Podd: داستان‌های مثنوی

#118 - داستان سلیمان و خرّوب - بخش دوم

30 augusti 2024 | 30 min

#117 - داستان سلیمان و خرّوب - بخش اول

29 augusti 2024 | 30 min

#116 - پادشاه نصرانی گداز - بخش دوم

9 augusti 2024 | 30 min

#115 - پادشاه نصرانی گداز - بخش اول

7 augusti 2024 | 30 min

#114 - داستان شاه در لباس دزدان

29 april 2024 | 30 min

#113 - داستان دلقک و سمرقند - بخش دوم

27 april 2024 | 30 min

#112 - داستان دلقک و سمرقند - بخش اول

26 april 2024 | 30 min

#111 - موش و شتر

12 februari 2024 | 30 min

#110 - عجوزه وهوس شوهر کردن

11 februari 2024 | 27 min

#109 - هر چه که او فرمان دهد

9 februari 2024 | 30 min

#108 - داستان موسی و سامری

8 februari 2024 | 30 min

#107 - کابوس مرگ شاهزاده - بخش سوم

8 februari 2024 | 30 min

#106 - داستان کابوس مرگ شاهزاده - بخش دوم

4 februari 2024 | 30 min

#105 - داستان کابوس مرگ شاهزاده - بخش اول

3 februari 2024 | 29 min

#104 - قصه اهل ضروان

1 februari 2024 | 30 min

#103 - داستان سائل و مرد بخیل

30 januari 2024 | 30 min

#102 - جنین در تنگنای تبدیل

31 oktober 2023 | 30 min

#101 - عجوزه و هوس شوهر کردن

26 oktober 2023 | 30 min

#100 - عشق درویش بر سفره تهی

24 oktober 2023 | 30 min

#99 - داستان کدبانو و نخود

18 juli 2023 | 30 min

#98 - نامه خواندن عاشق در مقابل معشوق

7 juli 2023 | 30 min

#97 - داستان توبه سگان در زمستان

5 juli 2023 | 30 min

#96 - داستان شیر و موش

3 juli 2023 | 24 min

#95 - داستان آیینه آبگون

1 juli 2023 | 30 min

#94 - مرتد شدن کاتب وحی

28 juni 2023 | 30 min

#96 - داستان شیرو موش بخش اول

27 juni 2023 | 24 min

#93 - داستان ساختن مسجدالقصی - قسمت دوم

7 maj 2023 | 30 min

#92 - داستان ساختن مسجدالقصی

6 april 2023 | 30 min

#91 - داستان مرتضی و عنود

22 mars 2023 | 30 min

#90 - صبر لقمان در کار حضرت داوود

13 mars 2023 | 30 min

#89 - داستان گلخن حمام

6 januari 2023 | 30 min

#88 - داستان صوفی و زن خیانتکارش - بخش دوم

28 december 2022 | 30 min

#87 - داستان صوفی و زن خیانتکارش - بخش اول

16 december 2022 | 30 min

#86 - گدایی که دو کوری داشت

8 december 2022 | 30 min

#85 - دباغ در بازار عطاران

3 december 2022 | 30 min

#84 - داستان کور و کر و عورا

10 november 2022 | 30 min

#83 - داستان اعتماد بر وفای خرس

9 november 2022 | 30 min

#81 - داستان سه مسافر

20 oktober 2022 | 30 min

#80 - شغال در خم رنگرزی

12 september 2022 | 30 min

#79 - دعای واعظ در حق بد کاران

25 augusti 2022 | 30 min

#78 - مرد گِل خوار و عطار

18 augusti 2022 | 30 min

#77 - داستان خوارزمشاه و اسب امیر - بخش دوم

11 augusti 2022 | 30 min

#76 - داستان خوارزمشاه و اسب امیر - بخش اول

26 juli 2022 | 30 min

#75 - داستان شاه و عارف

21 juli 2022 | 30 min

#74 - حضرت سلیمان و دادخواهی پشه

13 juli 2022 | 30 min

#73 - آب خوردن کره اسب

15 juni 2022 | 29 min

#72 - داستان نماز چهار هندو

8 juni 2022 | 30 min

#71 - عارفی که بر مرگ فرزند نمی‌گریست

7 juni 2022 | 30 min

#70 - جوجه تیغی و مار

19 maj 2022 | 30 min

#69 - اعرابی و مرد فیلسوف‌نما

5 maj 2022 | 30 min

#68 - مردی که ادعا می‌کرد خدا گناهانش را نمی‌گیرد

23 april 2022 | 30 min

آن یکی می‌گفت در عهد شعیب * که خدا از من بسی دیدست عیب | چند دید از من گناه و جرمها * وز کرم یزدان نمی‌گیرد مرا | حق تعالی گفت در گوش شعیب * در جواب او فصیح از راه غیب | که بگفتی چند کردم من گناه * وز کرم نگرفت در جرمم اله | عکس می‌گویی و مقلوب ای سفیه * ای رها کرده ره و بگرفته تیه | چند چندت گیرم و تو بی‌خبر * در سلاسل مانده‌ای پا تا بسر | زنگ تو بر توت ای دیگ سیاه * کرد سیمای درونت را تباه | بر دلت زنگار بر زنگارها * جمع شد تا کور شد ز اسرارها | گر زند آن دود بر دیگ نوی * آن اثر بنماید ار باشد جوی | زانک هر چیزی بضد پیدا شود * بر سپیدی آن سیه رسوا شود | چون سیه شد دیگ پس تاثیر دود * بعد ازین بر وی که بیند زود زود | مرد آهنگر که او زنگی بود * دود را با روش هم‌رنگی بود | مرد رومی کو کند آهنگری * رویش ابلق گردد از دودآوری | پس بداند زود تاثیر گناه * تا بنالد زود گوید ای اله | چون کند اصرار و بد پیشه کند * خاک اندر چشم اندیشه کند | توبه نندیشد دگر شیرین شود * بر دلش آن جرم تا بی‌دین شود | آن پشیمانی و یا رب رفت ازو * شست بر آیینه زنگ پنج تو | آهنش را زنگها خوردن گرفت * گوهرش را زنگ کم کردن گرفت | چون نویسی کاغد اسپید بر * آن نبشته خوانده آید در نظر | چون نویسی بر سر بنوشته خط * فهم ناید خواندنش گردد غلط | کان سیاهی بر سیاهی اوفتاد * هر دو خط شد کور و معنیی نداد | ور سیم باره نویسی بر سرش * پس سیه کردی چو جان پر شرش | پس چه چاره جز پناه چاره‌گر * ناامیدی مس و اکسیرش نظر | ناامیدیها بپیش او نهید * تا ز درد بی‌دوا بیرون جهید | چون شعیب این نکته‌ها با وی بگفت * زان دم جان در دل او گل شکفت | جان او بشنید وحی آسمان * گفت اگر بگرفت ما را کو نشان | گفت یا رب دفع من می‌گوید او * آن گرفتن را نشان می‌جوید او | گفت ستارم نگویم رازهاش * جز یکی رمز از برای ابتلاش | یک نشان آنک می‌گیرم ورا * آنک طاعت دارد و صوم و دعا | وز نماز و از زکات و غیر آن * لیک یک ذره ندارد ذوق جان | می‌کند طاعات و افعال سنی * لیک یک ذره ندارد چاشنی

#67 - باغبان حیله‌گر و میهمان ناخواسته

12 april 2022 | 29 min

اغبانی چون نظر در باغ کرد | دید چون دزدان بباغ خود سه مرد * یک فقیه و یک شریف و صوفیی | هر یکی شوخی بدی لا یوفیی * گفت با اینها مرا صد حجتست | لیک جمع‌اند و جماعت قوتست * بر نیایم یک تنه با سه نفر | پس ببرمشان نخست از همدگر * هر یکی را من به سویی افکنم | چونک تنها شد سبیلش بر کنم * حیله کرد و کرد صوفی را به راه | تا کند یارانش را با او تباه * گفت صوفی را برو سوی وثاق | یک گلیم آور برای این رفاق * رفت صوفی گفت خلوت با دو یار | تو فقیهی وین شریف نامدار * ما به فتوی تو نانی می‌خوریم | ما به پر دانش تو می‌پریم * وین دگر شه‌زاده و سلطان ماست | سیدست از خاندان مصطفاست * کیست آن صوفی شکم‌خوار خسیس | تا بود با چون شما شاهان جلیس * چون بباید مر ورا پنبه کنید | هفته‌ای بر باغ و راغ من زنید * باغ چه بود جان من آن شماست | ای شما بوده مرا چون چشم راست * وسوسه کرد و مریشان را فریفت | آه کز یاران نمی‌باید شکیفت * چون بره کردند صوفی را و رفت | خصم شد اندر پیش با چوب زفت * گفت ای سگ صوفیی باشد که تیز | اندر آیی باغ ما تو از ستیز * این جنیدت ره نمود و بایزید | از کدامین شیخ و پیرت این رسید * کوفت صوفی را چو تنها یافتش | نیم کشتش کرد و سر بشکافتش * گفت صوفی آن من بگذشت لیک | ای رفیقان پاس خود دارید نیک * مر مرا اغیار دانستید هان | نیستم اغیارتر زین قلتبان * اینچ من خوردم شما را خوردنیست | وین چنین شربت جزای هر دنیست * این جهان کوهست و گفت و گوی تو | از صدا هم باز آید سوی تو * چون ز صوفی گشت فارغ باغبان | یک بهانه کرد زان پس جنس آن * کای شریف من برو سوی وثاق | که ز بهر چاشت پختم من رقاق ...

#66 - شیخ دست بریده

29 mars 2022 | 30 min

#65 - نگاه کردن عزراییل بر مرد

18 mars 2022 | 30 min

#64 - کلوخ انداختن مرد از سر دیوار

2 mars 2022 | 30 min

#63 - حقیر نگریستن آدم بر ابلیس

23 februari 2022 | 30 min

چشم آدم بر بلیسی کو شقی‌ست * از حقارت وز زیافت بنگریست | خویش‌بینی کرد و آمد خودگزین * خنده زد بر کار ابلیس لعین | بانگ بر زد غیرت حق کای صفی * تو نمی‌دانی ز اسرار خفی | پوستین را بازگونه گر کند * کوه را از بیخ و از بن برکند | پردهٔ صد آدم آن دم بر درد * صد بلیس نو مسلمان آورد | گفت آدم توبه کردم زین نظر * این چنین گستاخ نندیشم دگر | یا غیاث المستغیثین اهدنا * لا افتخار بالعلوم و الغنی | لا تزغ قلبا هدیت بالکرم * واصرف السؤ الذی خط القلم | بگذران از جان ما سؤ القضا * وامبر ما را ز اخوان صفا | تلخ‌تر از فرقت تو هیچ نیست * بی پناهت غیر پیچاپیچ نیست | رخت ما هم رخت ما را راه‌زن * جسم ما مر جان ما را جامه کن | دست ما چون پای ما را می‌خورد * بی امان تو کسی جان چون برد | ور برد جان زین خطرهای عظیم * برده باشد مایهٔ ادبار و بیم | زانک جان چون واصل جانان نبود * تا ابد با خویش کورست و کبود | چون تو ندهی راه جان خود برده گیر * جان که بی تو زنده باشد مرده گیر | گر تو طعنه می‌زنی بر بندگان * مر ترا آن می‌رسد ای کامران | ور تو ماه و مهر را گویی جفا * ور تو قد سرو را گویی دوتا | ور تو چرخ و عرش را خوانی حقیر * ور تو کان و بحر را گویی فقیر | آن بنسبت با کمال تو رواست * ملک اکمال فناها مر تراست | که تو پاکی از خطر وز نیستی * نیستان را موجد و مغنیستی | آنک رویانید داند سوختن * زانک چون بدرید داند دوختن

#62 - گاو تنها در جزیره سرسبز

22 februari 2022 | 30 min

#61 - داستان زندانی مفلس

14 februari 2022 | 30 min

#60 - داستان زیرکی لقمان با خواجه اش

2 februari 2022 | 29 min

#59 - داستان بیمار و ثجویز طبیب

30 januari 2022 | 30 min

آن یکی رنجور شد سوی طبیب * گفت نبضم را فرو بین ای لبیب | که ز نبض آگه شوی بر حال دل * که رگ دستست با دل متصل | چونک دل غیبست خواهی زو مثال * زو بجو که با دلستش اتصال | باد پنهانست از چشم ای امین * در غبار و جنبش برگش ببین | کز یمینست او وزان یا از شمال * جنبش برگت بگوید وصف حال | مستی دل را نمی‌دانی که کو * وصف او از نرگس مخمور جو | چون ز ذات حق بعیدی وصف ذات * باز دانی از رسول و معجزات | معجزاتی و کراماتی خفی * بر زند بر دل ز پیران صفی | که درونشان صد قیامت نقد هست * کمترین آنک شود همسایه مست | پس جلیس الله گشت آن نیک‌بخت * کو به پهلوی سعیدی برد رخت | معجزه کان بر جمادی زد اثر * یا عصا با بحر یا شق‌القمر | گر ترا بر جان زند بی‌واسطه * متصل گردد به پنهان رابطه | بر جمادات آن اثرها عاریه‌ست * از پی روح خوش متواریه‌ست | تا از آن جامد اثر گیرد ضمیر * حبذا نان بی‌هیولای خمیر | حبذا خوان مسیحی بی‌کمی * حبذا بی‌باغ میوهٔ مریمی | بر زند از جان کامل معجزات * بر ضمیر جان طالب چون حیات | معجزه بحرست و ناقص مرغ خاک * مرغ آبی در وی آمن از هلاک | عجزبخش جان هر نامحرمی * لیک قدرت‌بخش جان هم‌دمی | چون نیابی این سعادت در ضمیر * پس ز ظاهر هر دم استدلال گیر | که اثرها بر مشاعر ظاهرست * وین اثرها از مؤثر مخبرست | هست پنهان معنی هر داروی * هم‌چو سحر و صنعت هر جادوی | چون نظر در فعل و آثارش کنی * گرچه پنهانست اظهارش کنی | قوتی کان اندرونش مضمرست * چون به فعل آید عیان و مظهرست | چون به آثار این همه پیدا شدت * چون نشد پیدا ز تاثیر ایزدت | نه سببها و اثرها مغز و پوست * چون بجویی جملگی آثار اوست | دوست گیری چیزها را از اثر * پس چرا ز آثاربخشی بی‌خبر | از خیالی دوست گیری خلق را * چون نگیری شاه غرب و شرق را | این سخن پایان ندارد ای قباد * حرص ما را اندرین پایان مباد

#58 - داستان غلام هندو

19 januari 2022 | 30 min

خواجه‌ای را بود هندو بنده‌ای * پروریده کرده او را زنده‌ای | علم و آدابش تمام آموخته * در دلش شمع هنر افروخته | پروریدش از طفولیت به ناز * در کنار لطف آن اکرام‌ساز | بود هم این خواجه را خوش دختری * سیم‌اندامی گشی خوش‌گوهری | چون مراهق گشت دختر طالبان * بذل می‌کردند کابین گران | می‌رسیدش از سوی هر مهتری * بهر دختر دم به دم خوزه‌گری | گفت خواجه مال را نبود ثبات * روز آید شب رود اندر جهات | حسن صورت هم ندارد اعتبار * که شود رخ زرد از یک زخم خار | سهل باشد نیز مهترزادگی * که بود غره به مال و بارگی | ای بسا مهتربچه کز شور و شر * شد ز فعل زشت خود ننگ پدر | پر هنر را نیز اگر باشد نفیس * کم پرست و عبرتی گیر از بلیس | علم بودش چون نبودش عشق دین * او ندید از آدم الا نقش طین | گرچه دانی دقت علم ای امین * زانت نگشاید دو دیدهٔ غیب‌بین | او نبیند غیر دستاری و ریش * از معرف پرسد از بیش و کمیش | عارفا تو از معرف فارغی * خود همی‌بینی که نور بازغی | کار تقوی دارد و دین و صلاح * که ازو باشد بدو عالم فلاح | کرد یک داماد صالح اختیار * که بد او فخر همه خیل و تبار | پس زنان گفتند او را مال نیست * مهتری و حسن و استقلال نیست | گفت آنها تابع زهدند و دین * بی‌زر او گنجیست بر روی زمین | چون به جد تزویج دختر گشت فاش * دست پیمان و نشانی و قماش | پس غلام خرد که اندر خانه بود * گشت بیمار و ضعیف و زار زود | هم‌چو بیمار دقی او می‌گداخت * علت او را طبیبی کم شناخت | عقل می‌گفتی که رنجش از دلست * داروی تن در غم دل باطلست | آن غلامک دم نزد از حال خویش * کز چه می‌آید برو در سینه نیش | گفت خاتون را شبی شوهر که تو * باز پرسش در خلا از حال او | تو به جای مادری او را بود * که غم خود پیش تو پیدا کند | چونک خاتون در گوش این کلام * روز دیگر رفت نزدیک غلام | پس سرش را شانه می‌کرد آن ستی * با دو صد مهر و دلال و آشتی | آنچنان که مادران مهربان * نرم کردش تا در آمد در بیان | که مرا اومید از تو این نبود * که دهی دختر به بیگانهٔ عنود | خواجه‌زادهٔ ما و ما خسته‌جگر * حیف نبود که رود جای دگر | خواست آن خاتون ز خشمی که آمدش * که زند وز بام زیر اندازدش | کو که باشد هندوی مادرغری * که طمع دارد به خواجه دختری | گفت صبر اولی بود خود را گرفت * گفت با خواجه که بشنو این شگفت | این چنین گراء کی خاین بود * ما گمان برده که هست او معتمد

#57 - اندرز گفتن صوفی به خادم خانقاه

30 oktober 2021 | 30 min

#56 - داستان کاروان دزدان و پاسبان

13 oktober 2021 | 30 min

#55 - داستان بازِ پادشاه در خانه کمپیر زن

8 oktober 2021 | 30 min

دین نه آن بازیست کو از شه گریخت سوی آن کمپیر کو می آرد بیخت | تا که تتماجی پزد اولاد را دید آن باز خوش خوش‌زاد را | پایکش بست و پرش کوتاه کرد ناخنش ببرید و قوتش کاه کرد | گفت نااهلان نکردندت بساز پر فزود از حد و ناخن شد دراز | دست هر نااهل بیمارت کند سوی مادر آ که تیمارت کند | مهر جاهل را چنین دان ای رفیق کژ رود جاهل همیشه در طریق | روز شه در جست و جو بیگاه شد سوی آن کمپیر و آن خرگاه شد | دید ناگه باز را در دود و گرد شه برو بگریست زار و نوحه کرد | گفت هرچند این جزای کار تست که نباشی در وفای ما درست | چون کنی از خلد زی دوزخ فرار غافل از لا یستوی اصحاب نار | این سزای آنک از شاه خبیر خیره بگریزد بخانهٔ گنده‌پیر | باز می‌مالید پر بر دست شاه بی زبان می‌گفت من کردم گناه | پس کجا زارد کجا نالد لئیم گر تو نپذیری به جز نیک ای کریم | لطف شه جان را جنایت‌جو کند زانک شه هر زشت را نیکو کند | رو مکن زشتی که نیکیهای ما زشت آمد پیش آن زیبای ما | خدمت خود را سزا پنداشتی تو لوای جرم از آن افراشتی | چون ترا ذکر و دعا دستور شد زان دعا کردن دلت مغرور شد | هم‌سخن دیدی تو خود را با خدا ای بسا کو زین گمان افتد جدا | گرچه با تو شه نشیند بر زمین خویشتن بشناس و نیکوتر نشین | باز گفت ای شه پشیمان می‌شوم توبه کردم نو مسلمان می‌شوم

#54 - داستان ایاز و سی امیر

23 september 2021 | 30 min

#53 - داستان شاه ترمذ و دلقک

15 september 2021 | 30 min

#52 - داستان شطرنج بازی شاه با دلقک

13 september 2021 | 30 min

شاه با دلقک همی شطرنج باخت مات کردش زود خشم شه بتاخت | گفت شه شه و آن شه کبرآورش یک یک از شطرنج می‌زد بر سرش | که بگیر اینک شهت ای قلتبان صبر کرد آن دلقک و گفت الامان | دست دیگر باختن فرمود میر او چنان لرزان که عور از زمهریر | باخت دست دیگر و شه مات شد وقت شه شه گفتن و میقات شد | بر جهید آن دلقک و در کنج رفت شش نمد بر خود فکند از بیم تفت | زیر بالشها و زیر شش نمد خفت پنهان تا ز زخم شه رهد | گفت شه هی هی چه کردی چیست این گفت شه شه شه شه ای شاه گزین | کی توان حق گفت جز زیر لحاف با تو ای خشم‌آور آتش‌سجاف | ای تو مات و من ز زخم شاه مات می‌زنم شه شه به زیر رختهات | چون محله پر شد از هیهای میر وز لگد بر در زدن وز دار و گیر | خلق بیرون جست زود از چپ و راست کای مقدم وقت عفوست و رضاست | مغز او خشکست و عقلش این زمان کمترست از عقل و فهم کودکان | زهد و پیری ضعف بر ضعف آمده واندر آن زهدش گشادی ناشده | رنج دیده گنج نادیده ز یار کارها کرده ندیده مزد کار | یا نبود آن کار او را خود گهر یا نیامد وقت پاداش از قدر | یا که بود آن سعی چون سعی جهود یا جزا وابستهٔ میقات بود | مر ورا درد و مصیبت این بس است که درین وادی پر خون بی‌کس است | چشم پر درد و نشسته او به کنج رو ترش کرده فرو افکنده لنج | نه یکی کحال کو را غم خورد نیش عقلی که به کحلی پی برد | اجتهادی می‌کند با حزر و ظن کار در بوکست تا نیکو شدن | زان رهش دورست تا دیدار دوست کو نجوید سر رئیسیش آرزوست | ساعتی او با خدا اندر عتاب که نصیبم رنج آمد زین حساب | ساعتی با بخت خود اندر جدال که همه پران و ما ببریده بال | هر که محبوس است اندر بو و رنگ گرچه در زهدست باشد خوش تنگ | تا برون ناید ازین ننگین مناخ کی شود خویش خوش و صدرش فراخ | زاهدان را در خلا پیش از گشاد کارد و استره نشاید هیچ داد | کز ضجر خود را بدراند شکم غصهٔ آن بی‌مرادیها و غم

#51 - داستان امیر می‌گسار و زاهد ریاکار

8 september 2021 | 30 min

بود امیری خوش دلی می‌باره‌ای کهف هر مخمور و هر بیچاره‌ای | مشفقی مسکین‌نوازی عادلی جوهری زربخششی دریادلی | شاه مردان و امیرالمؤمنین راه‌بان و رازدان و دوست‌بین | دور عیسی بود و ایام مسیح خلق دلدار و کم‌آزار و ملیح | آمدش مهمان بناگاهان شبی هم امیری جنس او خوش‌مذهبی | باده می‌بایستشان در نظم حال باده بود آن وقت ماذون و حلال | باده‌شان کم بود و گفتا ای غلام رو سبو پر کن به ما آور مدام | از فلان راهب که دارد خمر خاص تا ز خاص و عام یابد جان خلاص | جرعه‌ای زان جام راهب آن کند که هزاران جره و خمدان کند | اندر آن می مایهٔ پنهانی است آنچنان که اندر عبا سلطانی است | تو بدلق پاره‌پاره کم نگر که سیه کردند از بیرون زر | از برای چشم بد مردود شد وز برون آن لعل دودآلود شد | گنج و گوهر کی میان خانه‌هاست گنجها پیوسته در ویرانه‌هاست | گنج آدم چون بویران بد دفین گشت طینش چشم‌بند آن لعین | او نظر می‌کرد در طین سست سست جان همی‌گفتش که طینم سد تست | دو سبو بستد غلام و خوش دوید در زمان در دیر رهبانان رسید | زر بداد و بادهٔ چون زر خرید سنگ داد و در عوض گوهر خرید | باده‌ای که آن بر سر شاهان جهد تاج زر بر تارک ساقی نهد | فتنه‌ها و شورها انگیخته بندگان و خسروان آمیخته | استخوانها رفته جمله جان شده تخت و تخته آن زمان یکسان شده | وقت هشیاری چو آب و روغنند وقت مستی هم‌چو جان اندر تنند | چون هریسه گشته آنجا فرق نیست نیست فرقی کاندر آنجا غرق نیست | این چنین باده همی‌برد آن غلام سوی قصر آن امیر نیک‌نام | پیشش آمد زاهدی غم دیده‌ای خشک مغزی در بلا پیچیده‌ای | تن ز آتشهای دل بگداخته خانه از غیر خدا پرداخته | گوشمال محنت بی‌زینهار داغها بر داغها چندین هزار | دیده هر ساعت دلش در اجتهاد روز و شب چفسیده او بر اجتهاد | سال و مه در خون و خاک آمیخته صبر و حلمش نیم‌شب بگریخته | گفت زاهد در سبوها چیست آن گفت باده گفت آن کیست آن | گفت آن آن فلان میر اجل گفت طالب را چنین باشد عمل | طالب یزدان و آنگه عیش و نوش بادهٔ شیطان و آنگه نیم هوش | هوش تو بی می چنین پژمرده است هوشها باید بر آن هوش تو بست | تا چه باشد هوش تو هنگام سکر ای چو مرغی گشته صید دام سکر

#50 - داستان اعرابی و خلیفه

1 september 2021 | 30 min

#49 - داستان صیاد و پرنده‌ی حریص

25 augusti 2021 | 30 min

رفت مرغی در میان مرغزار بود آنجا دام از بهر شکار * دانهٔ چندی نهاده بر زمین وآن صیاد آنجا نشسته در کمین * خویشتن پیچیده در برگ و گیاه تا در افتد صید بیچاره ز راه * مرغک آمد سوی او از ناشناخت پس طوافی کرد و پیش مرد تاخت * گفت او را کیستی تو سبزپوش در بیابان در میان این وحوش * گفت مرد زاهدم من منقطع با گیاهی گشتم اینجا مقتنع * زهد و تقوی را گزیدم دین و کیش زانک می‌دیدم اجل را پیش خویش * مرگ همسایه مرا واعظ شده کسب و دکان مرا برهم زده * چون به آخر فرد خواهم ماندن خو نباید کرد با هر مرد و زن * رو بخواهم کرد آخر در لحد آن به آید که کنم خو با احد * چو زنخ را بست خواهند ای صنم آن به آید که زنخ کمتر زنم * ای بزربفت و کمر آموخته آخرستت جامهٔ نادوخته * رو به خاک آریم کز وی رسته‌ایم دل چرا در بی‌وفایان بسته‌ایم * جد و خویشانمان قدیمی چار طبع ما به خویشی عاریت بستیم طمع * سالها هم‌صحبتی و هم‌دمی با عناصر داشت جسم آدمی * روح او خود از نفوس و از عقول روح اصول خویش را کرده نکول * از عقول و از نفوس پر صفا نامه می‌آید به جان کای بی‌وفا * یارکان پنج روزه یافتی رو ز یاران کهن بر تافتی * کودکان گرچه که در بازی خوشند شب کشانشان سوی خانه می‌کشند * شد برهنه وقت بازی طفل خرد دزد از ناگه قبا و کفش برد * آن چنان گرم او به بازی در فتاد کان کلاه و پیرهن رفتش ز یاد * شد شب و بازی او شد بی‌مدد رو ندارد کو سوی خانه رود * نی شنیدی انما الدنیا لعب باد دادی رخت و گشتی مرتعب * پیش از آنک شب شود جامه بجو روز را ضایع مکن در گفت و گو * من به صحرا خلوتی بگزیده‌ام خلق را من دزد جامه دیده‌ام * نیم عمر از آرزوی دلستان نیم عمر از غصه‌های دشمنان * جبه را برد آن کله را این ببرد غرق بازی گشته ما چون طفل خرد * نک شبانگاه اجل نزدیک شد خل هذا اللعب به سبک لاتعد * هین سوار توبه شود در دزد رس جامه‌ها از دزد بستان باز پس * مرکب توبه عجاب مرکبست بر فلک تازد به یک لحظه ز پست * لیک مرکب را نگه می‌دار از آن کو بدزدید آن قبایت را نهان * تا ندزدد مرکبت را نیز هم پاس دار این مرکبت را دم به دم

#48 - داستان پادشاه و دو غلام

18 augusti 2021 | 30 min

پادشاهی دو غلام ارزان خرید با یکی زان دو سخن گفت و شنید * یافتش زیرک‌دل و شیرین جواب از لب شکر چه زاید شکرآب * آدمی مخفیست در زیر زبان این زبان پرده‌ست بر درگاه جان * چونک بادی پرده را در هم کشید سر صحن خانه شد بر ما پدید * کاندر آن خانه گهر یا گندمست گنج زر یا جمله مار و کزدمست * یا درو گنجست و ماری بر کران زانک نبود گنج زر بی پاسبان * بی تامل او سخن گفتی چنان کز پس پانصد تامل دیگران * گفتیی در باطنش دریاستی جمله دریا گوهر گویاستی * نور هر گوهر کزو تابان شدی حق و باطل را ازو فرقان شدی * نور فرقان فرق کردی بهر ما ذره ذره حق و باطل را جدا * نور گوهر نور چشم ما شدی هم سؤال و هم جواب از ما بدی * چشم کژ کردی دو دیدی قرص ماه چون سؤالست این نظر در اشتباه * راست گردان چشم را در ماهتاب تا یکی بینی تو مه را نک جواب * فکرتت که کژ مبین نیکو نگر هست هم نور و شعاع آن گهر * هر جوابی کان ز گوش آید بدل چشم گفت از من شنو آن را بهل * گوش دلاله‌ست و چشم اهل وصال چشم صاحب حال و گوش اصحاب قال * در شنود گوش تبدیل صفات در عیان دیده‌ها تبدیل ذات * ز آتش ار علمت یقین شد از سخن پختگی جو در یقین منزل مکن * تا نسوزی نیست آن عین الیقین این یقین خواهی در آتش در نشین * گوش چون نافذ بود دیده شود ورنه قل در گوش پیچیده شود * این سخن پایان ندارد باز گرد تا که شه با آن غلامانش چه کرد

#47 - داستان حضرت عیسی و مرد ابله

4 augusti 2021 | 30 min

#46 - داستان باز و ویرانکده حغدان

28 juli 2021 | 30 min

باز آن باشد که باز آید به شاه باز کورست آنک شد گم‌کرده راه * راه را گم کرد و در ویران فتاد باز در ویران بر جغدان فتاد * او همه نورست از نور رضا لیک کورش کرد سرهنگ قضا * خاک در چشمش زد و از راه برد در میان جغد و ویرانش سپرد * بر سری جغدانش بر سر می‌زنند پر و بال نازنینش می‌کنند * ولوله افتاد در جغدان که ها باز آمد تا بگیرد جای ما * چون سگان کوی پر خشم و مهیب اندر افتادند در دلق غریب * باز گوید من چه در خوردم به جغد صد چنین ویران فدا کردم به جغد * من نخواهم بود اینجا می‌روم سوی شاهنشاه راجع می‌شوم * خویشتن مکشید ای جغدان که من نه مقیمم می‌روم سوی وطن * این خراب آباد در چشم شماست ورنه ما را ساعد شه ناز جاست * جغد گفتا باز حیلت می‌کند تا ز خان و مان شما را بر کند * خانه‌های ما بگیرد او بمکر برکند ما را به سالوسی ز وکر * می‌نماید سیری این حیلت‌پرست والله از جمله حریصان بترست * او خورد از حرص طین را همچو دبس دنبه مسپارید ای یاران به خرس * لاف از شه می‌زند وز دست شه تا برد او ما سلیمان را ز ره * خود چه جنس شاه باشد مرغکی مشنوش گر عقل داری اندکی * جنس شاهست او و یا جنس وزیر هیچ باشد لایق گوزینه سیر * آنچ می‌گوید ز مکر و فعل و فن هست سلطان با حشم جویای من * اینت مالیخولیای ناپذیر اینت لاف خام و دام گول‌گیر * هر که این باور کند از ابلهیست مرغک لاغر چه درخورد شهیست * کمترین جغد ار زند بر مغز او مر ورا یاری‌گری از شاه کو * گفت باز ار یک پر من بشکند بیخ جغدستان شهنشه بر کند * جغد چه بود خود اگر بازی مرا دل برنجاند کند با من جفا * شه کند توده به هر شیب و فراز صد هزاران خرمن از سرهای باز * پاسبان من عنایات ویست هر کجا که من روم شه در پیست * در دل سلطان خیال من مقیم بی خیال من دل سلطان سقیم * چون بپراند مرا شه در روش می‌پرم بر اوج دل چون پرتوش

#45 - داستان شیر و گرگ و روباه

27 juli 2021 | 29 min

شیر و گرگ و روبهی بهر شکار رفته بودند از طلب در کوهسار تا به پشت همدگر بر صیدها سخت بر بندند بار قیدها هر سه با هم اندر آن صحرای ژرف صیدها گیرند بسیار و شگرف گرچه زیشان شیر نر را ننگ بود لیک کرد اکرام و همراهی نمود این چنین شه را ز لشکر زحمتست لیک همره شد جماعت رحمتست این چنین مه را ز اختر ننگهاست او میان اختران بهر سخاست امر شاورهم پیمبر را رسید گرچه رایی نیست رایش را ندید در ترازو جو رفیق زر شدست نه از آن که جو چو زر جوهر شدست روح قالب را کنون همره شدست مدتی سگ حارس درگه شدست چونک رفتند این جماعت سوی کوه در رکاب شیر با فر و شکوه گاو کوهی و بز و خرگوش زفت یافتند و کار ایشان پیش رفت هر که باشد در پی شیر حراب کم نیاید روز و شب او را کباب چون ز که در پیشه آوردندشان کشته و مجروح و اندر خون کشان گرگ و روبه را طمع بود اندر آن که رود قسمت به عدل خسروان عکس طمع هر دوشان بر شیر زد شیر دانست آن طمعها را سند هر که باشد شیر اسرار و امیر او بداند هر چه اندیشد ضمیر هین نگه دار ای دل اندیشه‌خو دل ز اندیشهٔ بدی در پیش او داند و خر را همی‌راند خموش در رخت خندد برای روی‌پوش شیر چون دانست آن وسواسشان وا نگفت و داشت آن دم پاسشان لیک با خود گفت بنمایم سزا مر شما را ای خسیسان گدا مر شما را بس نیامد رای من ظنتان اینست در اعطای من ای عقول و رایتان از رای من از عطاهای جهان‌آرای من نقش با نقاش چه سگالد دگر چون سگالش اوش بخشید و خبر این چنین ظن خسیسانه بمن مر شما را بود ننگان زمن ظانین بالله ظن السؤ را گر نبرم سر بود عین خطا وا رهانم چرخ را از ننگتان تا بماند در جهان این داستان شیر با این فکر می‌زد خنده فاش بر تبسمهای شیر ایمن مباش مال دنیا شد تبسمهای حق کرد ما را مست و مغرور و خلق فقر و رنجوری بهستت ای سند کان تبسم دام خود را بر کند

#44 - مهمان حضرت یوسف

14 juli 2021 | 30 min

آمد از آفاق یار مهربان یوسف صدیق را شد میهمان *** کاشنا بودند وقت کودکی بر وسادهٔ آشنایی متکی *** یاد دادش جور اخوان و حسد گفت کان زنجیر بود و ما اسد *** عار نبود شیر را از سلسله نیست ما را از قضای حق گله *** شیر را بر گردن ار زنجیر بود بر همه زنجیرسازان میر بود *** گفت چون بودی ز زندان و ز چاه گفت همچون در محاق و کاست ماه *** در محاق ار ماه نو گردد دوتا نی در آخر بدر گردد بر سما *** گرچه دردانه به هاون کوفتند نور چشم و دل شد و بیند بلند *** گندمی را زیر خاک انداختند پس ز خاکش خوشه‌ها بر ساختند *** بار دیگر کوفتندش ز آسیا قیمتش افزود و نان شد جان‌فزا *** باز نان را زیر دندان کوفتند گشت عقل و جان و فهم هوشمند *** باز آن جان چونک محو عشق گشت یعجب الزراع آمد بعد کشت *** این سخن پایان ندارد باز گرد تا که با یوسف چه گفت آن نیک مرد *** بعد قصه گفتنش گفت ای فلان هین چه آوردی تو ما را ارمغان *** بر در یاران تهی‌دست آمدن هست بی‌گندم سوی طاحون شدن *** حق تعالی خلق را گوید بحشر ارمغان کو از برای روز نشر *** جئتمونا و فرادی بی نوا هم بدان سان که خلقناکم کذا *** هین چه آوردید دست‌آویز را ارمغانی روز رستاخیز را *** یا امید بازگشتنتان نبود وعدهٔ امروز باطلتان نمود *** منکری مهمانیش را از خری پس ز مطبخ خاک و خاکستر بری *** ور نه‌ای منکر چنین دست تهی در در آن دوست چون پا می‌نهی *** اندکی صرفه بکن از خواب و خور ارمغان بهر ملاقاتش ببر *** شو قلیل النوم مما یهجعون باش در اسحار از یستغفرون *** اندکی جنبش بکن همچون جنین تا ببخشندت حواس نوربین *** وز جهان چون رحم بیرون روی از زمین در عرصهٔ واسع شوی *** آنک ارض الله واسع گفته‌اند عرصه‌ای دان انبیا را بس بلند *** دل نگردد تنگ زان عرصهٔ فراخ نخل تر آنجا نگردد خشک شاخ *** حاملی تو مر حواست را کنون کند و مانده می‌شوی و سرنگون *** چونک محمولی نه حامل وقت خواب ماندگی رفت و شدی بی رنج و تاب *** چاشنیی دان تو حال خواب را پیش محمولی حال اولیا *** اولیا اصحاب کهفند ای عنود در قیام و در تقلب هم رقود *** می‌کشدشان بی تکلف در فعال بی‌خبر ذات الیمین ذات الشمال *** چیست آن ذات الیمین فعل حسن چیست آن ذات الشکال اشغال تن *** می‌رود این هر دو کار از انبیا بی‌خبر زین هر دو ایشان چون صدا *** گر صدایت بشنواند خیر و شر ذات که باشد ز هر دو بی‌خبر

#43 - لیلی و مجنون

14 juli 2021 | 30 min

گفت لیلی را خلیفه کان توی کز تو مجنون شد پریشان و غوی از دگر خوبان تو افزون نیستی گفت خامش چون تو مجنون نیستی هر که بیدارست او در خواب‌تر هست بیداریش از خوابش بتر چون بحق بیدار نبود جان ما هست بیداری چو در بندان ما جان همه روز از لگدکوب خیال وز زیان و سود وز خوف زوال نی صفا می‌ماندش نی لطف و فر نی بسوی آسمان راه سفر خفته آن باشد که او از هر خیال دارد اومید و کند با او مقال دیو را چون حور بیند او به خواب پس ز شهوت ریزد او با دیو آب چونک تخم نسل را در شوره ریخت او به خویش آمد خیال از وی گریخت ضعف سر بیند از آن و تن پلید آه از آن نقش پدید ناپدید مرغ بر بالا و زیر آن سایه‌اش می‌دود بر خاک پران مرغ‌وش ابلهی صیاد آن سایه شود می‌دود چندانک بی‌مایه شود بی‌خبر کان عکس آن مرغ هواست بی‌خبر که اصل آن سایه کجاست تیر اندازد به سوی سایه او ترکشش خالی شود از جست و جو ترکش عمرش تهی شد عمر رفت از دویدن در شکار سایه تفت سایهٔ یزدان چو باشد دایه‌اش وا رهاند از خیال و سایه‌اش سایهٔ یزدان بود بندهٔ خدا مرده او زین عالم و زندهٔ خدا دامن او گیر زوتر بی‌گمان تا رهی در دامن آخر زمان کیف مد الظل نقش اولیاست کو دلیل نور خورشید خداست اندرین وادی مرو بی این دلیل لا احب افلین گو چون خلیل رو ز سایه آفتابی را بیاب دامن شه شمس تبریزی بتاب ره ندانی جانب این سور و عرس از ضیاء الحق حسام الدین بپرس ور حسد گیرد ترا در ره گلو در حسد ابلیس را باشد غلو کو ز آدم ننگ دارد از حسد با سعادت جنگ دارد از حسد عقبه‌ای زین صعب‌تر در راه نیست ای خنک آنکش حسد همراه نیست این جسد خانهٔ حسد آمد بدان از حسد آلوده باشد خاندان گر جسد خانهٔ حسد باشد ولیک آن جسد را پاک کرد الله نیک طهرا بیتی بیان پاکیست گنج نورست ار طلسمش خاکیست چون کنی بر بی‌حسد مکر و حسد زان حسد دل را سیاهیها رسد خاک شو مردان حق را زیر پا خاک بر سر کن حسد را همچو ما

#42 - داستان مردی که سر راه دیگران خار میکاشت

30 juni 2021 | 30 min

همچو آن شخص درشت خوش‌سخن در میان ره نشاند او خاربن ره گذریانش ملامت‌گر شدند پس بگفتندش بکن این را نکند هر دمی آن خاربن افزون شدی پای خلق از زخم آن پر خون شدی جامه‌های خلق بدریدی ز خار پای درویشان بخستی زار زار چون بجد حاکم بدو گفت این بکن گفت آری بر کنم روزیش من مدتی فردا و فردا وعده داد شد درخت خار او محکم نهاد گفت روزی حاکمش ای وعده کژ پیش آ در کار ما واپس مغژ گفت الایام یا عم بیننا گفت عجل لا تماطل دیننا تو که می‌گویی که فردا این بدان که بهر روزی که می‌آید زمان آن درخت بد جوان‌تر می‌شود وین کننده پیر و مضطر می‌شود خاربن در قوت و برخاستن خارکن در پیری و در کاستن خاربن هر روز و هر دم سبز و تر خارکن هر روز زار و خشک تر او جوان‌تر می‌شود تو پیرتر زود باش و روزگار خود مبر خاربن دان هر یکی خوی بدت بارها در پای خار آخر زدت بارها از خوی خود خسته شدی حس نداری سخت بی‌حس آمدی گر ز خسته گشتن دیگر کسان که ز خلق زشت تو هست آن رسان غافلی باری ز زخم خود نه‌ای تو عذاب خویش و هر بیگانه‌ای یا تبر بر گیر و مردانه بزن تو علی‌وار این در خیبر بکن یا به گلبن وصل کن این خار را وصل کن با نار نور یار را تا که نور او کشد نار ترا وصل او گلشن کند خار ترا تو مثال دوزخی او مؤمنست کشتن آتش به مؤمن ممکنست مصطفی فرمود از گفت جحیم کو بممن لابه‌گر گردد ز بیم گویدش بگذر ز من ای شاه زود هین که نورت سوز نارم را ربود پس هلاک نار نور مؤمنست زانک بی ضد دفع ضد لا یمکنست نار ضد نور باشد روز عدل کان ز قهر انگیخته شد این ز فضل گر همی خواهی تو دفع شر نار آب رحمت بر دل آتش گمار چشمهٔ آن آب رحمتمؤمنست آب حیوان روح پاک محسنست بس گریزانست نفس تو ازو زانک تو از آتشی او آب خو ز آب آتش زان گریزان می‌شود کآتشش از آب ویران می‌شود حس و فکر تو همه از آتشست حس شیخ و فکر او نور خوشست آب نور او چو بر آتش چکد چک چک از آتش بر آید برجهد چون کند چک‌چک تو گویش مرگ و درد تا شود این دوزخ نفس تو سرد تا نسوزد او گلستان ترا تا نسوزد عدل و احسان ترا بعد از آن چیزی که کاری بر دهد لاله و نسرین و سیسنبر دهد باز پهنا می‌رویم از راه راست باز گرد ای خواجه راه ما کجاست اندر آن تقریر بودیم ای حسود که خرت لنگست و منزل دور زود سال بیگه گشت وقت کشت نی جز سیه‌رویی و فعل زشت نی کرم در بیخ درخت تن فتاد بایدش بر کند و در آتش نهاد هین و هین ای راه‌رو بیگاه شد آفتاب عمر سوی چاه شد این دو روزک را که زورت هست زود پیر افشانی بکن از راه جود این قدر تخمی که ماندستت بباز تا بروید زین دو دم عمر دراز تا نمردست این چراغ با گهر هین فتیلش ساز و روغن زودتر هین مگو فردا که فرداها گذشت تا بکلی نگذرد ایام کشت پند من بشنو که تن بند قویست کهنه بیرون کن گرت میل نویست لب ببند و کف پر زر بر گشا بخل تن بگذار و پیش آور سخا ترک شهوتها و لذتها سخاست هر که در شهوت فرو شد برنخاست این سخا شاخیست از سرو بهشت وای او کز کف چنین شاخی بهشت عروة الوثقاست این ترک هوا برکشد این شاخ جان را بر سما تا برد شاخ سخا ای خوب‌کیش مر ترا بالاکشان تا اصل خویش یوسف حسنی و این عالم چو چاه وین رسن صبرست بر امر اله یوسفا آمد رسن در زن دو دست از رسن غافل مشو بیگه شدست حمد لله کین رسن آویختند فضل و رحمت را بهم آمیختند تا ببینی عالم جان جدید عالم بس آشکار ناپدید این جهان نیست چون هستان شده وان جهان هست بس پنهان شده خاک بر بادست و بازی می‌کند کژنمایی پرده‌سازی می‌کند اینک بر کارست بی‌کارست و پوست وانک پنهانست مغز و اصل اوست خاک همچون آلتی در دست باد باد را دان عالی و عالی‌نژاد چشم خاکی را به خاک افتد نظر بادبین چشمی بود نوعی دگر اسپ داند اسپ را کو هست یار هم سواری داند احوال سوار چشم حس اسپست و نور حق سوار بی‌سواره اسپ خود ناید به کار پس ادب کن اسپ را از خوی بد ورنه پیش شاه باشد اسپ رد چشم اسپ از چشم شه رهبر بود چشم او بی‌چشم شه مضطر بود چشم اسپان جز گیاه و جز چرا هر کجا خوانی بگوید نی چرا نور حق بر نور حس راکب شود آنگهی جان سوی حق راغب شود اسپ بی راکب چه داند رسم راه شاه باید تا بداند شاه‌راه سوی حسی رو که نورش راکبست حس را آن نور نیکو صاحبست نور حس را نور حق تزیین بود معنی نور علی نور این بود نور حسی می‌کشد سوی ثری نور حقش می‌برد سوی علی زانک محسوسات دونتر عالمیست نور حق دریا و حس چون شب‌نمیست لیک پیدا نیست آن راکب برو جز به آثار و به گفتار نکو نور حسی کو غلیظست و گران هست پنهان در سواد دیدگان چونک نور حس نمی‌بینی ز چشم چون ببینی نور آن دینی ز چشم نور حس با این غلیظی مختفیست چون خفی نبود ضیائی کان صفیست

#41 - داستان خر گیران

16 juni 2021 | 30 min

آن یکی در خانه‌ای در می‌گریخت زرد رو و لب کبود و رنگ ریخت | صاحب خانه بگفتش خیر هست که همی لرزد ترا چون پیر دست | واقعه چونست چون بگریختی رنگ رخساره چنین چون ریختی | گفت بهر سخرهٔ شاه حرون خر همی‌گیرند امروز از برون | گفت می‌گیرند کو خر جان عم چون نه‌ای خر رو ترا زین چیست غم | گفت بس جدند و گرم اندر گرفت گر خرم گیرند هم نبود شگفت | بهر خرگیری بر آوردند دست جدجد تمییز هم برخاستست | چونک بی‌تمییزیان‌مان سرورند صاحب خر را به جای خر برند | نیست شاه شهر ما بیهوده گیر هست تمییزش سمیعست و بصیر | آدمی باش و ز خرگیران مترس خر نه‌ای ای عیسی دوران مترس | چرخ چارم هم ز نور تو پرست حاش لله که مقامت آخرست | تو ز چرخ و اختران هم برتری گرچه بهر مصلحت در آخری | میر آخر دیگر و خر دیگرست نه هر آنک اندر آخر شد خرست | چه در افتادیم در دنبال خر از گلستان گوی و از گلهای تر | از انار و از ترنج و شاخ سیب وز شراب و شاهدان بی‌حساب | یا از آن دریا که موجش گوهرست گوهرش گوینده و بیناورست | یا از آن مرغان که گل‌چین می‌کنند بیضه‌ها زرین و سیمین می‌کنند | یا از آن بازان که کبکان پرورند هم نگون اشکم هم استان می‌پرند | نردبانهاییست پنهان در جهان پایه پایه تا عنان آسمان | هر گره را نردبانی دیگرست هر روش را آسمانی دیگرست | هر یکی از حال دیگر بی‌خبر ملک با پهنا و بی‌پایان و سر | این در آن حیران که او از چیست خوش وآن درین خیره که حیرت چیستش | صحن ارض الله واسع آمده هر درختی از زمینی سر زده | بر درختان شکر گویان برگ و شاخ که زهی ملک و زهی عرصهٔ فراخ | بلبلان گرد شکوفهٔ پر گره که از آنچ می‌خوری ما را بده | این سخن پایان ندارد کن رجوع سوی آن روباه و شیر و سقم و جوع

#40 - چهار مرغ فتنه جو - قسمت دوم

13 juni 2021 | 30 min

#39 - کشتیبان و نحوی

12 juni 2021 | 27 min

#38 - داستان موسی و شبان - بخش دوم

11 juni 2021 | 30 min

عد از آن در سر موسی حق نهفت رازهایی گفت کان ناید به گفت بر دل موسی سخنها ریختند دیدن و گفتن بهم آمیختند چند بی‌خود گشت و چند آمد بخود چند پرید از ازل سوی ابد بعد ازین گر شرح گویم ابلهیست زانک شرح این ورای آگهیست ور بگویم عقلها را بر کند ور نویسم بس قلمها بشکند چونک موسی این عتاب از حق شنید در بیابان در پی چوپان دوید بر نشان پای آن سرگشته راند گرد از پرهٔ بیابان بر فشاند گام پای مردم شوریده خود هم ز گام دیگران پیدا بود یک قدم چون رخ ز بالا تا نشیب یک قدم چون پیل رفته بر وریب گاه چون موجی بر افرازان علم گاه چون ماهی روانه بر شکم گاه بر خاکی نبشته حال خود همچو رمالی که رملی بر زند عاقبت دریافت او را و بدید گفت مژده ده که دستوری رسید هیچ آدابی و ترتیبی مجو هرچه می‌خواهد دل تنگت بگو کفر تو دینست و دینت نور جان آمنی وز تو جهانی در امان ای معاف یفعل الله ما یشا بی‌محابا رو زبان را بر گشا گفت ای موسی از آن بگذشته‌ام من کنون در خون دل آغشته‌ام من ز سدرهٔ منتهی بگذشته‌ام صد هزاران ساله زان سو رفته‌ام تازیانه بر زدی اسپم بگشت گنبدی کرد و ز گردون بر گذشت محرم ناسوت ما لاهوت باد آفرین بر دست و بر بازوت باد حال من اکنون برون از گفتنست اینچ می‌گویم نه احوال منست نقش می‌بینی که در آیینه‌ایست نقش تست آن نقش آن آیینه نیست دم که مرد نایی اندر نای کرد درخور نایست نه درخورد مرد هان و هان گر حمد گویی گر سپاس همچو نافرجام آن چوپان شناس حمد تو نسبت بدان گر بهترست لیک آن نسبت بحق هم ابترست چند گویی چون غطا برداشتند کین نبودست آنک می‌پنداشتند این قبول ذکر تو از رحمتست چون نماز مستحاضه رخصتست با نماز او بیالودست خون ذکر تو آلودهٔ تشبیه و چون خون پلیدست و به آبی می‌رود لیک باطن را نجاستها بود کان بغیر آب لطف کردگار کم نگردد از درون مرد کار در سجودت کاش رو گردانیی معنی سبحان ربی دانیی کای سجودم چون وجودم ناسزا مر بدی را تو نکویی ده جزا این زمین از حلم حق دارد اثر تا نجاست برد و گلها داد بر تا بپوشد او پلیدیهای ما در عوض بر روید از وی غنچه‌ها پس چو کافر دید کو در داد و جود کمتر و بی‌مایه‌تر از خاک بود از وجود او گل و میوه نرست جز فساد جمله پاکیها نجست گفت واپس رفته‌ام من در ذهاب حسر تا یا لیتنی کنت تراب کاش از خاکی سفر نگزیدمی همچو خاکی دانه‌ای می‌چیدمی چون سفر کردم مرا راه آزمود زین سفر کردن ره‌آوردم چه بود زان همه میلش سوی خاکست کو در سفر سودی نبیند پیش رو روی واپس کردنش آن حرص و آز روی در ره کردنش صدق و نیاز هر گیا را کش بود میل علا در مزیدست و حیات و در نما چونک گردانید سر سوی زمین در کمی و خشکی و نقص و غبین میل روحت چون سوی بالا بود در تزاید مرجعت آنجا بود ور نگوساری سرت سوی زمین آفلی حق لا یحب الافلین

#37 - داستان موسی و شبان - بخش اول

10 juni 2021 | 30 min

دید موسی یک شبانی را براه کو همی‌گفت ای گزیننده اله تو کجایی تا شوم من چاکرت چارقت دوزم کنم شانه سرت جامه‌ات شویم شپشهاات کشم شیر پیشت آورم ای محتشم دستکت بوسم بمالم پایکت وقت خواب آید بروبم جایکت ای فدای تو همه بزهای من ای بیادت هیهی و هیهای من این نمط بیهوده می‌گفت آن شبان گفت موسی با کی است این ای فلان گفت با آنکس که ما را آفرید این زمین و چرخ ازو آمد پدید گفت موسی های بس مدبر شدی خود مسلمان ناشده کافر شدی این چه ژاژست این چه کفرست و فشار پنبه‌ای اندر دهان خود فشار گند کفر تو جهان را گنده کرد کفر تو دیبای دین را ژنده کرد چارق و پاتابه لایق مر تراست آفتابی را چنینها کی رواست گر نبندی زین سخن تو حلق را آتشی آید بسوزد خلق را آتشی گر نامدست این دود چیست جان سیه گشته روان مردود چیست گر همی‌دانی که یزدان داورست ژاژ و گستاخی ترا چون باورست دوستی بی‌خرد خود دشمنیست حق تعالی زین چنین خدمت غنیست با کی می‌گویی تو این با عم و خال جسم و حاجت در صفات ذوالجلال شیر او نوشد که در نشو و نماست چارق او پوشد که او محتاج پاست ور برای بنده‌شست این گفت تو آنک حق گفت او منست و من خود او آنک گفت انی مرضت لم تعد من شدم رنجور او تنها نشد آنک بی یسمع و بی یبصر شده‌ست در حق آن بنده این هم بیهده‌ست بی ادب گفتن سخن با خاص حق دل بمیراند سیه دارد ورق گر تو مردی را بخوانی فاطمه گرچه یک جنس‌اند مرد و زن همه قصد خون تو کند تا ممکنست گرچه خوش‌خو و حلیم و ساکنست فاطمه مدحست در حق زنان مرد را گویی بود زخم سنان دست و پا در حق ما استایش است در حق پاکی حق آلایش است لم یلد لم یولد او را لایق است والد و مولود را او خالق است هرچه جسم آمد ولادت وصف اوست هرچه مولودست او زین سوی جوست زانک از کون و فساد است و مهین حادثست و محدثی خواهد یقین گفت ای موسی دهانم دوختی وز پشیمانی تو جانم سوختی جامه را بدرید و آهی کرد تفت سر نهاد اندر بیابانی و رفت

#36 - معاویه و ابلیس - بخش دوم

9 juni 2021 | 30 min

#35 - معاویه و ابلیس - بخش اول

8 juni 2021 | 30 min

#34 - اعرابی و خلیفه

7 juni 2021 | 30 min

#33 - حضرت سلیمان و هدهد

6 juni 2021 | 29 min

#32 - چهار مرغ فتنه‌جو

5 juni 2021 | 30 min

چار مرغ معنوی راه‌زن کرده‌اند اندر دل خلقان وطن چون امیر جمله دلهای سوی اندرین دور ای خلیفهٔ حق توی سر ببر این چار مرغ زنده را سر مدی کن خلق ناپاینده را بط و طاوسست و زاغست و خروس این مثال چار خلق اندر نفوس بط حرصست و خروس آن شهوتست جاه چون طاوس و زاغ امنیتست منیتش آن که بود اومیدساز طامع تابید یا عمر دراز بط حرص آمد که نولش در زمین در تر و در خشک می‌جوید دفین یک زمان نبود معطل آن گلو نشنود از حکم جز امر کلوا هم‌چو یغماجیست خانه می‌کند زود زود انبان خود پر می‌کند اندر انبان می‌فشارد نیک و بد دانه‌های در و حبات نخود تا مبادا یاغیی آید دگر می‌فشارد در جوال او خشک و تر وقت تنگ و فرصت اندک او مخوف در بغل زد هر چه زودتر بی‌وقوف لیک مؤمن ز اعتماد آن حیات می‌کند غارت به مهل و با انات آمنست از فوت و از یاغی که او می‌شناسد قهر شه را بر عدو آمنست از خواجه‌تاشان دگر که بیایندش مزاحم صرفه‌بر عدل شه را دید در ضبط حشم که نیارد کرد کس بر کس ستم لاجرم نشتابد و ساکن بود از فوات حظ خود آمن بود بس تانی دارد و صبر و شکیب چشم‌سیر و مثرست و پاک‌جیب کین تانی پرتو رحمان بود وان شتاب از هزهٔ شیطان بود زانک شیطانش بترساند ز فقر بارگیر صبر را بکشد به عقر از نبی بشنو که شیطان در وعید می‌کند تهدیدت از فقر شدید تا خوری زشت و بری زشت و شتاب نی مروت نی‌تانی نی ثواب لاجرم کافر خورد در هفت بطن دین و دل باریک و لاغر زفت بطن

#31 - حکایت شیخ محمد سررزی غزنوی

4 juni 2021 | 30 min

#30 - شاگرد دوبین

3 juni 2021 | 30 min

#29 - به عیادت رفتن کَر بر همسایهٔ رنجور خویش

2 juni 2021 | 30 min

آن کری را گفت افزون مایه‌ای که ترا رنجور شد همسایه‌ای گفت با خود کر که با گوش گران من چه دریابم ز گفت آن جوان خاصه رنجور و ضعیف آواز شد لیک باید رفت آنجا نیست بد چون ببینم کان لبش جنبان شود من قیاسی گیرم آن را هم ز خود چون بگویم چونی ای محنت‌کشم او بخواهد گفت نیکم یا خوشم من بگویم شکر چه خوردی ابا او بگوید شربتی یا ماش با من بگویم صحه نوشت کیست آن از طبیبان پیش تو گوید فلان من بگویم بس مبارک‌پاست او چونک او آمد شود کارت نکو پای او را آزمودستیم ما هر کجا شد می‌شود حاجت روا این جوابات قیاسی راست کرد پیش آن رنجور شد آن نیک‌مرد گفت چونی گفت مردم گفت شکر شد ازین رنجور پر آزار و نکر کین چه شکرست او مگر با ما بدست کر قیاسی کرد و آن کژ آمدست بعد از آن گفتش چه خوردی گفت زهر گفت نوشت باد افزون گشت قهر بعد از آن گفت از طبیبان کیست او که همی‌آید به چاره پیش تو گفت عزرائیل می‌آید برو گفت پایش بس مبارک شاد شو کر برون آمد بگفت او شادمان شکر کش کردم مراعات این زمان گفت رنجور این عدو جان ماست ما ندانستیم کو کان جفاست خاطر رنجور جویان شد سقط تا که پیغامش کند از هر نمط چون کسی که خورده باشد آش بد می‌بشوراند دلش تا قی کند کظم غیظ اینست آن را قی مکن تا بیابی در جزا شیرین سخن چون نبودش صبر می‌پیچید او کین سگ زن‌روسپی حیز کو تا بریزم بر وی آنچ گفته بود کان زمان شیر ضمیرم خفته بود چون عیادت بهر دل‌آرامیست این عیادت نیست دشمن کامیست تا ببیند دشمن خود را نزار تا بگیرد خاطر زشتش قرار بس کسان کایشان ز طاعت گمرهند دل به رضوان و ثواب آن دهند خود حقیقت معصیت باشد خفی بس کدر کان را تو پنداری صفی همچو آن کر کو همی پنداشتست کو نکویی کرد و آن بر عکس جست او نشسته خوش که خدمت کرده‌ام حق همسایه بجا آورده‌ام بهر خود او آتشی افروختست در دل رنجور و خود را سوختست فاتقوا النار التی اوقدتم انکم فی المعصیه ازددتم گفت پیغامبر به یک صاحب‌ریا صل انک لم تصل یا فتی از برای چارهٔ این خوفها آمد اندر هر نمازی اهدنا کین نمازم را میامیز ای خدا با نماز ضالین و اهل ریا از قیاسی که بکرد آن کر گزین صحبت ده‌ساله باطل شد بدین خاصه ای خواجه قیاس حس دون اندر آن وحیی که هست از حد فزون گوش حس تو به حرف ار در خورست دان که گوش غیب‌گیر تو کرست

#28 - پادشاه و غلام

7 maj 2021 | 30 min

#26 - طاووس

5 maj 2021 | 30 min

#25 - داستان دژ هوش‌ربا - بخش دوم

4 maj 2021 | 29 min

#24 - داستان دژ هوش‌ربا - بخش اول

3 maj 2021 | 29 min

#23 - شهری و روستایی - بخش دوم

2 maj 2021 | 29 min

#22 - شهری و روستایی - بخش اول

1 maj 2021 | 29 min

#21 - گنج‌طلب بغدادی

30 april 2021 | 29 min

#20 - مرد خفته و مار

29 april 2021 | 29 min

#19 - مهمان ناخوانده

28 april 2021 | 29 min

#18 - اشک چشم یتیم

27 april 2021 | 29 min

#17 - مردی که از حضرت موسی درخواست کرد

26 april 2021 | 29 min

#16 - موش و چَغز

25 april 2021 | 30 min

#15 - شتر گمشده

24 april 2021 | 30 min

#14 - توبه‌های نصوح

23 april 2021 | 30 min

#13 - صدر جهان بخارا

22 april 2021 | 29 min

#12 - مرد فقیر گله‌مند

20 april 2021 | 27 min

پیر چنگی

5 april 2021 | 30 min

آن شنیدستی که در عهد عمر بود چنگی مطربی با کر و فر بلبل از آواز او بی‌خود شدی یک طرب ز آواز خوبش صد شدی مجلس و مجمع دمش آراستی وز نوای او قیامت خاستی همچو اسرافیل کآوازش بفن مردگان را جان در آرد در بدن یار سایل بود اسرافیل را کز سماعش پر برستی فیل را سازد اسرافیل روزی ناله را جان دهد پوسیدهٔ صدساله را انبیا را در درون هم نغمه‌هاست طالبان را زان حیات بی‌بهاست نشنود آن نغمه‌ها را گوش حس کز ستمها گوش حس باشد نجس نشنود نغمهٔ پری را آدمی کو بود ز اسرار پریان اعجمی گر چه هم نغمهٔ پری زین عالمست نغمهٔ دل برتر از هر دو دمست که پری و آدمی زندانیند هر دو در زندان این نادانیند معشر الجن سورهٔ رحمان بخوان تستطیعوا تنفذوا را باز دان نغمه‌های اندرون اولیا اولا گوید که ای اجزای لا هین ز لای نفی سرها بر زنید این خیال و وهم یکسو افکنید ای همه پوسیده در کون و فساد جان باقیتان نرویید و نزاد گر بگویم شمه‌ای زان نغمه‌ها جانها سر بر زنند از دخمه‌ها گوش را نزدیک کن کان دور نیست لیک نقل آن به تو دستور نیست هین که اسرافیل وقتند اولیا مرده را زیشان حیاتست و نما جان هر یک مرده‌ای از گور تن بر جهد ز آوازشان اندر کفن گوید این آواز ز آواها جداست زنده کردن کار آواز خداست ما بمردیم و بکلی کاستیم بانگ حق آمد همه بر خاستیم بانگ حق اندر حجاب و بی حجاب آن دهد کو داد مریم را ز جیب ای فناتان نیست کرده زیر پوست باز گردید از عدم ز آواز دوست مطلق آن آواز خود از شه بود گرچه از حلقوم عبدالله بود گفته او را من زبان و چشم تو من حواس و من رضا و خشم تو رو که بی یسمع و بی یبصر توی سر توی چه جای صاحب‌سر توی چون شدی من کان لله از وله من ترا باشم که کان الله له گه توی گویم ترا گاهی منم هر چه گویم آفتاب روشنم هر کجا تابم ز مشکات دمی حل شد آنجا مشکلات عالمی ظلمتی را کآفتابش بر نداشت از دم ما گردد آن ظلمت چو چاشت آدمی را او بخویش اسما نمود دیگران را ز آدم اسما می‌گشود خواه ز آدم گیر نورش خواه ازو خواه از خم گیر می خواه از کدو کین کدو با خنب پیوستست سخت نی چو تو شاد آن کدوی نیکبخت گفت طوبی من رآنی مصطفی والذی یبصر لمن وجهی رای چون چراغی نور شمعی را کشید هر که دید آن را یقین آن شمع دید همچنین تا صد چراغ ار نقل شد دیدن آخر لقای اصل شد خواه از نور پسین بستان تو آن هیچ فرقی نیست خواه از شمع جان خواه بین نور از چراغ آخرین خواه بین نورش ز شمع غابرین

طوطی و بقال

29 mars 2021 | 33 min

بود بقالی و وی را طوطیی خوش‌نوایی سبز و گویا طوطیی بر دکان بودی نگهبان دکان نکته گفتی با همه سوداگران در خطاب آدمی ناطق بدی در نوای طوطیان حاذق بدی خواجه روزی سوی خانه رفته بود بر دکان طوطی نگهبانی نمود گربه‌ای برجست ناگه بر دکان بهر موشی طوطیک از بیم جان جست از سوی دکان سویی گریخت شیشه‌های روغن گل را بریخت از سوی خانه بیامد خواجه‌اش بر دکان بنشست فارغ خواجه‌وش دید پر روغن دکان و جامه چرب بر سرش زد گشت طوطی کل ز ضرب روزکی چندی سخن کوتاه کرد مرد بقال از ندامت آه کرد ریش بر می‌کند و می‌گفت ای دریغ کافتاب نعمتم شد زیر میغ دست من بشکسته بودی آن زمان که زدم من بر سر آن خوش زبان هدیه‌ها می‌داد هر درویش را تا بیابد نطق مرغ خویش را بعد سه روز و سه شب حیران و زار بر دکان بنشسته بد نومیدوار می‌نمود آن مرغ را هر گون نهفت تا که باشد اندر آید او بگفت جولقیی سر برهنه می‌گذشت با سر بی مو چو پشت طاس و طشت آمد اندر گفت طوطی آن زمان بانگ بر درویش زد چون عاقلان کز چه ای کل با کلان آمیختی تو مگر از شیشه روغن ریختی از قیاسش خنده آمد خلق را کو چو خود پنداشت صاحب دلق را کار پاکان را قیاس از خود مگیر گر چه ماند در نبشتن شیر و شیر جمله عالم زین سبب گمراه شد کم کسی ز ابدال حق آگاه شد همسری با انبیا برداشتند اولیا را همچو خود پنداشتند گفته اینک ما بشر ایشان بشر ما و ایشان بستهٔ خوابیم و خور این ندانستند ایشان از عمی هست فرقی درمیان بی‌منتهی هر دو گون زنبور خوردند از محل لیک شد زان نیش و زین دیگر عسل هر دو گون آهو گیا خوردند و آب زین یکی سرگین شد و زان مشک ناب هر دو نی خوردند از یک آب‌خور این یکی خالی و آن پر از شکر صد هزاران این چنین اشباه بین فرقشان هفتاد ساله راه بین این خورد گردد پلیدی زو جدا آن خورد گردد همه نور خدا این خورد زاید همه بخل و حسد وآن خورد زاید همه نور احد این زمین پاک و آن شوره‌ست و بد این فرشتهٔ پاک و آن دیوست و دد هر دو صورت گر به هم ماند رواست آب تلخ و آب شیرین را صفاست جز که صاحب ذوق کی شناسد بیاب او شناسد آب خوش از شوره آب سحر را با معجزه کرده قیاس هر دو را بر مکر پندارد اساس ساحران موسی از استیزه را برگرفته چون عصای او عصا زین عصا تا آن عصا فرقیست ژرف زین عمل تا آن عمل راهی شگرف لعنة الله این عمل را در قفا رحمة الله آن عمل را در وفا کافران اندر مری بوزینه طبع آفتی آمد درون سینه طبع هرچه مردم می‌کند بوزینه هم آن کند کز مرد بیند دم بدم

رومیان و چینیان

22 mars 2021 | 29 min

چینیان گفتند ما نقاش‌تر ومیان گفتند ما را کر و فر گفت سلطان امتحان خواهم درین کز شماها کیست در دعوی گزین اهل چین و روم چون حاضر شدند رومیان در علم واقف‌تر بدند چینیان گفتند یک خانه به ما خاص بسپارید و یک آن شما بود دو خانه مقابل در بدر زان یکی چینی ستد رومی دگر چینیان صد رنگ از شه خواستند پس خزینه باز کرد آن ارجمند هر صباحی از خزینه رنگها چینیان را راتبه بود از عطا رومیان گفتند نه نقش و نه رنگ در خور آید کار را جز دفع زنگ در فرو بستند و صیقل می‌زدند همچو گردون ساده و صافی شدند از دو صد رنگی به بی‌رنگی رهیست رنگ چون ابرست و بی‌رنگی مهیست هرچه اندر ابر ضو بینی و تاب آن ز اختر دان و ماه و آفتاب چینیان چون از عمل فارغ شدند از پی شادی دهلها می‌زدند شه در آمد دید آنجا نقشها می‌ربود آن عقل را و فهم را بعد از آن آمد به سوی رومیان پرده را بالا کشیدند از میان عکس آن تصویر و آن کردارها زد برین صافی شده دیوارها هر چه آنجا دید اینجا به نمود دیده را از دیده‌خانه می‌ربود رومیان آن صوفیانند ای پدر بی ز تکرار و کتاب و بی هنر لیک صیقل کرده‌اند آن سینه‌ها پاک از آز و حرص و بخل و کینه‌ها آن صفای آینه وصف دلست صورت بی منتها را قابلست صورت بی‌صورت بی حد غیب ز آینهٔ دل تافت بر موسی ز جیب گرچه آن صورت نگنجد در فلک نه بعرش و فرش و دریا و سمک زانک محدودست و معدودست آن آینهٔ دل را نباشد حد بدان عقل اینجا ساکت آمد یا مضل زانک دل یا اوست یا خود اوست دل عکس هر نقشی نتابد تا ابد جز ز دل هم با عدد هم بی عدد تا ابد هر نقش نو کاید برو می‌نماید بی حجابی اندرو اهل صیقل رسته‌اند از بوی و رنگ هر دمی بینند خوبی بی درنگ نقش و قشر علم را بگذاشتند رایت عین الیقین افراشتند رفت فکر و روشنایی یافتند نحر و بحر آشنایی یافتند مرگ کین جمله ازو در وحشتند می‌کنند این قوم بر وی ریش‌خند کس نیابد بر دل ایشان ظفر بر صدف آید ضرر نه بر گهر گرچه نحو و فقه را بگذاشتند لیک محو فقر را بر داشتند تا نقوش هشت جنت تافتست لوح دلشان را پذیرا یافتست برترند از عرش و کرسی و خلا ساکنان مقعد صدق خدا

فیل در تاریکی

15 mars 2021 | 29 min

پیل اندر خانهٔ تاریک بود عرضه را آورده بودندش هنود از برای دیدنش مردم بسی اندر آن ظلمت همی‌شد هر کسی دیدنش با چشم چون ممکن نبود اندر آن تاریکیش کف می‌بسود آن یکی را کف به خرطوم اوفتاد گفت همچون ناودانست این نهاد آن یکی را دست بر گوشش رسید آن برو چون بادبیزن شد پدید آن یکی را کف چو بر پایش بسود گفت شکل پیل دیدم چون عمود آن یکی بر پشت او بنهاد دست گفت خود این پیل چون تختی بدست همچنین هر یک به جزوی که رسید فهم آن می‌کرد هر جا می‌شنید از نظرگه گفتشان شد مختلف آن یکی دالش لقب داد این الف در کف هر کس اگر شمعی بدی اختلاف از گفتشان بیرون شدی چشم حس همچون کف دستست و بس نیست کف را بر همهٔ او دست‌رس چشم دریا دیگرست و کف دگر کف بهل وز دیدهٔ دریا نگر جنبش کفها ز دریا روز و شب کف همی‌بینی و دریا نه عجب ما چو کشتیها بهم بر می‌زنیم تیره‌چشمیم و در آب روشنیم ای تو در کشتی تن رفته به خواب آب را دیدی نگر در آب آب آب را آبیست کو می‌راندش روح را روحیست کو می‌خواندش موسی و عیسی کجا بد کآفتاب کشت موجودات را می‌داد آب آدم و حوا کجا بد آن زمان که خدا افکند این زه در کمان این سخن هم ناقص است و ابترست آن سخن که نیست ناقص آن سرست گر بگوید زان بلغزد پای تو ور نگوید هیچ از آن ای وای تو ور بگوید در مثال صورتی بر همان صورت بچفسی ای فتی بسته‌پایی چون گیا اندر زمین سر بجنبانی ببادی بی‌یقین لیک پایت نیست تا نقلی کنی یا مگر پا را ازین گل بر کنی چون کنی پا را حیاتت زین گلست این حیاتت را روش بس مشکلست چون حیات از حق بگیری ای روی پس شوی مستغنی از گل می‌روی شیر خواره چون ز دایه بسکلد لوت‌خواره شد مرورا می‌هلد بستهٔ شیر زمینی چون حبوب جو فطام خویش از قوت القلوب حرف حکمت خور که شد نور ستیر ای تو نور بی‌حجب را ناپذیر تا پذیرا گردی ای جان نور را تا ببینی بی‌حجب مستور را چون ستاره سیر بر گردون کنی بلک بی گردون سفر بی‌چون کنی آنچنان کز نیست در هست آمدی هین بگو چون آمدی مست آمدی راههای آمدن یادت نماند لیک رمزی بر تو بر خواهیم خواند هوش را بگذار وانگه هوش‌دار گوش را بر بند وانگه گوش دار نه نگویم زانک خامی تو هنوز در بهاری تو ندیدستی تموز این جهان همچون درختست ای کرام ما برو چون میوه‌های نیم‌خام سخت گیرد خامها مر شاخ را زانک در خامی نشاید کاخ را چون بپخت و گشت شیرین لب‌گزان سست گیرد شاخها را بعد از آن چون از آن اقبال شیرین شد دهان سرد شد بر آدمی ملک جهان سخت‌گیری و تعصب خامی است تا جنینی کار خون‌آشامی است چیز دیگر ماند اما گفتنش با تو روح القدس گوید بی منش نه تو گویی هم بگوش خویشتن نه من ونه غیرمن ای هم تو من همچو آن وقتی که خواب اندر روی تو ز پیش خود به پیش خود شوی بشنوی از خویش و پنداری فلان با تو اندر خواب گفتست آن نهان تو یکی تو نیستی ای خوش رفیق بلک گردونی ودریای عمیق آن تو زفتت که آن نهصدتوست قلزمست وغرقه گاه صد توست خود چه جای حد بیداریست و خواب دم مزن والله اعلم بالصواب دم مزن تا بشنوی از دم ز نان آنچ نامد در زبان و در بیان دم مزن تا بشنوی زان آفتاب آنچ نامد درکتاب و در خطاب دم مزن تا دم زند بهر تو روح آشنا بگذار در کشتی نوح همچو کنعان کشنا می‌کرد او که نخواهم کشتی نوح عدو هی بیا در کشتی بابا نشین تا نگردی غرق طوفان ای مهین گفت نه من آشنا آموختم من به جز شمع تو شمع افروختم هین مکن کین موج طوفان بلاست دست و پا و آشنا امروز لاست باد قهرست و بلای شمع کش جز که شمع حق نمی‌پاید خمش گفت نه رفتم برآن کوه بلند عاصمست آن که مرا از هر گزند هین مکن که کوه کاهست این زمان جز حبیب خویش را ندهد امان گفت من کی پند تو بشنوده‌ام که طمع کردی که من زین دوده‌ام

ایاز و شکستنِ گوهر

8 mars 2021 | 26 min

ای ایاز اکنون نگویی کین گهر چند می‌ارزد بدین تاب و هنر گفت افزون زانچ تانم گفت من گفت اکنون زود خردش در شکن سنگها در آستین بودش شتاب خرد کردش پیش او بود آن صواب ز اتفاق طالع با دولتش دست داد آن لحظه نادر حکمتش یا به خواب این دیده بود آن پر صفا کرده بود اندر بغل دو سنگ را هم‌چو یوسف که درون قعر چاه کشف شد پایان کارش از اله هر که را فتح و ظفر پیغام داد پیش او یک شد مراد و بی‌مراد هر که پایندان وی شد وصل یار او چه ترسد از شکست و کارزار چون یقین گشتش که خواهد کرد مات فوت اسپ و پیل هستش ترهات گر برد اسپش هر آنک اسپ‌جوست اسپ رو گو نه که پیش آهنگ اوست مرد را با اسپ کی خویشی بود عشق اسپش از پی پیشی بود بهر صورتها مکش چندین زحیر بی‌صداع صورتی معنی بگیر هست زاهد را غم پایان کار تا چه باشد حال او روز شمار عارفان ز آغاز گشته هوشمند از غم و احوال آخر فارغ‌اند بود عارف را همین خوف و رجا سابقه‌دانیش خورد آن هر دو را دید کو سابق زراعت کرد ماش او همی‌داند چه خواهد بود چاش عارفست و باز رست از خوف و بیم های هو را کرد تیغ حق دو نیم بود او را بیم و اومید از خدا خوف فانی شد عیان گشت آن رجا چون شکست او گوهر خاص آن زمان زان امیران خاست صد بانگ و فغان کین چه بی‌باکیست والله کافرست هر که این پر نور گوهر را شکست وآن جماعت جمله از جهل و عما در شکسته در امر شاه را قیمتی گوهر نتیجهٔ مهر و ود بر چنان خاطر چرا پوشیده شد

سلطان محمود و چارق ایاز

1 mars 2021 | 30 min

آن ایاز از زیرکی انگیخته پوستین و چارقش آویخته می‌رود هر روز در حجرهٔ خلا چارقت اینست منگر درعلا شاه را گفتند او را حجره‌ایست اندر آنجا زر و سیم و خمره‌ایست راه می‌ندهد کسی را اندرو بسته می‌دارد همیشه آن در او شاه فرمود ای عجب آن بنده را چیست خود پنهان و پوشیده ز ما پس اشارت کرد میری را که رو نیم‌شب بگشای و اندر حجره شو هر چه یابی مر ترا یغماش کن سر او را بر ندیمان فاش کن با چنین اکرام و لطف بی‌عدد از لئیمی سیم و زر پنهان کند می‌نماید او وفا و عشق و جوش وانگه او گندم‌نمای جوفروش هر که اندر عشق یابد زندگی کفر باشد پیش او جز بندگی نیم‌شب آن میر با سی معتمد در گشاد حجرهٔ او رای زد مشعله بر کرده چندین پهلوان جانب حجره روانه شادمان که امر سلطانست بر حجره زنیم هر یکی همیان زر در کش کنیم آن یکی می‌گفت هی چه جای زر از عقیق و لعل گوی و از گهر خاص خاص مخزن سلطان ویست بلک اکنون شاه را خود جان ویست چه محل دارد به پیش این عشیق لعل و یاقوت و زمرد یا عقیق شاه را بر وی نبودی بد گمان تسخری می‌کرد بهر امتحان پاک می‌دانستش از هر غش و غل باز از وهمش همی‌لرزید دل که مبادا کین بود خسته شود من نخواهم که برو خجلت رود این نکردست او و گر کرد او رواست هر چه خواهد گو بکن محبوب ماست هر چه محبوبم کند من کرده‌ام او منم من او چه گر در پرده‌ام باز گفتی دور از آن خو و خصال این چنین تخلیط ژاژست و خیال از ایاز این خود محالست و بعید کو یکی دریاست قعرش ناپدید هفت دریا اندرو یک قطره‌ای جملهٔ هستی ز موجش چکره‌ای جمله پاکیها از آن دریا برند قطره‌هااش یک به یک میناگرند شاه شاهانست و بلک شاه‌ساز وز برای چشم بد نامش ایاز چشمهای نیک هم بر وی به دست از ره غیرت که حسنش بی‌حدست یک دهان خواهم به پهنای فلک تا بگویم وصف آن رشک ملک ور دهان یابم چنین و صد چنین تنگ آید در فغان این حنین این قدر گر هم نگویم ای سند شیشهٔ دل از ضعیفی بشکند شیشهٔ دل را چو نازک دیده‌ام بهر تسکین بس قبا بدریده‌ام من سر هر ماه سه روز ای صنم بی‌گمان باید که دیوانه شوم هین که امروز اول سه روزه است روز پیروزست نه پیروزه است هر دلی که اندر غم شه می‌بود دم به دم او را سر مه می‌بود قصهٔ محمود و اوصاف ایاز چون شدم دیوانه رفت اکنون ز ساز

شب‌دزدان و سلطان محمود

22 februari 2021 | 30 min

شب چو شه محمود برمی‌گشت فرد با گروهی قوم دزدان باز خورد پس بگفتندش کیی ای بوالوفا گفت شه من هم یکی‌ام از شما آن یکی گفت ای گروه مکر کیش تا بگوید هر یکی فرهنگ خویش تا بگوید با حریفان در سمر کو چه دارد در جبلت از هنر آن یکی گفت ای گروه فن‌فروش هست خاصیت مرا اندر دو گوش که بدانم سگ چه می‌گوید به بانگ قوم گفتندش ز دیناری دو دانگ آن دگر گفت ای گروه زرپرست جمله خاصیت مرا چشم اندرست هر که را شب بینم اندر قیروان روز بشناسم من او را بی‌گمان گفت یک خاصیتم در بازو است که زنم من نقبها با زور دست گفت یک خاصیتم در بینی است کار من در خاکها بوبینی است سرالناس معادن داد دست که رسول آن را پی چه گفته است من ز خاک تن بدانم کاندر آن چند نقدست و چه دارد او ز کان در یکی کان زر بی‌اندازه درج وان دگر دخلش بود کمتر ز خرج هم‌چو مجنون بو کنم من خاک را خاک لیلی را بیابم بی‌خطا بو کنم دانم ز هر پیراهنی گر بود یوسف و گر آهرمنی هم‌چو احمد که برد بو از یمن زان نصیبی یافت این بینی من که کدامین خاک همسایهٔ زرست یا کدامین خاک صفر و ابترست گفت یک نک خاصیت در پنجه‌ام که کمندی افکنم طول علم هم‌چو احمد که کمند انداخت جانش تا کمندش برد سوی آسمانش گفت حقش ای کمندانداز بیت آن ز من دان ما رمیت اذ رمیت پس بپرسیدند زان شه کای سند مر ترا خاصیت اندر چه بود گفت در ریشم بود خاصیتم که رهانم مجرمان را از نقم مجرمان را چون به جلادان دهند چون بجنبد ریش من زیشان رهند چون بجنبانم به رحمت ریش را طی کنند آن قتل و آن تشویش را قوم گفتندش که قطب ما توی که خلاص روز محنتمان شوی چون سگی بانگی بزد از سوی راست گفت می‌گوید که سلطان با شماست خاک بو کرد آن دگر از ربوه‌ای گفت این هست از وثاق بیوه‌ای پس کمند انداخت استاد کمند تا شدند آن سوی دیوار بلند جای دیگر خاک را چون بوی کرد گفت خاک مخزن شاهیست فرد نقب‌زن زد نقب در مخزن رسید هر یکی از مخزن اسبابی کشید بس زر و زربفت و گوهرهای زفت قوم بردند و نهان کردند تفت شه معین دید منزل‌گاهشان حلیه و نام و پناه و راهشان خویش را دزدید ازیشان بازگشت روز در دیوان بگفت آن سرگذشت پس روان گشتند سرهنگان مست تا که دزدان را گرفتند و ببست دست‌بسته سوی دیوان آمدند وز نهیب جان خود لرزان شدند چونک استادند پیش تخت شاه یار شبشان بود آن شاه چو ماه آنک چشمش شب بهرکه انداختی روز دیدی بی شکش بشناختی شاه را بر تخت دید و گفت این بود با ما دوش شب‌گرد و قرین آنک چندین خاصیت در ریش اوست این گرفت ما هم از تفتیش اوست عارف شه بود چشمش لاجرم بر گشاد از معرفت لب با حشم گفت و هو معکم این شاه بود فعل ما می‌دید و سرمان می‌شنود چشم من ره برد شب شه را شناخت جمله شب با روی ماهش عشق باخت امت خود را بخواهم من ازو کو نگرداند ز عارف هیچ رو چشم عارف دان امان هر دو کون که بدو یابید هر بهرام عون زان محمد شافع هر داغ بود که ز جز شه چشم او مازاغ بود در شب دنیا که محجوبست شید ناظر حق بود و زو بودش امید از الم نشرح دو چشمش سرمه یافت دید آنچ جبرئیل آن بر نتافت مر یتیمی را که سرمه حق کشد گردد او در یتیم با رشد نور او بر ذره‌ها غالب شود آن‌چنان مطلوب را طالب شود در نظر بودش مقامات العباد لاجرم نامش خدا شاهد نهاد آلت شاهد زبان و چشم تیز که ز شب‌خیزش ندارد سر گریز گر هزاران مدعی سر بر زند گوش قاضی جانب شاهد کند قاضیان را در حکومت این فنست شاهد ایشان را دو چشم روشنست گفت شاهد زان به جای دیده است کو بدیدهٔ بی‌غرض سر دیده است مدعی دیده‌ست اما با غرض پرده باشد دیدهٔ دل را غرض حق همی‌خواهد که تو زاهد شوی تا غرض بگذاری و شاهد شوی کین غرضها پردهٔ دیده بود بر نظر چون پرده پیچیده بود پس نبیند جمله را با طم و رم حبک الاشیاء یعمی و یصم در دلش خورشید چون نوری نشاند پیشش اختر را مقادیری نماند پس بدید او بی‌حجاب اسرار را سیر روح مؤمن و کفار را در زمین حق را و در چرخ سمی نیست پنهان‌تر ز روح آدمی باز کرد از رطب و یابس حق نورد روح را من امر ربی مهر کرد پس چو دید آن روح را چشم عزیز پس برو پنهان نماند هیچ چیز شاهد مطلق بود در هر نزاع بشکند گفتش خمار هر صداع نام حق عدلست و شاهد آن اوست شاهد عدلست زین رو چشم دوست منظر حق دل بود در دو سرا که نظر در شاهد آید شاه را عشق حق و سر شاهدبازیش بود مایهٔ جمله پرده‌سازیش پس از آن لولاک گفت اندر لقا در شب معراج شاهدباز ما این قضا بر نیک و بد حاکم بود بر قضا شاهد نه حاکم می‌شود شد اسیر آن قضا میر قضا شاد باش ای چشم‌تیز مرتضی عارف از معروف بس درخواست کرد کای رقیب ما تو اندر گرم و سرد ای مشیر ما تو اندر خیر و شر از اشارتهات دل‌مان بی‌خبر ای یرانا لانراه روز و شب چشم‌بند ما شده دید سبب

#3 - آهو در طویلخه خران

15 januari 2021 | 31 min

#2 - صیاد و پرنده ی زیرک

8 januari 2021 | 26 min

#1 - طوطی و بازرگان

1 januari 2021 | 29 min

داستان‌های مثنوی

مثنوی، مشهور به مثنوی معنوی (یا مثنوی مولوی)، نام کتاب شعری از مولانا جلال‌الدین محمد بلخی این کتاب از ۲۶,۰۰۰ ب...

Om podden

Avsnitt