ne söylüyor? 'Çocuk İstanbul' katılımcıları 
Atlas Yazıcı ve Derin Deniz Kalmış, uzman pedagog Sibel Çetingöz ve genetikçi biyolog Prof. Uygar Tazebay ile koku algısı üzerine konuşuyoruz.  

Önceki hafta aramızdan ayrılan primatolog Frans de Waal kimdi? Şempanzelerde duygular ve siyasi ilişkiler konusundaki düşünceleri niçin tartışma yarattı? Primatolojiye getirdiği yenilikler neler?  

Nöroçeşitlilik nedir? Psikiyatri niçin nöroçeşitlilik ile ilgilenir? Nöroçeşitlilik kavramı ne sebeple doğdu, bu konuya nasıl yaklaşmak gerekir? Psikiyatrist Prof. Yankı Yazgan ile konuşuyoruz.  

Türkiye'de kadın hareketi nasıl doğdu, hangi yollardan geçti, ne gibi zorluklarla mücadele etti, bugünkü durum ne? 8 Mart Dünya Kadınlar Günü'ne atıfla yazar ve aktivist Ceylan Orhun anlatıyor.  

Darwin'in 1859'da yayımladığı Türlerin Kökeni'nden bu yana geçen 165 yılda evrim kuramında neler değişti? Evrimsel yaklaşımın bugün biyolojideki yeri ne? Evrim kuramı serisinin son bölümünde, biyolog ve kuşbilimci Prof. Utku Perktaş anlatıyor.  

Evrim kuramı ülkemiz müfredatında nasıl bir yere sahip? Biyoloji, evrim kuramı olmadan eksik kalıyor. Peki evrimsel biyolojiyi kim nereden öğrenebilir? Prof. Mehmet Somel ve Merve İnci Şahin anlatıyor. 

 İnsanlar hangi aşamalardan geçerek evrimleşti? Çocukluk ve yaşlılık dönemleri evrimsel açıdan nasıl incelenebilir? Evrim kuramının 'Fiziksel Antropoloji'ye katkısını Prof. İzzet Duyar anlatıyor.  

Primatoloji nedir, primatlar kimlerdir? Primatolojinin evrim kuramı açısından önemi nedir? Primatları tehdit eden unsurlar neler, bizler bu konuda ne yapabiliriz? Tüm bunları konuğumuz müzisyen ve primatolog Aslıhan Niksarlı ile konuşuyoruz. 

'Evrimci/genetik algoritmalar' nedir? Hesaplama bilimleri evrim kuramına nasıl katkıda bulunur? Bilgisayar simülasyonlarının biyolojideki rolü. Evrim Ağacı sitesinin baş editörü Çağrı Mert Bakırcı anlatıyor.  

'Sosyal Darwinizm' nedir? Darwin bir sosyal Darwinci miydi? Irkçılık, evrim kuramından mı kaynaklandı? Sosyal Darwincilikle Sosyobiyoloji arasındaki ilişki nedir?

Konuğumuz bilim tarihçisi ve felsefecisi Prof. Cem Kamözüt anlatıyor. 

'Radyokarbon tarihlemesi' nedir? Canlı veya cansız herhangi bir nesnenin kaç yaşında olduğu nasıl belirlenir? Bulgular güvenilir mi? Yerbilimleri evrimci biyolojiyi nasıl destekledi? İstanbul Teknik Üniversitesi'nden Prof. Nüzhet Dalfes anlatıyor.  

Evrim kuramına dair en kritik sorular neler? Ara formlar nedir, var mıdır? Evrim karşıtı biyologlar olabilir mi? Evrim kuramı nasıl öğretilmeli? Biyolog Prof. Ergi Deniz Özsoy anlatıyor. 

Parazitler ve virüsler gibi küçük canlıların evrimi, insan evrimiyle nasıl bağlantılı? Pandemi ve Covid aşılarının bulunması sürecinde evrim kuramı ne rol oynadı? Prof. Erol Eroğlu anlatıyor.  

2024'e girerken en çok hangi 'yeni yıl kararları' öne çıkmış? Daha önceki yıllara göre bir fark var mı? Bu kararlar ortalama kaç ay sürüyor, nüfusun yüzde kaçı bütün yıl kararlarını uyguluyor? Yılbaşına özel olarak bu konu hakkında konuşuyoruz.  

Evrim kuramının yaratıcısı olarak bilinen Charles Darwin nerede yaşadı, nasıl bir hayat sürdü? Darwin'in 19. yüzyıl evinden ve yaşamından neler öğrenebiliriz? Antroposen Sohbetler programını hazırlayıp sunan Hacettepe Üniversitesi'nden biyolog Prof. Utku Perktaş anlatıyor. 

'Maymun'dan mı geliyoruz? Ara formlar nerede? Evrimciler Tanrı inancını yadsıyorlar mı? Dr. Kahraman İpekdal anlatıyor.  

Evrim kuramı hakkında en temel 'doğru sanılan yanlışlar' neler? Biyolojiden teolojiye uzanan geniş yelpazede, evrim kuramı en çok nelerle suçlanıyor, niçin? Hacettepe Üniversitesi'nden evrimci biyolog Dr. Kahraman İpekdal ile konuşuyoruz.  

Ülkemizde evrim kuramı tartışmaları ne durumda? Doğru sanılan temel yanlışlar neler? 'Ara form' nedir, insanların ara formu var mı? Darwin, sosyal Darwinci miydi? 

Geçmişte insanlar daha iyi, nazik, yardımcıydı ama son yıllarda genç kuşak bu değerleri kaybediyor diye düşünüyor musunuz? Ahlaki bir çöküş mü var? En önemlisi, değişen dünya mı, yoksa sizin dünya görüşünüz mü? Bu soruya nasıl cevap verebiliriz?

Göç çalışmaları son onyıllarda nasıl değişti? Türkiye, dünyanın çok göç alan/veren ülkelerine oranla nerede? Göçler ülkenin demografisini nasıl değiştirebilir? Koç Üniversitesi'nden Prof. Ahmet İçduygu anlatıyor.

Doğum turizmi nedir, ülkemizde ne kadar yaygın? Türkiye'de kimler ABD pasaportu almaya çalışıyor, niçin? ABD pasaportu sahibi olmak, Türkiye'de ne anlama geliyor? Prof. Özlem Altan-Olcay, meslektaşı Prof. Evren Balta ile yazdıkları kitapları hakkında konuşuyorlar.

Osmanlı İmparatorluğu'nun kuruluşunda ve sonra da çöküşünde rol oynayan göçler ne şekilde farklıydı? İbn Haldun'dan Ziya Gökalp'e sosyologların aşiretler üzerine düşünceleri. Göç hareketleri Türkiye'nin geleceğini nasıl şekillendirecek? Prof. Reşat Kasaba anlatıyor. 

Özgür irade nedir? Felsefe ve Nörobilim ne diyor? Özgür irade ile bu konudaki inanç arasında ne fark var? Özgür irademiz var derken olmadığına karar versek, hayatımızı nasıl değiştirirdik? 

Doğada çeşitlilik niye var? Adaptasyon ile eksaptasyon arasındaki fark ne? İnsan türünün evriminde ön-adaptasyon ve amilaz geninin önemi. Biyolojinin geleceği parlak mı? Biyolog/antropolog Prof. Ömer Gökçümen anlatıyor. 

30 bin+ yıl öncesinin mağara resimleri, sanatın doğuşu hakkında ne söylüyor? Bunlar tesadüfi karalamalar mı, kutsal bir anlamları mı var? Arkeoloji ve nörobilim birbirini aydınlatabilir mi? 

'Bilinç savaşları'nda son durum ne? Bir grup bilim insanı bir bilinç kuramını niçin sahte bilim olarak niteliyor? Bilimde tezler hangi kıstaslara göre değerlendiriliyor? 

Bilimde sahteciliğin nedenleri ne kadar kültürel? Nerede ne kadar cezalandırılıyor, ne zaman üstü kapatılıyor? Sahtecilik türlerindeki farklar. İstenmeyen veriyi çöpe atmak, sahtecilik mi? 

Bilim etiği nasıl sağlanır? Bilim tarihinde hangi sahtekarlıklar öne çıkıyor? Kültürel kodlarla bir ilgisi var mı? Prof. Selim Badur ve Doç. Fatih Artvinli ile konuşuyoruz. 

Bilim tarihinin en ilginç tuhaflıkları ve sahtecilikleri neler? Bilimde yapılan sahtekarlıklar ne derecede yaygın, niçin? İntihal ve sahteciliğin önüne nasıl geçilebilir? Konuğumuz Prof. Selim Badur örneklerle anlatıyor. 

"Pan-psişizm" görüşü Felsefe'de nasıl savunulabilir? Mikro / Kozmik psişizm ayrımı nedir? Materyalizm ile Dualizm dışında bilince dair alternatif bir açıklama sunuyor mu? Bilkent Universitesi'nden felsefeci Dr. Tufan Kıymaz ile konuşuyoruz. 

"Animizm" nedir, "Pan-psişizm" ile aynı kavram mıdır? Animizmin ekoloji hareketindeki yeri; savunulacak ve karşı çıkılacak yönleri. Biraz da hayvanlarda bilinç ve "estetik tercih"...

Hayvanların estetik renk tercihleri var mı? Bunu nasıl anlayabiliriz? Bilinç için, hatta özgür bir yaşam için metabolizma (sıcakkanlı olmak) niçin önemli? Köpeklerde akıl konusunda ne biliyoruz? Nicholas Humhrey'in yeni kitabı  "Sentience: The Invention of Consciousness"den ilginç sorulara devam...

İstanbul'un yüz yüze olduğu deprem riski ne büyüklükte, şehir ne durumda? 1999'dan bu yana neler yapıldı, yapılması gereken neler yapılmadı? Konuğumuz Prof. Okan Tüysüz anlatıyor. 

'Sentience' nedir, hangi canlılarda vardır? Nasıl bilebiliriz? Ağaçlar veya bitkiler birbirleriyle haberleşiyorlar mı, bu onların bilinci olduğunu gösterir mi?  "Bilincin İcadı" başlıklı yeni bir kitaptan söz ediyoruz.

Uykuda mesajlaşma (sleep texting) nedir? Gençler arasında ne kadar yaygın? 'Uyku borcu' neyin işareti, nelere sebep olur? Yeni dijital teknolojilerin uyku kalitemiz üzerindeki etkileri üzerine konuşuyoruz. 

D.Chalmers ve C.Koch hangi konuda bahse girmişlerdi, 25 yıl sonra bahis nasıl sonuçlandı? Bilinç konusunun karmaşık ve tartışmalı yönleri.

"Anti-Psikiyatri" hareketi nedir? Niçin ve nasıl ortaya çıktı, haklı ve haksız yönleri neler, bugün ne durumda? "Akıl hastalıkları" biyolojinin mi psikolojinin mi alanında? Psikiyatrist Dr. Burçin Çolak anlatıyor. 

Psikiyatrik rahatsızlıklar biyolojik bir hastalık olarak mı yoksa yalnızca psikolojik bir durum olarak mı görülmeli? "Anti-Psikiyatri" hareketi ne kadar haklı? Stanford Üniversitesi'nin ilginç şahsiyetlerinden Joe Euclid'in hikayesi. 

Bilim, açıklanamayan psikolojik deneyimler hakkında ne söylüyor? Bazı deneyimler niçin unutulmaz derecede gerçekçi olurlar? Deneyimin çarpıcılığıyla doğruluğu arasında bir bağ var mı?  

"Unabomber" diye bilinen ve postayla gönderdiği bombalarla üç kişinin ölümüne neden olan dahi matematikçi Ted Kaczynski kimdi, nasıl öldü? Teknoloji karşıtı manifestosu neler söylüyordu?

Konuğumuz Gökçer Tahincioğlu ile seçim sonuçlarını genel bir değerlendirme ile ele alıyoruz. 

Siyaset psikolojisi, bu seçimler hakkında ne söylüyor?

Cumhurbaşkanı seçimlerinin ilk tur sonucu, ikinci tur sonucunu şimdiden belirledi mi?

Ulaş Başar Gezgin'den "umutsuz seçmene mektup."

Son seçim sonuçları Türkiye için ne gösteriyor? Kimler kazandı, kimler kaybetti? Asıl istediğimiz ne? Cumhuriyet mi, Demokrasi mi, ikisi birden mi? Prof. Ersin Kalaycıoğlu'yla konuşuyoruz.

Temiz Hava niçin bir ayrıcalık değil herkes için bir haktır? Temiz havanın yokluğundan beynimiz nasıl etkilenir. Nöroloji uzmanı Prof. Demet Özbabalık Adapınar ve Doç. Semih Ayta anlatıyor. 

Tarih nedir, tarihçi kime denir? Tarih ile geçmiş aynı şey mi? Popüler tarih, sansasyonel tarih, "arka oda koleksiyonculuğu", akademik tarih... Tarihçi Prof. Hakan Erdem ile konuşacağız.

Hafıza nedir, geçmişi hatırlamak nasıl mümkün oluyor? Kısa ve uzun dönem hafızanın farkı ne? Hatırlarken geçmişi olduğu gibi mi yansıtıyoruz? 'Sahte hatıra' nedir, nasıl oluşur, ayırt edilebilir mi? Prof. Sami Gülgöz anlatacak.

Beyinle kalp ve damarlar arasındaki ilişki niçin çok önemli? Damar bozuklukları kaynaklı en temel beyin arızaları neler? Alanın kurucularından, Harvard Tıp Fakültesi'nden Dr. Edip Gürol anlatacak.

Prof. Burçin Ünlü ile kuantum serisinin devamı sayılabilecek bu haftaki programda, kuantum fiziği tabanlı uygulama alanlarından, özellikle kendi çalıştığı tıp uygulamalarından söz ediyoruz.

Bilimde yeni bir buluş nasıl kabul görür? Eskiden de böyle miydi? Tartışmalı durumlarda ne olur? Bilimin (ve sanatın) sınırlarına ulaştık mı? Bu tartışma niçin zaman zaman gündeme gelir?

19. yüzyılda çok rağbet gören 'Frenoloji' nedir, nasıl ortaya çıktı, sonra niye gözden düştü? Kafatasçılıktan nasıl farklı? Bir kişinin Türk olup olmadığı, kafatası biçiminden anlaşılabilir mi?

Muhafazakarlarla liberallerin beyinleri farklı mı çalışıyor? Beyin faaliyetlerine bakarak bir insanın siyasi görüşü anlaşılabilir mi? Bunun ne önemi olabilir? Başka hangi soruları sormalıyız? 

Nükleer Tıp nedir? Hangi alanlarda kullanılır? Moleküler Görüntüleme'nin avantajları neler? Radyolojiden farkı ne? Nükleer Tıp alanının ülkemizdeki öncülerinden 
Prof. Meliha Korkmaz anlatacak. 

Sosyolog Kumru Toktamış'la 8 Mart Dünya Kadınlar Günü'nü konuşuyoruz. 

Nörobiyolog Ali Ertürk ile nörodejeneratif hastalıklar üzerine konuşuyoruz. 

"Kader planı" ne demek olabilir? Depremlerin getirdiği ölümler kaçınılmaz mıydı? Bu inancı savunanlar, inançlarına uygun davranıyorlar mı? Teizm, Deizm, Agnostisizm çerçevesinde kadercilik.

Psikiyatrist İlker Küçükparlak ile travma sonrası stres bozukluğu konuşuyoruz. 

Açık Bilinç'te yeni bir seriye başlıyoruz: Felsefe Dünyasından Portreler. Serinin ilk bölümünde konuğumuz Dr. Chryssi Sidiropoulou ile Platon'u konuşuyoruz: Platon kimdir, nasıl bir dönemde yaşadı, neler yaptı, hangi alanlarda düşünce üretti?

Serimizin ikinci programında, Matematiğin Peşinde oluşumunun kurucuları Can Ozan Oğuz ve Utku Aytaç ile, matematiğin önemi ve eğitimi üzerine konuşuyoruz.

Matematik serimizin ilk programında, bu özel bilim alanının doğası, diğer temel bilimlerden farkı ve önemi hakkında konuşacağız. Konuğumuz Prof. Ali Nesin.

Koç Üniversitesi Psikoloji Bölümü öğretim üyesi ve Çocuk ve Aile Çalışmaları Laboratuarı direktörü Prof. Ayşe Bilge Selçuk ile, yeni kitabı üzerinden, çocuk gelişimi, sosyal sorumluluk, ahlak ve hayata dair bir sohbet.

Açık Bilinç’te, Genç İşşizler Platformu kurucusu iktisatçı Dr. Murat Kubilay ile ülkemizin kanayan yarası genç işsizliğini konuştuk.

Köpeklerin, kurtlarla aynı genetik soydan geldikleri neredeyse kesin olarak kabul ediliyor. Peki ama kurtlarla köpekleri ayrıştıran bu evrim süreci ne zaman oluşmuş? Dünya üzerindeki ilk köpekler hangi zaman diliminde var olmuş? 

Açık Bilinç'te Güven Güzeldere 2019 yılında bilim ve teknolojideki gelişmelerin kısa bir değerlendirmesini yaptı.

Bilgisayar bilimci, teknoloji uzmanı ve girişimci Alper Yeğin ile Türkiye'de ve dünyada nesnelerin internetinin (IoT'nin) bugününü ve yarınını konuştuk.

Bu makinalar, kendine has ilkeleri olan atom-altı parçacıklar dünyası ile, elle tutulur gözle görülür nesneler (bilgisayarlar) dünyası arasında teknolojik bir köprü kurulabileceğinin etkileyici bir örneği. Prof. Cem Say program konuğumuz.

Açık Bilinç’te, Boğaziçi Üniversitesi’nden Prof. Erkcan Özcan kuantum mekaniğinin ilkelerini herkesin anlayabileceği bir biçimde anlatıyor.

Siyanürlü altın arama projeleri ile direnişler, "Mülksüzleştirme Ağları" ve kamusal veriye ulaşım yolları: Gazeteci Elif İnce'yle söyleşi. Açık Bilinç’te gazeteci Elif İnce’yle kâr amacıyla doğa katliamı yapan büyük şirketli projelere karşı, yurttaş hak ve sorumluluklarını konuştuk.

Alzheimer, intihar, ötanazi üçgeninde Sandra ve eşi Daryl Bem'e dair gerçek bir hayat hikayesi: Aklı yavaş yavaş yok olurken yaşamının son mücadelesini veren psikoloji profesörü.

Prof.Dr. Hakan Gürvit ile Alzheimer araştırmalarındaki mevcut durum ve son gelişmeleri konuştuk.

İntihar düşüncesi ve eyleminin ardındaki psikolojik ve sosyolojik nedenler. "Werther etkisi", istatistikler, toplumsal çözülme ve anomi.

Sekizinci yılımızda sıranın en başında, Prof. Hakan Gürvit ile son Alzheimer araştırmaları, Prof. Erkcan Özcan ile kuantum kuramı, Prof. Cem Say ile kuantum bilgisayarları, ve gazeteci Elif İnce ile "Mülksüzleştirme Ağları" programları yer alıyor.

'Kamusla Güreş' programının yapımcıları Didem Gürzap ve Kerem Doğan ile Felsefenin en temel sorunlarından Zihin-Beden ilişkisine dair sözcüklerin kökenleri ve kavramlar arasındaki ilişkiler konuşuldu.

'Küçük Düşünürler Topluluğu'ndan felsefeci ve eğitmen Dr. Özge Özdemir ve iki öğrencisi Saba Koca ve Tuna Çakır ile konuştuk.

Konuklarımız Zafer Kıraç, Beril Sönmez, Övgü Gökçe, ve Asena Günal’ın anlatımlarıyla Türkiye'de gönüllülük esasıyla yapılan sosyal politika faaliyetlerinden etkileyici bir seçki sunduk.

Sosyal politikalar nedir, ne zaman ve niçin ortaya çıkmıştır? Açık Bilinç’te Prof. Ayşe Buğra ile adil toplum anlayışlarındaki farkları, sosyal politikaların işlevini ve sivil toplum kuruluşlarının rollerini konuşuyoruz.

Bitkiler çevrelerini algılayabiliyorlar mı, hissetme, acı çekme kapasiteleri var mı? Şaşırtıcı bitki davranışları, bir sinir sistemi olmadan, nasıl mümkün? Açık Bilinç’te, Dr. Bikem Akten’le Sinir Sistemleri serisinin 2. programını yapıyoruz.

Sinir sistemi nedir, ne işe yarar? İnsanlar ve hayvanlarda sinir sistemlerinin farklılıkları neler? Bitkilerin sinir sistemleri var mı; sinir sistemleri yoksa bitki davranışlarını nasıl açıklayabiliriz? Açık Bilinç’te biyolog ve nörobilimci Dr. Bikem Akten ile konuştuk.

Evde, okulda hangi önlemleri alabiliriz? Açık Bilinç’te, GEA Arama Kurtarma ekibinden Umut Dinçşahin ve Betül Fatma Ergün'den deprem hazırlıklılığı üzerine bilgiler, öneriler.

Programda yaklaşan deprem felaketini görmezden gelmenin psikolojisi üzerine konuşuldu

1999 Marmara depreminden bu yana 20 yılda neler yapıldı; neler yapılabilirdi, yapılmalıydı, ama yapılmadı? Şimdi ne yapılabilir? Açık Bilinç’te, Gürhan Ertür ve Prof. Nuray Aydınoğlu ile, şehircilik, toplum, ve siyasi yönetim açılarından yaklaşmakta olan depremi konuştuk.

17 Ağustos 1999 Marmara depreminin üzerinden 20 yıl geçti. Yeni bir deprem kapımızda.Felaket her geçen gün yaklaşırken deprem konusunda ne biliyoruz? Ne kadar hazırlıklıyız? Prof. Cenk Yaltırak ile Marmara depreminin dününü ve yarınını konuşuyoruz.

Anayasa Mahkemesi'nin, Barış Akademisyenleri davasında verdiği hak ihlali kararı ne anlama geliyor? Açık Bilinç’te, davanın tarihçesini ve bundan sonraki olası seyrini, hukukçu Meriç Eyüboğlu'nun değerlendirmesiyle ele aldık.

Hayvanlarla birbirimizi daha iyi anlamamız mümkün mü? Yeni teknolojiler, insan-hayvan iletişimini geliştirebilir mi? Açık Bilinç’te, geçen hafta MIT'de yapılan 'Türler Arası İletişim' çalıştayından notlar…

Adam karalama, ispat yükümlülüğü, çoğunluğa başvurma gibi yanlış akıl yürütmeleri nedir? Mantık azabı çekmeyin, hattı müdafaanızı belirleyin! Dr. Tevfik Uyar ile, yeni kitabı 'Safsatalar'ı konuştuk.

Küresel ilaç endüstrisi, bilim, patent yasaları ve küresel kapitalizm. 'Biyokapital' ve 'Pharmocracy' (İlaç hükümdarlığı) kitaplarının yazarı, Chicago Üniversitesi'nden Prof. Kaushik Sunder Rajan ile konuşuyoruz.

Konuklarımız Prof. Hacer Ansal ve Dr. Duygu Kaşdoğan ile konuştuk: Bilim, teknoloji ve toplum birbirlerini nasıl etkiler? Akademisyen, aktivist ve sanatçılar için ortak çalışma alanı olan IstanbuLab nedir?

Seçimde fark niye bu kadar büyüdü? Sonuçlar ne gösteriyor? Bugün neredeyiz, yarın nerede olabiliriz?  Açık Bilinç’te, tekrarlanan İstanbul BB seçiminin ardından Prof. Ersin Kalaycıoğlu ile bir değerlendirme.

İstanbul hikayelerini, tekrarlanacak İstanbul Büyükşehir Belediyesi seçimi öncesinde, Açık Radyo’nun tanıdık seslerinden Pınar Erkan ile konuşuyoruz.

Klinik Psikoloji ve Psikiyatri -- dost komşular mı, düşman kardeşler mi? Farkları ne? Hangi durumda hangi uzmana başvurmalı? Açık Bilinç’te Psikiyatr Dr. İlker Küçükparlak ile Psikoloji / Psikiyatri ayrımını konuştuk.

Bu haftanın konusu kediler ve kediler üzerinden, geçen haftaki tartışmaya devam ederek, parazitler.

Bu hafta konumuz, parazitler. Başka canlılara musallat olan, onların sırtından geçinen, bir türlü kurtulunamayan organizmalar. 

YSK'nın İstanbul kararını Anayasa hukukçusu Dr. Murat Sevinç'le konuştuk.

YSK'nın İstanbul kararı arifesinde/ertesinde analitik bir değerlendirme denemesi.

Bekleyenlerin halet-i ruhiyesi, bekletenlerin stratejisi.

Şempanzeler, sayı saymayı becerebiliyor mu? Atlar, papağanlar, ve maymunların aritmetikle imtihanı. Adalet bunun neresinde? 

Programda gazeteci-yazar Kemal Can ile Türkiye'nin seçim sonrası ufku konuşuldu.

Boğaziçi Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Bölümü’nde öğretim üyesi ve üniversitenin Avrupa Çalışmaları Merkezi’nin direktörü olan Prof. Hakan Yılmaz, Türkiye'de sağ-sol tutumların benzerlik ve farklılıklarını belgeleyen kapsamlı araştırmalarını aktardı.

Ülkemizde son yıllarda seçimler, neredeyse kesintisiz bir seçim hali sürekliliği arz edecek kadar yüksek sıklıkta gerçekleşti. Bu ay sonunda sandık başına hangi duygularla gidiyor olacağız? 

Restorasyon ekolojisi, belli bir bölgede bitkiler ve hayvanlar arasındaki bozulan dengenin yeniden sağlanması için, bazen doğal deneylere başvuruyor.

Dünya Kadınlar Günü haftasında, Açık Bilinç’te konumuz 'insanı yeniden tanımlayan kadın' Dr. Jane Goodall.

Araştırmacı gazeteci Tunca Öğreten ile Türkiye'de yükselen parayla tez yazdırma sektörünü konuştuk.

Açık Bilinç’te, beyin bilimleriyle Yapay Zeka araştırmalarının birlikte geliştirdiği yeni teknolojileri konu ediyoruz.

'Bilimin Karanlık Yüzü' serisinin son programında: Akademinin siyasi güçle ilişkisi ve bilim etiğine dair sorular.

Bilimin güç ve parayla ilişkisinde karanlık yönleri konuşmaya devam ediyoruz.

Nobel ödüllü biyolog James Watson'ın ünvanları niye geri alındı? Irkçılığın bilimsel temeli var mı? Öjenik uygulamaları ve 'ölüm meleği' olarak bilinen Nazi doktoru Josef Mengele'nin korkunç deneyleri.

Psikoloji ve beyin bilimlerinde mizah. Beyin, mizahi durumlara nasıl cevap veriyor? Bir "baş etme stratejisi" olarak mizah. Hayvanlar güler mi? Komiklik algısı yalnızca insanlara mı özgü? 

Belirsizlik karşısında diğer canlılarla ortak tepkimiz: Stres. Stres ve korkunun fizyolojisi ve toplumsal psikoloji üzerindeki etkisi.

Mutlu muyuz, ne kadar mutlu veya mutsuzuz? Mutluluk nedir, bir anahtarı var mıdır, nasıl ölçülebilir? Harvard Tıp Fakültesi'nin 80 yıldır sürdürdüğü mutluluk araştırması bu konuda ne diyor?

Açık Bilinç’te konumuz: İlahiyat'tan Felsefe'ye ve Bilim'e uzanan bir yelpazede ”olası dünyalar kuramı", yeni teknolojiler ve farklı dünyalara dair gelecek tasavvurları.

'Stockholm Sendromu'nda bilişsel uyumsuzluk içeren ve ancak bir tür kendini kandırmacayla sürdürülebilen bir yanılsama söz konusu.

"Yaratılış itibarıyla kadınlar erkeklerle aynı terazide tartılamaz" görüşü, olsa olsa bir tür düşünce mahkumluğunun ürünü.

Açık Bilinç’te, duyular üzerinden biraz felsefe, biraz bilişsel psikoloji, biraz da bilim tarihi var.

Gastronomist şef Mehmet Gürs ile lezzetin antropolojisini konuştuk.

Siyaset bilimci ve çay uzmanı Eylül Görmüş ile Koku ve Tat Algısı serisine devam ederek, ülkemizin en sevilen içeceği çay üzerine konuştuk.

Konuğumuz Eda Öztürk'le sosyoloji açısından kokuyu ele aldık

Dr. Aytuğ Altundağ ile koku duyusunun nasıl ölçülebildiğinden, koku ve tat bozukluklarından, nedenlerinden ve tedavi yöntemlerinden söz ettik.

Boğaziçi Üniversitesi’den bilgisayar bilimci Prof. Cem Say ile, bu ay içinde yayımlanan yeni kitabı "50 Soruda Yapay Zeka"yı konuştuk.

Bu iki bilim dalında yapılan iki deneyden bahsettik.

"Evrimde Devrim" diye nitelenen ve 2018 Kimya Nobel ödülüne layık görülen araştırmalardan konuştuk.

Vedat Ozan’la "kokudan gelen ve kokuya giden şeyleri" konuşmaya devam ediyoruz. Biyolojik olarak itici/çekici kokulardan söz edebilir miyiz? Kötü koku hastalıkların nedeni mi, sonucu mu? İlk parfümler nasıl ortaya çıktı? Peki, parfümün Mesih'le ne ilgisi var?

"Bilimde, Felsefede ve Sanatta Koku ve Tat Algısı" serisine devam ediyoruz. Canlılarda farklı koku algısı eşiklerinin olması ne demek? Vücut kokusu bir tür ‘biyokimlik belgesi’ olarak görülebilir mi? Kokular yoluyla hastalık teşhisi yapılabilir mi? Kokunun tarihsel ve kültürel kodları neler? Yazar, koku uzmanı, parfümör, ve Açık Radyo programcısı Vedat Ozan ile konuşuyoruz.

Açık Bilinç’te, Prof. Hakan Gürvit ile koku ve tat algısının nörobilimini konuştuk.

Programda “Bilimde, Felsefede, ve Sanatta Koku ve Tat Algısı” serisine, duyular dünyasının ilginç sorularıyla başlandı: • Dokunma ve işitmeyle görmek nasıl mümkün? • Yeni bir "manyetik duyu”ya sahip olabilir miyiz? • ”Yapay burun"lu robotlar mümkün mü?

Nörobiyolog Doç. Dr. Çağhan Kızıl ile, Alzheimer hastalığı üzerine beyindeki sinir kök hücrelerini kullanarak yaptıkları yeni araştırmalardan ve tedaviye yönelik heyecan verici gelişmelerden söz ediyoruz.

Ay'da keşfedilen su kütleleri. 50 bin yıl öncesinden insansı bir melez kız çocuğu. Kardiyovasküler hastalıklarda Omega-3 tartışması. İnsan-Robot iletişiminde yeni bir aşama.

NöroBlog sitesi kurucularından Dr. Onur Arpat ve Dr. Taner Yılmaz ile şu soruyu alıyoruz: Gerçekten 5 duyumuz mu var? Görme, duyma, dokunma, koklama, tatma - hepsi bu mu?

İnsanları tarikat ve cemaatlere çeken, taraftarı ve müridi yapan, nedir? Dünyada ve Türkiye'de tarikatların ortak noktaları ve cemaat mensubiyetinin zihinsel iç dinamikleri üzerine konuştuk.

Düşüncemizi dil yoluyla ifade ediyoruz. Ama hangi dili kullandığımız, kavramlarımızı, algımızı, düşünce yapımızı belirliyor mu? Örneğin, ana dilimiz Türkçe değil Almanca olsaydı, farklı bir zihin yapımız olur muydu? Özyeğin Üniversitesi’nden Dr. Ercenur Ünal ile dil-düşünce ilişkisini ele aldık.  

Kara deliklerden iklim değişikliğine, parçacık hızlandırıcılardan tıp fiziğine kadar her konuyu anlayabileceğimiz şekilde aktarmak üzere Boğaziçi Üniversitesi Fizik Dörtlüsü’nü ağırladık. 

Açık Bilinç’te, hayal kırıklığı, ümitsizlik, ve yılgınlık üzerine konuştuk. Bu halet-i ruhiyeyi, felsefe tarihinde iç-dış dünya algısı, ve çağdaş psikoloji ve nörobilimde iyimserlik-kötümserlik ekseni üzerinden ele alıp, iç dünyamızdan yansımalar üzerine bir çözümleme yapmaya çalıştık.

Koç Üniversitesi'nden siyaset bilimci Prof. Dr. Murat Somer ile, Türkiye siyasi tarihi ışığında, seçimler sonrası bir değerlendirme yaptık: Neredeyiz, nereye gidiyoruz?

Türkiye tarihinin en önemli seçimlerinden birinin arifesinde, son dönemin siyasi göstergelerine göz atmaya ve genel bir seçim değerlendirmesi yapmaya çalıştık.

Sosyolog Sevinç Doğan'la siyasette taban mobilizasyonu, mahalle düzeyinde örgütlenme, gençler ve kadınların siyasete katılımı ve AKP & CHP seçmen profilleri üzerine konuştuk.

Açık Bilinç’te, "Fikri sabit" seçmen psikolojisini konuştuk. Bilişsel bilimler ışığında, ABD'den Türkiye'ye, siyasi inancın doğası ve seçmen kararlarının altında yatan nedenler. 

Boğaziçi Üniversitesi’nden Prof. Ünal Zenginobuz ile, iktisatta temel kavramlar, faiz-enflasyon-döviz kuru ilişkisi ve Türkiye'nin ekonomik panoraması hakkında konuştuk.

Başkalarının cefasını, kendimiz deneyimlemeden, ne kadar anlayabiliriz? Uluslararası Af Örgütü'nün hipnoz deneyi ışığında, toplumsal ayrışma, anlayış, empati, ve deneyim-idrak ilişkisi hakkında konuştuk.

Açık Bilinç’te konumuz, felsefe tarihi içinde, metafizik bir sorun olarak özgür irade. Her adımı önceden belirlenmiş bir dünyada, ipleri başkasının elinde olan kuklalar mıyız? Özgür irademiz olduğu düşüncesi bir yanılsama mı?

Açık Bilinç'te konumuz geçen hafta kaldığımız yerden devam ederek, nörobilim ve felsefe açısından özgür irade tartışmasıydı. Konuyu, canlılar dünyasında nadir rastlanan zihinsel bir meleke olarak irade; metafizik bir sorun olarak nedensellik, önceden belirlenmişlik, ve insan hayatında özgür iradenin yeri gibi başlıklar altında ele aldık.

Nörobilimcilerle hukukçuları karşı karşıya getiren bir vak'ayı ele alacağız: Beyin arızaları iradeyi nasıl etkiler, cezai sorumluluk nasıl belirlenmeli? 

Geçen hafta başladığımız Nöro-Hukuk tartışmasına devam ediyoruz. Sorularımız şunlar: Nörobilim, Hukuk için neler vaat ediyor? Günümüzdeki cezai sorumluluk anlayışını değiştirmeli mi? Özgür irade, Nöro-Hukuk için merkezi bir kavram mı? Beyin implant'ları ve Nöro-Hukuk'un geleceği.

Beyin Bilimleri ile Hukuk'un kesiştiği, heyecan verici yeni bir alanı konu edeceğiz: Nöro-Hukuk. Nöro-Hukuk nedir, nasıl ortaya çıktı, neler vaat ediyor, dünya hukuk sistemlerini dönüştürebilir mi Türkiye'deki ilk Nöro-Hukuk konferansını düzenleyen MEF Üniversitesi’nden hukukçu Prof. Ozan Erözden'le konuştuk. 

Doç. Dr. Devrim Dumludağ ile davranışçı iktisat bakış açısıyla Çiftlik Bank olayını ve Ponzi Piramidi'nden Saadet Zinciri'ne aldatılmanın psikolojisini konuştuk.

George Monbiot'nun yeni kitabı “Out of the Wreckage” (2017) [Enkazdan Çıkmak] ışığında, 'insan doğası', müşterekler, dayanışma, ve "insanlığımızı diriltecek yeni bir aidiyet siyasetinin ipuçları"nı konuştuk.

Hawking evren anlayışımızı nasıl değiştirdi? Nasıl bir insandı? Hawking'in bilime ve insanlığa katkılarını onu şahsen tanımış olan ve aynı alanda araştırmalar yürüten, Bilim Akademisi kurucu üyesi Prof. Rahmi Güven ile konuştuk.

Çocuklar felsefe öğrenebilir mi, ilgilerini çeker mi, ne işe yarar?

Türkiye Psikiyatri Derneği başkanı Prof. Timuçin Oral ve Maastricht Üniversitesi'nden Dr. Sinan Gülöksüz ile depresyonun türleri, teşhisi ve tedavisi, beyin kimyası hakkında konuştuk. 

Geçen hafta kaldığımız yerden devam ederek, konuğumuz Cemil Türün'le, dijital para, Blockchain ve Bitcoin hakkında konuşmaya devam ettik: Dijital paranın geleceği var mı, kapitalist sistem içinde bir spekülasyon aracına mı dönüşüyor, iklime etkisi nedir? 

Digital para hakkında temel kavramlardan geleceğe dair sorulara kadar pek çok şeyi konuşacağımız iki haftalık bir dizinin ilk bölümünde Cemil Şinasi Türün konuğumuzdu. Bu programı temel sorulara ayırdık: Dijital para ne zaman ve nasıl "yoktan var oldu" ve değer kazandı? Blockchain nedir, merkezi denetimi nasıl kırabilir? Bitcoin bir tür "sanal altın" olarak görülebilir mi, güvenliği var mıdır, madenciliği nasıl yapılır? 

Bilgi Üniversitesi öğretim üyesi Ferda Keskin'le siyaset felsefesi hakkında konuştuk. Neoliberal sistemin açmazlarını, yükselen sağ, milliyetçi muhafazakâr hareketlerle küresel kapitalizmin çelişkilerini ele aldık.

1 Aralık 2017'de kaybettiğimiz, Türkiye kökenli en önemli tarihçi ve eleştiri kuramcılarından olan Prof. Arif Dirlik'i EK Dergi Genel Yayın Yönetmeni Ali Şimşek’le birlikte andık.

Doğumgününden yola çıkarak biraz olasılık kuramı, biraz astroloji, biraz da sosyal psikoloji konuştuk. Doğumgünü paradoksu nedir? Doğumgünümüz kişiliğimizle ilgili bir şey söylüyor mu? Aile içi doğum sıramızın hayatımızda belirleyici rolü var mı?  

Sosyal Psikoloji tarihinin en tartışmalı çalışması sayılan Stanford Hapishane Deneyi, bu çalışmanın öncülleri olan Milgram Deneyi ve Adolf Eichmann Davası çerçevesinde, zulüm ve kötülüğün doğası, suça teşvik eden hiyerarşik güç yapıları ve bireysel sorumluluk konularını ele aldık.

Yeni yıl niyetlerimizi tutabiliyor muyuz?; Dünyada ve Türkiye'de üniversite sıralamalarına bir bakış; "Alternatif Tıp" serisi üzerine dinleyici soru ve yorumları, alternatif tıp alanında sıkça kullanılan “enerji” ve “quantum” kavramları; 2018'deki yeni Açık Bilinç programları.

"Geleneksel, Alternatif ve Tamamlayıcı Tıp" serisinin 6. ve son bölümünde Prof. Dr. Meliha Korkmaz'la Hacamat uygulamaları, tıp tarihinden ilginç vak'alar, alternatif tedavilerde güvenilirlik, etik ve hekim sorumluluğu üzerine konuştuk.

"Geleneksel, Alternatif ve Tamamlayıcı Tıp" serisinin 5. bölümünde Prof. Dr. Meliha Korkmaz ile Tıp tarihi, geleneksel ve alternatif tedaviler, dünyada ve Türkiye'de hekim yaklaşımı ve etik sorular üzerine konuştuk.

"Geleneksel, Alternatif ve Tamamlayıcı Tıp" serisinin 4. bölümünde, Dr. Işıl Arıcan’la homeopati konusunu ele adık. Nedir, nasıl çalıştığına inanılıyor, faydası var mı? Çağdaş bilimsel araştırmalar ve yayımlanmış meta-analizler ışığında bir değerlendirme yapmaya çalıştık.

Biyolojik dünyada yanıltanlar, aldatanlar, ve kendini kandıranlardan konuştuk ve beynimizdeki "sahtekâr yakalama modülü" hipotezinden, algı operasyonları psikolojisine uzanan bir gezinti yaptık.

"Geleneksel, Alternatif ve Tamamlayıcı Tıp" serisinin 3. bölümünde Dr. Işıl Arıcan’ı konuk ettik ve şu soruları ele aldık: Alternatif ve çağdaş tıp arasındaki sınırlar neler, alternatif tedaviler niçin revaçta? 

"Geleneksel, Alternatif ve Tamamlayıcı Tıp" serisinin 2. bölümünde, Helsinki Üniversitesi’nden Dr. Çağrı Yalgın'la beklenti ve inancın fizyolojiye etkisi ve plasebo etkisinin gerçekliği üzerine konuştuk.

Açık Bilinç’te, 6 program boyunca sürecek yeni ve kapsamlı bir seriye başlıyoruz: Bilimsel Veriler Işığında Geleneksel, Alternatif ve Tamamlayıcı Tıp. Bu haftaki giriş programında, "Ana Akım Tıp" ve  "Geleneksel, Alternatif, ve Tamamlayıcı Tıp" kavramları üzerinden genel bir çerçeve çizerek, "plasebo" etkisinin işlevine değindik ve seri boyunca ele alacağımız ana soruları özetledik.

Harvard Üniversitesi’nde çalışan genç bilimcilerimizden Dr. Didem Göz Aytürk'le, 2017 Nobel Tıp ödülü konusu olan gece/gündüz ritmleri çerçevesinde, ışık algısının fizyoloji ve davranış üzerindeki etkileri ve retina dokusu üzerinde yürütülen öncü yeni araştırmaları konuştuk.

Harvard Üniversitesi’nden genç bir bilimcimizi, Dr. Betül Kacar’ı ağırladık. Astrobiyoloji bilimini ve evrende yaşamın başlangıcını konuştuk.