Babel. Rzeczpospolita Multi-Kulti – Radio TOK FM

Dołączamy do cygańskiego taboru i udajemy się w podróż. Z Indii do Anatolii, z Anatolii na Bałkany, a później… oczywiście do Polski. Poznajemy cygańskiego hrabię, cygańskiego króla, mieszczan, a wszyscy oni mniej lub bardziej przynależą do polsko-ukraińskiej historii, o której opowiadamy nadal, nie mając pewności, czy mówi się Cygan, czy Rom. Oni sami też nie mają.

Bohater dzisiejszego odcinka to pruski architekt z Legnicy, prawdopodobnie Słowianin. Ważniejsze dla niego były zasady niż nagrody. Jeśli chodzi o styl to, mówiąc kolokwialnie „nieźle mieszał”, czym doprowadzał krytyków do szału. W tym odcinku odwiedzimy Legnicę, Berlin, Włochy, Hiszpanię, Afrykę i… Kamieniec Ząbkowicki.

W tym odcinku opowiadamy o związkach Śląska Opolskiego z Imperium Osmańskim i Afryką, na przykładzie Żyda. Urodzony w Opolu, wychowany w Nysie, został (na jakiś czas) chrześcijaninem, a później muzułmaninem. Sam często przedstawiał się; "Turek z Nysy". Jego przygodami żyła cała Europa końca XIX w.

W podcaście "Babel. Rzeczpospolita multi-kulti" udowadniamy, jak wiele ludzkich historii w nieoczywisty sposób może się ze sobą przeplatać. Nie przypadkowo odwiedzamy Dolny Śląsk i Opolszczyznę. Ich związek z Afryką i Pacyfikiem jest zaskakujący i jednak mało znany. Ale teraz to się zmieni. Ważna data, którą na początek warto zapamiętać - 1884 rok. W tym odcinku pojawia się święty, który chroni przed powodzią, Prusacy dumni ze słowiańskich korzeni, a także człowiek urodzony w Nowej Rudzie, który dotarł aż do Nowej Gwinei. Posłuchaj. Zapraszają Adam Balcer i Paweł Sulik.

Coraz dalej i dalej...W tym odcinku podcastu "Babel. Rzeczpospolita multi-kulti" jedziemy jeszcze bardziej na Wschód. Docieramy aż do Pekinu! Dowiesz się jak nie udało się nam nawrócić chińskiego cesarza na chrześcijaństwo? Gdzie w Chinach powstało polsko-ukraińskie państwo? Czy też dlaczego pewien dozorca działu wodnego zabił wojewodę? Pojawiają się między innymi takie postaci jak Nikifor Czernichowski i Innocenty Kulczycki - Irkucki. Zapraszają - Adam Balcer i Paweł Sulik.

Jedziemy jeszcze bardziej na Wschód i przekraczamy Ural. A tam? Złota Baba którą ktoś ukradł. Wszystko wskazuje na polski wątek w sprawie. Będzie o początkach podboju Syberii przez Rosję i o polsko-ukraińskim biskupie, który był przez miejscowych zwany "lamą nad lamami". Kto podrasował sobie życiorys? Posłuchaj podcastu "Babel. Rzeczpospolita multi-kulti".

Zmierzamy na wschód, ale nie przekroczymy (na razie) Uralu. Odkrywamy wątki ukraińsko-polskie między Baszkirami, Czuwaszami, Udmurtami i Maryjczykami. Kończymy w mieście caryc – czyli w Szczecinie.

W wakacyjnym trybie lądujemy nad morzem, a dokładnie w Gdańsku. To tam uchodźcy religijni zbijali fortunę na produkcji alkoholu. Tam też na imprezach pojawiali się mężczyźni w skórzanych spodniach. Będzie przepis na wódkę od mennonitów i wizyta w gabinecie osobliwości. W finale opowieści na scenę wkracza mamut.

Dawidowicz, Miłkowski...W tym odcinku "Babla" więcej ciekawych postaci. Ile lat miał jeden z naszych bohaterów kiedy został przywódcą Towarzystwa Młodych Turków? Czy można urodzić się na wsi pod Grodnem i w trakcie kariery zawodowej pacyfikować powstanie w Chinach, a później pracować w skarbówce? Pojawia się też imam, z wykształcenia nauczyciel języka rosyjskiego i najlepszy przyjaciel Józefa Piłsudskiego.

Karierowicz czy patriota? W tym odcinku o fascynującej postaci, Polaka-muzułmanina. Maciej Sulkiewicz. Oficer armii rosyjskiej tłumiący powstanie w Chinach, walczył z Japończykami, służył w Twierdzy Modlin, a na końcu zginął rozstrzelany przez bolszewików.

Polacy tłumili powstania, podbijali odległe gubernie, dotarli nawet do Chin, a kiedy Imperium Rosyjskie upadło zajęli się wcielaniem komunizmu w życie. Dokończymy też historię jednego z najwybitniejszych tureckich pisarzy, który w Turcji nigdy nie był, za to w Warszawie tak. Niestety w nazistowskim mundurze.

W 80 rocznicę deportacji Tatarów Krymskich opowiadamy o imperialistycznym projekcie Rosji w której Krym, tak jak Polska, miał zostać wchłonięty przez rosyjskie, a później radzieckie państwo. Przy okazji pojawi się jeden z najwybitniejszych tureckich pisarzy, najpierw komunistyczny, a później nazistowski żołnierz. Barwna historia jego miłości do Polki jest gotowym materiałem na poruszający film.

Bezlitośnie dekonstruujemy rosyjską kulturę wysoką. Gogol, Czechow, Strawiński...Wbrew propagandzie, najsłynniejsze postacie posiadają korzenie ukraińskie, polskie, tatarskie, a nawet niemieckie. Jak to mówił Czechow: "W dzieciństwie tylko trochę mówiłem po rosyjsku".

W tym odcinku Łódź i niesamowite biografie ludzi sławnych, bogatych i wpływowych. Pojawia się krypta grobowa z dwoma osobnymi wejściami, chrzciny ukryte przed współmałżonkiem i inne niesnaski rodzinne. Dowiesz się też, kto „popisywał się, że jest Polakiem”.

Nie odpływamy za daleko. Będąc nadal w Łodzi przyglądamy się prezydentom i burmistrzom. Tak się składa, że głównie Niemcom, choć nie zabraknie Rosjanina, a w końcu nawet Polaka przerażonego wizją wybierania władz miasta przez mieszkańców. Pojawi się luteranka, która wychodzi za muzułmanina oraz prezydent który Łodzią rządził aż 32 lata! Nie ma w mieście jego pomnika...i lepiej żeby nie było. Na kolejny odcinek podcastu zapraszają Adam Balcer i Paweł Sulik.

Leopold Skulski, Aleksy Rżewski, Maurycy Poznański - to tylko niektóre nazwiska, które pojawiają się w tym odcinku "Babla". Dzisiaj opowiadamy o pierwszych masowych wyborach samorządowych w Kongresówce. Wśród kandydatów... Żydzi, Polacy, Niemcy, Rosjanie, wybór był naprawdę duży. Przenosimy się do „Bagdadu Wschodu”, miasta nie bez przyczyny przypominającego Wenecję, Florencję i Paryż. Spacerujemy ulicami Łodzi sprzed ponad stu lat. Podziwiamy architektoniczne perełki, a przede wszystkim przyglądamy się życiu mieszkańców i ich losom.

Zostać pastorem czy aktorem? Takie dylematy miał bohater dzisiejszego odcinka - Ira Aldridge. Najwybitniejszy czarny aktor szekspirowski w dziejach świata. Był przyjacielem Tarasa Szewczenki, a spoczywa w Łodzi. Czy zabił go zdenerwowany kelner czy zapalenie płuc? W 1 867 roku "Tygodnik Ilustrowny" warszawski donosił - "Kto mógłby się spodziewać, że Otello, Makbet, Shylock umrą w Łodzi".

Odwiedzamy Haiti! Spotykamy Polaków w służbie kolonizatorów. Czytamy pierwszą konstytucję tego kraju gdzie jesteśmy wymieniani obok Niemców - ciekawe z jakiego powodu? Wracamy do Rypina na Kujawach, gdzie urodził się król wyspy La Gonave i słuchamy zespołu Papa Dance, który najpierw nazywał się Papa Doc, tak jak krwawy dyktator Haiti. Z tego odcinka dowiesz się też, co wspólnego ma Matka Boska Częstochowska z afrykańską boginią Ezili Danto.

Film „Kos” zbiera nagrody, a my pokazujemy, że poza przedstawionym tam czarnoskórym przyjacielem Kościuszki, w historii Polski było wielu wyjątkowych Afropolaków. Przy okazji rujnujemy wielkie ideały rewolucji, takie ja wolność, równość i braterstwo, bo na samym końcu okaże się, że wszyscy bili się ze wszystkimi. Niestety.

Kto obejrzał film „Kos” i jest zaskoczony postacią Afroamerykanina u boku Kościuszki, tego dzisiaj to uczucie już nie opuści. Rosyjski imperialistyczny wieszcz, patron I Rzeszy Niemieckiej, a nawet towarzysz broni Jana III Sobieskiego, to osoby z pochodzeniem afrykańskim! O tym w najnowszym odcinku "Babla". Jak zwykle w wydaniu multi - kulti! Daj się zaskoczyć, albo utwierdź się w przekonaniu o swojej wiedzy! Zapraszają Adam Balcer i Paweł Sulik.

Szukając początków tysiącletniej Rosji w Nowogrodzie Rosjanie zapominają o litewsko-polsko-ukraińskich korzeniach tego miasta. W tym odcinku pokazujemy zatem osoby i zjawiska, które dowodzą, że było to miasto kosmopolityczne i w swej istocie antyimperialne. Usłyszysz też o anarchiście, który razem z osmańskim oficerem (Polakiem!) wiezie broń dla powstańców styczniowych. Uwaga! W odcinku pojawiają się (wypikane) wulgaryzmy – spisane w XII wieku na korze brzozowej.

Tym razem "Babel" w wydaniu edukacyjnym. Powodem jest wywiad, którego Władimir Putin udzielił zachodniemu dziennikarzowi, po raz pierwszy od czasu inwazji na Ukrainę. Skoro rosyjski dyktator zaczął od Nowogrodu Wielkiego, to tam najpierw ruszamy, ale okazuje się, że droga wiedzie przez Kijów i Ukrainę. Pojawiają się też polskie wątki. Jaki jest morał?

Węgry pomiędzy Polską, Rusią i Bizancjum, w tle Serbia, Pieczyngowie, Połowcy i Niemcy. Takie "multi- kulti" tylko w tym podcaście! Usłyszysz o świętych, zdradach małżeńskich, spektakularnych ucieczkach, dzieciach z nieprawego łoża, pretendentach heroicznie walczących całe życie o tron i ginących na placach boju albo walczących... w zapasach. Zapraszają Adam Balcer i Paweł Sulik.

Odcinek ociekający złotem, bo tym razem o dynastiach, trzech wyjątkowych, nietuzinkowych rodzinach. Usłyszysz między innymi o matrymonialnym mocarstwie, o tym, jak będąc kronikarzem ukrywać bratobójcze mordy. Upadki z konia, a nawet z tronu, itp, itd. A także sporo o insygniach świętych dla Węgrów. Przypominamy również, że pierwsza książka w Polsce jest autorstwa...kobiety.

W tym odcinku Adam Balcer i Paweł Sulik ruszają niejako pod prąd. Biorą na warsztat multikulturowy trójkąt, "który przy swoich napięciach i problemach był jednak bliski". Usłyszysz o krainach historycznych, granicach, a także sztandarach i herbach. Symbole, które na nich znajdziemy pokazują, że relacje między tymi obszarami były bardzo intensywne. Pojawią się kawka, lew, orzeł i oczywiście mityczny węgierski ptak – Turul. Lew...na Bałkanach i południu Ukrainy?

Czym jest Turan? Jak Polska stała się „Basztą Zachodu”? Dlaczego właśnie u nas odbędzie się walna rozprawa z zachodnią kulturą? I w końcu – kiedy nastąpi zagłada naszej cywilizacji? Na te pytania odpowiada popularny w pewnych kręgach Feliks Koneczny, nad którym pastwimy się w tym odcinku podcastu Babel.

Pierwszy w nowym - 2024 roku odcinek! W nim, Feliks Koneczny, autorytet dla wielu osób z różnych stron sceny politycznej. Dziś pokazujemy, jak szkodliwe, nieuprawnione i czasami po prostu śmieszne poglądy miał ten ceniony przez wielu pisarz. Z podcastu dowiedzieć się też możesz, ile jest w Tobie „Bizantyńca”. Czy zostałeś zatruty/a „kwasem bizantyńskim”, a może cierpisz na "kołobłęd"? Zapraszają Adam Balcer i Paweł Sulik.

Ciąg dalszy opowieści o bizantyjskich wpływach. Ruszamy nad Morze Śródziemne i nie tylko. Usłyszysz o stylu neobizantyjskim i jego spektakularnych przykładach: o Złotej Kaplicy w Poznaniu, oranżerii egipskiej w Końskich, czy liturgicznym grzebieniu z Ostrowa Lednickiego. Pojawia się między innymi postać hrabiego Edwarda Raczyńskiego, zafascynowanego Bizancjum i Osmanami.

Polskie wyobrażenia i wiedza o Bizancjum to połączenie ignorancji z arogancją. Jak, istotną część naszej historii i kultury po prostu zapomnieliśmy? Jak brali w tym procederze udział Krasiński, Słowacki i Mickiewicz? A poza tym, co ma wspólnego Kędzierzyn-Koźle z Bizancjum? Skąd się wziął pejoratywny wydźwięk określenia „bizantyjski”? Czym wstrząśnięty był Jan Długosz i kto dosypywał wapna do mąki?

Czy można być lewicującym arystokratą? Czy Balzak był w Berdyczowie? Czy ateizm wyklucza karierę misjonarską? O tym, między innymi w tym odcinku, który miejscami przypominać będzie serwis plotkarski… ale w wersji de luxe!

Dlaczego Piotr Włoski zbudował cerkiew wołoską? Dlaczego kamienicę Piotra Barbona nazywa się we Lwowie pałacem? Jak doszło do spektakularnego awansu klasowego chłopa pańszczyźnianego z Nowopola nad Pilicą? Bo to, że nadano mu włoskie nazwisko, w tym odcinku nie powinno dziwić. Usłyszysz też o włoskim architekcie, którego budowle podejrzanie często się rozpadały. Żeby było ciekawie, to w opowieściach o włoskich architektach we Lwowie nie zabraknie Szwajcarii.

Gotyku ciąg dalszy...W tym odcinku "Babla" odważne zdzieranie renesansowych tynków z budowli, które okazują się być gotyckie właśnie! Mało tego, przechadzając się po zabytkach dostrzec można elementy sztuki muzułmańskiej, a przecież mowa jest między innymi o synagogach. Skąd to kosmiczne multi-kulti? Kto i ile za to zapłacił? Kim był Paweł zwany Szczęśliwym? Usłyszysz o znanym lwowskim kupcu, mającym wpływy na dworze króla Stefana Batorego i prywatnej synagodze w podwórzu. Pojawia się też odpowiedź na pytanie; kiedy właściwie kończy się ten gotyk? Otóż.. wtedy kiedy chcesz.

W tym odcinku usłyszysz o tym, jak to w czasach Władysława Jagiełły gotyk przenikał się w Polsce ze sztuką bizantyjską. Sprytnie odcisnął się on w przestrzeniach sakralnych przybywając do nas... z południa, a nawet ze wschodu. Efekty są spektakularne! Nie opuszczając Wiślicy - przez moment najmniejszego miasta w Polsce - odwiedzamy więc Syrię, Egipt, Bałkany, Ruś, Litwę i Split oraz Kotor.

Bohaterkę tego odcinka można pokochać albo znienawidzić, ale nie można wobec niej pozostać obojętnym! Jej historia zaczyna się w Hiszpanii, przenosząc potem na Wołyń – i z powrotem. Po drodze jest znajomość z koronowanymi głowami, romanse z perskim księciem i spektakularna kariera estradowa. W wolnych chwilach benedyktyńskie prace archeologiczne. Oto cała Natalena Korolewa! W tym odcinku usłyszysz również o polskim Edisonie z Tarnowa, który wynalazł kamizelkę kuloodporną, o Instytucie Szlachetnie Urodzonych Panien, są też wymienione - Sopot i Gdynia jako miejsce rozrywki znanego sybaryty, nota bene króla. Zapraszają Adam Balcer i Paweł Sulik!

O związkach niedobranych tym razem opowieść snują autorzy podcastu, ale też o olbrzymich nakładach na architekturę krajobrazu i krwawych rozliczeniach z magnaterią. Pojawią się między innymi: zdrajca z Targowicy, którego ciało odarte z odzienia oparto o ścianę kościoła, 75-letni pruski generał ze swoją 16-letnią żoną, czy prastara, nieforemna baba – inspiracja dla wielu pisarzy i poetów.

Odcinek tylko dla dorosłych, zaznaczają z przymrużeniem oka autorzy podcastu. Wspólnie z nimi zajrzysz, w środku nocy do sypialni portiera w jednej z naszych ambasad. Adam Balcer i Paweł Sulik pokazują, jak stręczycielstwo może być trampoliną do sukcesu w polityce. Udowodniają na przykładach, że kiedy kobieta „rozumuje z naturalną logiką nawet kiedy kłamie”, to jej ubóstwo i niskie pochodzenie nie są problemem dla arystokratów.

Niderlandczycy, czy też Holendrzy, byli nie tylko świetnymi malarzami, ale także znakomitymi architektami. O czym usłyszysz w tym odcinku podcastu " Babel. Rzeczpospolita Multi - Kulti". W głównej roli rodzina, która musiała zmierzyć się z olbrzymią tragedią - morderstwem powiązanym z kanibalizmem. O kim mówiono "skrzętny i ostrożny dziad"? Kto mógłby mieć wizytówkę wielkości A4? Czy też, kto i dlaczego sprzedał żonę Stanisławowi Potockiemu? Zapraszają Adam Balcer i Paweł Sulik!

Razem z najsławniejszymi flamandzkimi malarzami podróżujemy do różnych krajów. Zaskakująco często kończymy w Polsce! W tym odcinku usłyszysz o Polaku, który pojechał po pieniądze na wojnę z Osmanami, a wrócił z obrazem Rubensa, który mu zresztą ukradli. Autorzy podcastu rozmawiają także o polskim królu, który incognito odwiedził Niderlandy pod pseudonimem ‘Snopek”, o Habsburgach, czyli opłakanych skutkach braku różnorodności genetycznej. Obok wątków historycznych nie zabraknie tych kryminalnych. Malarze flamandzcy, Habsburgowie, Wazowie, Gdańsk...jak zwykle w "Bablu" ciekawy splot zdarzeń, postaci, miejsc czyli multi - kulti!

Ciąg dalszy opowieści o polsko - ukraińsko - nidrerladzkim trójkącie. Niderlandy kojarzą się z wyjątkowym malarstwem. Dlatego tym razem, w polu uwagi wielki artysta i jego arcydzieło z polskim akcentem. W tej historii nie zabrakło tez wątków orientalnych. Kto jest sportretowany na obrazie Rembrandta? Tatar? Kozak? Polak? Dlaczego sam obraz tak często zmieniał swój tytuł? Skąd się wzięła niderlandzka moda na „pokazywanie Polaków”? Co przez stulecia dopisywano do historii tego dzieła? Śledztwo podcastu "Babel. Rzeczpospolita Multi - Kulti" prowadzi do zaskakujących odpowiedzi.

W tym odcinku autorzy podcastu opowiadają o oligarchach, eksporcie zboża, Ukrainie i Rzeczpospolitej… w XVI wieku. Usłyszysz też o ukraińsko-polskich protagonistach nowożytnej, europejskiej myśli, o bardzo skutecznej reformie edukacji, która zakończyła się wyrugowaniem z Polski tolerancji religijnej, o tym jak łatwo się spolonizować, zrutenizować i zniderlandyzować w ramach jednej rodziny, czy jak Rzeczpospolita prawie została Niderlandami.

To druga odsłona pod hasłem - związki Niderlandów z Rzeczpospolitą. Tym razem autorzy podcastu opowiadają o Niderlandczykach mieszkających u nas, którzy mieli istotny wpływ na historię naszą i ukraińską. Dowiesz się, jak upamiętniano znajomych i przyjaciół 400 lat temu, skoro nie było selfie? Ile dobrego zrobił „zły” Janusz Radziwiłł? Skąd się wzięły lewackie teorie postkolonialne w opisie historii Rzeczpospolitej, skoro jeszcze ich wtedy nie wymyślono? Czy słynną tezę Grocjusza o „prawie poddanych do wystąpienia wobec władzy” zainspirowali Kozacy?

Po wakacjach wraca "Babel. Rzeczpospolita Multi - Kulti" i przenosi nas do XVI i XVII wieku. Autorzy podcastu rozmawiają o wybitnych umysłach epoki, postaciach, które zapisały się w historii ( Georg van der Does, Szymon Szymonowic, Jan Zamoyski, Tomasz Zamoyski), wyjaśniają skąd się wzięły polskie akcenty w Amsterdamie (kamienice z polskimi koronami, czy kamienną płaskorzeźbą polskiego szlachcica w kontuszu, z pasem i w turbanie) a także tureckie symbole na holenderskich okrętach? Jakie europejskie miasto zbudowano na polskim drewnie? Kto został egzarchą patriarchy, a później igumenem i skąd popularność w XVII wieku przewodnika turystycznego po Polsce i … Turcji? Rozpoczynamy serię odcinków pod znakiem Niderlandów!

Naszą podróż w czasie zaczynamy od miast nad Dniestrem i Prutem, ale kończymy w Niemczech. Tym razem dowiesz się co łączy drewnianą synagogę z namiotem. Poznasz też odpowiedzi na wiele kluczowych pytań. Np: czy jest sens palić pisma adwersarzy religijnych? Dlaczego jednym z najbardziej kolorowych miast okazał się Szarogród? Oraz: czy Zyndram z Maszkowic, bohater spod Grunwaldu był… Niemcem?

W tym odcinku spoglądamy na historię (okres międzywojenny i II wojna światowa) przez pryzmat polskich samolotów wojskowych, które z sukcesem podbijały zagraniczne rynki. Wyjaśniamy, jak to się stało, że prawie zastrzeliliśmy greckiego króla? Skąd pod Warszawą pomnik rumuńskiego pilota? Dlaczego arystokraci są lepsi od celebrytów, przynajmniej w promocji zbrojeniówki? Usłyszysz o taranującym Greku, polskim Jamesie Bondzie i jego brawurowej ucieczce kutrem do Szwecji, a także o carze Symeonie II. Posłuchaj!

W tym odcinku nadal bujamy w przestworzach dzięki sukcesom polskiego przemysłu lotniczego. Nasze konstrukcje są w okresie międzywojennym chwalone i pożądane. A nawet kradzione i kopiowane. Od Turcji po Bułgarię. Dokonujemy spektakularnych pokazów i prezentacji, aż w końcu stajemy się pierwszym krajem na świecie, którego wszystkie samoloty wojskowe są z metalu. A później przychodzi rok 1939...

W okresie międzywojennym polski przemysł lotniczy zaczął odnosić spektakularne sukcesy. Największym centrum produkcji samolotów była Biała Podlaska, a także Mielec i Lublin. W tym odcinku usłyszysz o praojcu polskiego lotnictwa wojskowego, który zaczynał od wytwarzania kotłów i o atakach bombowych zrzucanymi z samolotu granatami ręcznymi. Autorzy podcastu wymieniają nazwiska wielkich konstruktorów, pilotów, którzy byli niczym diamenty. Wspominają też sławny lot na oleju rycynowym, czyli wyczyn Bolesława Orlińskiego, przelot Warszawa-Tokio-Warszawa.

W tym odcinku "Babla" heretycy atakują Częstochowę, są też groźni czescy najemnicy, wielbłąd który przechodzi z rąk do rąk i mała wyprawa łupieżcza w przerwie uniwersyteckiego wykładu. Dowiesz się też, jak smutny był los człowieka kompromisu w czasach konfliktów religijnych. Adam Balcer i Paweł Sulik - autorzy podcastu "Babel. Rzeczpospolita Multi - Kulti" zabiorą Cię w niezwykłą podróż w czasie, do przełomu XIV w. i pierwszych dekad wieku XV!

W tej odsłonie podcastu " Babel. Rzeczpospolita Multi-Kulti" odwiedzamy Czechy. Usłyszysz między innymi o tym, jak to Czesi i Rusini prawie zdobyli władzę nad Polską? Dlaczego nie udało się Czechom „wyrąbać” korytarzy do dwóch mórz? O francuskich królach, którzy przysięgali na ewangeliarz, którego nie byli w stanie przeczytać? W tym odcinku również o tym, że są w naszej historii królowie absolutnie niedoceniani.

„Kulturową fasadę rosyjskiego imperium współtworzyli Rusini, a także Polacy”. Oprócz wyjaśnienia tej prowokacyjnej tezy pokazujemy również, jak konwersje religijne stały się standardowym sposobem na karierę i jak polski król pozbył się kamieni nerkowych dzięki Grekowi, który - chociaż urodził jako Żyd - został upgrade’owanym mnichem.

Kto i jak chciał zabić Kazimierza Jagiellończyka? Dlaczego warto kasować stare wiadomości? Odpowiedzi na te pytania zawiera historia rodem z „Dynastii” i „Mody na sukces”. Historia niezwykłej rodziny Bielskich. O niej w podcaście "Babel. Rzeczpospolita Multi-Kulti".

W tym odcinku razem z rodziną Glińskich będziemy często zmieniać strony barykady w konfliktach między Moskwą, Tatarami i Wielkim Księstwem Litewskim. Ta taktyka oczywiście grozi częstymi pobytami w więzieniu oraz w pełni zrozumiałymi podejrzeniami o zdradę. Pojawią się silne i operatywne kobiety, chociaż jedna z nich oskarżona zostanie o wyjmowanie serc z ludzkich zwłok i produkcję łatwopalnej wody. Dowiecie się też, jak w XIV wieku doszło prawie do rozbioru Polski.

Ruszamy w Wielki Step południowej Rosji. Ważny z perspektywy historii Ukrainy i Polski, chociaż wyjątkowo słabo znany. W tym odcinku; polsko-ukraiński projekt państwa astrachańskiego rządzonego przez … Czeszkę. Manipulacje i fake newsy Moskwy. Ceny kawioru (z dzisiaj!) oraz wędrujące morza. I na koniec gorący wzrok Hindusa z Lahore!

W tym chanacie jeszcze nie byliście! Swego czasu wysoko zurbanizowane rejony z prężnym handlem i rolnictwem stają się łakomym kąskiem dla Moskwy. Zaniepokojeni władcy Chanatu Kazańskiego dogadują się ze współwyznawcami z Krymu, licząc na pomoc Polski i Litwy, a nawet córka Nogajów pisze błagalne listy… a my nic! Chanat Kazański wpada w ręce Moskwy. Miałeś "polski chanie" złoty róg! W tym odcinku dowiecie się też, dlaczego Iwan Groźny uważał że Polacy są biblijnymi Filistynami.

Ruszymy w kierunku Indii. Po drodze spotkamy Połowców, Nogajów i Glińskich. Dowiemy się jak Wielka Orda pomogła Polsce, jak udzielaliśmy schronienia muzułmańskim uchodźcom politycznym i jak bogate było życie nocne w Kijowie w XV wieku. Przy okazji – jak poprawnie określić obywatela państwa, które nazywa się Biała Owca i kto wpadł na pomysł, by arabski zapisać cyrylicą?

W tym odcinku "Babla" omawiamy zawiłe i skomplikowane próby wybicia się Ukrainy na niepodległość 100 lat temu. Objawiamy piekło genealogów: Żydzi zostają Kozakami, Poleszucy Ukraińcami, a hugenoci prawosławnymi. Dowiesz się też, albo przypomnisz sobie, czym był hetmanat i jak bardzo wpłynął na ukraińską tożsamość. A także skąd wzięło się powiedzenie, że kto za młodu nie był socjalistą, ten na starość będzie sk...synem...

Po ostatnich , pełnych krwi i przemocy opowieściach, dziś - odcinek kulturalno-oświatowy. O wspaniałych zabytkach architektury i wędrujących przez stulecia manuskryptach. Wszystko jednak w ogniu sporów religijnych. Czy da się przeprowadzić prawosławną kontrrewolucję kontrreformacji? Czy można być prawosławnym Niemcem? Czy da się połączyć renesans z gotykiem w jednym budynku? Czy można na jednym obrazie mieć dwie żony – w tym jedną nieżyjącą? Czy na szczytach władzy funkcjonował albański gang?

Rumuńska rodzina Mohyłów bardzo łączy Polaków i Ukraińców, ale również Greków, Niemców, Albańczyków, Żydów, Romów i Turków. W tym odcinku również instrukcja jak skorumpować sułtana oraz podnosząca na duchu historia człowieka, który chociaż prześladowany przez spolonizowanych Niemców, nie wyparł się wiary, a nawet dorobił się fortuny sprzedając wino Selimowi Pijakowi.

W tle tytułowych awantur, czy też raczej w ich ramach, pojawiają się romanse, morderstwa, nieślubne dzieci, ukraińscy Kozacy łamiący w dłoniach podkowy, grecki protestant i potężne rody polskie i ruskie. Plotek, pudelek czy plejada to przy tym totalna nuda albo flaki z olejem, czyli CIORBA de BURTA. UWAGA! W tym odcinku liczba obciętych głów przekracza średnią z ostatnich miesięcy nadawania podcastu Babel, czyli Rzeczpospolita Multi-Kulti.

Nadal jesteśmy w Mołdawii, która zdążyła się w międzyczasie (XV wiek) stać kondominium polsko-tureckim. Opowiemy o pewnym lawirancie, który został bohaterem narodowym. O tym, że pragnienie zemsty może stać się motorem działań na całe życie. Zanim przedstawimy oszałamiającą wizję architektury i sztuki sakralnej pojawi się krótki wtręt z cyklu "krwawe swaty", czyli małżeńskie łoże skąpane w morzu krwi.

Dzisiaj cofniemy się do czasów kiedy nasza granica sięgała Bułgarii oraz Morza... Czarnego. W czasach tych zdarzało się, że świętym można było zostać z powodu podłego donosu, a biskupem z powodu zawiści własnych braci. Nawet jeśli się już miało małżonkę! Nie zabraknie fake newsów i dezinformacji – oczywiście ze strony Krzyżaków. Odwiedzimy kraj Bogdan, a nawet jego stolicę – Soczewicę.

Wpływowa kobieta, literat-sadysta, carski bękart, a wszyscy oni w mieście, które miało wyglądać jak… Koszalin, chociaż znajduje się na północnej Lubelszczyźnie. W dzisiejszym odcinku również krótka instrukcja – jak okraść papieża? Nie musimy dodawać, że zrobił to Polak.

W tym odcinku płyniemy w naszej opowieści w górę rzeki Bug. Po drodze spotkamy trzech braci z ciepłymi posadkami w spółkach Skarbu Państwa, poczujemy dumę z pierwszego zdania w języku słowiańskim na ziemiach polskich, zdradzimy tajemnicę pewnego noża oraz starą prawdę: pokaż mi swoje plomby, a powiem ci skąd jesteś.

Frontyspisy, grawiury i finaliki. Zabytki sztuki drukarskiej na światową skalę. Synagoga w stylu... zakopiańskim. Kosmiczne zamieszanie z tożsamością mieszkańców o której nie przesądza ani język, ani religia. A to wszystko w Zabłudowie, gdzie nawet dzisiaj możemy zjeść tylko włoską pizzę i turecki kebab. Na końcu - jak w każdym dobrym przedstawieniu - pojawi się Zenon Martyniuk.

Pisemne ataki na „obmierzłą Bogu, pogańską łacinę” (czyli na Kazania Piotra Skargi), pierwsze wydanie Podróży Guliwera, najwcześniejszy zabytek wczesnego piśmiennictwa słowiańskiego i najdawniejszy zbiór ukraińskiego i białoruskiego zapisu nutowego pieśni cerkiewnych. A to wszystko w… Supraślu.

Jesteśmy nadal w Wilnie w którym reprezentanci różnych wyznań sięgają po czyjeś ikony, czyjeś zwłoki, w końcu nawet czyjeś biografie. W tym odcinku również pojawi się spolszczony Turek, post - Polak i niemiecki luteranin budujący prawosławną cerkiew. Dowiemy się też, że za 12 groszy możemy wziąć w leasing konia, przynajmniej tak chciał Stanisław August.

Zostajemy w Wilnie. Byliśmy w Trójcy Świętej w Celi Konrada, a dzisiaj przejdziemy na drugą stronę ulicy Ostrobramskiej i pokażemy prawosławny monaster i cerkiew Św. Ducha. Przypomnimy czasy kiedy prawosławie kontratakuje reformację w języku… polskim i ukraińskim. Pokażemy też „zdrajcę” - Janusza Radziwiłła, w pozytywnym świetle. Nie zabraknie wątków; rumuńskich, albańskich, serbskich, tureckich i tatarskich. A ataki (nie tylko słowne) kacerzy sprzymierzonych ze schizmatykami przeciwko katolikom nadadzą dzisiejszemu odcinkowi niezbędnej energii.

Bez obaw! Zaczniemy od Matki Boskiej Ostrobramskiej choć pojawi się wątek flamandzki, ale płynnie przejdziemy do pytań zasadniczych. Czy lepiej oddać drogi kielich mszalny, czy stracić dłoń i zostać świętym? I czy można pić alkohol obok ogolonego torsu małpy z doszytym ogonem pstrąga?

Nie potrafiliśmy się zdecydować. Czy Poleszucy są Polakami wyznania prawosławnego czy innym narodem, a może w ogóle nie są żadnym narodem… a szkoda, bo ci obywatele II RP, egzotyzowani i polonizowani padli ofiarą długofalowej dyskryminacji. Kiedy we wrześniu '39 Polska została zaatakowana – nie postrzegali tego jako dramat.

Nadal jesteśmy na Polesiu pośród świętych, z których część to święci – męczennicy. Nie obejdzie się zatem bez wspominek o rozlanej krwi, ale za to dużo w tym odcinku także inwestycji, modernizacji i nowoczesności. Niektóre miejsca niektórym ludziom kojarzą się nawet z Holandią, co nie zmienia faktu, że zasiedlają te tereny Pińczucy, czyli nasi Indianie. Uwaga! Audycja zawiera lokowanie produktu, a dokładnie: wosku, miodu, skór oraz wódki. Oczywiście wszystko z Polesia.

Dzisiaj wyruszamy na Polesie, stereotypowo postrzegane jako prowincjonalne i zaniedbane. Tymczasem poleskie błota, to ojczyzna wielu arystokratycznych rodów, ważna kraina w historii Polski, Białorusi i Ukrainy. Co nie zmienia faktu, że w tym odcinku pojawią się kołtuniaste dziady, czuć będzie pleśnią i zgnilizną, a przyszłość poznamy grzebiąc w baranich trzewiach.

Bohaterowie dzisiejszego odcinka to Władysław Opolczyk oraz Matka Boska Częstochowska, a dokładnie jej podobizna. Spróbujemy umocnić historyczną przynależność Opolszczyzny do Polski… ale nam nie wyjdzie. Pojawi się krótkowzroczny awanturnik oraz recepta na szybką karierę w spółkach Skarbu Państwa. Poza tym: napady rabunkowe na tle religijnym oraz szaman z Haiti z rumem i mocnymi papierosami przed wizerunkiem Matki Boskiej.

Wrocław i Ukraina: to może niektórym wydawać się dziwne, ale te regiony od setek lat łączą różnorodne relacje. W tym odcinku dużo o sztuce i architekturze, ale nie zabraknie też smakowitych anegdot: porwania dla okupu, zdrady małżeńskiej, wielbłądów z Przemyśla, wyłupionych oczu i obciętych języków. No i wreszcie dowiemy się kto wymyślił określenie "jedwabny szlak". Nie, nie Chińczycy.

Co najmniej co 10-ty obywatel w II RP był Ukraińcem. Stąd też w dwudziestoleciu międzywojennym funkcjonowały ukraińskie partie, gazety, organizacje, grupy literackie, a jeden z Ukraińców został nawet wicemarszałkiem polskiego Sejmu. W tym odcinku usłyszymy o szalonych ideach, o politycznych debatach, o zmianach wyznania, często z powodów matrymonialnych, ale też o ikonie ukraińskiego nacjonalizmu, której praca w nocnych klubach nie przeszkodziła zostać... nauczycielką. Będzie też zabójstwo na tle kanonicznym, czyli archimandryta zabija arcybiskupa. Wystrzałem z pistoletu.

Największe miasto ówczesnej północnej Europy, czyli Gdańsk łączy się z największym miastem basenu Morza Śródziemnego, czyli Stambułem. Jak? Postacią Niemca, który przeszedł na katolicyzm, ale głównie zajmował się podróżami i biznesem. W tym odcinku: suto zakrapiane imprezy w piwnicach człowieka określanego jako „szerszeń w społeczności ludzkiej”, mąż alkoholik dzięki któremu obecna królowa Belgii jest z pochodzenia… Polką, autor słów polskiego hymnu uratowany przez Ormianina i Żydów, bo zagrażają mu... Chorwaci. Bohaterem zbiorowym dzisiejszego odcinka są ormiańscy kupcy, naukowcy i arystokraci.

Nie można wyobrazić sobie polskiej kultury, nauki i techniki bez postaci Żydów i Niemców, ale okazuje się, że związki wielu z nich z Ukrainą tworzą z naszej części Europy prawdziwą Rzeczpospolitą multi-kulti. Taki też podtytuł ma nasz podcast. W dzisiejszym odcinku powiemy między innymi o piwnym pociągu na Krym, przedsiębiorcy - lewaku z Ukrainy, o ojcu polskiej etnografii, który pragnąc zostać Polakiem dowodził, że pochodzi z Kołobrzegu… czyli od ludności żyjącej koło brzegu. Ujawnimy też, kto chodził w Warszawie do szkoły z Chopinem.

Warszawa po upadku I RP, a szczególnie w drugiej połowie XIX wieku, modernizuje się w tempie niewyobrażalnym. Równolegle wielu Polaków, nawet powstańców styczniowych, po odbyciu kary robi kariery w rosyjskim wojsku, przemyśle i administracji. Pojawią się w tym odcinku tropy i ślady ukraińskie, ale będą też Litwini, którzy się rutenizują, żeby na końcu się spolonizować. Pojawi się dwóch skoligaconych żydowskich potentatów, którym zawdzięczamy spektakularny rozwój kolei oraz rosyjski generał, który tak mądrze zarządzał Warszawą, że na jego pogrzeb przyszło sto tysięcy ludzi.

Dzisiejszy odcinek zaludniają postacie Włochów, Francuzów i... Niemców, którzy projektują największe polskie zabytki. Architekci zostawili wiele dzieł również na terenie obecnej Ukrainy. Wpadniemy do Drezna obejrzeć polsko-litewsko-saskie herby na fasadzie Hofkirke. Usłyszymy przestrogę dla imprezowiczów, kiedy okaże się, że "zabawy urządzane z anarchiczną wspaniałością przez srogiego rozpustnika" często kończą się bankructwem.

Warszawa ma bogatą rusińską-ukraińską historię religijną: prawosławną i greckokatolicką. Pozostało po niej wiele dzieł sztuki i budynków, ale też zaskakujące historie; biskupa z Alaski, który wylądował w Warszawie czy wielkoruskiego nacjonalisty, którego synowie zostali ukraińskimi patriotami.

Po wakacyjnej przerwie odwiedzamy Warszawę, która jest pełna pamiątek po Rusinach, a z Mazowsza, nie tylko geograficznie, okazuje się być bardzo blisko na Wołyń. Nie zabraknie silnych, wpływowych kobiet, ale też ludzkich wnętrzności zamurowywanych w ścianach. Przypomnimy hasło "grunt nierozerwany różnością języków"… i nie będzie to slogan reklamowy podkastu Babel, tylko pochwała wieloetniczności Rzeczpospolitej Polskiej sprzed 400 lat. Przypomnimy też m.in. kim była fundatorka słynnego kościoła św. Anny w Warszawie.

Babel zawsze oznacza piątek, piąteczek, piątunio a tym razem: to ostatni odcinek przed wakacjami, i ten nastrój daje się odczuć! Choć nadal także dajemy sygnały ku przestrodze Moskalom. Jest o karczmie Rzym, ale w głównej roli: nadal Krym, przyglądamy się nie tylko konfliktom z Tatarami ale również handlowi i dyplomacji, próbując zrozumieć frazę: "Złapał Kozak Tatarzyna, a Tatarzyn za łeb trzyma" - przy tej okazji przypomnimy niezwykle skuteczny sojusz polsko-tatarsko-kozacki.

Dzisiaj odwiedzamy Krym, najbardziej multi-kulti miejsce w tej części świata. Opowiemy o pochodzeniu nazwy półwyspu i postaramy się wspomnieć o wszystkich nacjach, które go zamieszkiwały, co nie będzie proste. W tym odcinku również o tym, jak trudno orzec, kto wygrał daną bitwę - jeżeli brali w niej udział Polacy. Padnie również ważna deklaracja - jaki gadżet najbardziej pasuje do podcastu Babel, czyli Rzeczpospolita Multi-Kulti?

Nadal, tak jak tydzień temu, jesteśmy w Odessie. Tym razem interesuje nas żydowska społeczność. Spotykamy więc pisarzy i ludzi kultury,ale pokazujemy też jak wiele różnych form przyjmowała żydowska tożsamość. Od jidysz do hebrajskiego, od chasydyzmu do haskali, od socjalizmu do faszyzmu. Przy okazji, okazuje się, że największe poparcie radykalny syjonizm miał… w Polsce, kraju który szkolił i sponsorował żydowskich bojowników, a z brytyjskiego punktu widzenia po prostu terrorystów.

Agentka carskiej policji uwodzi polskiego poetę romantycznego, bolszewicy na najsłynniejszych filmowych schodach biegną wprost na... zatwardziałego konserwatystę, a wszystko to w najbardziej multi-kulti mieście w Europie, czyli w Odessie. Tam poszukując i znajdując polskie wątki jedziemy w dzisiejszym podkaście Babel, czyli Rzeczpospolita Multi-Kulti.

Gdzie dokładnie był nasz Wieszcz, kiedy „wpłynął na suchego przestwór oceanu?” Jak doszło do tego, że przez prawie 100 lat formalnie Polska leżała nad brzegiem Morza Czarnego? Komu obiecaliśmy, że nie utniemy mu głowy i dlaczego złamaliśmy tę obietnicę? Kim był prawosławny Turek piszący alfabetem łacińskim? Kto „nie zaznał miękkiej pościeli?” Odpowiedzi na powyższe pytania w odcinku podkastu Babel, czyli Rzeczpospolita Multi - Kulti, w którym odwiedzimy Budziak, jedną z najbardziej wieloetnicznych krain w Europie. Piszcie: [email protected]

W dzisiejszym odcinku podcastu Babel, Selim II zwany Pijakiem słysząc o polskim magnacie, który wypędził dominikanów ze swoich włości zakrzyknie: „Dobry Piast, bo… kalwin!” Tym raze w naszych opowieściach zmierzamy do obwodów: odeskiego i mikołajowskiego. Obok wspomnianych w tytule początków kolei w Ukrainie i zameczku w Oczakowie opowiemy też historię generała, który został dyrektorem teatru, wspomnimy też (ponownie) niejakiego Kotowskiego. Tego samego, który napadał i rabował, a wolnych chwilach grał w filmach. Oczywiście - do czasu. Piszcie: [email protected]

Dzisiaj o tym, jak prawie udało się założyć pierwszą polską międzynarodową korporację handlową, jak nie udało się polskiemu szlachcicowi zostać królem Dahomeju, a Rosjanom niestety znowu udało się kogoś przymusowo przesiedlić. Tym razem Bojków z Polski i Szwedów z Estonii. Obie nacje skończyły w okolicach Chersonia. O związkach tego miasta i całego regionu z Polską powiemy dziś w podcaście Babel – czyli Rzeczpospolita multi-kulti. Piszcie: [email protected]

Podróż, na którą zapraszamy Was tym razem to: fabryki parowozów i pasterze mieszkający w namiotach, budowa w Donbasie „małej Walii” z jej herbaciarniami i John Hughes, od którego nazwiska mamy Józowkę, Najprościej rzecz ujmując - zapraszamy na południowy wschód Ukrainy! Dowiecie się skąd wzięli się Grecy w Mariupolu, mennonici w Donbasie, a wcześniej Serbowie. A na deser trochę etymologii, czyli np. skąd pochodzi nazwa Azow? Piszcie: [email protected]

Charków: tam właśnie uczyli się lub pracowali Mickiewicz (ale nie ten), Dzierżyński (też nie ten), Piłsudski (i to ten!). W dzisiejszym odcinku pojawi się jeden malarz, dwóch muzyków i wielu lekarzy. Pomimo tego, że jesteśmy w naszej opowieści we wschodniej Ukrainie, opowiemy o też o Turkach i Sudańczykach. Piszcie: [email protected]

Dzisiaj w podcaście Babel historia o Polaku, który miał wpływ na Francję (nie, nie chodzi o widelec i nóż) i stanowił wyjątkowy przykład transmisji idei między krajami Europy a Imperium Osmańskim. W jego życiu przypadek przeplatał się z wyjątkowymi przymiotami charakteru. Płynnie łączył rozpasane życie seksualne z katolicką edukacją. Namawiał do zniesienia poddaństwa polskich chłopów, stworzenia regularnej armii i dał podwaliny francuskiej myśli rewolucyjnej. Prawie zabił go nałóg, a dokładnie Wettyni, wykorzystując jego nałóg. Odkrył, że kolegując się z Tatarami może drugi raz zasiąść na polskim tronie i …. zrobił to! Zmarł ponieważ iskra z kominka podpaliła jego szaty. Przed państwem - król Polski, Stanisław Leszczyński!

Tę antyrosyjską koalicją w najnowszym odcinku naszej opowieści Polacy spróbują utworzyć wraz z Turkami, Tatarami, Szwedami a nawet Francuzami bo, jak zwykle, na Niemców nie ma co liczyć. W tym odcinku intrygi i awantury każą naszym bohaterom podróżować po całej Europie, a na końcu staniemy przed pytaniem: czy można być patriotą polskim i ukraińskim jednocześnie. Piszcie: [email protected]

W tym odcinku opowiadamy jak Szwedzi, Tatarzy, Ukraińcy i Polacy mogli pokonać Piotra I dzięki czemu być może polska, a na pewno ukraińska historia potoczyłaby się zupełnie inaczej. Nie zabraknie galerii arcyciekawych postaci; obok zbiegłego Węgra o nazwisku Horwat spotkamy również francuskiego chirurga renegata oraz portugalskiego Żyda Fonsekę. Gwiazdą programu jednak będzie Polak, o którym pisano tak: ”Lubiono go i wyszczególniano wszędzie, bawił wprawdzie za pierwszym pobytem tylko dwadzieścia dni w Stambule, lecz zawiązał tu więcej znajomości, niżby to uczynił kto inny w ciągu wielu miesięcy, znalazł nawet sposób dostania się do seraju, z czego podczas drugiej bytności wyciągnął wielkie korzyści."

W dzisiejszym odcinku opowiemy o stutysięcznym wojsku, które ruszyło na Moskali. O zapomnianych bitwach, które zmieniały losy świata, ale też o sprawach sercowych, które... zmieniały losy świata. Pojawią się osoby z talentami politycznymi, lingwistycznymi oraz Jan Sobieski na czele wojsk... kozacko-tatarskich. A to wszystko w niespotykanej, przez ostatnie tygodnie, krystalicznej jakości technicznej. Pochwal nas, albo zgań: [email protected]

Kolejny podcast ku pokrzepieniu serc, czyli z cyklu "Kozak drive"! Dwukrotnie Polacy pokonają Moskali… chociaż to Ukraińcy stanowią ¾ armii. A poza tym pojawią się Czerkiesi, Szkoci, Bracia Polscy oraz słynna umowa o Rzeczpospolitej Trojga Narodów, której stroną są również… Tatarzy.

Kolejny odcinek podcastu Babel to historia, kiedy Polacy i Ukraińcy zwyciężają Rosjan. Będzie też o człowieku, który udawał cara oraz o człowieku, który udawał człowieka, który udawał cara. Poza tym; Nogajowie, Czerkiesi, Maryna Mniszek ze swoimi dwoma mężami i jednym kochankiem oraz o tym jak jednemu Polakowi (prawie) udało się zostać rosyjskim carem. Słuchajcie a potem piszcie: [email protected]

W tym odcinku podcastu Babel, czyli Rzeczpospolita Multi Kulti pokonamy przeważające siły Moskali, a nawet zdobędziemy samą Moskwę z wielką pomocą… Tatarów. Nie zabraknie polskiej żony cara, prawosławnego Polaka chwalonego przez papieża oraz słynnego Mamaja. Słuchajcie a potem piszcie: [email protected]

O nieudanym podboju kraju, nieudanym przekopie między oceanami, nieudanym zamachu wojskowym czyli, Polacy w Meksyku i Ameryce Środkowej. Również dzisiaj o znanym polskim pisarzu, który okazał się być wstrętnym rasistą, o pisarce, która nie została jednak królową Polski, o hiszpańskich przekleństwach, których nie udało się uniknąć. To wszystko w dzisiejszym odcinku podcastu "Babel, czyli Rzeczpospolita multi-kulti." Piszcie do nas: [email protected]

Jeden z najbardziej multikulturowych krajów na świecie to Brazylia, nie mogło więc zabraknąć tam naszych rodaków. Opowiemy o najciekawszych postaciach brazylijskiej Polonii. W dzisiejszym odcinku pojawi się również: „kosmiczny, polilingwistyczny parafianin”, marszałek sił zbrojnych Brazylii oraz pewien ksiądz z żoną. Piszcie: [email protected]

W dzisiejszym odcinku podcastu „Babel, czyli Rzeczpospolita Multi-Kulti” podważamy mit wojny '39 roku. To nie była po prostu wojna Niemców, później także Sowietów, z Polakami. Po naszej stronie walczyli też Ukraińcy, których los po wojnie rzucił na Zachód albo do ZSRR albo… z powrotem do Polski. Części z nich nie ominęła służba w niemieckich mundurach. Więcej w podcaście. I piszcie do nas: [email protected]

Walczyliśmy niejednokrotnie ramię w ramię z Ukraińcami. Wśród nich byli nie tylko żołnierze, ale także politycy i intelektualiści. W tym odcinku podcastu "Babel" opowiadamy też o propagandowych filmach, terrorystycznych napadach i SS-manach, którzy walczyli w... polskiej armii.

Podczas wojny Polski z Zachodnioukraińską Republiką Ludową w jej szeregach, ale też w kadrze dowódczej byli austriaccy Niemcy a ponadto Czesi, Chorwaci, Węgrzy i Rosjanie. W tym odcinku nie zabraknie również Kozaków z Maroka, chorwackich ustaszy, osetyjskich książąt pilotujących samoloty wojskowe i austro-węgierskiego Zenka Martyniuka.

Kolejny odcinek podcastu Babel to czarny sen każdego szowinisty. Polacy, którzy zostają Ukraińcami. Ukraińcy, którzy zostają Polakami, a do tego jeszcze 3 feministki. Z okazji Święta Niepodległości, przypominamy burzliwe początki państwa ukraińskiego. Możesz do nas napisać: [email protected]

W tym odcinku zapraszamy na szalony rajd, który rozpocznie się w Berdyczowie - Jerozolimie Podola, skąd ruszymy z naszym pisarzem Józefem Conradem Korzeniowskim przez Rosję, Polskę i Francję aż do Konga, gdzie losy bohaterów literackich splotą się do tego stopnia, że ostatni noblista z literatury Abdulrazak Gurnah stanie twarzą w twarz z naszym Józefem. Nie omieszkamy też odwiedzić najbardziej ludnego kraju muzułmańskiego na świecie.

Ten odcinek podcastu Babel spędzamy przy wigilijnym stole i w cerkwi wspólnie z prawosławnymi i greckokatolickimi mieszkańcami Polski. Przy tej okazji warto zauważyć, że jest ich w naszym kraju z roku na rok coraz więcej. Dzisiaj o tym, dlaczego Matka Boska na ikonie odwraca głowę, i z jakiego powodu Józef jest dziwnie strapiony? Dlaczego niewiele brakowało, by Polska była krajem... prawosławnym. Piszcie do nas: [email protected]

W dzisiejszym odcinku jedno z najstarszych w Polsce luster! Ta się składa, że mongolskie. Znajdowana turecka i tatarska waluta, czasami pochodząca aż z Macedonii! Architektura wzorowana na romańskiej, z silnym wpływem Bizancjum… a to wszystko w Chełmie, gdzie trudno nawet znaleźć jakąkolwiek informację, że jeden z największych władców tamtych czasów zrobił z miasta "mały Konstantynopol".

Miał nosa do odpowiedniego wizerunku – zdobione korony, modne uzbrojenie, nawet koń bogato odziany. Chociaż jako dziecko tułał się po obcych dworach, to jako władca, płynnie przekraczał granice między Wschodem, a Zachodem, świetnie dogadywał się z Mongołami, ale też Wielkopolanami i Mazowszanami. W tym odcinku nie zabraknie wątków homoseksualnych, egzotycznych alkoholi oraz (niestety nieskutecznych) mów motywacyjnych. Piszcie do nas: [email protected]

W tym odcinku: rodzinne relacje począwszy od wierności, skończywszy na oślepianiu i kazirodztwie, a także 33 lata spędzone na słupie oraz zaangażowana w sacro-deweloperkę żona Romana. Piszcie do nas: [email protected]

Bohater dzisiejszego odcinka podcastu Babel - Krzysztof Arciszewski, generał i genialny żołnierz, który dowodził holenderską armią w Brazylii, musiał uciekać z Polski, gdyż spory o ziemię rozstrzygał w oparciu o tortury i bestialskie działania. W tym odcinku również kilka argumentów za kanibalizmem.

W najnowszym odcinku Polacy i Rusini - związki rodzinne, ale też walka na śmierć i życie. W tle pierwsze pojawienie się naszego godła - Orła Białego, a przy okazji tur, lew, ryś, wilki, krokodyl i... zwinny pegaz.

Bohaterką najnowszego odcinka podkastu Babel, czyli Rrzeczpospolita Multi Kulti jest kobieta, która trzykrotnie musiała uciekać w obawie o życie, w patriarchalnej kulturze udało jej się zgromadzić władzę i wpływy, przynależała do kultury greckiej, niemieckiej, polskiej i ruskiej. Jest też pierwszą polską autorką znaną z imienia! Zapraszamy na spotkanie z Gertrudą! Piszcie do nas: [email protected]

W czasach powstawania państwa polskiego pojawiają się u nas Wikingowie. Nie ma powodu, by ich rolę wyolbrzymiać, ale też nie wolno ich roli lekceważyć, bo oprócz Północy mamy ich też na Wschodzie. W tym odcinku demaskujemy kilka mitów; nie było hełmów z rogami, ale za to były czasem szarawary i napisy sławiące Allaha, były symbole chrześcijańskie, ale na breloczkach pogańskich, były walki i okrucieństwo, ale głównie... handel.

Polskę od wieków łączą z narodami muzułmańskimi szczere i serdeczne uczucia przyjaźni i wzajemnego zaufania, powiedział Prezydent RP w trakcie wizyty króla Afganistanu – Amanullaha. Stolicę i cały kraj ogarnęła "psychoza amanullahańska." Warszawa w 1938 roku przygotowała prawdziwie orientalne, pełne przepychu przyjęcia, aranżowane ogrody i symulowane pożary (sic!), aby powitać afgańskiego króla, który pojawił się ubrany w ... skromną marynarkę. To wydarzenie zdominowało najnowszy odcinek podcastu "Babel".

"Do ostrzału moździerzy tak się przyzwyczaiłem, że bez tego, jak bez kołysanki, trudno byłoby zasnąć" - wspominał Lech Zondek, jeden z bohaterów dzisiejszego wydania podcastu "Babel". 40 lat temu Polacy uciekali z kraju, aby ramię w ramię z mudżahedinami walczyć w Afganistanie. Co prawda głównie pod komendą legendarnego Ahmada Szacha Masuda, ale Osama Bin Laden też się tam pojawiał. Dwaj pozostali bohaterowie naszych dzisiejszych opowieści to Jacek Winkler , Andrzej Skrzypkowiak. Piszcie: [email protected]

Z najnowszego odcinka podcastu Babel dowiesz się, że złote czasy na naszych ziemiach przypadają na pobyt... Wandalów. Jak wiele zawdzięczamy Germanom? Dlaczego niektórzy rolnicy zaczęli być koczownikami? Kiedy w dobrym tonie było przyznawać się do tego, że twoim przodkiem był Wandal? I dlaczego siedziba Narodowego Banku Polskiego powinna być w Hrubieszowie? Pojawią się również rozczłonkowane zwłoki, pozamieniane głowy ludzkie oraz pierwsze przypadki recyklingu. Słuchajcie, i piszcie: [email protected]

Jaki jest wkład Celtów w naszą kulturę? Nożyce, siekiery, koło garncarskie i pierwsze polskie... kopalnie. Posłuchaj najnowszego odcinka podcastu Babel, aby dowiedzieć się czy płynie w tobie celtycka krew. Bo, na przykład, uwielbiasz hutnictwo, albo... wolisz się tatuować i obwieszać odciętymi głowami twoich przeciwników. Nasz adres: [email protected]

W najnowszym wydaniu podcastu "Babel" przyglądamy się naszym przodkom - starożytnym Sarmatom. Szokowali Greków i Rzymian faktem, że... ich kobiety brały udział w wyprawach zbrojnych. W dzisiejszym odcinku pojawią się również: Alain Delon, Król Artur oraz smoki. Słuchajcie, i piszcie do nas: [email protected]

Uwielbiali konsumować alkohol z ludzkich czaszek, tatuować ciała i pustoszyć osiedla rolniczej ludności. Na początek powakacyjnego sezonu podcastu "Babel" - nasi praprzodkowie, Scytowie, przed którymi ostrzegał już Jeremiasz w Starym Testamencie. Piszcie do nas: [email protected]

W ostatnim wakacyjnym odcinku cyklu Babel Travel spotykamy słowiańskich władców, którzy pustoszą Roskilde w Danii, palą miasta w Szwecji, ale jednocześnie wydają krocie na rozbudowę zamków... aż zagląda im w oczy widmo bankructwa. W tle ówcześni banksterzy, templariusze, aktualna wtedy moda funeralna oraz dużo, dużo biżuterii. Zapraszamy do Szczecina i na Pomorze Zachodnie.

W tym odcinku sycimy naszą imperialną dumę, wylegując się nad morzem. Bohaterem będzie facet, który władał Norwegią, Szwecją, Danią... a mówił po polsku. Swój słowiański charakter potwierdził romansem z pokojówką oraz czynnym praktykowaniem piractwa. Odwiedzimy Darłowo i Słupsk, ale jak to bywa w podkaście Babel, nie zabraknie polskich ziem za kołem podbiegunowym, wskakiwania na koń bez użycia strzemion oraz standardowej wycieczki do Ziemi Świętej.

Jesteśmy nadal w Krynicy i oglądamy prace Nikifora, ale to, co w tym odcinku najważniejsze, to nasza wizyta w rejonie gdzie jest największe w Polsce nagromadzenie zabytków pod ochroną UNESCO na km2. Jedziemy na środkową Łemkowszczyznę, razem z jej "Jasną Górą" oraz smażonymi na głębokim oleju racuchami z mąki i kiszonej kapusty.

W tym odcinku jeszcze krótki spacer po cmentarzu w Krakowie, a później ruszamy na wschód... w krainę Łemków, pełną zabytkowych cerkwi, zaskakujących historii i nietuzinkowych postaci. Na przykład spotkamy Sofię Haleczko, która walczyła w szeregach Strzelców Siczowych i słynnego chemika Emiliana Czyrniańskiego, którego ojcem był proboszcz. Poza tym parę wskazówek, jak uniknąć zbójników na beskidzkich szlakach.

W tym odcinku zwiedzamy Kraków, ale nie z perspektywy orientalnej, niemieckiej czy żydowskiej, bo takie oblicze miasta już opisywaliśmy. Tym razem opowiemy o mieście, jego ważnych historycznie mieszkańcach i ich życiorysach, które są ważne dla zrozumienia rusińsko-ukraińskiej historii i kultury. W dzisiejszym odcinku nie zabraknie: nagich mężczyzn, którzy konno uciekają z łaźni przed zabójcami, silnych kobiet spokrewnionych z bizantyjskimi cesarzami oraz pewnemu małżeństwu: on miał lat 11, a ona 8. Słuchajcie, a potem piszcie: [email protected]

Zapraszamy na polsko-ukraińskie pogranicze bardzo ważne dla kultury żydowskiej. Będzie o noblistach, producentach sitek, którzy stworzyli własną gwarę, i o tym jak pewna dziewczynka została chłopcem. Czekają na Was Biłgoraj, Goraj i Szczebrzeszyn!

Razem z Babel Travel jedziemy na Maderę! Zresztą już tam byliśmy. To znaczy Władysław Warneńczyk nie zginął w bitwie tylko popłynął na wyspę, był też przodkiem Krzysztofa Kolumba, a po Piłsudskiego na Maderę przypłynęła Marynarka Wojenna... i tylko to ostatnie jest prawdą. Piszcie do nas: [email protected]

To w tym mieście Włoch kupował kamienicę, do remontu której wynajmował Ormian, a wnętrza ozdabiał perskimi dywanami zaś to, czy ktoś stanie się polskim czy ukraińskim nacjonalistą czasami nie miało związku z jego narodowością. Po wizycie w Przemyślu czas na Jarosław, pełen budynków stylizowanych na islamskie karawanseraje.

Dzisiaj Babel-Travel gości w mieście, z którego pochodziła Irena – matka jednego z bizantyjskich cesarzy. Chociaż jej własnego ojca agenci Bizancjum otruli. Witamy w Przemyślu, wielokulturowym mieście, w którym świątynie przechodziły z rąk do rąk, a Jagiełło wyrzucał z grobów ciała i popioły Rusinów. Po wycieczce zapraszamy na naleśniki! I piszcie do nas: [email protected]

W drodze do Zamościa zastanawiamy się za ile można sprzedać Szweda i posilając się po drodze zupą cebulową z Goraja (jakby cebularzy z poprzedniego, lubelskiego odcinka było za mało) ale też stawiamy ważne pytanie: ile razy w ciągu życia można zmienić wyznanie. A dlaczego w ogóle tam wyruszamy? Bo Zamość to miasto idealne, zwane niegdyś Padwą Północy. Słuchajcie, i piszcie: [email protected]

Zapraszamy dzisiaj do miasta w którym spotkacie Żydów, Rusinów, Ormian, Greków i Turków nie wyjeżdżając z Polski. Nie zabraknie rycerzy walczących z wężami oraz tajemniczej postaci w cylindrycznym nakryciu głowy. Co prawda nie wiemy, kto ukradł dominikanom w 1991 roku kawałek drewna z krzyża Pańskiego, ale wiemy gdzie można na końcu dzisiejszej wycieczki dobrze zjeść. Lublin czeka! Słuchajcie, i piszcie do nas: [email protected]

Kościuszko chciał wyzwolić niewolników, przeznaczył nawet w testamencie pieniądze na ten cel, ale realizację powierzył Thomasowi Jeffersonowi (przyszłemu prezydentowi USA) .... a ten pieniądze wziął, ale niewolników nie wyzwolił. Więcej przypadków amerykańskiej hipokryzji i świętego oburzenia Polaków na instytucję niewolnictwa oraz na traktowanie Indian w najnowszym odcinku podcastu Babel, czyli Rzeczpospolita MultiKulti.

Tak, bohaterem tego odcinka jest m.in. nieustraszony amerykański pilot, który zaczynał od walki z bolszewikami a skończył atakując samolotem King-Konga - wolno mu było, ponieważ sam produkował ten film. Oraz biskup z okolic Płocka, który 400 lat temu opowiadał się za silnym Senatem, powszechną edukacją i prawem do buntu przeciwko władcy – autor wydawniczego hitu na te tematy, znanego w całym świecie... anglosaskim. Słuchajcie, i piszcie do nas: [email protected]

Pytania o kwestię płci to efekt badań amerykańskich naukowców, którzy nie mają wątpliwości, że szkielet Kazimierza Pułaskiego to szkielet kobiety. Szkopuł w tym, że nie ma pewności, iż szkielet, uważany za szkielet Pułaskiego to rzeczywiście fragment zwłok wielkiego bohatera narodowego USA i Polski. I o tym ostatnim aspekcie, odnoszącym się do całego życia Pułaskiego, będziemy mówić najwięcej – bo jego życie, kariera wojskowa i uzyskane dzięki niej zaszczyty są nie do przecenienia. Kazimierz Pułaski jest jedną z zaledwie ośmiu osób, które mają honorowe obywatelstwo USA.

Bohater tego odcinka to Berek Joselewicz, polski Żyd lub żydowski Polak, rycerz bez brody, ale za to z wąsami. Dlaczego warto odwiedzić Kock? Poza tym, jak to w podkaście historycznym; lwy, niedźwiedzie i konie. Słuchajcie, i piszcie do nas: [email protected]

Zanim opowiemy o obronie Pragi przez żołnierzy Berka Joselewicza, pokażemy dynamiczną sytuację mniejszości żydowskiej na Pradze i w pozostałych częściach Warszawy oraz przybliżymy fundamentalną dyskusję w czasie Sejmu Wielkiego, Konstytucji 3 Maja i Powstania Kościuszkowskiego na temat Żydów i ich miejsca w polskim społeczeństwie. Usłyszycie także o bachorach, szachrajach i filutach oraz o pożytkach z handlu świecami łojowymi. Słuchajcie, i piszcie do nas: [email protected]

Dokładniej: w ramach Insurekcji Kościuszkowskiej w walce o niepodległą Polskę jednoczyli się... Niemcy, Austriacy, prawosławni, luteranie, grekokatolicy i muzułmanie. Ale niektórzy uczestnicy powstania męczyli się nim tak bardzo, że aż przechodzili na stronę przeciwnika. W tym odcinku również: Dlaczego z braku Erasmusa rodzina jest gwarantem nauki języków obcych? Co się stało z powstańczą flagą z arabskimi napisami? Jak tu zaangażować w walkę innowierców nie robiąc im zbytnich nadziei? I dlaczego historia Polski potoczyłaby się inaczej gdyby istniało już Wodne Ochotnicze Pogotowie ratunkowe? Piszcie do nas: [email protected]

"Przejście od wiary panującej do jakiegokolwiek wyznania, jest zabronione pod karami apostazyi" - to jeden z fragmentów Konstytucji 3 maja, aktu prawnego, który powstał w kraju prawdziwego multi-kulti, w którym żyli prawosławni, greko-katolicy, Żydzi, muzułmanie i protestanci. Ponadto chłopi od lat cierpieli w pańszczyźnie, mieszczaństwo było dyskryminowane, a kobiety nadal nie miały żadnych praw. Niech się święci 3 maja!

Dzisiejszy temat to fascynujące związki Śląska i Polski z Czechami w kontekście baroku (w tym wspomniane Nepomuki), tym razem z naciskiem na protestantyzm czeski i śląski, a w tle widzimy pełno Turków, opowiadamy bowiem m.in. o pierwszej Biblii wydanej w języku tureckim. Pamiętajcie o naszym adresie mailowym: [email protected]

Habsburgowie odegrali ogromną rolę w historii Polski, dość wspomnieć, że na 21 królowych Polski od 1385 do 1795 r. aż 8 to Habsburżanki. W poszukiwaniu pozostałości po polityce historycznej prowadzonej przez Habsburgów (czyli, tak jak to się dzieje i teraz, propagandy i manipulacji) zabieramy Was tym razem na Dolny Śląsk, m.in. do większego blisko trzykrotnie od Wawelu opactwa w Lubiążu i Legnicy, w której powstał pierwszy na świecie uniwersytet protestancki. Usłyszycie też o Alfonsie VII imperatorze i dowiecie się, co to może być "personifikacja Belgradu". Pamiętajcie o naszym adresie mailowym: [email protected]

9 kwietnia 1241 Mongołowie pokonali Polaków pod Legnicą. Co z tym fantem zrobić? Po pierwsze uznać, że napastnicy byli muzułmanami (nie byli), po drugie, że stanowiliśmy przedmurze chrześcijaństwa (akurat atak poszedł głównie na Węgry – byliśmy raczej płotem chrześcijaństwa), po trzecie, twierdzić, że tamci, pod groźbą śmierci, kazali naszemu Henrykowi Pobożnemu nawrócić się na swoją wiarę (Mongołowie wyznawali szamanizm!) i gotowe! Zapraszamy na kolejną wycieczkę po Polsce w kolorach multi-kulti – tym razem do Legnicy i okolic.

Tym razem u nas: trochę wódki, trochę śledzia, pazury niedźwiedzia i zęby wilka plus ksiądz w podartej koszuli w środku nocy czyli elementy kultury pogańskiej na Litwie i w literaturze naszego noblisty – Czesława Miłosza. Dowiesz się również jak sprawić żeby: koń nieprzyjaciela okulał, żeby sąsiadowi oko wypłynęło, żeby jakąś pannę krosty obsypały, bo za ładna, żeby bydło sąsiadowi wyzdychało, bo zbyt bogaty. Piszcie do nas: [email protected]

Janusze nie, ale Grażyny mają prawo słuchając dzisiejszego odcinka poczuć siłę i moc. Ona to „igłę, wrzeciono, niewieście zabawy, gardząc, twardego imała oręża”. Dodajmy, że w tym odcinku Kiejstut będzie chadzał w burce, a osoby chcące wycinać stare drzewa drzewa powinny to przemyśleć, jeśli nie chcą mieć do czynienia z okrutnymi litewskimi bóstwami. Ale zapraszamy, bo skoro Mickiewicz, to będzie romantycznie w starym dobrym stylu. Nie zabraknie palenia ludzi, wielkich gadów oraz kradzieży zwierząt futerkowych. Piszcie do nas: [email protected]

Czy nasi przodkowie mieli kontakt z reptilianami? Dlaczego wycinka drzew nic dobrego nie przynosi? Problemy w parafii - załóż sobie własną w najbliższym lesie – już tak kiedyś robiliśmy. Wróżysz z wosku? Lubisz piwo? Sprawdź czy Twoi przodkowie nie pochodzą z Litwy, może jesteś po prostu zwykłym poganinem.

Tym razem - węgierska przechadzka po Krakowie. I wiele pytań, na przykład: skąd ród Batorych ma w herbie zęby? Czy edukacja i alkohol się wykluczają? Dlaczego Paweł z Krosna uważał się za Rusina, skoro w rzeczywistości był Niemcem? A Grzegorz z Sanoka? I o co chodzi z tym Czarnkiem?

Chorwaci w Krakowie - był okres, kiedy studiowało ich tam bardzo dużo, wśród nich prekursor idei słowiańskiej na gruncie chorwackim, Vinko Pribojević z Hvaru. Właśnie studia w Krakowie miały wywrzeć decydujący wpływ na jego sposób myślenia o tej idei jako politycznej. Vinko to tylko jedna z postaci, o której opowiadamy w najnowszym odcinku podcastu historycznego "Babel". Posłuchaj o pozostałych.

OK, sformułowanie o gastarbeiterach to lingwistyczny żart dla przyciągnięcia uwagi a Thurzowie i Bonerowie, o których będziemy dzisiaj opowiadać to raczej przedsiębiorcy, kupcy, bankierzy, akademicy, mecenasi sztuki. Ci pierwsi związani mocno z przemysłem wydobywczym rud, zwłaszcza miedzi. Oba rody miały związki z leżącym na pograniczu Śląska i Małopolski Olkuszem, choć generalnie z Małopolską związki ma cała Bawaria, z którą wiążą się bohaterowie dzisiejszego odcinka podcastu "Babel". Zanim klikniesz w podcast zauważ, że mamy też nowy adres mailowy: [email protected]

Dziś zaczynamy nowy rozdział w historii naszego podcastu historycznego, "Lechistan" był poświęcony orientalnej historii Polski, mówiliśmy o wpływach Wschodu, w tym kultury muzułmańskiej teraz będziemy patrzeć na dzieje Rzeczpospolitej szerzej, przez pryzmat multikulti - czyli mieszanki wszelakich niemalże kultur, wyznań, narodowości, języków, jakie przewijały się na przestrzeni wieków w burzliwej przecież i skomplikowanej historii naszego kraju. W pierwszym odcinku nowego cyklu "Babel - Rzeczpospolita multikulti" opowiadamy o tym, że nawet na dzwonie Zygmunta jest ślad niemieckiej symboliki a niemieckie wpływy na polską kulturę są nie do przeoczenia, co zresztą nie jest przecież dziwne, skoro od zawsze jesteśmy sąsiadami. Zanim klikniesz w podcast zauważ, że mamy też nowy adres mailowy: [email protected]. Zapraszamy do słuchania.

W tym odcinku "Lechistanu" przechodzimy z Państwem na "Wy". W końcu znamy się naprawdę długo. I mamy nadzieję, że to nie koniec owej znajomości, dlatego że właśnie zapowiadamy rychły nowy jej etap. A o czym w dzisiejszym odcinku? "Gdy jesteś Węgrem nie napadaj na Polskę, bo przyjdzie Tatar z Turkiem i zrobią ci z d... jesień średniowiecza" - ten cytat nie wyjaśnia wszystkiego, ale mówi dużo. piszcie do nas: [email protected]

Ten odcinek Lechistanu przeznaczony jest jedynie dla osób o mocnych nerwach. Obcinanie nosów i uszu, setki morderstw i egzekucji ale też wyuzdane orgie lesbijskie, wybitne, wręcz genialne jednostki czy wreszcie niezrównoważeni psychicznie władcy. A zaczynamy od naprawdę nietuzinkowego "klanu" Batorych.

Stefan Batory: to jego postać jest punktem wyjścia dzisiejszego odcinka historycznego podcastu TOK FM. Oraz powiedzenie "Polak-Węgier dwa bratanki, i do szabli, i do szklanki". Otóż niekoniecznie zawsze i wszędzie mówiono o szabli, mogło też chodzić o kord, jest też wersja powiedzenia, w której obok Polaka i Węgra występuje też... Turek. Tyle o punktach wyjścia, a dokąd Autorzy dojdą - to, jak to zwykle, wiedzą tylko oni sami. Na początku rozmowy, bo przekonać się o tym mogą wszyscy, którzy wysłuchają podcastu do końca. Nasz adres: [email protected]

Rymowana próbka w tytule nie do końca chyba wyjaśnia o czym jest dzisiejszy "Lechistan". Ale kiedy uchylić rąbka tajemnicy, że autorem jest najwybitniejszy poeta węgierski, urodzony na Słowacji i mający silne związki z Polską będziemy bliżej istoty rzeczy. Ten odcinek "Lechistanu" opowiada bowiem o osmańsko-muzułmańskim wymiarze historii i kultury Słowacji, który dotyczy także Polski (jako że duża część dzisiejszej Słowacji to były kiedyś ziemie polskie) ale też ma wyraźny element węgierski. Skomplikowane? Tak, ale zarazem ciekawe. Słuchajcie, i piszcie do nas: [email protected]

"Lechistan" powraca po świąteczno - noworocznej przerwie z wielkim hukiem, ponieważ osnową dzisiejszego odcinka są bardzo ważne postacie historyczne: ważne dla Polski a zarazem dla Węgier: królowa węgierska Izabela Jagiellonka i polski, potem habsburski dyplomata Hieronim Łaski.

Wymienione w tytule postacie i narody są osnową najnowszego odcinka "Lechistanu" plus jedyny polski król, który zginął na polu walki, o ile w ogóle zginął. Temat przewodni: polsko-węgierskie stosunki, które sięgają związków dynastycznych w XIV wieku.

Szrama na twarzy Matki Boskiej Częstochowskiej ma być pozostałością po strzale Tatara, święty Graal zaś związany jest, legendą, z historią miejscowości Bezławki. W Lechistanowych opowieściach odwiedzimy jednak dziś także Malbork, Murzasichle, Domaradz, Dmochy i kilka innych miejsc a zatrzymamy się nad rzeką Mahomet w Siemiatyczach.

Nazwa "kocudzka" bierze się od wsi Kocudza, położonej nieopodal Janowa Lubelskiego na lubelszczyźnie. To tam Zamojscy osadzali jeńców tatarskich, którzy rozpowszechnili na owych ziemiach swą kulturę. Choć często był to kryptoislam, pozostawił trwałe ślady, którymi dziś w "Lechistanie" wyruszamy.

Mamy w polskiej kulturze ludowej i podaniach fascynujące historie powrotów Polaków z niewoli tureckiej i tatarskiej, znajdziemy też jednak Tatarów i Turków jako jeńców u nas. W "Lechistanie" dziś mnóstwo legend, ale też wątek kulinarny - to w nim pojawią się, wymyślone zresztą przez Prusa, Bolesława Prusa, postacie księcia Kiełbika i hrabiego Śledzińskiego.

Tym razem raz jeszcze grobowce, i mumie, liczne motywy grobów tatarskich i tureckich w podaniach ludowych – szczególnie w południowo-wschodniej Polsce. Wokół nich narastał polski folklor często łączący kultury, a nie je dzielący. Choć i bitew, oczywiście, nie brakowało. A więc Tatry od Tatara, Murzasichle od Murzy, do tego kopiec tatarski w Przeworsku - aczkolwiek najbardziej znany kopiec tatarski na Podkarpaciu mieści się w Przemyślu. Więcej szczegółów, ciekawostek historycznych - oczywiście: w podcaście. Piszcie do nas, w każdej sprawie: [email protected]

Gdzie spotkamy azerbejdżańskiego księcia lub pierwszego tłumacza Koranu, albo tureckiego arystokratę, który pracował jako kaskader? Gdzie spotkamy ofiarę nieodwzajemnionej miłości do pewnej celebrytki? Gdzie Maria Konopnicka w środku nocy usłyszała z ust kościstego starca : „Allah Akbar"? Na istniejących w Polsce muzułmańskich cmentarzach! Cmentarze muzułmańskie w Polsce stanowią integralną część polskiej literatury i są na nich pochowane ważne postacie z naszej wspólnej historii. Słuchajcie, i piszcie do nas: [email protected]

Śląsk odegrał ogromną rolę w rozwoju literatury niemieckiej, a zarazem w tej literaturze można znaleźć bardzo ważne wątki muzułmańskie. Dokładniej: chodzi o XVII-wieczną śląską szkołę baroku w literaturze niemieckiej. Przy okazji słuchania tego podcastu dowiesz się oczywiście o wiele więcej, m.in. do kogo należałoby się zwrócić: "Jest pan awerroystą".

Wspomniane tablice alfonsyńskie i torquetum: narzędzia dla badaczy astronomii pokazują, jak ciekawy wpływ na rozwój tej nauki mieli Polacy, a także jakie zachodziły transfery idei między Arabami, Hiszpanami i Francuzami i Polakami.

Poza samą Turcją, to właśnie najprawdopodobniej w Krakowie znajdziemy najwspanialsze kolekcje sztuki osmańskiej, perskiej i tatarskiej. Nie ma co ukrywać, że to bardzo często zdobycze bitewne czy wojenne, w tym między innymi - "skarby" spod Wiednia. Cenne historycznie przedmioty, które jawią się być może czymś na miarę wręcz relikwii, można obejrzeć w bardzo znanych miejscach na mapie Krakowa: chociażby w zamku na Wawelu czy w wawelskiej katedrze. Słuchajcie, i piszcie do nas: [email protected]

Ten odcinek podcastu może wywołać ciarki u arcybiskupa Jędraszewskiego. A także, i to już nie prawdopodobnie, a z pewnością wyjaśnia, w jakiej książce Kraków to istna wieża Babel, do której zmierza Bohdan Groźny. Przede wszystkim jednak autorzy opisują orientalne konteksty symboli Krakowa: smoka wawelskiego, Hejnału Mariackiego, Lajkonika i stroju krakowskiego. Słuchajcie, i piszcie do nas: [email protected]

Żadne duże miasto w dzisiejszej Polsce nie ma tak bogatego dziedzictwa relacji ze światem islamu jak Kraków. Wynika to z jego pozycji przez wieki jako stolicy politycznej i handlowej Polski oraz położenia geograficznego. Ten podcast jest oczywiście nie tylko o tatarze, kumysie czy araku, ale również np o Kalimachu. Kim był? Posłuchaj. Możesz też do nas napisać: [email protected]

W wiekach od XVII do XX najwięcej meczetów w Europie, poza Bałkanami, Krymem, Kaukazem Płn., Tatarstanem było w Wielkim Księstwie Litewskim, w liczbach bezwzględnych na Białorusi, a jeśli chodzi o zagęszczenie na 1 km kwadratowy - na Litwie. Adam Balcer wylicza, gdzie te meczety stały oraz dlaczego w wielu z tych miejsc już ich nie ma. A co do tego wszystkiego mają August Zamoyski, książę Adam Czartoryski i Stanisław Staszic? Posłuchaj podcastu. Słuchajcie, i piszcie do nas: [email protected]

"Wilno to miejsce święte, mekka wielu narodów, amalgamat krwi litewskiej, polskiej białoruskiej, litewskiej, polskiej, przemieszanej z Żydami, Tatarami, Karaimami starowiercami; przecięcie dróg, nie tylko handlowych, z zachodu na wschód, z północy na południe, kto wie, czy nie jedyne takie miejsce na świecie"- skąd pochodzi ten cytat, i jak go interpretować? O tym m.in. w najnowszym odcinku "Lechistanu", zapraszają, tradycyjnie, Adam Balcer i Paweł Sulik. Słuchajcie, i piszcie do nas: [email protected]

Okazuje się, że hasło "Żywie Biełorus'" ma swoje korzenie w... powstaniu styczniowym. Co ważne nie jest to okrzyk po rosyjsku, a niewątpliwie w języku białoruskim. Język starobiałoruski był zresztą początkowo językiem urzędowym Wielkiego Księstwa Litewskiego. A dlaczego mówimy o tym w Lechistanie? A na przykład dlatego, że starobiałoruski zapisywany był w alfabecie arabskim i, podobno, jest to zapis najbardziej zbliżony do oryginalnego brzmienia dzisiejszego białoruskiego języka. Tym razem zatem w "Lechistanie" między innymi o Tatarach litewskich, którzy są depozytariuszami Wielkiego Księstwa Litewskiego łączącego Polskę z Litwą, ale też z Białorusią. Słuchajcie, i piszcie do nas: [email protected]

Mazowsze od Amazonek, sabotaż od butów, wielbłąd od słonia, a słoń od... lwa. Adam Balcer i Paweł Sulik tropią pochodzenie słów w języku polskim, rozbijając stereotypy, zaskakując i odkrywając drogi wiodące często bliższy lub dalszy wschód czy do Afryki.

Oprócz Gdańska, także Toruń miał istotny wkład w rozwój polskiej orientalistyki (pierwsze pewne tłumaczenie Koranu na polski w alfabecie łacińskim). Natomiast historia Pomorza Zachodniego pokazuje, że dostęp do Bałtyku dawał wyjście na dużą skalę na świat islamu. W najnowszym odcinku "Lechistanu" usłyszycie też m.in. skąd pochodzi znienawidzone przez nas niemieckie "Got mit Uns", a także kto to byli Gryfici i co odróżnia ich od Piastów. Wspomniana w tytule bitwa w kebabie to odwołanie do tradycji Bogusława X. Słuchajcie, i piszcie do nas: [email protected]

W tym odcinku "Lechistanu" znajdziecie nie tylko opowieść o magazynie strojów liturgicznych, pomieszczonym w najsłynniejszym gdańskim kościele, ale też m.in. opowieść o rodzie Groddecków: kupcu i armatorze i jego uczonych synach i wnukach, ich ślady prowadzą m.in. do Wittenbergi a nawet Londynu. Piszcie do nas: [email protected]

Nie, nie jest to zwykły wykład o symbolice i genezie barw polskiej flagi narodowej, o tym, skąd wziął się w polskim godle orzeł (przy okazji: kto zdjął mu koronę, a kto zakładał), a w każdym razie: nie tylko o tym. Autorzy sięgają też do tekstu polskiego hymnu narodowego, gdzie wątki tureckie, czy tatarskie, widać jak na dłoni. Ważnym elementem tej opowieści jest także Order Orła Białego.

Był to jeden z najważniejszych towarów eksportowych z Polski do krajów islamskich, dlatego w tych dwustronnych relacjach jest obecny, i to w bardzo ciekawy sposób. Dzisiejszy "Lechistan" to historia bursztynu na ziemiach polskich, i nie tylko

"Nie jesteśmy ksenofobiczni i niegościnni, ale mądrzy i nauczeni. Jak raz wpuścisz do domu obcego, możesz zgotować sobie wielką biedę" - co ten współczesny cytat, o stosunku Polaków do uchodźców, ma wspólnego z Krzyżakami? I czy można powiedzieć, że Krzyżakom, czy też - państwu krzyżackiemu, możemy coś pozytywnego zawdzięczać? Posłuchaj najnowszego odcinka "Lechistanu". Jest też o muzułmańskim księciu, który pewnego dnia wpadł na pomysł, by zostać chrześcijaninem.

Wrocław i Śląsk były jednymi z najważniejszych ośrodków nauki na ziemiach polskich, a nauka ta korzystała na wielką skalę z dorobku naukowego cywilizacji muzułmańskiej. Z drugiej strony na ziemiach śląskich następował rozwój orientalistyki na światowym poziomie.

"Lechistan" o Dolnym Śląsku to tym razem m.in. historia demontażu zabytków, które były rozbierane pod pretekstem, autorzy wyjaśniają, oczywiście, w jakim celu. Jest też o opolszczyźnie, i Erichu Lassocie spod Krapkowic, a także Václavie Vratislavie, który nie bez przyczyny zyskał przydomek "Turek". Opisów ciekawych postaci o tureckich korzeniach, albo takichże życiowych wątkach, jest w tym podkaście więcej - wystarczy posłuchać. Piszcie do nas: [email protected]

W tym odcinku podcastu usłyszysz nie tylko o pochodzeniu nazwy rzeki Odra i wspomnianym bł. Czesławie, ale też o Janie Jądrowcu (i co to ma wspólnego z gałką muszkatołową), poznasz motywy krucjatowe Wrocławia, na koniec będzie Jan Kapistran i jego okrutna wyliczanka: entliczek, pentliczek, na kogo wypadnie, temu ręka odpadnie.

Po ubiegłotygodniowym odcinku o szczerbcu, który zresztą nie miał o co i jak się wyszczerbić, dziś dalszy ciąg skarbów ze skarbca, a dokładniej: ze Środy Śląskiej. Autorzy podcastu opowiadają m.in. o skrzyneczce saraceńsko-sycylijskiej, zawierającej relikwie świętego Stanisława, o szklanicach świętej Jadwigi Śląskiej, patronki Berlina, ptaku Turulu z zapinką z nimże, i pewnym sygnecie.

"Biedne chłopaki z ONR i konfederaci - mogą dostać apopleksji" - martwi się na początku podcastu Adam Balcer. A potem opowiada o związkach Piastów z Rzeszą oraz, podkreślając, że cały czas się uczy, chwali się, iż niedawno posiadł wiedzę o tym, co to jest jelec szczerbca. Warto wiedzieć, o czym świadczy kształt jelca, a także napisy, jakie można na nim znaleźć.

Młody Jarosław Iwaszkiewicz wychowywał się m.in. na "Baśniach tysiąca i jednej nocy", u Karola Szymanowskiego na półce z książkami stał Koran. Zaś opera "Król Roger", której prapremiera odbyła się w 1926 r. w Warszawie to wspólne dzieło tych dwóch wielkich twórców, wybitne, i, zdaniem wielu, niedocenione. Na pewno nie przez Adama Balcera i Pawła Sulika, ten podcast jednak nie jest o operze, tylko o związanym z nią fragmencie historii Polski, a także towarzyszącej jej powstaniu wielokulturowej obyczajowości. Zresztą - treść najnowszego "Lechistanu" nie ogranicza się jedynie do samego "Króla Rogera".

"Mamy tęczową zarazę, która zafascynowała się ciapatymi" - od tego zdania, brzmiącego jak cytat z arcybiskupa Jędraszewskiego, zaczyna swą najnowszą opowieść Adam Balcer. Jest o Normanach i królu Rogerze II w poezji Jarosława Iwaszkiewicza, ale nie tylko. A potem o podróżach po Polsce Al-Idrisi'ego. Cały podcast zaczyna się jednak od propozycji Słuchacza, który uważa, że współczesnym substytutem Sycylii mogłaby być Podkowa Leśna, na poparcie tej tezy przedstawia niebanalną i szczegółową argumentację.

Sycylią zachwycali się m.in. Jan Parandowski, czy Zygmunt Krasiński w listach do Delfiny Potockiej. Wyznawał w tych listach, że marzy mu się, iżby Delfina towarzyszyła mu w smakowaniu uroków tego słonecznego miejsca na ziemi. W "Lechistanie" Adam Balcer czyta te listy. Na głos. Smaczku podcastowi dodaje fakt, że Autorzy nagrali go nie w studiu, oczywiście, ale też nie przez jakiś komunikator, a na słonecznym i ciepłym tego dnia, niemal niczym Sycylia, Polu Mokotowskim w Warszawie. Słychać to w głośnikach, ale też zaowocowało zabawnym zdarzeniem pod koniec podcastu.

Co mają ze sobą wspólnego Miechów, Mediolan, Sanok i Alfa Romeo? Ich historię, i herby, łączy Bona Sforza. W herbie rodu Sforzów jest smok w kształcie węża, pożerający człowieka. Kim jest ten człowiek, i czy naprawdę mamy do czynienia z konsumpcją? Odpowiedzi na te pytania stanowią przedmiot wielu, wykluczających się często zresztą, legend.

W rzeczywistości jednak najnowszy odcinek "Lechistanu" poświęcony jest południowym Włochom, dokładniej - Apulli i Kalabrii, w których bardzo wyraźnie widać wpływ kultury islamu. Wszak muzułmanie mieszkali na tych ziemiach przez ponad 500 lat.

Ten podcast, druga część arabskiego słowniczka, jest nie tylko o groszu. Algorytm, gitara, benzyna, chemia, karmazyn, mocher a nawet wikariusz - te słowa, i kilkadziesiąt innych, wymienianych przez autorów "Lechistanu" w najnowszym odcinku, także pochodzą z arabskiego. To, oczywiście, tylko ciekawostka. A prawdziwie ciekawe jest, jaka jest geneza tych słów, i jaką przeszły drogę, zanim osiadły w języku polskim, i wielu innych językach.

W najnowszym wydaniu historycznego podcastu "Lechistan" - słowniczek. Tak, jak piszemy w tytule, nie tylko wymieniamy dziesiątki dobrze znanych nam, nie tylko z języka polskiego, słów, ale także - co najciekawsze - wyjaśniamy, jaką ewolucyjną drogę przeszły, oraz które arabskie słowa pochodzą z kultury wręcz greckiej.

"Był jedną z pierwszych książek totalnych, jakie przeczytałam w życiu" - mówiła o "Rękopisie znalezionym w Saragossie" noblistka Olga Tokarczuk dodając, że dzieło to zalicza do swojej "apteczki literackiej", do której sięga w chwilach pisarskiego kryzysu. Czy da się znaleźć lepszą rekomendację? Jak podkreślają autorzy "Lechistanu" wspomniany "Rękopis" autorstwa Jana Potockiego i "Księgi Jakubowe" Olgi Tokarczuk łączy przekaz o akceptacji wielokulturowości w samym sobie, dokonywanej po to, by osiągnąć pełnię kultury, nie zmieniając tożsamości. Posłuchaj o tym, jak powstawał "Rękopis znaleziony w Saragossie", dlaczego jest to dzieło tak autentyczne, oraz czym była kiedyś, i czym dziś jest ta książka.

Podcast ten zaczyna się dość makabrycznie: od wspomnień o nekropolityce. Jest zatem o głowach Kochanowskiego i Żółkiewskiego oraz ręce Czarnieckiego oraz wystrzeliwaniu ciał pokonanych wrogów z armat. Ale to jedynie uwerturka, nawiązująca do poprzedniego odcinka oraz listu jednego ze Słuchaczy. Tak naprawdę najnowsza opowieść jest o obecności hiszpańskich Maurów w polskiej kulturze i sztuce.

Nie wszyscy wiedzą, ale Konrad Wallenrod Adama Mickiewicza powiązany jest z historią muzułmańskiej Hiszpanii. I o tym właśnie jest najnowszy odcinek "Lechistanu", autorzy odnajdują w nim także analogię losów Polaków i Maurów. Jest i o Almanzorze. A "wisienką na torcie" jest historia o Wallenrodzie w spódnicy, którym była agentka Kara Mustafy. Jej celem było zniszczyć reputację Jana III Sobieskiego jako wojskowego przywódcy.

Brytyjczycy, kraje islamu, oraz Polska i Polacy. Dziś, zapowiadana tydzień temu, druga część podcastu "Lechistan", opowiadająca o prowadzącym przez Polskę szlaku handlowym, z którego Brytyjczycy chętnie korzystali - i co z tego wynikło. Jest też dużo o różnych wojnach.

Podróż z Londynu do Stambułu przez Gibraltar zajmowała niegdyś 3 miesiące, przez Polskę pokonywało się tę trasę w miesiąc. To najprostsze wyjaśnienie faktu, że Polska położona między Bałtykiem a Morzem Czarnym odegrała rolę pomostu pomiędzy Wielką Brytanią a światem islamu. Ta opowieść ma jednak bardzo wiele wątków, bo ziemie polskie odegrały tę rolę w bardzo wielu wymiarach, nie tylko kulturowym, ale też np. ekonomicznym czy wojskowym.

Zdaniem autorów podcastu, na wschodnich ziemiach I RP funkcjonował fascynujący synkretyzm religijny pomiędzy islamem, chrześcijaństwem i innymi religiami. To wszystko brzmi bardzo poważnie, ale wewnątrz podcastu znajdziecie m.in. historię, jak "boćwiniarze-muzułmanie" spotkali się na pielgrzymce, bo, jak mówi Adam Balcer, to normalne, że jak się jest z Nowogródka, można w Mekce lub Medynie u grobu proroka spotkać krajana.

Jaka sienkiewiczowska postać przypomina Adamowi Balcerowi wiedźmę Ple-Ple z Fraglesów? W tym podcaście autorzy analizują wiele sienkiewiczowskich, dość jednokierunkowych, konstrukcji myślowych takich, jak np. mentalność Kalego, czy też myśl, że cały miejscowy muzułmanizm można sprowadzić do ablucji, jak też i plan utworzenia z Czarnego Lądu nowej Polski. Punktem wyjścia jest wielokrotnie powtarzana przez Olgę Tokarczuk myśl naszej noblistki, że jej narracja jest antysienkiewiczowska.

Kopernik zajmuje ważne miejsce w światowej historii i nauce oczywiście jako astronom. Był on jednak prawdziwym człowiekiem renesansu: interesował się innymi naukami, ze szczególnym uwzględnieniem medycyny, którą studiował w Padwie. W Rzymie zaś mieści się muzeum Kopernika: autorzy podcastu wyjaśniają, dlaczego tam, i co można w owym muzeum znaleźć. Przede wszystkim jednak pokazują, jak postać Kopernika, jej miejsce w sztuce i losy jego dziedzictwa pokazują klarownie ciągłość uniwersalności nauki od Greków przez muzułmanów do Europejczyków.

Podczas słuchania tego odcinka "Lechistanu" poznacie nie tylko nauczyciela Mikołaja Kopernika, profesora krakowskiej szkoły astronomicznej, usłyszycie też ponadto o niemieckich i islamskich wątkach życiorysu jednego z najwybitniejszych polskich naukowców.

Główne postacie najnowszego wydania „Lechistanu” to Witelon, Piotr Kirsten, Dominik ze Skorogoszczy bardziej znany jako Dominicus Germanus de Silesia oraz Uług Bega i Al-Battani. Łączy ich ze sobą pasja wiedzy, fascynacja nauką - bo takiej właśnie pracy się oddawali. Ich dorobek należy do bardzo różnych dziedzin wiedzy: od językoznawstwa i kulturoznawstwa przez astronomię, po medycynę ze szczególnym uwzględnieniem psychiatrii.

W tym odcinku "Lechistanu": związki Polaków z półwyspem indyjskim, czyli krajami takimi, jak Indie, Pakistan, Nepal czy Bangladesz i mieszkającymi tam muzułmanami. Pojawią się postacie takie, jak Erazm Kretkowski, Krzysztof Pawłowski, mjr Jan Mikulski, który rozwijał pakistańskie lotnictwo czy Maksymilian Wiklińki, który przeniósł różne elementy kultury osmańskiej do Europy Zachodniej - tak pojawił się u nas np. kiosk.

Tym razem podcast okolicznościowy, na Święto Niepodległości. Czego naprawdę symbolem jest różaniec? A z jakiej kultury pochodzi? Nie, nie z chrześcijańskiej, tym bardziej nie z katolickiej. A wspomniany Selim Pijak to cesarz osmański. Dużo też autorzy mówią o bitwie pod Lepanto, kawalerach maltańskich i Polakach, którzy zostali skazani na galery ale i tak zrobili kariery.

Nowoczesna tożsamość karaimska rozwijała się równolegle z turecką i pan-turkizmem wzajemnie się inspirując. Najlepszą personifikacją tego procesu jest Saraja Szapszał, przywódca Karaimów. To wszystko wspierane było przez ówczesne polskie władze.

Polacy mieli wielki wkład w poznanie kultury Kurdów. Służyliśmy w osmańskiej armii i administracji oraz rosyjskiej dyplomacji, wkład Polaków w rozwój kurdologii jest nie do przecenienia. W tym odcinku "Lechistanu" autorzy wymieniają wiele nazwisk Polaków, którzy wpisali się w historię Kurdów, takich, jak np. kartograf Wojciech Chrzanowski, który sporządzał pierwsze w historii mapy Kurdystanu, na marginesie: stworzył też pierwszą mapę polskich ziem. W tej opowieści pojawiają się też m.in.: Karol Brzozowski, Władysław i Aleksander Jabłonowski a także Aleksander Chodźko czy August Żaba i Leonard Zagórski.

Jakie są związki ze Szwecją w kontekście muzułmańskim. I jak Sztokholm został przebudowany na wzór Stambułu. W tym podkaście autorzy powracają do karaimskiej mniejszości etnicznej - najmniejszej, ale, być może, najciekawszej z mieszkających obecnie w Polsce mniejszości.

Jakie są związki ze Szwecją w kontekście muzułmańskim. I jak Sztokholm został przebudowany na wzór Stambułu. W tym podkaście autorzy powracają do karaimskiej mniejszości etnicznej - najmniejszej, ale, być może, najciekawszej z mieszkających obecnie w Polsce mniejszości.

W tym odcinku "Lechistanu" autorzy odnajdują reprezentantów mniejszości narodowych w organach przedstawicielskich: niekoniecznie chodzi o Sejm czy Senat, często także o rady miejskie czy rady emigracyjne.

Karaimi są bez wątpienia społecznością, która łączy Polskę ze światem muzułmańskim, bo ich religia zapożyczyła bardzo dużo z islamu. W tym podcaście m.in. o Izaaku ben Abrachamie Hatrokim, który napisał traktat religijny w stylu polemiki teologicznej z chrześcijaństwem i islamem - to skarbnica cytatów, przy pomocy których można krytykować chrześcijaństwo. I duży wkład w Oświecenie.

Przykładów równoległości islamofobii i antysemityzmu w historii Polski (i, oczywiście, nie tylko Polski) jest wiele, podobnie jak zależności bardziej skomplikowanych, gdy np. Żydzi stawali się obiektem nienawiści, skoro aktualnie Muzułmanie byli, z różnych przyczyn, nieobecni. W tym odcinku podcastu "Lechistan" pojawia się też wątek filosemityzmu Adama Mickiewicza, który wg prof. Marii Janion stał się dla Krasińskiego, po prostu, Żydem idealnym, choć, czy był Żydem, nie wiadomo. Jest też o Zofii Kossak Szczuckiej, u której, wbrew generalnemu trendowi jej twórczości, można odnaleźć elementy multikulti.

Jakub Frank - turkojęzyczny Żyd z Podola, który przeszedł na islam, a potem został rzymskim katolikiem. To on miał wielki wpływ na polski romantyzm, w osobie, i twórczości, Adama Mickiewicza poprzez żonę Mickiewicza, Celinę. Najnowszy odcinek "Lechistanu" to mocny powakacyjny powrót tego podcastu: opowiada też o sabataizmie, małych religiach Abrahamowych, kabale i zbawieniu poprzez grzech.

Jakub Frank - turkojęzyczny Żyd z Podola, który przeszedł na islam, a potem został rzymskim katolikiem. To on miał wielki wpływ na polski romantyzm, w osobie, i twórczości, Adama Mickiewicza poprzez żonę Mickiewicza, Celinę. Najnowszy odcinek "Lechistanu" to mocny powakacyjny powrót tego podcastu: opowiada też o sabataizmie, małych religiach Abrahamowych, kabale i zbawieniu poprzez grzech.

W Izraelu siedzą Turcy osmańscy i patrzą, jak o teren, by zbudować synagogę, rywalizują między sobą Żydzi aszkenazyjscy z Polski. Tylko, że jedni są Chasydami a drudzy ortodoksyjnie chasydyzm odrzucają - oto scena kulminacyjna dzisiejszego odcinka "Lechistanu", ostatniego odcinka przed wakacjami. Wreszcie udało się zbudować synagogę, która nawiązuje do Kopuły na Skale i przypomina meczet osmański, do momentu powstania państwa Izrael była ona najważniejszą synagogą, zwłaszcza dla Żydów przyjeżdżających z Polski.

W tym odcinku podcastu o historii Polski jest nie tylko o Biblii i islamizacji postaci z niej na różnych obrazach, ale szerzej - o islamizacji kultury żydowskiej, czy też raczej o przenikaniu się jednych i drugich motywów. Przykłady? Krakowskie synagogi, budowane przez emigrantów - sefardyjskich Żydów, czy też XVIII-wieczna bóżnica w Lubomlu, gdzie zębaty grzebień attyki wydaje się być wzorowany na gzymsie absydy ormiańskiej katedry we Lwowie.

Tym razem autorzy "Lechistanu" opowiadają o tym, jak przenikały się religie monoteistyczne w wielkim księstwie litewskim. Obok wspomnianych w tytule postaci pojawią się też inne, i kolejne koncepcje, na przykład ta, mówiąca, że chrześcijaństwo, judaizm i islam to tak naprawdę ta sama religia.

Po odcinku "Lechistanu" o Żydach sefardyjskich, nadchodzi czas na opowieść o aszkenazyjskich. Adam Balcer i Paweł Sulik opowiadają, który rabin z Krakowa był rabinem w Kairze, kto wydrukował pierwszą w Polsce książkę po hebrajsku, kto wśród Żydów upowszechniał nauki Kopernika, a także skąd wzięły się nazwy "Lechistan" i "Galicja".

W tym odcinku podcastu "Lechistan" historia przede wszystkim dwóch postaci: Izaaka ben Abrahama, zwanego Doktorem Hiszpanem i, także lekarza, a ponadto dyplomaty: Salomona Aszkenazego, obaj żyli w XV i XVI w. n.e.

Kluczową rolę w tej opowieści odgrywa Ibrahim Ibn Jakub, żyd aszkenazyjski, arabskojęzyczny dyplomata żydowski w służbie kalifa Kordoby, który jako pierwszy w historii wspomniał o Krakowie, zdaniem wielu historyków z jego relacji wynika, że musiał "miasto Krako" po prostu odwiedzić. W tym podcaście także o Pradze, Przemyślu - i innych Żydach, oczywiście.

W podcaście historycznym nie powinno się opowiadać o postaciach, które nie istniały. Ale o legendarnych - już można. Zwłaszcza, jeśli legenda była żywa latami, trafiła też do twórczości literackiej. Ta legendarna postać to Maria Potocka - autorzy "Lechistanu" zastanawiają się m.in., ile mogła mieć wspólnego z realnymi postaciami swoich czasów.

Sonety krymskie Adama Mickiewicza, cykl 18 sonetów, to pierwsze tego typu utwory w historii literatury polskiej. Autorzy podcastu, Adam Balcer i Paweł Sulik, opowiadają o wpływach orientalnych, ale też włosko-arabskich w tej części twórczości Mickiewicza a także przyjaciołach, którzy wieszcza do "wschodu" zachęcali. Dowiecie się też, kto i dlaczego Mickiewicza za napisanie sonetów krytykował, czy wręcz atakował oraz jacy twórcy sonetami się inspirowali.

Tym razem w "Lechistanie" - szanfary. Utwory, które nazwę swą wzięły od Asz-Szanfary, arabskiego poety z VI wieku, autora kasydy "Lamijat al-Arab", przetłumaczonej na wiele języków, w tym na polski - tego przekładu dokonał Ludwik Spitznagel. Szanfary Słowackiego i Mickiewicza są zaś nawiązaniem do tego utworu. Jak podkreśla w podcaście Adam Balcer "Mnich" i "Arab", utwory okresu wczesnej twórczości Juliusza Słowackiego, są wyraźnym dowodem na zafascynowanie wielkiego polskiego poety kulturą arabską.

"Beniowski" to poemat dygresyjny Juliusza Słowackiego, wydany w całości już po śmierci wybitnego twórcy. Tytułowy bohater nawiązuje to autentycznej postaci hrabiego Maurycego Beniowskiego. W dziele jest wiele motywów orientalnych, Słowacki pisze m.in. o Krymie, choć nigdy tam nie był. W podcaście autorzy przywołują najbardziej interesujące cytaty, między innymi opis krymskiego chana, który miał być "jak cytryna żółty, wąsy miał długie jak sum, kare ciało, na szyi jak czerwona glina". Słuchacz dowie się też, co znaczy "wyzwać kogoś na próbę dzbana".

W tym podcaście o podróży Juliusza Słowackiego do Libanu, Egiptu i Kairu. To nie tylko wydarzenie w życiu Słowackiego, ale też źródło inspiracji artystycznej wybitnego twórcy, której rezultatem stały się m.in. listy-reportaże poetyckie z Egiptu ale też np. "Beniowski": akcja poematu dzieje się wprawdzie na Krymie, ale nie brakuje w nim wątków egipskich właśnie. Kolejnym ciekawym wątkiem tego podcastu jest, jak Słowacki chłonął zmysłowość i erotyzm orientalnej kultury. Dodajmy, że w całej wyprawie chodziło generalnie o podróż do Ziemi Świętej a następny odcinek podcastu "Lechistan" będzie o Mickiewiczu. Na razie jednak - Słowacki.

W tym podcaście - polscy wojskowi w Egipcie. Wśród nich: generał Henryk Dembiński, Ludwik Tadeusz Szafraniec-Bystrzonowski herbu Starykoń, inżynier August Szulc, Julian Duszyński i Antoni Muchliński. Inna osoba, kojarząca się z Egiptem to dyplomata Karol Bernard Załuski herbu Junosza.

Dziś w "Lechistanie" - Egipt, a dokładniej, oczywiście: Polacy w Egipcie. W tym odcinku możemy posłuchać o wartych wzmianki specjalistach w różnych dziedzinach wiedzy, zwłaszcza inżynierskiej, oraz podróżnikach. M.in. Józefie Feliksie Łazowskim, generale okresu wojen napoleońskich i hydrotechniku, inżynierze wojskowym, którego nazwisko uwieczniono na paryskim Łuku Triumfalnym. Pochodzący z Warszawy Stanisław Janicki to polski inżynier budowlany, hydrolog oraz wynalazca. Współpracował przy budowie Kanału Sueskiego i mostu Kierbedzia w Warszawie, kierował też budową obiektów kolei warszawsko-petersburskiej oraz portu w Fiume (obecnie Rijeka). Tomasz Franciszek Ksawery Bartmański to z kolei jeden z najwybitniejszych inżynierów okresu Wielkiej Emigracji. W latach 1842-1844 kierował budową najdłuższego wówczas tunelu we Francji o długości 4600 metrów. Zaprojektował w tym kraju szereg kanałów, mostów oraz dróg. A jakie są jego związki z Egiptem? I co jeszcze robili wcześniej wymienieni? O tym dużo więcej w podcaście.

Ten odcinek podcastu "Lechistan" zaczyna się od Aleppo - miasta, w którego historii Polacy odegrali ogromną rolę. Można było w nim spotkać naszych starych znajomych z innych odcinków podcastu, czyli Wacława Emira Rzewuskiego, czy Józefa Sułkowskiego. Komendantem w Aleppo był Józef Bem, tam zresztą zginął. Ale opowieść płynie dalej: jest o gubernatorze Libanu Władysławie Paszy Muzafferze Czaykowskim, Wojciechu Chrzanowskim, geografie, byłym gubernatorze wojskowym Warszawy, który organizował korpus kawalerii w Bagdadzie i podróżował po Iraku i Syrii. Jest też postać Antoniego Aleksandra Ilińskiego lub też Mehmeta Iskendera Paszy herbu Lis - generale paszy armii tureckiej. Był bardzo barwną postacią i zarazem alkoholikiem: to on miał alkohol nawet wewnątrz miecza, wystarczyło odkręcić rękojeść... Oczywiście: to tylko niektóre wymienione w najnowszej opowieści postacie. A na początek - rozstrzygnięcie okolicznościowego konkursu.

Kolejni Polacy na Bliskim Wschodzie, których postacie warto przybliżyć: Hieronim Łaski herbu Korab, polski dyplomata na usługach królów Polski, Węgier i Habsburgów, Jerzy Hieronim Maria Wojciech Laskarys, włoski duchowny katolicki greckiego pochodzenia, który po 20 latach pobytu we Lwowie i na Wołyniu, został patriarchą rzymskokatolickim Aleksandrii a potem Jerozolimy. I wreszcie Maksymilian Stanisław Ryłło – jezuita, rektor Collegium Urbanum w Rzymie, misjonarz na Bliskim Wschodzie i w Afryce, unieśmiertelniony, jak wspomniano w tytule, przez Juliusza Słowackiego.

Oprócz wspomnianych w tytule postaci, ten odcinek podcastu "Lechistan" opowiada także o Włodzimierzu Bączkowskim, który przez 20 lat mieszkał w Mandżurii a potem przeniósł się na Bliskim Wschód, oraz o Witoldzie Rajkowskim, jednym z kilku głównych emisariuszy polskiego wywiadu, wysłanych podczas II wojny światowej na Bliski Wschód. „Imponował mi [..] zgadywaniem wieku kompletnie zawoalowanych Arabek. Mówił, że poznaje po chodzie i po błysku oka przebijającego przez czarczaf. Z perspektywy lat wydaje mi się, że troszkę picował” - tak wspominał Rajkowskiego z Bagdadu ważny działacz PPS na emigracji Roman Stefanowski.

"Irańczycy zaakceptowali nas takimi, jakimi byliśmy. Nie pytali o nasze matki i ojców. Nie pytali, w co wierzymy ani skąd przybywamy. Widzieli, że potrzebujemy pomocy i tę pomoc tę nam ofiarowali" - to nie "lewacki bełkot", a autentyczne relacje naszych rodaków, którzy do Iranu uciekli od piekła gułagu i Syberii - podkreśla w najnowszym "Lechistanie" Adam Balcer. Twórcy podcastu przypominają także, że wcześniej, w XIX wieku diaspora polskiej emigracji politycznej uważała Iran za kraj, który należy wspierać, bo może być w "kordonie sanitarnym" blokującym Rosję. Wspominają także Polaków związanych z Iranem, m.in. pochowanego w Teheranie Władysława Horodeckiego, który pojechał do Iranu wspierać rozbudowę infrastruktury kolejowej. Na nagrobku Horodeckiego skromnie napisano "profesor architektury", choć wielu porównuje jego talent do talentu Gaudiego. W. Horodecki zaprojektował m.in. Dom z chimerami w stylu Art Nouveau w Kijowie, od 2005 r. jedną z rezydencji prezydenckich. Inny "Polak w Iranie" to Albert Czeczott, który był szefem służby mechanicznej budowanej wtedy Kolei Transirańskiej w Teheranie.

Podcast historyczny nadal o Afganistanie, tym razem to podróż od Konrada Wallenroda do doktora Judyma. Chodzi, oczywiście, o postacie historyczne, które kojarzono z tymi dwoma literackimi bohaterami.

"Szliśmy na śmierć wesoło pod wodzą naszego polskiego generała Borowskiego, najwaleczniejszego z walecznych, którego śmierć, chwale jego zazdrosna, zabrała w chwili, gdy na wałach twierdzy zatykał chorągiew Lwa i Słońca.” Takie świadectwo śmierci generała Izydora Borowskiego dał perski minister Mirza Sadik w liście do ambasadora perskiego w Stambule Mirzy Husejna. Obok opowieści o Izydorze Borowskim dziś w podcaście "Lechistan" także pojawi się postać Stefana Kryczyńskiego, w swoim czasie, czyli na początku XVIII wieku jedynym wiarygodnym w Europie źródłem informacji o Afgańczykach oraz, w dokończeniu wątku o Uzbekistanie - m.in. wspomnienie Anny German: niezwykle popularnej w całym ówczesnym Związku Radzieckim polskiej kompozytorce i piosenkarce.

Polacy - kolonizatorami? Niemożliwe? A jednak są takie wątki w historii. W tym odcinku podcastu "Lechistan" m.in. o Bronisławie Grąbczewskim, którego postać stała się m.in. inspiracją dla Juliusza Verne'a, o Leonie Barszczewskim, którego zdjęcia dziś zapewne drukowane byłyby w magazynach podróżniczych, także o Józefie Żylińskim czy Władysławie Massalskim, którzy powinni kojarzyć się z systemami melioracyjnymi, służącymi do przemysłowej produkcji bawełny w Turkiestanie. Poczesne miejsce w najnowszej opowieści Adama Balcera i Pawła Sulika zajmie też, pochodzący z Suchej Beskidzkiej, Ferdynand Goettel.

W ten piątek miało być o czym innym. Ale doszło do tragedii, obok której nie da się przejść obojętnie. Autorzy historycznego podcastu tokfm.pl postanowili się do niej odnieść, bo postać zamordowanego prezydenta Gdańska Pawła Adamowicza jak i wielowiekowa historia samego Gdańska odnoszą się do tematyki historycznych opowieści, snutych przez Adama Balcera i Pawła Sulika. Tym razem zatem - o wielokulturowości stolicy Pomorza, i wieloletnim prezydencie Gdańska, piewcy wartości, jakie niesie za sobą otwarcie na wielokulturowość. Dowiecie się też, który z gdańskich pomników został pierwotnie wybudowany we Lwowie oraz dlaczego w Gdańsku stoi jeden z zaledwie pięciu czynnych meczetów w Polsce i jedyny, posiadający minaret.

Autorzy "Lechistanu" kontynuują swoją wschodnią podróż, dziś jej odcinek z Kazachstanu do Uzbekistanu. Od opowieści o Karolu Gutkowskim, nauczycielu wielkiego przyjaciela Fiodora Dostojewskiego do przyjaciela Siergieja Rachmaninowa Aleksandra Zatajewicza, który przez blisko 30 lat mieszkał w Polsce. Aż wreszcie podróż w czasy Tamerlana i Tochtamysza.

Ten podcast zaczyna się od cytatu ze św. Jana Pawła II, z jego podróży do Kazachstanu w 2001 roku: "Dążenie do dialogu i harmonii cechowało stosunki między chrześcijaństwem a islamem od czasu powstania Chanatu Tureckiego na bezgranicznej przestrzeni waszych stepów. To sprawiło, że wasz kraj stał się łącznikiem między Wschodem a Zachodem na wielkim jedwabnym szlaku" - mówił wówczas papież. Autorzy podcastu wymieniają znanych Polaków, których los, albo wybór, powiązał z Kazachstanem, wśród nich byli: Karol Lubicz Chojecki, gen. Piotr Kreczetnikow, Jan Prosper Witkiewicz (z TYCH Witkiewiczów jak najbardziej, to stryj ojca Witkacego), Adolf Januszkiewicz, który wyleczył ze ślepoty ojca wielkiego poety kazachskiego Abaja Kunanbajewa, ponadto Gustaw Zieliński czy Bronisław Zaleski, pisarz i publicysta, który na zesłaniu przyjaźnił się z Tarasem Szewczenką.

Dawut czy Dawid? Sulejman czy Salomon? Aadeem czy Adam? Po raz kolejny w "Lechistanie" pojawia się wątek ekumenizmu, bo - jak podkreśla Adam Balcer - wg Koranu Jezus był po Mahomecie najważniejszym prorokiem, choć z drugiej strony trzeba podkreślić, że Jezus dla muzułmanów nie jest Bogiem. Zaś Maria jest jedyną kobietą wymienianą w Koranie z imienia, jej imię pojawia się tam zresztą częściej niż w Biblii.

Zakon krzyżacki powstał w 1191 roku, ale w "naszym pobliżu" Krzyżacy pojawili się w roku 1226. Autorzy podcastu mówią m.in. o wschodnich wątkach w architekturze zamków krzyżackich, jakie można wciąż obejrzeć w Polsce, pojawiają się m.in. postacie Fryderyka II, Eryka Pomorskiego, Bogusława X Wielkiego a także literatura: "Krzyżowcy" Zofii Kossak-Szczuckiej i "Czerwone tarcze" Jarosława Iwaszkiewicza oraz, wspomniana w tytule, scena obrony przez atak rożnem z kurczakami, czyli, jak to ujął, żartując, Adam Balcer, "Bitwy pod Kebabem".

W początkowej fazie piątej krucjaty, która odbyła się w 1217 r. miał uczestniczyć polski książę, Kazimierz Opolski. Powrócił z krucjaty z żoną, bułgarską księżniczką Wiolą. Miała ona z Kazimierzem między innymi córkę Eufrozynę, poprzez którą była babką po kądzieli króla Władysława I Łokietka. Matką Wioli zaś miała być Anna, zwana Kumanką a Kumanowie, inaczej Połowcy, to stepowy turkijski lud pochodzenia ałtajskiego. Łokietek zaś miał także wśród przodków Turczynów z Rusi Kijowskiej. To na pewno nie pierwsza i z pewnością nie ostatnia, skomplikowana i wielonarodowa historia, jaką opowiadają twórcy podcastu "Lechistan". Tym razem sięgają po historię krucjat, czyli wydarzeń, jakie rozpoczęły się w XII w. n.e., pojawi się więc nazwisko najważniejszego polskiego krzyżowca, Henryka Sandomierskiego, który - między innymi oczywiście - sprowadził do Polski, prawdopodobnie z Bliskiego Wschodu, grę w szachy. Będzie też o Jaksie z Miechowa, Kazimierzu II, Saladynach i Saracenach i św. Wojciechu oraz zakonach, w tym o wspomnianym jedynym polskim zakonie rycerskim, który powstał dla ochrony Mazowsza i Kujaw przed najazdami pruskimi: zakonie Braci Dobrzyńskich, czyli Kawalerach Jezusa Chrystusa - oficjalna nazwa: Pruscy Rycerze Chrystusowi. Więcej: w podcaście "Lechistan".

Dalsze wątki muzułmańskie i tureckie w polskiej armii dwudziestolecia międzywojennego i obu wojen światowych: oprócz wspomnianych w tytule postaci autorzy podkastu opowiadają też, jak ułani tatarscy chronili, pełniąc wartę honorową, grobu z miejscem pochówku serca Józefa Piłsudskiego na cmentarzu na Rossie w Wilnie, o dowódcy polskiego lotnictwa w latach 1926-39, który miał obywatelstwo osmańskie, o legionach tureckich a także o wielu historycznych polsko-tureckich wątkach odnoszących się do zakładów produkujących polskie samoloty a nawet powiązaniach z badaniami kosmosu.

Stefan Mustafa Abramowicz, ostatni ułan II RP z kampanii 1939 r… zmarł w kwietniu 2018 roku w wieku 103 lat. Walczył w szwadronie tatarskim 13. pułku potem II korpusu, brał udział w bitwie pod Monte Cassino. Jakich innych muzułmanów i Tatarów można odnaleźć w historii armii polskiej międzywojnia i II wojny światowej? O tym właśnie jest ten odcinek "Lechistanu". Z podcastu dowiecie się także dlaczego w Warszawie przed 1939 rokiem nie powstał meczet, choć były takie plany, posłuchacie też niezbyt cenzuralnych ułańskich przyśpiewek, i to w wykonaniu samego Adama Balcera.

Mehmet Emin Rasulzade - to jego nazywano ojcem niepodległości Azerbejdżanu, czyli, w pewnym sensie, "azerskim Piłsudskim". W najnowszym wydaniu "Lechistanu" pojawi się więcej znaczących postaci historycznych, wymieńmy jeszcze tylko jedną: Olgierda (Najman-Mirza-) Kryczyńskiego, prawnika, który w Polsce działał w tzw. ruchu prometejskim, zamordowanego w 1941 r. w Smoleńsku przez bolszewików. Więcej postaci - w podkaście.

W tym odcinku podcastu autorzy mówią o wątkach muzułmańskich w Polsce i polskich w innych krajach w latach 1918 - 1939. Szczególną wydaje się być historia córki Gireja Dżabagijewa i jego żony, pochodzącej z litewskich Tatarów Heleny Bajram-Bajraszewskiej. Dżennet Dżabagi-Skibniewska może być dla wielu symbolem tułaczego losu emigrantów kaukaskich, jej historia zaczyna się od gimnazjum, w którym m.in. córki Józefa Piłsudskiego uczyła strzelectwa. Walczyła w obronie Polski, była w podziemiu - więcej szczegółów tej, i inne historie, np. Alimardana Topczubaszowa, w kolejnym odcinku "Lechistanu".

Zamiast streszczenia: dwie epickie scenki z dzisiejszego podcastu: jak goszczący w Japonii Piłsudski pierwszy raz w życiu zakosztował sushi oraz wyprawa na Kijów... tramwajem. Anegdot autorzy podcastu proponują znacznie więcej a przede wszystkim: realistyczne i, delikatnie rzecz ujmując, wizjonerskie scenariusze odzyskania niepodległości - przez różne narodowości, przeciwko różnym państwom, w niebywale różnych konfiguracjach. Z różnymi też skutkami. Więcej - w historycznym podkaście tokfm.pl "Lechistan".

Nie tylko napisał książkę, która stała się kanwą filmu Wojciecha Jerzego Hassa ze Zbigniewem Cybulskim w roli głównej. Był też pierwszym w historii Polakiem, który wzbił się w powietrze balonem. Kawalerzysta, antropolog, imperialista, kolonista - tak mówią o nim autorzy podcastu "Lechistan" podkreślając, że Potocki zafascynowany był wschodem, ale w sposób ekumeniczny. Szukał podobieństw pomiędzy religiami abrahamowymi: judaizmem, islamem i chrześcijaństwem.

W końcu dociera na Bliski Wschód - tak zaczyna się druga część opowieści o Wacławie Emirze Rzewuskim. Tam zostaje Beduinem a potem przekształca się w Kozaka, można też odnieść wrażenie, że jest wahabitą choć tak naprawdę, po powrocie do Polski żyje w sposób, który definiowałby go raczej jako islamokatolika - właśnie w tym podkaście jego autorzy powołali do życia taki, dla wielu zapewne kontrowersyjny, neologizm. Co jeszcze zdziałał w swym życiu ataman Rewucha? Posłuchaj podcastu

W "Lechistanie" płynnie przechodzimy od hodowców i hodowli koni do postaci Wacława Rzewuskiego, który kochał nie tylko konie, ale też całą orientalną kulturę. Był też zarazem mistrzem autokreacji: całkowicie wykreował swój alternatywny (jak historia Polski w naszym podkaście) wizerunek. Dzisiaj w odcinku prowadzący będą mówić o Wacławie Rzewuskim, który pojawił się już w poprzednim odcinku. Zafascynowany pustynią, która przypominała mu stepy. Tam mógł się czuć jak wolny, nieskażony cywilizacją człowiek.

Tym razem opowieść o niezwykłych koniach i ich niezwykłych właścicielach. Będzie o genezie słynnych na całym świecie do dziś polskich koni arabskich: ta historia sięga czasów pierwszego rozbioru. Padną nazwiska: Branicki, Rzewuski, Dzieduszycki i Sanguszkowie. Adam Balcer i Paweł Sulik będą też mówić o wczasach all inclusive w Imperium Osmańskim bez biometrycznego paszportu.

Kawaleria: przez lata związana była nierozerwalnie z wizerunkiem Polaka, który walczy. Ale... niektóre określenia, takie jak ogier, rumak, kucyk, kary, kołczan to słowa o pochodzeniu tureckim, o bachmacie nie wspominając. Deresz ma z kolei pochodzenie węgierskie. Dlaczego tak charakterystyczny dla naszego społeczeństwa jest hasło: "Szabel nam nie zbraknie. Szlachta na koń wsiędzie, my z synowcem na czele i jakoś to będzie"? O wiele więcej w tym wątku - oczywiście w podcaście, który prowadzą Adam Balcer i Paweł Sulik.

Jak wyglądali żołnierze w czasach tzw. odsieczy wiedeńskiej? I ile było wpływów wschodnich w ubiorze i uzbrojeniu Polaków? Co to są: misiurka, karabela, buzdygan, hełm turbanowy, karwasz i buława w stylu rokoko? O tym wszystkim i wielu innych rzeczach opowiadają Adam Balcer i Paweł Sulik.

Jak obliczają autorzy podcastu w tym tygodniu mija 335. rocznicza Bitwy pod Wiedniem, bo miała ona miejsce 12. września 1683 roku. Opowiadają jednak nie tylko o samej bitwie ale też uroczystych obchodach jej 250. rocznicy, które odbyły się - jak nietrudno policzyć - w 1933. roku z udziałem samego Józefa Piłsudskiego. Pojawia się też historia osmańskiej chorągwi spod bitwy pod Wiedniem, która szła z polskim wojskiem w powstaniu listopadowym a potem odzyskano ją w roku 1926, dzięki czemu mogła się pojawić na wspomnianych obchodach. Plus, wspominana przez Piłsudskiego scenka z pijanym buriatem.

Ta historia jest prawdziwa, wspomniany ksiądz był wówczas w procesie beatyfikacyjnym. Autorzy "Lechistanu" więcej czas poświęcają jednak zjawisku odwrotnemu: pisania literatury polskiej w języku arabskim, swego czasu było ono czymś naprawdę naturalnym i oczywistym. Adam Balcer i Paweł Sulik powracają z podcastem historycznym tokfm.pl po wakacyjnej przerwie. W najnowszym odcinku "Lechistanu", oprócz wspomnianych historii, wyjaśniają także, co z tym wszystkim wspólnego mają przyjaciel Adama Mickiewicza, Ignacy Domeyko i Joachim Lelewel. A także kiedy, i z jakiej okazji, wydano pierwszy druk tatarski w języku polskim, który wygłoszono w meczecie w Mińsku.

Reprezentanci Egiptu powracają, jak polscy, z Mundialu do domu. A w podcaście historycznym tokfm.pl dużo o nie naciąganych związkach Polaków z Egiptem. O jego eksploratorach, w tym pierwszym Polaku, który wszedł na piramidę Cheopsa, o polskim adiutancie Napoleona, który - zanim zmarł w Egipcie - pracował w Instytucie Egipskim powołanym przez Napoleona właśnie. A także, między innymi, o wizycie w Egipcie Juliusza Słowackiego. Więcej - w podcaście "Lechistan".

Nauczyciele potwierdzają: w podręcznikach historii Polski trudno szukać nawet wzmianki o Senegalu. A związki tego kraju, a tym bardziej rejonu zachodniej Afryki z Polakami są. Autorzy podcastu sięgają po postacie Jana Czyńskiego i Teofila Świętopełka-Mirskiego, pojawia się też nazwisko Gustaw Adolf Kalasanty Motyliński a przede wszystkim Władysław Jagniątkowski. Tym razem "Lechistan" publikujemy o wcześniejszej porze, bo, być może, będziecie chcieli dowiedzieć się czegoś więcej o związkach Polski z Senegalem jeszcze przed wieczornym meczem. Ale po meczu posłuchać podcastu też, oczywiście, można.

Widać w niej wpływy orientalne, bałkańskie, cygańskie i huculskie, czyli góralskie - a gdzie powstała muzyka klezmerska? Kto to był Hendrix z Pokucia? I co ma znaczyć określenie "sefardyjski implant w ciele aszkenazyjskim"? W kolejnym odcinku "Lechistanu" autorzy powracają myślą historyczną w Karpaty.

Czy Tatarzy mają coś wspólnego z Tatrami? Słowa podobne, ale raczej jednak nie. A co z Karpatami? W najnowszym odcinku podcastu "Lechistan" autorzy powracają m.in. do multikulturowego słowniczka, tym razem o źródłach rumuńskich i tureckich. Chodzi np. o słowa baca, gazda, juhas, watra, harnaś, bryndza czy bogracz.

W poprzednim podcaście było o Wernyhorze, ale przede wszystkim o Sadyku Paszy. Tym razem Autorzy szerzej sięgają po przepowiednię Wernyhory, ale też tę z Tęgoborza. Zanim jednak obie się pojawiły, a tym bardziej zanim o międzymorzu zaczęli mówić Jarosław Kaczyński i Mateusz Morawiecki a wcześniej Józef Piłsudski już w XVI w. n.e. o Polsce od morza do morza pisał Jan Kochanowski. Nie tylko jednak Polacy myśleli o międzymorzu, inne narody - też. Więcej w podcaście.

Czy Wernyhora istniał naprawdę? Tę postać opisał nie tylko Wyspiański, pojawił się także u Słowackiego i Lelewela, w obrazach Malczewskiego i Matejki, o jego przepowiedniach pisał z kolejki Michał Czaykowski, czyli Sadyk Pasza herbu Jastrzębiec - niegdyś znany pisarz. Te dwie postacie dominują w kolejnym wydaniu podcastu historycznego tokfm.pl

Adam Mickiewicz zmarł w Stambule. Jego ostatnie słowa zapisane były w alfabecie arabskim i języku tureckim. To byłą sentymentalna podróż do czasów młodości. Przed nią wielki polski poeta kupił sobie namiot, którego rozstawianie ćwiczył w domu... Więcej: w podcaście.

Baku, światowe zagłębie ropy naftowej początku XX w. - bez udziału niewielkiej liczebnie, ale wybitnej grupy Polaków, m.in. inżynierów i architektów, ten sukces nie byłby tak ogromny. Plus inspiracje dla architektury polskiego Sejmu i dworku w Sulejówku a ponadto Azerbajdżan w piosence Czesława Niemena. Znacznie więcej - w podkaście.

Tym razem w Lechistanie kaukaz Południowy, nazywany też Zakaukaziem, choć autorzy podcastu wyjaśniają w nim, dlaczego tak nie powinno się mówić. Paradoksalnie: to dalszy ciąg historii opowiedzianej w poprzednim podcaście, bo większość Azerów mieszka nie w Azerbejdżanie a w Iranie, i właśnie na kulturę irańską mieli oni największy wpływ. Jak zwykle Adam Balcer i Paweł Sulik odpowiadają też na list Słuchacza.

Samuel Otwinowski, Tomasz Młodzianowski, Tadeusz Krusiński - to nazwiska Polaków, których można byłoby określić mianem "ambasadorów". Bo to Polacy właśnie, w XVII i XVIII w., stali się bardzo ważnym źródłem wiedzy o Persji, czyli Iranie dla całego świata zachodniego, przybliżaliśmy Zachodowi kulturę irańską. O tym właśnie opowiada najnowsze wydanie podcastu historycznego Tokfm.pl

Imperium Perskie, starożytny Iran. Oczywiście - relacje Imperium z Polską i ciekawostka: co prymas Polski z okresu Zygmunta III Wazy podarował szachowi perskiemu i dlaczego tak przypadło to szachowi do gustu.

O tym, że nie da się oddzielić unii polsko-litewskiej od Wielkiej Ordy, czyli m.in. o współpracy Polaków i Litwinów z Tatarami przeciwko Moskwie. A ponadto o Tochtamyszu, wspomnianym w tytule ADHD, Marynie Mniszech, lajkoniku z tatarskimi motywami, hejnale z wieży mariackiej i polskich wojskach na Kremlu.

Dziś w podcaście historycznym Tokfm.pl XIII w. n.e. i Benedykt Polak - pierwszy znany historii Polak, który odwiedził Azję i jego nieudana misja. Autorzy przybliżają też hegemonię Imperium Mongolskiego, największego terytorialnie mocarstwa kontynentalnego w dziejach świata. Snują też przypuszczenia, jak potoczyłaby się historia Polski, gdyby nie przegrana w bitwie pod Legnicą. Adam Balcer i Paweł Sulik analizują też co wynika z tytułu "Lechistan".

Dziś o irańskich korzeniach Polaków, a dokładniej: Sarmatów, czyli Słowian. O pochodzeniu słów takich jak wiara, raj, święty, niebo, dzieło, zły, lewy, sąd czy pan. Odpowiedź na pytanie: dlaczego Morze Czarne jest Czarne, skąd Biała Ruś, a która to Czarna i Czerwona. Oraz że Biały Chorwat w oczywisty sposób kojarzyć się musi z Małopolską.

W dzisiejszym odcinku podcastu historycznego Tokfm.pl archeologia polskości pod hasłem "Odkryj wschód w Polaku", czyli o wpływie stepu na polskość a więc m.in. o Polanach jako ludziach stepu a także skąd wzięło się słowo "państwo" i w czym ten źródłosłów różni nas to od sąsiadów. Ponadto, m.in., skąd tak ważne miejsce konia w polskiej kulturze.

W tym wydaniu podcastu historycznego Adama Balcera - o języku i słowach o bałkańskich korzeniach, albo szerzej: wschodnich. Będzie o plejadzie swojsko brzmiących słów pochodzenia tureckiego, takich jak - obok wyżej wymienionych - "kozak", ale też np. "bohater", które ma korzenie irańskie.

W dzisiejszym podcaście oczywiście kolejna podróż w czasie ale też przypomnienie bądź przedstawienie pojęć sprzed lat. Pojawią się namiot elekcyjny i jurta; majdan i mejdan, kurulta i kureń, pobratymstwo i watażkowie a także wyprawy po jasyr. Będzie o Nogajach, Sobieskim jako lwie Lechistanu i kościołomeczetach a także: skąd wziął się tatar, czyli potrawa z siekanego surowego mięsa, dziś wołowiny, dawniej - koniny.

W dzisiejszym podcaście historycznym Adama Balcera: o tym, że Polska jako pierwsza podpisała traktat o przyjaźni z Imperium Osmańskim, jak Polska i Turcja Osmańska równolegle a może nawet wspólnie funkcjonowały jako kraje multikulti a także, między innymi: skąd wzięła się prawdopodobnie nazwa "Bieszczady" i co to ma wspólnego z Albańczykami.

"Alternatywna historia Polski" Adama Balcera dziś o wielonarodowym Lwowie jako fenomenie kulturowym i jego związkach z szeroko rozumianym Orientem, ze światem islamu, tatarskim, tureckim: saraceńskim. Ponadto o bardzo intensywnych kontaktach Lwowa z Aleppo, pierwszym w granicach Polski meczecie - właśnie we Lwowie. Bramie krakowskiej, nazywanej kiedyś tatarską. O związkach z Lwowem prawosławnych, Rumunów i Greków. Oraz o chasydyzmie polskim, który pochodzi od sefardyjskiego i Podolu - jako granicy między chasydyzmem sefardyjskim a aszkenazyjskim.

"Alternatywna historia Polski" dziś o tym, co w tytule, a także o Janie Niecisławie Ignacym Baudouin de Courtenay, który w 1922 roku był kandydatem mniejszości na prezydenta Polski. O Tatarach nadreprezentowanych w okresie międzywojennym w polskich elitach, ponadto ciąg dalszy historii Sulkiewiczów i Hasanie Konopackim.

Pierwszy zjazd PPS odbył się w lesie pod Wilnem. Uczestniczyło w nim pięciu założycieli. W spotkaniu uczestniczyli m.in. późniejszy prezydent Polski, Stanisław Wojciechowski, Józef Piłsudski i Aleksander Sulkiewicz. Ten ostatni, prawa ręka Ziuka, jak nazywano Piłsudskiego, był Tatarem. O biografiach Sulkiewiczów i o tym, jak mają się do dzisiejszej narracji niedawnej przecież historii Polski opowiada w swym podcaście Adam Balcer.