Perxudres Podcast

felek sen ne feleksen
bağrım ettin elek sen
aldın gülyüzlü yarim 
daha neme gereksen 
elbet yüzüm gülecek
bülbül güle erecek 
bu karanlık günlerin 
bir gün sonu gelecek 
ağla gözlerim 
sızla gözlerim 
beni felek vurmuştur 
yanar gezerim
ben felek vurgunuyam 
ağlar gezerim 
Abullah Balak (1938 - 2017) 

felek tu çi felek î çiqas xerab î 
te singê min qulqulî kir, kir seradî 
ew yara min a şêrîn û şekir bir te 
ez nizam ka tu ji min hîn çi dixwazî 

qey elbet wê rûyê min bikene 
bilbil e here li gulê vene 
van şevên tarî wê biqedine
de bigirî çavê mino 
bişewite dilê mino 
vê felekê li min veda 
digirîm û digerimo 

bi tercûmeya Omer Faruk Baran

Di vê xelekê de mektûbeka Guhdar M. heye.

Dostumê min î delal,

Cara dawî min çi wext mektûbek nivîsî, nayê bîra min. Feqet ez nola navê xwe zanim ku tu bi salan e li heps û zindanên her bajarekî dûr li benda mektûba min î. Zanim, ez zanim ku dilê te ji min maye, û ez zanim ku ji te wetrê min tu bîr kiriyî, lê na, tu her di her bîra min de bûyî, tu her di bîra min de yî.
Bi salan e bi xwe de ketime, qebûl nakim, nikarim halê te yî hepsî qebûl bikim. Însanek jibo çi jiber micadeleya ser edalet û azadîyê dikeve hepsê ku? Ew kîjan feraset e ku însanên mîna te sirf jiber hezkirina însanan diavêje binê heps û zindanan?
Te ji cîhên girtî nefret dikir, tehemula te li odeyên malan jî tunebû. Ji çol û çîyan hez dikir te, te ji gelî û newalan. Hucreyên hepsan û tu.. Sankî li vê dinê her tişt mimkun bû, lê tiştekî wisa ne. Dîwarên qalind û bilind çawa hilnaweşin ku bi hêrsa te, bi kenê te û bi henekên te yên cidî.
Wan salên unîversîteyê.. Dema me hîn nû hevdu nas dikir. Te û hevalên xwe, we bi sedan îmzayan xwestibû ku bi vî zimanê ku wê çaxê min bi qasî niha nizanibû ders werin dayîn û unîversîteyê ceza dabû te û çend hevalan, hûn ji mektebê dûr xistibûn.

Min dikira behsa çi bikira? Nizanim. Cumleyên min bela-wela ne, li min giran tê, nikarim mektûbê nola min xwestî binivîsim. Min rûyê te ji bîr nekiriye, lê ez pir ditirsim ku ez dengê te ji bîr bikim. Ew dengê te yê şa û şên, û dem bi dem dîn û dîwane.

Te tim digo ku hêvî tune bin xeyal çênabin. Ez ketime pey xeyalan jibo xatirê wê gotina te. Rojek were, tu ji hepsê derkevî û em herin ber Çemê Dîcleyê û tu dîsa wan şiîrên xwe bixwîni. Ew şiîrên ku min nediecibandin û min tim kêmasî û qûsir têde didîtin.

Qaşo min dikira dirêj dirêj binîvasanda. Lê heta vir, ez nikarim, dilê min ranake.

Min pir û pir bêrîya te kiriye. Qedera em li hev rast anîn û em ji hev dûr xistin, tek carekê be jî bila me dîsa li hev rast bîne. Bi xatirê te.
Guhdar M.

Substack:https://perxudrespodcast.substack.com/p/mektuba-guhdar-m-u-diwaren-bilind

Blogspot:https://perxudres.blogspot.com/

Youtube:https://www.youtube.com/watch?v=dFXPMb2XbUs&t=4s

Spotify:https://open.spotify.com/episode/3HODH9UHPif0LsUijtrX8J

Di vê xelekê de bi deklanşora Murat Bayram fotografeka Berken Bereh heye.

Medyakar Murat Bayram sala 2023yan di 50 salîya şairîya Berken Bereh de fotografeka wî kişandiye. Şair Berken Bereh di fotografê de bi huzneka wer bi henûnîyê dagirtî derketiye ku sankî fotograf ji heyata Berken Bereh derketiye. Sankî salan di salîseyekê de dax û derdên dinê tevde danîne ser mil û polên Berken Bereh, bes ew bi şiîrên bûne çare-dermanên çavên wî ji heyatê re sax, ji edebîyatê re silamet û sermaye maye. Wê bibe eser bimîne ji tarîxê re fotograf; çinku ronî û tarîya ketine nêv hevdu di fotografê de dengên deklanşora Murat Bayram û şiîra Berken Bereh li hev xistine û waqûrîyên wan wextan girtine; rast e, realîte ye, heqîqet e. Eynî nola wê fotografa îkonîk ya Ezra Pound ku Henri Cartier Bresson kişandiye. Henri Cartier Bresson dibêje ew jibo wê fotografa Ezra Pound bikişîne bi qasî saet û nîvekê, bê deng li cem wî rûniştiye. Û ser wê fotografê di dewamê de dibêje, Henri Cartier Bresson dibêje, di fotografê de îsbat îcab nake, her tişt bi xwe rû dide. 50 sal li şiîrê, îsbat îcab nake, huzn, hêvî û henûnîya li rûyê Berken Bereh di wê fotografa Murat Bayram de her tiştî raber dike

Substack:https://perxudrespodcast.substack.com/p/fotografeka-50-sal-siir

Blogspot:https://perxudres.blogspot.com/

Youtube:https://www.youtube.com/watch?v=1Fr562Z7roQ&t=13s Spotify:https://open.spotify.com/episode/5nmJCS52OxpS7Cj275hrVa

dünyayı sevenler veli değildir
canı terkedenler deli değildir
insanoğlu gamdan hâli değildir
her birini bir efkara yazdılar

Aşık Sümmani (1861 - 1915)

ewên ji dinê hez dikin ne welî ne
terka canan dikin ne dîn û delî ne
însanên însan ji xeman ne xalî ne
ew her yek li efkarekê nivîsîne 

bi tercûmeya Omer Faruk Baran

Substack:https://perxudrespodcast.substack.com/p/parcek-siira-ask-summani

Blogspot:https://perxudres.blogspot.com/

Youtube:https://youtu.be/t7AGKO62EkY

Spotify:https://open.spotify.com/episode/00pJcTDCmqH42UyQ2rl6QU

Di vê xelekê de Ruhi Su, mirîdên şêxên Kosan û Çanakkale û Çeneqqele hene.

bo xatirayên bavê min yê rehmetî ku sala 1965an
li Geliboluyê eskerekî 22 salî bû.

Süleyman Nazifê Diyarbekirî sala 1909an di yaziyeka xwe de rêber û rayedarên Osmanliyan dide ber top û tîran.
Di yaziyê de, Süleyman Nazif dibêje Kurd bi tercîhên xwe ketine bin hikmê Osmanliyan û dibêje yek îstîsna ne têde wan di çar sed û çend salan de tim zilm û heqaret dîne.

Hem mehnedar û hem matemdar, Süleyman Nazif dibêje herin bi belgeyan li pêş qeleyên Gîrîtê û sûr û bedenên Vîyanayê binêrin, hûnê cesedên Kurdan bibînin.

Gotina talîyê di yaziyê de, Süleyman Nazif dibêje, Kurd qehremanên mazlum in, ew tim dixwazin bi rindîyê di bin hikmê Osmanliyan de bimînin û dibêje lazim e hikûmet jî guh bide ser hal û hewalên wan û heqên wan bide.
Süleyman Nazif, yazi berî Herba Çeneqelê ya sala 1915an yazi kiriye.
Eger Süleyman Nazif yazi piştî Herba Çeneqelê yazi kira herhal wê behsa wan Kurdan jî bikira ku di wê herba giran de jî hatine kuştin.

Sermeselê, Herba Çeneqelê herbeka wer giran bûye ku li Sirûcê sal 2024 li tekyayên şêxên Kosan şevên zikr û fikrê hîn jî ser wê herbê beyt û xezel, şiîr têne gotin.

Mirîdên şêxên Kosan di destan de def dibêjin, emrê herbê derketiye ser sêri û herdu çavan e, şewitî Çeneqqele bûye qesabê mêran e.

Bi mecaz û metaforan dewam dikin mirîdên mala şêx, dibêjin seferek radibû ji Diyarbekir, pêşî hat Rihayê kincê cengê li xwe kir, berî dane Helebê xan û qişle qîm nekir.

Qeydên Milli Savunma Bakanlığı ya Tirkîyê, ku wezareteka ser eskerîyê ye, raber dikin ku di Herba Çeneqqele de ji Osmanliyan 49,544 kes hatine kuştin.
Gorey qeydên nifûsan ji wan 49 kes ji Diyarbekir, 248 kes ji Riha û 399 kes jî ji Heleb in.
Bi qeydên Milli Savunma Bakanlığı ya Tirkîyê tê xanê ku ji bajarên wê çaxa Osmanliyê tewr zêde Helebê can dane ku ew bajar îro ro di hidûdê dewleta Sûrîyê de ye.
Dengê mirîdên şêxên Kosan li erş û ezmanê Sirûcê, ser Herba Çeneqqelê dibêjin, şûna xeber û mektûban cinaze hatine mal e, rihelên van gêncan diman li ser terzîyan e, bûkên kefbihine li xwedîyan vedigerîyane.

Sirûc, ew Sirûc ku di Herba Çeneqelê de hinek ji gundên wê yên nola ji Qerê, ji Giregewrê, ji Mizarê û ji Elîgor 45 can dane.

Omer Faruk Baran

Süleyman Nazif. Foto: WikimediaMirîdên Şêxên Kosan. Foto: YouTube - Ramazan Kuş Resmi Sayfasıji rûpela T.C. Milli Savunma Bakanlığı - Wezareta Berevanî ya Tirkîyê, 2024.

Substack:https://perxudrespodcast.substack.com/p/canakkale-u-ceneqqele

Blogspot:https://perxudres.blogspot.com/

Youtube:https://youtu.be/_itZx9VnHIo

Spotify:https://open.spotify.com/episode/0HrGcXg9ucO25FJ0kYR346

Di vê xelekê de ser sînorê di şiîrên Arjen Arî de çend gotin hene.

Şairê şêrgele Arjen Arî di nivîseka xwe de dibêje ew ji wî welatî ye, welatê helbestên nebihîstî, welatê destanên jibîrbûyî.
Di eynî nivîsê de, Arjen Arî dibêje li wî welatî li ser rêka helbestê dilê wî di mista wî de ye û li ser lêvên wî hezên hiznî yên stranan rêz bûne.
Bes ji şiîrên Arjen Arî wer tê xanê ku yên wî, hezên wî hem bi wan stranên li ser lêvên wî hem jî bi hidûdan kesirîne. 
Belkî çem û çîya, deniz û derya hidûdên tabiî ne û hikmê şairan li wan nabe, lê hidûdên li deşt û berîyan, ewên bi têlên rêsayî, ewên dihêlin ku tu hêla din ya ji te bibînî, lê bi eskerên li ber nahêlin ku tu derbaz bibî, hidûdên wisa ne ku bi destan hatine çêkirin û şair jî tînin bi qelemên destan xwe lê diqelibînin.
Arjen Arî yê ku li Nisêbînê, li ber serê Qamişloyê hatiye dinê û mezin bûye di çend şiîrên xwe de nîşanên eşqeka yek li vê hêla sînor û yek li wê hêlê dane.
Mesela di şiîreka xwe de Arjen Arî dibêje berêvarekê, yê ku roj lê diçe ava ew e û dibêje xwezî ev sînor nebûya.
Di şiîreka din de, nav tu bihata, ku gorey min ji şiîrên Arjen Arî ya herî hiznî ye, şair ji wê xayînêyê re ku bi şev nehatiye ew hevdu bibînin, dibêje dilê wî sed carî li sînor wer bûye û dibêje tu bihata ev dil li dû te Binxet nedibû.

Şeveka tiptarî jî Arjen Arî daku yar were rêka wê ya li sînor vedike û xweş dike:

gund razaye, kûçik razane
heyv derneketiye, stêrk wenda ne
têlên sînor serpişt pal dane
fersend ev fersend
were!

Dîsa di şiîrekê de Arjen Arî raber dike ku yar pir nêzîk e, lê bi sînor pir dûr dikeve û vê rewşê jî wanî îfade dike:

bi destin vala
bi awirin melûl
geh bi jêr de, geh bi jor de
meşîm di ber sînor re…
meşîm…
qewzek e neqeba me
bang bikim te
bibêjim ‘’lêêê!’’
wê deng bê te
lê ev têl
ev mayîn
ev leşkerên Romê
ne dihêlin bang bikim
ne jî dihêlin bêm..

Zaten Firat Cewerî jî di nivîseka xwe de ser salên xortanîyê yên bi dostê wî Arjen Arî re dibêje wî diltenikî dil girtibû, lê dildara wî li alîyê din yê xetê, li pişt têlan, li Qamişlo bû.

A li sînoran ne tenê eşq e elbet. Nihîtê mêran yên li ser sînoran ketine etra qetek nan jî ketine şiîra Arjen Arî ku yek ji wan Zekiyê Hemal e:

şevekê çû.. û venegeriya!
beriya dayê, jinê, xuşkê
moriya girt laş, torîk ketin ser,
li hêlekê guh û ser
li hêlekê qefesa sêngê
zîvar zîvarî cendekê Zekiyê hemal!

Bi hemû şiîrên xwe yên ku ji wan sînoran sala 2024an ketine dîwanekê, Arjen Arî yê sala 2012yan canê xwe ji dest daye, şairê welatê helbestên nebihîstî ye, şairê welatê destanên jibîrbûyî ye, hîn jî.

Omer Faruk Baran 

*Navên şiîrên di vê nivîsê de derbaz dibin; ez û dil, êvarî, tu bihata, zekiyo, were, ev sînor 

BÎBLİYOGRAFYA 

Arjen Arî, Şêrgele - Hemû Helbest, Weşanên Sor, 2024 

Arjen Arî, Xasenezer, Evrensel Basim Yayın, 2013 

Firat Cewerî, Arjen Arî Nemiriye Arjen Arî Ye, Gazete Duvar, 2020

Substack:https://perxudrespodcast.substack.com/p/sinore-siiren-arjen-ari-nisebin-u

Blogspot:https://perxudres.blogspot.com/2024/10/sinore-siiren-arjen-ari-nisebin-u.html

Youtube:https://youtu.be/zARMAvVkJRE

Spotify:https://open.spotify.com/episode/4JdNABkVltGjqYY4pnZ8b7

• Di vê xelekê de bi sê zimanan lihevhatina du malên xwînî heye.

• Jibo temamê nivîsê tu dikarî vê lînkê bitikînî.

• Foto: Ji çepê ber bi rastê ve İbrahim Halil Yıldız, Cevdet Yılmaz û Ferit Şenyaşar li Quranê guhdarî dikin. Riha - 2024.

• Eger tu dixwazî bultena Perxudres Podcastê were ser e-maila te ji https://perxudrespodcast.substack.com tu dikarî bibî abone. Bulten belaş e.

• Hemî xelekên vê podcastê li ser Youtute jî hene. https://www.youtube.com/perxudres

• Ser şor, şîret û teklîfên din tu her tim dikarî ji edîtorê podcastê re binivîsî. [email protected]

• Perxudres Podcast jiber hinek prensîban li ser sosyal medyayê tuneye.

Mala Şenyaşaran û Mala Yıldızan ku Hezîrana 2018an li Sirûcê jiber minaqeşeyeka sîyasî ya dema hilbijartinê ji hevdu kuştibûn û bûbûn xwînîyên hevdu 27ê meha 10an ya 2024an li Milet Park ya Eyubîye ya Riha bi merasîmeka walîyê bajêr Hasan Şıldak li hev hatin.
Polîsên ne îşê îşan pir bo merasîmê tedbîrên tam-teşekul sitandibûn ku nas-nenas medyakar gî seba bi silametî derbazî cîhê lihevhatinê bibin di mesafe û mideteka kin de çenteyên xwe yên bi kamera û mîkrofon bo polîsan sê caran vekirin, raber kirin û girtin.

Merasîma ku hatibû ragihandin ku wê piştî nîvro di saet duduyan de destpê bike hema bêje di saet sisêyan de destpê kir. Li hêla çepê jibo Mala Şenyaşaran 50 kursî û li hêla rastê jibo Mala Yıldızan jî 50 kursî hatibûn danîn. Xwedîyên çend kursîyên li hêla Mala Şenyaşaran nehatibûn. Kursîyên li hêla Mala Yıldızan hema bêje gî tije bûn.
Mele û seyda li hêla jêr, protokola resmî li hêla jor, dîn û dewlet bi hevre bi gotineka din, berî merasîm destpê bike, kê ji medyayê re fikra xwe ya ser lihevhatina herdu malan got ya bi Erebî ya bi Kurdî û ya jî bi Tirkî bi eynî mehneyê kelîmeyek avêt nêv gotinên xwe: Bi Erebî sulh, bi Kurdî aştî û bi Tirkî barış.

Rêber û rayedarên dewletê, sîyasetvanên AK Partî û DEM Partîyê hazirûn bûn li merasîmê. Di temsîlê de ji hêla Mala Şenyaşaran Ferit Şenyaşar û ji hêla Mala Yıldızan İbrahim Halil Yıldız dest dan hevdu. Dîplomatê dewletê Cevdet Yılmaz û rûsipîyê sîyasetê Ahmet Türk, mehnedar, mealen gotin xwîn bi xwîn nayê şûştin û dawîya dawî aşt dibe însan, aştî çêdibe. Herhal ji atmosfera huznî bû, li salona merasîmê kesî jibo ti kesî çepik lênexist.
Dîsa ji huzna zêde bû herhal, Emine Şenyaşar ya ku bi protestoyên xwe yên sîvîl yên li pêş qapi-derîyên mehkemeyan hatibû naskirin li merasîmê tunebû. Zati wê roya mewlûda bo mêrê wê û du kurên wê gotibû ku her çiqas bi protestoyên wê kurê wê yê di hepsê de piştî 6 salan hatiye berdan jî zikê wê ser ewladên wê yên din yên hatine kuştin pir dişewite û ewê nere merasîmê.
Aştî çêbû, li hev hatin her du hêl, lê wer tê xanê ku ji xwedîyên Esved Şenyaşar, Celal Şenyaşar, Adil Şenyar û Mehmet Şah Yıldız re kefenên wan hîn jî şil in, nola ku ew hîn nû hatine kuştin. Bes bira kefenê kuştinê şil be, bira ew were kuştin ku ser sîyasetê careka din kuştineka din nebe, careka din kes nebêje li ber çi, li ser çi, jiber çi..
Omer Faruk Baran

Substack:https://perxudrespodcast.substack.com/p/asti-bars-u-sulha-mala-senyasaran

Blogspot:https://perxudres.blogspot.com/2024/10/asti-bars-u-sulha-mala-senyasaran-u.html

Youtube:https://youtu.be/fNcboDq3tiw

Spotify:https://open.spotify.com/episode/3TP3dZwT5ZjekugmYcdSQu

• Di vê xelekê de ser wî İsmail Safayê çend gotin hene ku tê gotin bi sermaya Sêwasê miriye.

Şair İsmail Safa, ku di edebiyata Tirkî de bi hez û hewesa xwe ya li ser qafîyeyan tê naskirin, di şiîreka xwe de bi gotinên mehnedar behsa Ereb, Laz û Kurdan dike.
Di şiîrê de, ji Tirkî ber bi Kurdî ve, bi tercûmeyeka me ya hema çitolêhato wanî dibêje İsmail Safa:

Ereb û Kurd ne Laz bûn
mirîşk ciliq ne qaz bûn
beq nikane mange be 
li dêve nê qezazbûn

Ew şairê bi eslê xwe ji hêla Qeredenizê ye sala 1901ê li Sêwasê li sirgûnîyê canê xwe ji dest daye. Tê gotin ku paşayê Osmanliyê yê wê çaxê ew jiber danûstandina wî ya bi Îngilizan re şandiye sirgûnîyê.
Tarîxçîyên edebiyatê dibêjin sermaya Sêwasê bi İsmail Safa pir sert hatiye û ew bi wê sar û seqemê hîn di 33 salîya xwe de miriye.
Bes rêberê şiîra Tirkî Tevfik Fikret di şiîreka xwe de îdia dike ku sebeba mirina İsmail Safa qafîye ye.

Tevfik Fikret di şiîrê de ser İsmail Safa dibêje:

berê Laz bû ew paşê bû Kurd
bi nexweşîya qafîye mird

Bi qasî ku tê xanê Tevfik Fikret bi mîzahşorîya xwe gotiye İsmail Safa bi nexweşîya qafîyeyan miriye, bes wî seba çi ser şairê mirî gotiye paşê bûye Kurd, me pirsî, me pirsî ji kovar û kitaban, lê me cewaba vê pirsê nedî.

Omer Faruk Baran

BÎBLÎYOGRAFYA

100 Ünlü Türk - Tevfik Fikret, Hürriyet Gazetesi, 1980
İbnülemin Mahmud Kemal İnal, Son Asır Türk Şairleri, Milli Eğitim Basımevi - 1969
Tevfik Fikret, TDV - İslam Ansiklopedisi, 2024
İsmail Safa, Wikimedia, 2024

İsmail Safa. Foto: WikimediaTevfik Fikret. Foto: TDV - İslam Ansiklopedisi Substack:https://youtu.be/a_hQpK0uNNc

Blogspot:https://perxudres.blogspot.com/

Youtube:https://youtu.be/a_hQpK0uNNc

Spotify:https://open.spotify.com/episode/0HmrtyUcCNRkvprx8CBj8t

Tercûmeya bi Kurdî
li dera hanê dara zeytûnê 
rûne li bin vexwe qehwê
bikişîn titûnê

min bîr bike, bavêj ji hişên xwe
nabim yara te, biterikîn vê hatinûçûnê 

de yela canê min, de haydê canimê min 
şêrê min, şînanay lo şînanay şêrê min

Orîjînala bi Tirkî 

zeytin yaprağı yeşil
dibinde otur kahve pişir 
benden sana yar olmaz 
aklın başına devşir 
haydi balım, haydi canım 
şinanay aslan yarim

Strana Artvinê ya ku bi sazbendîya Ahmet Kaya, Arif Sağ, Erdal Erzincan, Nuray Hafiftaş, Belkıs Akkale, Seher Dilovan, Hilal Özdemir bihara 1995an - Kanal D - hatiye gotin bi qelema Omer Faruk Baran payîza 2024an hatiye tercûmekirin.

Substack:https://perxudrespodcast.substack.com/p/ahmet-kaya-nabim-yara-te

Blogspot:https://perxudres.blogspot.com/

Youtube:https://youtu.be/tfwpeqmB3oY

Spotify:https://open.spotify.com/episode/0BUIvroW7aWMs0dFbZxoQE

• Di vê xelekê de Kurmancekî Zazakînezan dest bi deftereka Zazakî dike.

• Muzîka vê xelekê ya Rençber Ezîz e.

• Fotografeka vê xelekê ji Riverside hatiye girtin.

Zazakî, ew zimanê ku gorey gelek kesan li ber sikratê ye bi salan e meraqeka min ya mezin e, lê wer nebû qismet, fersend bi dest min neket ku ez xwe bidim ber û wê rind bielimim.

Çend caran min nîyet kir jî, min xwe li xwendin û nivîsîna bi Zazakî ceriband, bes îş-mîşên din tim kirin ku ez wî zimanê ku bi bîhistinê bi min pir xweş tê bihêlim war û wexteka din di heyata xwe de.

Payîza 2024an, min got heta ez bi xwe bi destê xwe zemên û zemînê çênekim, Zazakî berê xwe nade zimanê min, nê. Loma min got, nola Zazayekî rûdine xwe dide ber Kurmancî û dielime, ez jî rûnim xwe bidim ber, bala xwe bidim ser, Zazakî bielimim û êdî hesreta vî zimanî ji zikê xwe derxim.

Zemanê ku ez li Sirûcê mezin bûm, xêncî daîreyên dewleta bi Tirkî ziqaq-bazar, mal-mehele her der tam bi Kurmancî bû; ti kesî Zaza, ti dengekî bi Zazakî tunebû bi qasî min didî û dibihîst.  Lê ji çi ye nizanim, nikanim teyît û tesdîq bikim, bi min wer tê, bi min wer tê ku îz û şopên Zazayan mane di Kurmancîya me ya Sirûcî de.

Çito ku ez îro her çiqas bi erf û edet û toreyên xwe Misilmanekî Henefî me lê di rabûn û rûniştina xwe de îzên Êzîdî û Elewîyan dibînim, di Kurmancîya xwe de jî bi wî şeklî tesîra Zazakî dibînim, ku nabînim jî hîs dikim.

Seba xatirê dîtina detayên wan îz û şopan ez dikim jibo Zazakî deftereka nû vekim. Di vê defterê de, Kurmancekî nola min î Zazakînezan di elimîna wî zimanî de çi dibîne çi nabîne, ji çi hez dike ji çi hez nake, li kê rast tê, çi dixwîne çi naxwîne ez dikim her tiştî qeyd bikim û vê prosesê bi rêka Perxudres Podcastê ragihînim.

Nasekinim, dereng naxînim, dirêj û pahn nakim û destpê dikim: Min nav Zazano applîkasyonek danî telefona xwe. Zazano, bi Zazakî - Tirkî ferhengeka dijîtal e. Ferheng bi kelîmeyên Grûba Xebatê ya Vateyê hatiye hazirkirin.
Kordînatorê Zazano Mutlu Can di roportajekê de dibêje wan aplîkasyon bi sponsorîya Orhan Kayayê ji Xozatê çêkiriye. Sezgin Fırat edîtorî kiriye bo applîkasyonê û Mesut Bilir jî mihendîsî.

Gorey gotina Mutlu Can, wan seba şixulandina ferhengê li ser navê Grûba Xebatê ya Vateyê ji Malmîsanij îzin sitandiye. Zazano, ku kar û kedeka kolektîf e, jibo Zazakî fayde û fonksîyonên xwe fireh bike, zehf zêde bike bê pere ye.
Min di applîkasyonê de ji Testê Çekuyan hez kir. Testê Çekuyan, yanî Testa Kelîmeyan. Di Testê Çekuyan de bi Tirkî û Zazakî kelîme derdikevin û mehneyên wan têne pirsîn. Ferhenga dîjîtal bi vî şeklî ken û kêfêkê çêdike. Bi xêra vê testê ez elimîm ku bi Zazakî ji ‘‘dedikoducu’’ya bi Tirkî re dibêjin ‘‘qelqele’’, ‘‘qelqele’’, ewên xeybetê dikin yanî. Dîsa bi xêra applîkasyonê ez ‘‘fekfuzulî’’yê jî elimîm, ‘‘fekfuzulî’’, ji geweze û çenebazan re tê gotin.

De ez jî fuzulî şorê nekim û deftera xwe ya Zazakî li vir bigirim, heta ez wê royeka din dîsa bi hez û heyecan vedikim, bi xatirê min, bi xatirê we Kurmancno û Zazano.
BÎBLÎYOGRAFYA
Zazano, 2024
Applîkasyonê ferhengê Zazakî “ZAZANO” amade yo, zazakîNEWS, 2024

Defter û qelemeka Perxudres Podcastê, 2024.Logoya ZazanoFoto: Riverside

Substack:https://perxudrespodcast.substack.com/p/destpeka-deftera-zazaki-u-zazano

Blogspot:https://perxudres.blogspot.com/

Youtube:https://youtu.be/0XRbUe1Iry8

Spotify:https://open.spotify.com/episode/0ZF789BHU22wM01sH5Twnq

• Di vê xelekê de mektûba Guhdar Î. heye.

• Fotografa li qapaxê: Guhdar Î.

• Muzîk Memo Gül; ji iTunes hatiye sitandin.

• Hûn jî dikarin not, nivîs û mektûbên xwe ji Perxudres Podcastê re bişînin. Ez li ser [email protected] her tim li benda mektûbên we me.

Dem baş guhdarên delal, vara Perxudres Podcast e. Ez Omer Faruk Baran ji vê podcastê mektûbeka Guhdar Î. radigihînim. Vê saetê vê deqê hûn li ku bin bi wê mektûbê bi we re me.
Merheba,

Ez Guhdar Î. Li bajarokekî biçûk î çar hêlên wê bi çîyayan girtî bi dê û bavê xwe re, bi xwişkeka xwe re dimînim. Wer bi vî awayî gotin rind e, xweş e, lê çend caran min qirar da ku ez vir terk bikim, ema nebû.

A rast ez çûm jî, lê min karekî daîmî nedî, min dîsa paşîya stûyê xwe kola û ez vegerîyam bajarokê xwe. Meseleyên pûl û pereyan, derdên ekonomîk tengezarîyê çêdikin, desttengî nahêle ku tu serbest hereket bikî.

Niha li vî bajarokî, elbet ez naxwazim navê wî eşkere bikim, li lîseyekê mamostetîyê dikim. Bi Tirkî dibêjin ‘’ücretli öğretmenlik’’, bi zimanê ku miletê me fehm dike, mielimîya bêkadro yanî. Nakevim dersên branşa xwe bi gotineka din. Ez dibêjim ku ez him xwe him jî zarokan dixapînim bi vê mamostetîya xwe. Ji kesî re nabêjim, ji xwe re dibêjim.
Ez û mala me, ser vekirina serê min, me çend caran şer kir. Min dixwest serê xwe vekim û min hêdî hêdî vedikir jî lê devê xelkê nayê girtin, digotin ‘’lêhêê qîza xwe şandin xwendinê, serbest hiştin, wê jî xwe serqot kir" ku van gotinan hêrsa mala me radikir. Bi wê hêrsa rabûyî rabûn li min xistin. Min nikaribû pir li ber xwe bidim ku êdî wekî ku herim Îranê şalekê girêdidim û bi wî şeklî diçim mektebê, diçim mamostetîyê.

Li odeya mamosteyan ti meseleya ku ser tê xeberdan bala min nakişîne. Şala min li serê min, naxwazim ez jî bala ti kesî bikişînim, lê mamosteyê min î li vî bajarokî salên lîseyê diket dersa me ya felsefeyê ez nas kirim û ez eşkere kirim. ‘‘Eşkere kirim’’ tam îfade nake halê min, bêjim ‘‘ez îfşa kirim’’ rasttir e belkî. 
Jiber wî felsefecîyî niha mamoste giş dizanin ku meyla min li ser Kurdî heye. Li vir, li vî bajarokê jehrokî û janlêketî kî bizane ez Kurdî dixwînim û dinivîsim dixwaze bi min re bi wê Kurdîyê xeber bide ku jê re dibêjin ‘’Kurdîya Akademîk’’ Gava min dibînin hemû kelîmeyên ji sosyal medyayê ji hesabên sîyasî bihîstine rêz dikin: ‘‘Têkoşîn’’, ‘‘tolhildan’’, ‘‘berxwedan’’, ‘‘serhildan’’ û çendekên din.

Ecêb e, sirf jiber xwendin û nivîsîna min a bi Kurdî mamosteyekî ji mekteba me çav berda min. Çend royên berê dema em ji mektebê derdiketin go ‘’Karê te tune be em tev herin merkezê’’ Ji nêrînên wî yên melûl min ferq kiribû ku tiştek heye, lê min got ez hinekî ji vî bajarokê ku ez jê nefret dikim dûr bikevim, min got ‘’Temam, em herin’’ û ez li erebeya wî siwar bûm.
Qey berê şixulîye mamosteyê dilketî, di rê de bi Tirkî ji mezinîya zimanê Kurdî ketê, go, go, go û di reîs û rêberên Kurdan û tarîxa qedîm re derket. Guhê min qet ne li ser gotinên wî bû. Min rê sêr dikir, bi tenê min didî ku ez ji bajarokê nalet hinekî din dûr dikevim.

Dilketî gava ferq kir ku gotinên wî li guhên min nakevin, kenîya û go ‘’Ez te aciz dikim?’’, min go ‘’Estaxfurullah’’, go ‘’Tu çima îro pir sar î?’’, min go ‘’Mektebê ez westandime’’, lê ya rast min di dilê xwe de digo ‘’Ma ez Kurdîmetre me yaw, bes, bes, bes!’’

Di rê de gunehê min bi min hat: Mêrek li mala me, li gor bavê min, ez bi xwendin û nivîsîna bi Kurdî bûbûm Kurdçî û min xwestibû ez xwe serqot bikim; mêrek li mektebê, li gor mamosteyê dil dabû min, ez Kurdîmetre bûm û min Kurdbûna wî dipîva bi çavên xwe, bi şala li serê xwe.

Kesî nedipirsî, lê li gor min, ez jina di halê xwe de, min tenê dixwest ez ji malê serê min vekirî herim mektebê. Tek ku serê min vekirî herim mektebê û dûre bikevim mezelê, li erdê sor, li wî gundê jor.
Guhdar Î.

Guhdarên delal em hatin dawîya mektûba Guhdar Î. Hûn jî dikarin not, nivîs û mektûbên xwe ji Perxudres Podcastê re bişînin. Perxudres Podcast her Pêncşem di saet 5:50 pm de bi xelekeka nû bi we re ye, vê gavê bi xatirê we.

Di vê xelekê de li dora şiîrekê, stranekê û navekî çend gotin hene.

Salên lîseyê li odeya min ya ku havînekê êdî tam ketibû bin kontrola min, li ser dîwarê ku min maseya xwe ya bi kitabên testan û bi formulên fîzîk û matematîkê dagirtî dabû ber, bo moral û motîvasyonê min şiîrek li dar xistibû.
Her ku xulqê min teng dibû, ez ditengijîm, seba sebr û sebat û taqetê bide, min çavek li wê şiîrê dixist û ez bi xeyala royên şa û şên yên unîversîteyê vedigerîyam ser dersê ku di îmtihanan de puaneka rind bistînim û ji Sirûcê herim Stenbolê.

Şiîra ku mîna hebeka vîtamînê bû qismeka ‘‘Kî Me Ez’’a Cegerxwîn bû, lê nola gelek kesan min jî berî ez şiîrê bixwînim ew bi saz û stran ji dengê Şivan Perwer bihîstibû û loma min anîbû ew bi stîla ‘‘Kî Ne Em’’ li kaxetê yazi kiribû.
Sazbend Şivan Perwerê ku ‘‘Kî Me Ez’’ qulibandiye ‘‘Kî Ne Em’’ê di roportajekê de dibêje ew şiîra Cegerxwîn salên wî yên xortanîyê, li Riha bi rêberîya Awûqat Kemal Badıllı ketiye destê wî.

Bi gotina Şivan Perwer be, Kemal Badıllı ser dengê wî yê xweş û tembûra wî çend kitab dane wî ku di nêv wan de dîwanên Cegerxwîn hebûne. Şivan Perwer dibêje ew ji şiîrên wan dîwanên Cegerxwîn li ser ‘‘Kî Me Ez’’ê bi qasî du salan xebitiye û ji wê ew strana ‘‘Kî Ne Em’’ê sala 1978an derketiye.

Nivîskar Şener Özmen ser meseleya ‘‘Kî Me Ez’’ û ‘‘Kî Ne Em’’ê behsa xatirayeka xwe ya êpêce enteresan dike. Şener Özmen dibêje salên 1990î li Hezexê di Newrozekê de gazî wî kirine ku ew şiîreka Cegerxwîn bixwîne: Li ser sahneyê, di destan de kitab, Şener Özmen ‘‘Kî Me Ez’’ dixwendiye ku hevalekî wî ew şiyar kiriye ku ew şiîrê şaş dixwîne: Wî hevalî hatiye di guhên Şener Özmen de bi pistepist gotiye ‘‘Bêje Kî Ne Em, nola Şivan Perwer bibêje.’’ Li ser vê şiyarkirinê, Şener Özmen dibêje wî her çiqas li kitaba bi ‘‘Kî Me Ez’’ nihêrîyê jî ew dudilî bûye û wî şiîra Cegerxwîn nîvî weke ‘‘Kî Me Ez’’ nîvî jî weke ‘‘Kî Ne Em’’ xwendiye.

Medyakar Vecdi Erbay ser vê şiîra Cegerxwîn dibêje ‘‘Eger tu carekê ji xwe pirs kî bêjî ‘Kî Me Ez’ ew pirs careka din pêsîra te bernade’’ û dibêje bi vê rewşê re rê li ber meraqên sosyal û sîyasal vedibin ku ew jî milet li ‘‘Kî Ne Em’’ê kom dikin.

Qeydên resmî yên navên li Tirkîyê raber dikin ku ‘‘Kî Me Ez’’ ne, lê ‘‘Kî Ne Em’’ bûye nav ketiye nêv milet. Bi xwendin û nivîsîna bi Tirkî nav ‘‘Kinem’’ min gelek kes nas kirin û vî navî her carê mezinîya Cegerxwîn bi min da hîskirin: Tu rûne şiîrekê binivîse, şiîra te di destan de li duwelan bi qaçaxî çerx be û paşê bibe stran û paşê bibe nav..
Eylûla 2024an li Diyarbekir min ‘‘Kineem’’ek jî nas kir, bi du ‘‘e’’yan. Gava ez elimîm navê wê bi rastî jî bi du ‘‘e’’yan e di kart, kaxet û belgeyên resmî de, nola ku tiştekî pir ecêb be ez bêmehne ketim şokekê. Kineema serê sedsala 21an hatibû dinê, digo dema ew çêbûye dêûbavê wê li navekî digerîyane ku strana ‘‘Ki Ne Em’’ li guhên wan ketiye û wan jî navê keça xwe kiriye Kineem. Ji navê xwe pir hez dikir Kineemê û digo ‘‘Dema ez zarok bûm jiber rîtma strana Kineemê min xwe mezin û muhteşem hîs dikir.’’
Belkî bi tenê çîroka navê Kineemê têra raberkirina tesîra wê şiîra Cegerxwîn dike ku bi dest û dengê Şivan Perwer bûye stran. Kî ye Cegerxwînê sedsala 20an, kî ye Şivan Perwerê sedsala 20an û 21an, kî ye Kineema sedsala 21an ku kî ne em, em.

Substack:https://perxudrespodcast.substack.com/p/ki-ye-cegerxwin-ki-ye-sivan-perwer-ae5

Blogspot:https://perxudres.blogspot.com/

Youtube:https://youtu.be/reEh_kYcIRY

Spotify:https://open.spotify.com/episode/0GXjHwDZBxa6jBfcZ5nh34

mektûban bişewitîn
ji stranan biqeher
bigirî bi hesretan
dest ji ber xwe bikişîn 
tenêbûna xwe bibîn
û bitirse bi kîn
bira hûr bibe qelbê te
tew li şûna xwe bimir
naletan bibarîn
gava ez ketim bîra te 
li her telefonê tu binêr 
here her carê tu derî veke
bira ez werim bîra te

nizam tu li ku yî ku
çûme bajarekî dûr 
gava tarîya êvarê daket
ez werim bîra te

Nazan Öncel, 2003 
Omer Faruk Baran, 2024 

mektupları yak
şarkılara küs
hasretler giy, 
kendinden vazgeç
yastığına sarıl, 
korkular tut
dağılsın kalbin, 
öl hatta orda
lanetler yağdır, 
beni hatırla

her telefona sen çık
her kapıya sen koş
beni hatırla

sen bir yerlerde, 
ben bir şehirde
akşam olunca 
beni hatırla

Substack:https://perxudrespodcast.substack.com/p/bi-denge-nazan-oncele-mektuban-bisewitin

Blogspot:https://perxudres.blogspot.com/

Youtube:https://youtu.be/sKKqCuRKyho

Spotify:https://open.spotify.com/episode/0o2oG5HNOsx6gj49RT0wEo

• Di vê xelekê de bi dengê Dede Osman û bi muzîka Sinem Kasetçilik sermayeya Omer Faruk Baran heye.

ne mal û milkên mezin, ne gerdena stûr û ne jî te dabin ser hev bi zîv û zêran kember, xelas nakin te, qebra reş û tarî wê rokê îlem bêje hele tu jî bi virda wer, law Imero ketime bextê te naxwazim rext û textê te, hem madem tu dixwînî gelek şiîr û hikaye, bibîn û bîr meke, ne pir pere ye bi tenê rindî ye ji te re dimîne sermaye.
Omer Faruk Baran
bi dengê Dede Osman û bi muzîka Sinem Kasetçilik Substack:https://perxudrespodcast.substack.com/p/sermaye

Blogspot:https://perxudres.blogspot.com/

Youtube:https://youtu.be/PVOS_hWzRpE

Spotify:https://open.spotify.com/episode/0WbOpQlmveNKOXecURQAPS

• Di vê xelekê de li ser Reîsê Kêtikîyan Besrawî û Berazîyên din çend gotin hene.

• Fotografa li qapaxê di ebata tam de Besrawî li ortê û du kesên din in û ew bi destê dîplomatî Îngiliz T. E. Lawrance hatiye kişandin. Tê texmînkirin ku sala fotografê 1913 e. Fotograf ji kitaba Anthony Sattin ya ser Lawrance hatiye girtin.

• Sosyolog Ziya Gökalp di kitaba xwe ya ser eşîretên Kurdan de bi tarz û telefuza zimanê Tirkî dibêje li Sirûcê Alaadinli, Ketikanlı, Picanlı, Dınai, Didanlı, Şeddadi û Şeyhanlı hene û dibêje ji temamê wan re Berazî tê gotin.
• Gorey tarîxçîyên Riha yên ser talîya dewleta Osmanliyan û cumhurîyeta teze ya Tirkîyê şixulîne wan salan ji van Berazîyên Sirûcê xêncî Kêtikîyan gî bi Kemal Paşa re rabûne ku Îngiliz û Fransizan ji welêt derxin.
  Hinek tarîxçî dibêjin Reîsê Kêtikîyan Besrawî xaîn bû, hikûmdarîya Osmanliyan qebûl nedikir û dixwest bikeve bin hikmê Îngiliz û Fransizan. Dibêjin Besrawî digotiye, ‘‘Ku Îngiliz û Fransiz nebin jî emê bikevin bin hikmê dewleteka Ereban ku dîsa ji Osmanliyan çêtir e.’’
  Şair Kıratoğlu Emin, ku ji Sirûcê ji gundê Xerabsorê ye, sala 1920an ser vê sekn û sîyaseta Besrawî bi Tirkî şiîreka êpêce giran yazi kiriye.
  Di şiîrê de Kıratoğlu Emin dibêje, ‘‘tu çi yî kî yî ey xaînê bê dad, te halê vê Sirûcê kir berbad!’’
• Berî ku Berazîyên din wanî ji Besrawî rik bigirin, îstixbarata Îngilizan sala 1916an ser wî reîsê Kêtikîyan çend malumat nivîsîne.
  Îstixbarata Îngilizan di raporekê de gotiye, Besrawî pir qurnaz e û aqilekî wî yê sîyasetê jî heye. Di dewamê de îstixbaratê gotiye, Besrawî û hikûmeta Tirk li hev nakin û behsa qedirgiranîya wî ya li mabêna Reqa, Heran û Firatê kiriye.
• Yûsif Berazî, ew şairê ku bi navê Bêbuhar jî tê naskirin, di xatirayên xwe de dibêje dema ew biçûk bûye, wan çaxên Sûrîye di bin beyraqa Fransa de, axayê wan Besrawî li Helebê li mala apanên wî dimaye.
  Bêbuhar dibêje bi qasî ew ji wan mezinên xwe elimîye Berazîyan û Osmanliyê jiber ku Berazîyan nexwestiye xortên wan bibin eskerên Osmanliyê sala 1822yan herbeka mezin kiriye.
  Vê herbê 3 salan ajotiye û talîyê Berazî şikestine. Wan salan ji wan Berazîyên şikestî hinek ji Sirûcê rabûne berê xwe dane Hema, Heleb û Entabê.
• Kêtikîyan bi serdarîya Hemê Mûsikê û Kinê Mûsikê li hember Osmanliyan çendakî din jî li ber xwe dane, lê ew jî şikestine.
  Ser vê tarîxê, Bêbuhar bi dilekî şikestî û şewitî dibêje 6 kurên Mûsikê hebûn û Osmanliyan ji wan 5 kuştin.
  Dinê li dinê tim kerb û herb têda, kîn û xwîn bi sedsalan xwe wer werga didin der, wer werga pêda pêda.
  Omer Faruk Baran
  BÎBLÎYOGRAFYA
• Admiralty War Staff Intelligence Division, Personalities - Arabia & Syria, 1916
  Yûsif Berazî (Bêbuhar), Berhemên Giştî, Amadekerin û Sererarastkirin: Besam Mistefa, Rûdaw - 2018
  A. Naci İpek, Şiirlerde Urfa, Özlem Kitabevi - 1998
  Mehmet Veysi Dörtbudak - Değeri Bilinmeyen Urfalı Bir Şair: Kıratoğlu Emin, Şanlıurfa Dergisi, Sayı: 1, Nisan 2008
  Mehmet Veysi Dört Budak, Kıratoğlu Emin Divanı, Akademi Kitabevi, 2003
• Ziya Gökalp, Kitaplar - Kürt Aşiretleri Hakkında Sosyolojik Tetkikler - Hazırlayan: Şevket Beysanoğlu, Yapı Kredi Yayınları, 2019
  Müslüm Akalın - A. Cihat Kürkçüoğlu, Urfa Milli Mücadele Albümü, Şanlıurfa Büyükşehir Belediyesi Kültür ve Sosyal İşler Daire Başkanlığı, 2018
  Müslüm Akalın, Urfa Kurtuluş Destanı - Milli Mücadelede Urfa, Şanlıurfa Valiliği İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Yayınları, 2008
• Anthony Sattin, Young Lawrance, John Murray - 2014

• Çend reîsên Berazîyan. Ji albuma micadeleya milî ya Riha ya Müslüm Akalın û A. Cihat Kürkçüğoğlu hazir kiriye hatiye girtin.Reîsê Kêtikîyan Basrawî, li ortê, û du kesên din. Fotograf T.E Lawrance kişandiye. Tê texmînkirin ku sala fotografê 1913 e.

• Substack:https://perxudrespodcast.substack.com/p/li-ber-besrawi-u-beraziyen-din
• Blogspot:https://perxudres.blogspot.com/
• Youtube:https://youtu.be/ZROnbd17ehI
• Spotify:https://open.spotify.com/episode/4c5lXuT8mmPecGkwnYKnfx

• [email protected]

• ​📺 Di vê xelekê de ser Fıratê, ku salên 1997-1998an li ser ekranên Star TVyê bû, çend gotin hene.
• ​Ji vê lînkê tu dikarî li muzîka vê podcastê guhdarî bikî: İbrahim Tatlıses - Fırat
• ​📸 Fotografa li qapaxê: MuzikPlay - Youtube
• ​Eger tu ji meseleyên muzîkê hez dikî meseleyeka din heye li ser Perxudres Podcastê: Tu dikarî ji vê lînkê li ''I, E, Ê û Skandaleka Kahtalı Mıçe'' guhdarî bikî.
• ​✉️ Ji ⁠https://perxudrespodcast.substack.com⁠ tu dikarî -maila xwe binivîsî û bibî aboneya bultena Perxudres Podcastê, wê her Pêncşem di saet 5:50 pm de nivîs û dengê podcasta nû were ser e-maila te.

• Keçikên berbext yên gundê me Tionekê bo bi hev re di Star TVyê de Fıratê temaşe bikin bi ro li hev kiribûn û bi şev li mala Apî Emîn,  mala Emînê Hec Ehmed kom bûbûn.
  Berî ew kom bibin, Apî Emîn û xanima wî Zeloya Îbo û ahilên li derdorê seba ‘’cahil ji xwe re rûnin televîzyonê sêr bikin’’ mal terk kiribûn û bi cîranên xwe re çûbûn maleka dûrî malên wan.
  Behsa salên 1990î dikim ku di wan çaxên zarokîya min de televîzyon hîn jî luks dihate hesêb û li gund li her malê tunebû. Gerçi li mala me ya li Sirûcê hebû televîzyon, lê mekteb hatibûn girtin û em bi koçerî çûbûn gund. Jixwe ku em li Sirûcê bûna jî televîzyona me êvarê bo xeberleran dihat vekirin û paşê jî jiber ku gorey me tiştek têde nedima, nola ku qaîdeyek be dihat girtin.

• Şor ne ew e, sala 1997an wê şeva ku 21ê Hezîranê diçû 22yê Hezîranê, li Star TVyê xeleka 6an ya Fıratê hebû. Fırat, ku li ber serê me bû, û di devê me de Ferat bû û ku îcab dikir, ditewîya-dibû Ferêt, bi dest û dîrektorîya İbrahîm Tatlıses hatibû ser televîzyonê.

• Ez ne keçikeka berbext bûm, lê ya min ez jî mîna çend hevalên xwe, wê Hezîrana min 8 qut dikirin û diketim 9an bi kontenjana zarokan, bi xwişk û dotmamên xwe re çûbûm mala Apî Emîn ku Fıratê sêr kim.
• Wan keçikên berbext, ewên bi tix û dantel û bi yazmeyên rengrengî, gava Fıratê destpê kiribû, tix û dantêl danîbûn û tîqî televîzyonê bûbûn û dûra jî bi sahneya fetisîna li Ferêt yazmeyên xwe hêdî hêdî ji serên xwe danîbûn û pê hêsirên xwe damalabûn.
• A min ne yazmeyek hebû li serê min, ne di berîyê min destmalek. Daku ti keçikeka berbext nebîne girîya min, daku hevalên min jî nebînin hêsirên min û nebêjin ‘’Ma tu qîzik î!’’ û bi min nekenin, ez ji mala Apî Emîn derketibûm û çûbûm derve di reşetariyê de girîyabûm.
• Ew çax û va çax e çi wext ji dengê İbrahim Tatlıses dibihîsim Fıratê girîyê min tê. Ma girîyê kê nê ku! Stran ku dibêje ava Ferêt e xuşexuş e honik e, qatil e kuştiye yara bejnzirav û tenik e, wê hîn ro nedîye ku teze bûk e canik e.
  Omer Faruk Baran
• ▶️Fotografên vê xelekê ji klîpa Fırat ya İbrahim Tatlıses hatine girtin ku li ser Youtubeê wê kanala nav MuzikPlay weşandiye.
  📺Fırat salên 1997, 1998an bi 34 xelekan li ser ekranên Star TVyê bû.
• Substack:https://perxudrespodcast.substack.com/p/bi-frat-u-ibrahim-tatlses-giriyeki
• Blogspot:https://perxudres.blogspot.com/
• Youtube:https://youtu.be/owT7lI6F_Z4
• Spotify:https://open.spotify.com/episode/0rUeM6T2HXWeBbbQu09WeK

• ​✉️ Di vê xelekê de mektûb Guhdar R. heye.

Ez û Harun piştî muhbeta me ya li Stenbolê li Diyarbekirê hê nû hevdu dibînin; berêvarek e, saet 7 e li Meydana Daxqapiyê.

‘’Berêêêê ez hinek titûn bistînim, paşê jîîî em herin li Sülüklühanê rûnin’’ dibêje Harun. 

Em titûncîyekî dibînin û Harun ji titûnci ewa Lîcê pirs dike. Harun û titûncî di kirîn û firotinê de, ez li dikanê eynikekê dibînim û li xwe dimêzînim. Gelo Harun, ew min çawa dibîne, ka şêrîn im, şêrîn û xweşkok im?

Harun dipêçe, yekê ji vê yekê ji wê dipêçe û em derdikevin. 

Li Sülüklühanê cîh tune, em derbazî Hewş Kafeyê dibin. Heta xwarinê dixwe jî bi rûyekî tirş û bê deng li dora xwe dimêzîne, li min namêzîne Harun. ‘’Îro xebereka nebixêr, ne baş hat, hinekî bêhna min teng kir’’ dibêje Harun û titûnê kûr-kûr dikişîne.

Wiha, wekî giranîyekê ye halê Harun li ser min, bi min dide hîskirin ku ew min naxwaze.

Bêmehne, boş û betal em behsa rewşa dinê dikin. Dibêje ‘’Divê ez e-mailekê bişînim’’ û berê xwe dide laptopa xwe. Ez jî di ber re di ber re dipirsim, ‘’Îşev tuyê li ku bimînî?'' dibêjimê.

Dibişire, dikene Harun, ez jî dikenim, lê cewabeka zelal tune. Halbû duh gotibû ku ‘’Ezê li ba te bimînim’’, lê îşev hatiye ji min re behsa mala Zişanê dike. Zişan ji ku derket!

‘’Tuyê werî li mala min bimînî!’’ dibêjimê û deqîqe li ser deqîqeyê israra xwe zêdetir dikim. Gava dibêjim ‘’Ka te duh soz dabû?’’, dibêje ‘’Hê wext heye, emê hal bikin.’’ 

Di demên dawî de çend caran sîleh teqîyan li dora Hewş Kafeyê. Em ditirsin hinekî, ez ditirsim ya rast. Di ber tirsê re dengê muzîkên Ciwan Haco tê, şêrîn şêrîn, hûrik hûrik, lê wext derbaz nabe. 

Li laptopê dimêzîne Harun, ez jî li wî dimêzînim, xerîteyeka rûyê wî çêdikim. Nîyeta min heye bêjim ‘’de bes e, bigire laptopê’’, nîhayet ew digire. 

‘’Em hinekî bimeşin?’’ dibêje Harun, ‘’di rê de emê sohbet bikin.’’ Teklîfeka şêrîn, dixwazim meşa me here ber derîyê xêrê li Meydana Daxqapîyê.

Di sûkên teng re, di ser kevirên xwaro-mwaro re em dimeşin û destên me li hev dikevin. Lê ka çima, jiber çi destê min nagire Harun? Qey ne mesaj şandibû ji min re, gotibû ku ‘’Ez destê te diavêjim ser sîngê xwe û wilo, bi wî şeklî radizêm.’’ Bigire destê min malmîrat, li ber te me ya xwelîser, li ba te me ya.. 

Sohbet tune di rê de. ’’Em li vir çayekê vexwin?’’ dibêje Harun. ‘’Dibe’’ dibêjimê û em ber bi Dicle Büfeyê ve dimeşin. Çavên wî li du tabureyan, ‘’çawa ye?’’ dibêje, ‘’baş e’’ dibêjimê.

Tekrar tekrar dibêjim, dubare dubare, dehbare dehbare dibêjim ‘’Were li mala min bimîne îşev.’’ Eger em îdama Şêx Seîd û hevalên wî nehesibînin vê meydanê berê ti carî eybeka wisa nedîtiye dibêjim ji xwe re. Tam wê gavê ferq dikim ku em di destpêka xatirxwestinekê de ne, em ji hevdu qut dibin.

8 salên berê, şevekê, dema min ew cara ewil dîtibû bi arzûyên zar û ziman ji min birîbûn, min xwestibû ku ez bidim dû dilê xwe, dilê wî û dilên me herduyan şa bikim. Û niha li hember min bû Harun, û min li çavên wî dimêzand. 

Harunê han, ew Harunê ku ez piştî 8 salan du hefteyên berê pê re ketibûm mesajên eşq û evînê - dilê wî jî hebû di mesajan de - niha hatibû ji min re digot ‘’Ez naxwazim werim mala te’’  

Li asê mam, li asê dimam, min nizanibû ku çi bêjim, çi bikim, bi ku ve herim ku min got ''Em rabin?'' 

Barekî giran li ser mil û polên min, li dilê min janeke qehr û jehr têde, rihê min li gîrdabekê em ji ser tabureyên Dicle Büfeyê rabûn û em çûn, ew çû, ez çûm.
Guhdar R.

• ​
• ​✍️Tu jî dikarî mektûb, nivîs û fotografên xwe ji Perxudres Podcastê re bişînî, fedî meke bişîn. Dixwazî em esera te bi navê te biweşînin, dixwazî em bi navekî din, navekî mustear. Perxudres Podcast soz dide ku ewê her tişt di mabêna wê û te de bimîne. 🤝

• ​Substack:https://perxudrespodcast.substack.com/p/mektuba-guhdar-r-u-xatirxwestinek

• Blogspot:https://perxudres.blogspot.com/
• Youtube:https://youtu.be/ec-siFQXDnE
• Spotify:https://open.spotify.com/episode/0rUeM6T2HXWeBbbQu09WeK

• ​✍️ Di vê xelekê de şiîreka edîtorê Perxudres Podcastê Omer Faruk Baran heye.

• ​🔗 Eger te ji vê şiîrê hez kir şiîreka din ya nola vê heye li ser Perxudres Podcastê: Ji vê lînkê tu dikarî herî li Agustos 31 - I guhdarî bikî. 🎧

• 📸 Fotografa li qapaxê: Omer Faruk Baran

• ✉️ Ji ⁠https://perxudrespodcast.substack.com⁠ tu dikarî e-maila xwe binivîsî û bibî aboneya bultena Perxudres Podcastê, wê her Pêncşem di saet 5:50 pm de nivîs û dengê podcasta nû were ser e-maila te.

• 👁️ Bê YouTube nabe elbet. Temamê podcastên li vir li ser Youtube jî hene. ⁠https://www.youtube.com/perxudres⁠

• 🧣 Perxudres Podcast li ser Facebook, X û Instagramê tuneye.

• Gerok û arkeologa Îngiliz Gertrude Bell, ku ji xerbî bo keşfê hatiye şerqî, serê sedsala 20an tesîreka tam li xet û xerîteyan Ereban kiriye.
  Tê zanîn ku di çêbûna hidûdên Îraq, Urdun û heta ya Erebistana Saudî de jî pêçîya Gertrude Bell heye.
• Berî çêbûna wan hidûdan, dibêjin rokê Gertrude Bell dîsa bi rêber û defter û bi makîneya xwe ya fotografan bi çol û kerbelayan ketiye û hûrik hûrik diçe ku şêxekî Ereban lê rast tê.
  Selam eleykim, eleykim selam, xweş bêş, virda wêda, şor tê ser mehneya gera Gertrude Bell.
  Şêxê Ereb dibêje ‘’Yanî niha mehneya vê gera te, vê westa te çi ye? Tu ji xwe re herî li mala xwe rûnî, rabî, rakevî ji vî halê perîşan ne çêtir e? Wê çi bi dest te keve ku? Seba çi vê ezîyetê didî xwe?’’ 
• Cewaba Gertrude Bell li ser van pirsan, kin û kûr e, dibêje, ‘‘Meraq e, tenê meraq..’’
• Bi vê meraqê Gertrude Bell li hêla şerqî ku kî nas kiriye tevî etnîsîteyên wan li defter û mektûban nivîsîye.
• Mesela Gertrude Bell ser xizmetkarê wê Fattuh gotiye bi eslê xwe Ermenî ye, ser Walîyê Beyrutê Bekir Samî Paşa gotiye Çerkez e, û mesela li Konya seba bi wê re bişixulin, erdê bikolin 24 îşçî girtine ku gotiye ji wan 20 Tirk in û 4 jî Kurd in.
• Gorey gotina tarîxçîyan ew detay û malumatên Gertrude Bell yên eşkere kirine ku kî çi kes e ji kîjan miletî ye paşê pir kêrî Îngilizan hatine serê sedsala 20an.
• Madem werga ye, ez jî ji serê vê sedsala 21an qeyd bikim ka: Nigekî min li Riha yek li Diyarbekir, meraqa min li mabêna Dîcle û Firatê, li Ereban, li Kurdan û li Tirkan rast têm: Tirk, hikûmdarên dem û dewranan, Kurd, mîrato û malneketoyên zemanan, Ereb, ehlîkêfên ebedî ebedan.
• BÎBLÎYOGRAFYA
• Taha Niyazi Karaca, Sınırları Çizen Kadın - İngiliz Casus Gertrude Bell, Kronik Kitap 2018
• Werner Herzog, Queen of the Desert, 2015
• Gertrude Bell Archieve, New Castle University, 2024
• Abdulazîz Îbn Saud, Percy Cox û Gertrude Bell li Îraqê ne, 1916. Fotografa ku Gertrude Bell kişandiye ji arşîva New Castle University hatiye sitandin. Perxudres Podcastê ebat û rengekî nû daye fotografê.Fattuh û du hesp li Tirkîyê ne, Hezîran 1909. Fotografa ku Gertrude Bell kişandiye ji arşîva New Castle University hatiye sitandin. Perxudres Podcastê ebat û rengekî nû daye fotografê.Mektûba ku Gertrude Bell talîya Gulana 1907an re ji dêmarîya xwe Florence Bell re şandiye. Fotografa mektûbê ji arşîva New Castle University hatiye sitandin. Perxudres Podcast ebat û rengekî nû daye fotografê.

• 🧭 Di vê xelekê de ser gerok û arkeologa Îngiliz Gertrude Bell çend gotin hene.

• 📸 Fotografa li qapaxê: Gertrude Bell, 1903. Reng û ebatên fotografên bi destê Perxudres Podcastê hatiye guhertin. Fotograf ji arşîva Gertrude Bell ya li New Castle University hatiye girtin: Ji vê lînkê tu dikarî li orîjînala fotografê binêrî.

• 🎶 Muzîka vê xelekê ya Loreena McKennitt e û ji iTunesê hatiye kirîn. Ji vê lînkê tu dikarî li wê muzîkê guhdar bikî. 🎧

• 💜Eger tu meseleyên seyahan hez dikî, meseleyeka din heye: Ji vê linkê tu dikarî li meseleya Carl Eduard Sachau guhdarî bikî. 🎧

• ✉️ Ji https://perxudrespodcast.substack.com tu dikarî e-maila xwe binivîsî û bibî aboneya bultena Perxudres Podcastê, wê her Pêncşem di saet 5:50 pm de nivîs û dengê podcasta nû were ser e-maila te.

• 👁️ Bê YouTube nabe elbet. Temamê podcastên li vir li ser Youtube jî hene. https://www.youtube.com/perxudres

• Substack:https://perxudrespodcast.substack.com/p/bi-hesaben-gere-gertrude-bell
• Blogspot:https://perxudres.blogspot.com/
• Youtube:https://youtu.be/nUKWrq9rkrw
• Spotify:https://open.spotify.com/episode/1GeoxQdTcHEyQQ5JkZU4EL

• 🧐 Di vê xelekê de ser navê Kahtalı Mıçe û heyata wî çend gotin hene.

• 🎶 Muzîka vê xelekê ya Kahtalı Mıçe ye û ji iTunesê hatiye kirîn. Ji vê lînkê tu dikarî li wê muzîkê guhdarî bikî. 🎧

• 📸 Fotografa li qapaxê: Kahtalı Mıçe û İbrahim Tatlıses. Kîjan salê, kê kişandiye Perxudres Podcastê nikanibû tesbît bikira.

• Eger tu ji muzîkê hez dikî çîroka playlîstekê jî heye: Ji vê lînkê tu dikarî li Deh Muzîkên Min - 2023 guhdarî bikî.

• BÎBLÎYOGRAFYA 📚📖

• Raif Yaman, Fonemên Kurdî Ên Kurdolog û Seyyahên Rojavayî (1787 - 1887), Weşanxaneya Nûbiharê - 2022

• Kovara Roll, Sayı: 3 - Kahtalı Mıçı: Pop Bana Ters İş: Ensar Altun, Nefes Yayıncılık - 1997 

• Lloyd B. Swift, A Referance Grammer of Modern Turkish, Taylor & Francis - 1997

• Kahtalı Mıçe Anlatıyor, Yönetmen: Serkan Koç, Kam Film - 2024

• ✉️ Ji ⁠https://perxudrespodcast.substack.com⁠ tu dikarî e-maila xwe binivîsî û bibî aboneya bultena Perxudres Podcastê, wê her Pêncşem di saet 5:50 pm de nivîs û dengê podcasta nû were ser e-maila te.

• 👁️ Bê YouTube nabe elbet. Temamê podcastên li vir li ser Youtube jî hene. ⁠https://www.youtube.com/perxudres⁠

• 🧣 Perxudres Podcast li ser Facebook, X û Instagramê tuneye.